فهرست مقالات جشن‌نامه‌ها
آثاری هستند که با اینکه در کارهای پژوهشی از آنها بهرۀ بسیار برده می‌شود، معمولاً مستقیم به آنها ارجاع داده نمی‌شود، شماری از دائرةالمعارف‌ها، لغتنامه‌ها و فرهنگ‌ها از این جمله‌اند، همچنین انواع فهرست‌ها، مانند «فهرست مقالات فارسی» ایرج افشار یا «کتابشناسی موضوعی-تاریخی از چاپکرده و نوشته‌های ایرج افشار» به تحقیق دوست عزیز، میلاد عظیمی. این آثار ابزار دست محقق‌اند، نگاه او را دورتر می‌برند، دسترسی‌اش را آسان‌تر می‌کنند و گرد فراموشی از برخی کارهای نیک برمی‌گیرند.
قریب به نود سال است که در ایران یادنامه، جشن‌نامه، ویژه‌نامه، ارج‌نامه و امثال آن برای بزرگداشت اهل علم و فرهنگ منتشر می‌شود. مقاله‌هایی که دوست‌داران و شاگردان این بزرگان در این دست آثار به آنها تقدیم کرده‌اند، معمولاً از دیده‌ها پنهان می‌ماند. مرحوم محمد گلبن و احمد شکیب‌آذر دست به کار فهرست این آثار در مجموعه‌ای با عنوان فهرست توصیفی مقالات جشن‌نامه‌ها و یادنامه‌ها شده‌اند، که تا کنون چهار جلد از آن به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی منتشر شده است. این فهرست به شیوۀ دیویی تنظیم شده و انواع فهرست‌ها را تا سال ۱۳۸۵ به سیاق «فهرست مقالات فارسی» ایرج فشار در خود دارد. تدوین‌کنندگان این اثر از چهارصد و پنجاه یادنامه و بیش از هفت هزار مقاله یاد کرده‌اند. وعدۀ جلد پنجمی هم داده شده، اما کسی در انجمن آثار از وجود آن خبر نداشت. امیدوارم اهل همتی یافت شود و دنبالۀ این کار ارزشمند را که برخی از اهل تحقیق هم از وجود آن بی‌خبرند، بگیرد. به‌خصوص در این ایام که شمار یادنامه‌ها و جشن‌نامه‌ها فزونی گرفته است. نمی‌دانم این کار نمونۀ غیرفارسی هم دارد یا نه. به هر حال، آقایان گلبن و شکیب‌آذر زحمت قسمت سخت‌تر کار را که شناسایی کهن‌ترین آثار از سنخ یادنامه و جشن‌نامه است بر خود هموار کرده‌اند؛ فهرست کردن آثار متأخرتر قطعاً دشواری کمتری دارد. این فهرست البته شامل انواع مجموعه مقالات که به قصد بزرگداشت فراهم نیامده و معمولاً ذیل یک موضوع واحد یا به عنوان آثار یک فرد مشخص گرد آمده‌اند، نمی‌شود، که آن خود همتی دیگر می‌طلبد. گریزی از فهرست‌ها نیست، فهرست‌ها در همۀ مراحل تحقیق کمک‌کارند. پیش از این فهرست آثار آنه‌ماری شیمل و داریوش شایگان و پیروان اندیشۀ جاودان خرد را به دست داده بودم، امیدوارم فهرست‌های بعدی درباره آثار فارسی مرتبط با «دانشنامه‌ها و دانشنامه‌نگاری» و نیز ترجمه‌های فارسی از متون کهن اسلامی و سرانجام ترجمه‌های فارسی در باب تحقیقات اسلام‌شناختی نیز به سرانجام رسد.
