باغ محتشم را آب و جارو کردند

"سایه" روز جمعه می آید!










باغ محتشم و عمارت معروف کلاه فرنگی آن در رشت، تفرجگاه و اقامتگاه حکام و فرمانروایان بود. عمارت و باغی که تاریخ آن را مربوط به عصر ناصری ذکر کرده اند. دست بلند روزگار را ببینید که حالا این باغ و کلاه فرنگی زیبای آن میزبان "سایه" می شوند. آن که تمام زندگی و شعر و اندیشه اش در ستیز بود با فرمانروایان و مستبدان. بقول قائم مقام:

"چرخ بازیگر از این بازیچه ها بسیار دارد"

باغ محتشم حالا پارک شهر رشت شده و همه روزه، بویژه در روزهای تعطیل انبوهی از مردم رشت به این پارک می روند و تفرجگاه فرمانروایان را قدم زنان فتح می کنند. نه یکبار و دوبار، بلکه بارها و بارها.

کلاه فرنگی این پارک سکونتگاه تابستانی حکام رشت بوده، اما کم کم حکام و فرمانداران جا دادند و منزل عوض کردند و کلاه فرنگی شد خانه شطرنج شهر و مدتی هم آن را رستورانی در دل پارک کردند. و حالا میراث فرهنگی گیلان آن را به مرکز آموزش هنرهای سنتی تبدیل کرده است. کلاه فرنگی فعلا عاقبتی یافته که در خور آنست و در خور بودن را آمدن "سایه" برای بودن ابدی در آن صد چندان می کند.

مطلب زیرا را چند سال پیش در باره این باغ نوشتم و با عنوان " کلاه فرنگی را خیلی زود سر رشت گذاشتند" در فیسبوکم منتشر کردم که حالا بار دیگر آن را به استقبال از سایه آب و جارو می کنم و همگان را دعوت به گردش در آن و دوباره دیدن سایه! در کجای این باغ او را به خاک خواهند سپرد نمیدانم، اما در هرکجا این باغ که باشد، همه این باغ پیشکش آن که خانه پدری اش را در شهر رشت کوبیدند و آه و فغان کسی به جائی نرسید. چنان که خانه اش درتهران را فروختند و چه خوب که از خریدار تعهد گرفتند که درخت ارغوان آن را از ریشه در نیآورد که در نیآورد!

باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی در زمان « محمد صادق خان اکبر معروف به سردار محتشم » ملقب به سردار معتمد ساخته شد. کلاه فرنگی 4 طبقه است اما از بیرون به نظر می‌آید 3 طبقه است. طبقات اول و دوم هر یک دارای دو اتاق است و این اتاق‌ها هر یک با پنجره‌هایی نورگیری داخلی و هوای داخل ساختمان را تهویه می کنند. چیزی شبیه بادگیرهای حاشیه کویر، اما در گیلان سبز ما، بادگیرها نیز با بادگیرهای یزد تفاوت شکلی دارند. کوتاه ترند و خلاصه فرنگی اند!

بلندترین اتاق این عمارت هشت‌گوش است و از هر سو پنجره‌هایی دارد که رو به باغ باز می‌شود. کلاه فرنگی را با آجر، چوب و گچ ساخته اند و سالهاست شهر ما، به شهر کلاه فرنگی هم مشهور است.

بام ساختمان خرپشته ای ساخته شده و سفال خمره ای چتر آن در برابر باران است. زیر سفال ها عایق بندی شده و همین عایق بندی است که هوای درون ساختمان را در گرمای تابستان و سرمای زمستان یکنواخت نگه میدارد.

طبقه اول ساختمان،دور تا دور ایوان است و طبقه دوم بصورت بالکن چوبی. 68 ستون بازوی خود را چنان زیر بالکن ساختمان گرفته اند که گوئی آن را 68 طبق کش، طبق هائی خنچه عقد عروس را روی سر خود حمل می کنند. ناودان ها چوبی است اما چنان ساخته شده اند که نه تنها حریف باران اند و آن را از سقف جمع کرده و به خارج از بنا هدایت می کنند، بلکه حریف برف هم هستند. یعنی آنقدر مقاومت دارند که تا گرم شدن هوا و در آمدن خورشید و آب شدن برف ها، صبر پیشه کنند. به دست های درازی می مانند که پنجه به روی باغ گشوده اند.

نقل از فیسبوک منیره نوری: https://www.facebook.com/monireh.noori

به تلگرام پیک