معرفی لغتنامۀ بزرگ فارسی
در سال‌های پایانی تألیف لغتنامۀ دهخدا (۱۳۵۵ - ۱۳۵۹)، هنگامی که جزوات پایانی آن در حال تألیف بود و کار چاپ لغت‌نامه سروسامان گرفته بود، دکتر سیدمحمد دبیرسیاقی در راستای وصیت زنده‌یاد دهخدا و اهداف مؤسسۀ لغتنامۀ دهخدا، طرح تألیف لغت‌نامه‌های دیگری را پیش کشید: لغتنامۀ فارسی در ۳ نوع بزرگ، متوسط و کوچک؛ لغتنامۀ بزرگ شامل همۀ مدخل‌ها و ترکیب‌ها و شواهد متعدد، لغتنامۀ متوسط فاقد مدخل‌ها و ترکیب‌های مهجور و شواهد کمتر به نسبت لغتنامۀ بزرگ و لغتنامۀ کوچک شامل لغات و ترکیبات رایج، بدون شاهد.
این طرح با همراهی رئیس مؤسسه، دکتر سیدجعفر شهیدی و چند تن از مؤلفان باقی‌مانده آغاز شد. دکتر دبیرسیاقی نخست جمعی از فارغ‌التحصیلان زبان و ادبیات فارسی و برخی از کارکنان مؤسسۀ لغتنامۀ دهخدا را برای همکاری برگزید. سپس فهرستی از قدیم‌ترین متون نظم و نثر تا دورۀ معاصر تهیه کرد. به ترتیب کتاب‌ها را به گروه مذکور سپرد تا لغات و ترکیبات آنها را با شواهد بر روی برگه‌ها بیرون‌نویس کنند. بدین ترتیب تا خردادماه ۱۳۵۹، لغات و ترکیبات حدود ۱۶۰ کتاب از متون نظم و نثر فارسی برگه‌نویسی و سپس به ترتیب الفبا مرتب شدند. سپس نوبت به بیرون‌نویس کردن مدخل‌های لغتنامۀ دهخدا رسید. گروهی نیز به نوشتن مدخل‌ها، ترکیب‌ها و شواهد لغت‌نامه بر روی برگه‌ها گمارده شدند. همچنین زنده‌یاد سیدمحمد دبیرسیاقی شیوه‌نامه‌ای برای این فرهنگ نوشت که راهنمای مؤلفان باشد، این شیوه‌نامه با عنوان «دیباچه» در آغاز مجلد نخست چاپ شده‌است.
دکتر دبیرسیاقی تألیف حرف «آ» را پیش‌تر آغاز کرده بود، از این رو اولین جزوه‌های حرف «آ» در سال‌های ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲ با شمارگان ۴۰۰۰ به چاپ رسید. حرف «آ» در سال ۱۳۶۵ در ۷ جزوه به پایان رسید. از این جزوات استقبال خوبی شد، به طوری که هرکدام در سال‌های بعد با شمارگان بیشتر به چاپ دوم رسید.
گفتنی است که چاپ لغت‌نامه‌های متوسط و کوچک پس از یکی دو جلد متوقف شد و تنها لغتنامۀ بزرگ فارسی ادامه یافت.
تألیف لغتنامۀ بزرگ فارسی با همکاری چند تن از مؤلفان لغتنامۀ دهخدا آغاز شد و به‌تدریج افراد دیگری به گروه اولیه پیوستند و جانشین مؤلفانِ درگذشته شدند. همچنین در طول این سال‌ها در شیوۀ این فرهنگ تغییراتی داده شد. در سال‌های اخیر شیوه‌نامه‌ای جدید با توجه به شیوه‌نامۀ پیشین نوشته شده و روند تألیف بر اساس آن پیش می‌رود.
تألیف لغتنامۀ بزرگ فارسی همچنان ادامه دارد و تا کنون حرف «آ» در ۱۰۵۴ صفحه در قالب ۷ جزوه، حرف «الف» در ۳۲۶۶ صفحه در قالب ۲۲ جزوه به چاپ رسیده‌است. جزوۀ ۳۰ این فرهنگ به فهرست‌های منابع و مآخذ و فهرست همکاران تألیف اختصاص یافته‌است. از حرف «ب» این فرهنگ نیز تا کنون ۱۳۷۰ صفحه در قالب ۹ جزوه تا مدخل «بربیهوده» منتشر شده‌است.
ازجمله ویژگی‌های این فرهنگ و تفاوت‌های آن با لغتنامۀ دهخدا می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- فقط شامل اطلاعات لغوی است و اَعلام تاریخی و جغرافیایی و توضیحات دائرةالمعارفی را ندارد.
- در گزینش و ارائۀ مدخل‌ها و تعریف‌نگاری و ارائۀ ترکیب‌ها و شواهد، شیوه و روش مشخصی دارد.
- تعداد متونِ مورد استشهاد آن به‌مراتب بیشتر از لغتنامۀ دهخداست. در حال حاضر، فهرست منابع این فرهنگ شامل بیش از هزار عنوان کتاب از متون قدیم و معاصر است.
- فرهنگی تاریخی است. به این معنی که شواهد این فرهنگ از قدیم به جدید مرتب شده و سیر تحول معنایی واژه را نشان می‌دهد.
برای مشاهدۀ فهرست مؤلفان این مجموعه به صفحۀ مؤلفان لغتنامۀ بزرگ فارسی مراجعه کنید.
