ارتشبد های شاه یکی پس از دیگری از صحنه حذف شدند

سال 1348، سال حوادث گوناگون سیاسی، رقابت های حکومتی و کشاکش قدرت است. مهم ترین رویداد این سال تظاهرات وسیع مردم و دانشجویان علیه گران شدن نرخ بلیت اتوبوسرانی تهران است که با خشونت و سرکوب همراه شد، اما سرانجام حکومت عقب نشینی کرد و نرخ ها به وضع سابق بازگشت. شاه در این زمان در سفر تفریحی و استراحت در سوئیس بود و فورا به دولت دستور عقب نشینی داد. در همین سال شماری از سینماهای ایران در آتش سوختند. این آتش سوزی ها نه سیاسی بود و نه مذهبی، بلکه نوسازی سینماها و کمک گرفتن از دولت به بهانه خسارت دلیل ان بود. سوانح هواپیماهای نظامی بر آسمان ایران نیز در همین سال چند بار روی داد و تلفات نظامی گرفت. حضور سپهبد تیمور بختیار در عراق و لبنان و تدارک عملیات نظامی برای مقابله و مبارزه با شاه، بی شک از نگرانی های بزرگ شاه در این سال است. شاه میدانست که بختیار در میان نظامی ها و در ساواکی که او بنیانگذاری کرده نفوذ عمیق دارد و اگر عملیات  نظامی او در بخشی از خاک ایران آغاز شود، مقابله با او دشوار خواهد بود. بویژه که بیم داشت امریکا و فرانسه از او حمایت کنند. سقوط هواپیمای پالانچیان که از مقاطعه کاران بزرگ آن زمان بود و فرمان دستکاری در هواپیمای او توسط اشرف پهلوی داده شده بود نیز از حوادث مهمی است که واقعیات آن سانسور و از انتشار آن جلوگیری شد. (تقریبا در تمام خاطرات سیاسی – حکومتی که پس از انقلاب منتشر شده به این مسئله اشاره شده است. از جمله در خاطرات ارتشبد فردوست) برکناری ارتشبد آریانا که از ژنرال های با سواد ارتش بود و بسیاری از واژه ها و اصطلاحات نظامی که اکنون نیز در سپاه پاسداران از آن استفاده می شود از تالیفات اوست. خودکشی ارتشبد حجازی با سلاح کمری نیز از رویدادهای حکومتی این سال است. ارتش ژنرال های صاحبنظر را یکی پس از دیگری از دست می دهد تا جا برای امثال ارتشبد نصیری و ارتشبد ازهاری و ارتشبد قره باغی خالی شود. ژنرال هائی که هنر بزرگشان پابوسی شاه برای حفظ مقام و درجه و موقعیتشان بود و در هیچ مورد حکومتی و سیاسی اظهار نظر نمی کردند تا شاه خیالش از جانب آنها آسوده باشد. مرگ خلیل ملکی، جلال آل احمد و دکتر لطفعلی صورتگر نیز در همین سال روی داد. همچنان که مرگ مشیر همایون شهردار رئیس شورای موسیقی رادیو ایران که ننگ نابود کردن نوارهای آواز ادیب خوانساری را با خود همراه برد. او که در جوانی با ادیب خوانساری یک رقابت عشقی داشت، وقتی به ریاست شورای موسیقی رادیو رسید دستور داد تمام نوارهای صدای او را از بین ببرند. اگر از رویدادهای دیگر داخلی بخواهیم یاد کنیم، باید از ریاست علیخانی بر دانشگاه تهران یاد کنیم. کسی که به خواست اسدالله علم قبل از مرگ، پس از انقلاب خاطرات علم را در هفت جلد تنظیم و منتشر کرد. صحنه سازی کتک کاری در جلسه کابینه هویدا نیز بسیار خواندنی است. این از جمله رویدادهائی است که نشان میدهد هویدا علیرغم ظاهر نوکر صفتی که به خود می گرفت، برای حفظ قدرت و حذف رقبا متوسل به هر حیله ای می شد. او با همین حیله گری سالها مانع نخست وزیر شدن انصاری، آموزگار و افراد دیگری شد که همگی از او تواناتر بودند. سیاست اعدام قاچاقچیان که مانند ارثیه ای به جمهوری اسلامی رسیده نیز در سال 48 آغاز شد و انگیزه پنهان آن حذف رقبای شبکه قاچاق توسط باندی بود که اشرف پهلوی در راس آن قرار داشت. حتی نظامی هائی نیز در این ماجرا اعدام شدند. در عرصه جهانی نیز استعفای غافلگیر کننده ژنرال دوگل از ریاست جمهوری فرانسه مهم ترین رویداد بود. او که قهرمان جنگ دوم جهانی و بازگرداندن استقلال به فرانسه بود آنقدر معطل نماند تا مانند چرچیل با رای مردم کنار گذاشته شود، بلکه در اوج محبوبیت اعلام کناره گیری کرد. شرح این رویدادها را در مرور تاریخ ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب 57 در همین شماره راه توده بخوانید.