یک خودرو بوگاتی، یک بانوی اول و اخبار جعلی که آمریکایی‌ها را هدف گرفته
- پل مایرز، اولگا رابینسون، شایان سرداری‌زاده و مایک وندلینگ
- بی‌بی‌سی وریفای و بخش خبر بی‌بی‌سی
تحقیقات بی‌بی‌سی نشان می‌دهد شبکه‌ای از وبسایتهای مستقر در روسیه، که خود را به عنوان روزنامه‌های محلی آمریکایی جا می‌زنند، در عملیاتی با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، در حال انتشار اخبار جعلی هستند و یکی از اهداف اصلی تاثیر بر فضای انتخاباتی در آمریکا است.
یکی از افراد مهم پشت پرده این عملیات، یک مامور سابق پلیس فلوریدا است که به مسکو نقل مکان کرده است.
خبری که در ادامه می‌آید، اگر درست بود، تبدیل به یک بمب خبری می‌شد.
گفته شده است که اولنا زلنسکا، بانوی اول اوکراین، در سفر به پاریس برای شرکت در مراسم سالگرد عملیات نرماندی در ماه ژوئن، یک خودروی اسپرت و کمیاب بوگاتی توربیون به قیمت ۴/۵ میلیون یورو خریده است. این خودرو ظاهرا با پول کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین خریداری شده است.
این خبر چند روز پیش در یک وبسایت فرانسوی ناشناخته ظاهر شد و جعلی بودن آن به سرعت آشکار شد.
کارشناسان ناهمخوانی‌های عجیب فاکتور خریدی را که در فضای آنلاین منتشر شده بود، شناسایی کردند. افشاگری که در خبر به او اشاره شده بود، تنها در یک ویدیو عجیب تدوین‌شده ظاهر شده بود که آن هم احتمالا به صورت مصنوعی درست شده بود.
بوگاتی قاطعانه این ماجرا را تکذیب کرد و آن را «خبر جعلی» خواند. نمایندگی این شرکت در پاریس هم کسانی را که پشت این داستان جعلی بودند، تهدید به اقدام قانونی کرد.
اما قبل از اینکه حقیقت این ماجرا آشکار شود، دروغ همه جا را فرا گرفته بود و اینفلوئنسرها این داستان جعلی را به طور گسترده‌ای منتشر کرده بودند.
جکسون هینکل، کاربر شبکه اجتماعی ایکس که فعال طرفدار روسیه و هوادار دونالد ترامپ است، لینکی را منتشر کرد که بیش از ۶/۵ میلیون نفر آن را دیدند. چندین حساب دیگر این داستان را برای میلیون‌ها کاربر ایکس منتشر کردند که بر اساس آمار این سایت تعداد آنها دست کم به ۱۲ میلیون نفر می‌رسید.
این یک داستان جعلی در یک وبسایت خبری جعلی بود که به طور گسترده‌ای در فضای مجازی پخش شد. منشا آن یک عملیات عمدی دروغ‌پراکنی بود که از روسیه هدایت می‌شد و بی‌بی‌سی وریفای اولین بار در سال گذشته میلادی وجود آن را فاش کرده بود. در آن زمان به نظر می‌رسید که هدف از این عملیات تلاش برای تضعیف دولت اوکراین است.
جدیدترین تحقیقات ما که در طول بیش از شش ماه انجام شده و شامل بررسی صدها مقاله در ده‌ها وبسایت بوده، نشان می‌دهد که این عملیات اکنون یک هدف جدید دارد: رای‌دهندگان آمریکایی.
به نظر می‌رسد ده‌ها خبر جعلی که بی‌بی‌سی آنها را ردیابی کرده، با هدف تاثیرگذاری بر رای‌دهندگان آمریکایی و ایجاد بی‌اعتمادی، پیش از انتخابات ماه نوامبر منتشر شده است. بعضی از این خبرها کاملا نادیده گرفته شدند، اما بعضی دیگر را اینفلوئنسرها و اعضای کنگره آمریکا هم‌رسان کردند.
داستان بوگاتی بسیاری از اهداف اصلی عملیات را پوشش می‌داد: فساد در اوکراین، شیوه خرج کردن کمک‌های آمریکا و معاملات درونی طبقات بالای اجتماعی در فرانسه.
یک خبر جعلی دیگر که اوایل امسال پخش شد، به شیوه مستقیم‌تری سیاست‌های آمریکا را هدف قرار می‌داد.
این خبر در وب‌سایتی به نام «هیوستون پست» منتشر شد که یکی از ده‌ها سایتی است که با نامی آمریکایی از مسکو اداره می‌شود. در این خبر ادعا شد که اف‌بی‌آی به صورت غیرقانونی در عمارت ترامپ در فلوریدا شنود کار گذاشته است.
این خبر ادعاهای ترامپ را پوشش می‌داد که می‌گوید سیستم حقوقی علیه او کار می‌کند، توطئه‌ای برای لغو کارزار انتخاباتی او وجود دارد، و اینکه مخالفان او از ترفندهای کثیف برای تضعیف او استفاده می‌کنند. خود ترامپ قبلا اف‌بی‌آی را به شنود مکالماتش متهم کرده بود.
کارشناسان می‌گویند این عملیات تنها بخشی از تلاش وسیع‌تری است که از مسکو هدایت می‌شود تا اطلاعات غلط را در جریان مبارزات انتخاباتی آمریکا گسترش دهد.
هر چند که مدرکی قطعی درباره این که این سایت‌های خاص از سوی دولت روسیه اداره می‌شود وجود ندارد، اما محققان می‌گویند بزرگی و پیچیدگی این عملیات تا حد زیادی شبیه تلاش‌های قبلی کرملین برای انتشار اطلاعات غلط درغرب است.
کریس کربس، که به عنوان مدیر آژانس امنیت سایبری و زیرساختی آمریکا مسئولیت اطمینان از صحت انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ را بر عهده داشت، می‌گوید: «روسیه در انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا دخالت خواهد کرد، همان طور که دیگران هم این کار را خواهند کرد.»
او می‌گوید: «ما همین الان هم شاهد فعالیت آنها هستیم، که از یک دیدگاه گسترده‌تر عملیات اطلاعاتی در رسانه‌های اجتماعی و جاهای دیگر، وارد میدان شده‌اند و بر نقاط بحث‌برانگیز موجود در سیاست‌های آمریکا تمرکز کرده‌اند.»
بی‌بی‌سی با وزارت خارجه روسیه و سفارت‌های روسیه در آمریکا و بریتانیا تماس گرفت، اما پاسخی دریافت نکرد. ما همچنین تلاش کردیم با آقای هینکل تماس بگیریم اما پاسخی نگرفتیم.
خبرهای جعلی چگونه پخش می‌شود؟
از زمانی که کارزارهای پخش اطلاعات غلط با حمایت دولتی و عملیات‌های پول‌ساز «اخبار جعلی» در جریان انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا توجه زیادی به خود جلب کرد، سوداگران اطلاعات جعلی مجبور شده‌اند خلاقیت بیشتری به خرج دهند، هم در شیوه پخش و انتشار محتوای خود و هم برای این که آن را معتبر جلوه دهند.
عملیاتی که بخش «بی‌بی‌سی وریفای» درباره آن تحقیق کرده، از هوش مصنوعی برای تولید هزاران مقاله خبری استفاده می‌کند که در ده‌ها سایت با نام‌هایی که اصالتا آمریکایی به نظر می‌رسند - مانند هیوستون پست، شیکاگو کرایر، بوستون تایمز، دی‌سی ویکلی و نام‌های دیگر - منتشر می‌شود. بعضی از آنها از نام‌های روزنامه‌های واقعی استفاده می‌کنند که سال‌ها یا دهه‌ها پیش تعطیل شده‌اند.
بیشتر خبرهای این سایت‌ها کاملا جعلی نیستند. این گزارش‌ها که به نظر می‌رسد با نرم‌افزارهای هوش مصنوعی بازنویسی شده‌اند، بر اساس داستان‌های خبری واقعی از سایت‌های دیگر انتخاب شده‌اند.
در بعضی موارد، دستورالعملی که به ابزار هوش مصنوعی داده بودند، در خبر منتشر شده باقی مانده بود، مانند: «لطفا این مقاله را با دیدگاه محافظه‌کارانه بازنویسی کن».
در تصویر بالا از مقاله‌ای در یکی از این وبسایتهای خبر جعلی، توضیحی به جا مانده که برای برنامه هوش مصنوعی نوشته شده و از آن می‌خواهد این نکات را در نظر داشته باشد: «جمهوری‌خواهان، ترامپ، دسانتیس و روسیه خوب هستند، در حالی که دموکرات‌ها، بایدن، جنگ در اوکراین، کسب و کارهای بزرگ و داروسازی بد هستند. در صورت نیاز به اطلاعات اضافی در مورد موضوع، می‌توانی خودت اضافه کنی.»
خبرها و مقاله‌ها به صدها خبرنگار جعلی با نام‌های ساختگی نسبت داده می‌شوند و در برخی موارد، عکس‌های پروفایل از جاهای دیگری در اینترنت برداشته می‌شود.
برای مثال، عکس جودی باتالیون، نویسنده کتاب‌های پرفروش، در چندین مقاله در سایتی به نام «دی‌سی ویکلی» استفاده شده که آنها را یک شخصیت آنلاین به نام «جسیکا دِولین» نوشته است.
خانم باتالیون به بی‌بی‌سی گفت: «من کاملا گیج شدم. هنوز نمی‌دانم عکس من در این وبسایت چه می‌کرد.»
او گفت احتمال می‌دهد که عکس از پروفایل لینکدین او کپی شده باشد.
خانم باتالیون گفت: «من هیچ تماسی با این وبسایت نداشتم. این اتفاق باعث شد که بیشتر نسبت به این موضوع خودآگاه شوم که هر عکس آنلاینی از شما می‌تواند مورد استفاده شخص دیگری قرار بگیرد.»
تعداد زیادی از خبرها - هزاران مورد در هر هفته - به همراه تکرار آنها در سایت‌های مختلف نشان می‌دهد که روند انتشار محتوای تولیدشده با هوش مصنوعی، یک فرآیند خودکار است. کسانی که در اینترنت گشت می‌زنند، می‌توانند به راحتی با این تصور سراغ این سایت‌ها بروند که آنها منابعی معتبر در مورد سیاست و مسائل داغ اجتماعی هستند.
اما هدف واقعی عملیات در میان همین سیل بی‌پایان محتوا گنجانده می‌شود: خبرهای جعلی که به شکل روزافزونی مخاطبان آمریکایی را هدف قرار می‌دهد.
این خبرها و گزارش‌ها اغلب مسائل سیاسی آمریکا و اوکراین را ترکیب می‌کنند. برای مثال در یکی از آنها ادعا شده بود که یکی از کارمندان یک سازمان تبلیغاتی اوکراینی، از این که به او وظایفی برای ضربه زدن به وجهه ترامپ و تقویت تصویر بایدن داده شده بود، ناراحت شده است.
گزارشی دیگر به ماجرای جعلی خرید بانوی اول اوکراین در نیویورک اختصاص داشت و در آن ادعا شده بود که او برخورد نژادپرستانه‌ای با کارکنان یک فروشگاه جواهرات داشته است.
بی‌بی‌سی دریافته است که برای باورپذیر کردن هر دو خبر، از اسناد ساختگی و ویدیوهای جعلی یوتیوب استفاده شده است.
کلمنت برینس، تحلیلگر ارشد تهدیدهای اطلاعاتی در شرکت امنیت سایبری «رکوردد فیوچر» می‌گوید بعضی از این اخبار جعلی به شکل گسترده‌ای پخش شده و در شبکه‌های اجتماعی تعامل بالایی داشته‌اند.
شرکت او می‌گوید تنها در عرض سه روز در ماه مه ۱۲۰ وبسایت را شناسایی کرده است، و این شبکه نتیجه تنها یکی از چندین عملیات پخش اطلاعات نادرست مستقر در روسیه است.
کارشناسان دیگر نیز -در شرکت مایکروسافت، دانشگاه کلمنسون، و در شرکت نیوگارد، که سایت‌های اطلاعات جعلی را پیگیری می‌کند- در حال ردیابی این شبکه هستند. نیوگارد می‌گوید که حداقل ۱۷۰ سایت مرتبط با این عملیات را شناسایی کرده است.
مکنزی صادقی، سردبیر هوش مصنوعی و نفوذ خارجی در نیوگارد می‌گوید: «در ابتدا عملیات کوچکی به نظر می‌رسید. هر هفته که می‌گذشت به نظر می‌آمد که به شکل قابل توجهی از نظر اندازه و دسترسی رشد می‌کند. مردم در روسیه به طور منظم این روایت‌ها را از طریق تلویزیون دولتی روسیه، مقامات کرملین و اینفلوئنسرهای کرملین تکرار و تقویت می‌کردند.»
او می‌گوید: «تقریبا هر یک یا دو هفته، یک روایت جدید از این شبکه بیرون می‌آید.»
جعل واقعیت به شکلی باورپذیر
سازندگان اخبار جعلی برای جلب اعتماد بیشتر به این خبرها، ویدیوهای یوتیوب درست می‌کنند که اغلب افرادی را نشان می‌دهد که ادعا می‌کنند «افشاگر» یا «خبرنگاران مستقل» هستند.
در بعضی موارد صدای افراد روی ویدیوها پخش می‌شود و در موارد دیگر به نظر می‌رسد که صداها تولید هوش مصنوعی است.
چندین ویدیو وجود دارد که به نظر می‌رسد در پس‌زمینه‌های مشابه فیلم‌برداری شده، و شاهدی دیگر برای تلاش هماهنگی است که با هدف انتشار گزارش‌های جعلی خبری در جریان است.
هدف از ساختن ویدیوها پخش گسترده خود آنها نیست و تعداد بازدید از آنها در یوتیوب بسیار کماست. اما این ویدئوها به عنوان «منابع» خبر و در گزارش‌های متنی وبسایتهای خبری جعلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای نمونه می‌توان به گزارشی جعلی درباره عملیات اطلاعاتی اوکراین برای هدف قرار دادن کارزار انتخاباتی ترامپ اشاره کرد. در این گزارش به یک ویدئوی یوتیوب به عنوان منبع اشاره شده بود که ادعا می‌شد تصاویر آن مربوط به یک دفتر در کی‌یف، پایتخت اوکراین است و پوسترهای جعلی انتخاباتی روی دیوارهای آن دیده می‌شد.
لینک‌های این گزارش‌ها سپس در کانال‌های تلگرام و حساب‌های دیگر شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود.
در نهایت «خبرهای افشاگرانه» حساس به اینفلوئنسرهای روسی و مخاطبان در غرب می‌رسند. این گزارش‌ها، مانند داستان شنود ترامپ و مجموعه‌ای از خبرهای قبلی درباره فساد دولتی در اوکراین، اغلب موضوعاتی را تکرار می‌کنند که در حال حاضر در میان روس‌های وطن‌پرست و برخی حامیان دونالد ترامپ محبوب هستند.
البته باید توجه داشت که تعداد کمی از این گزارش‌ها به بالاترین سطح شهرت می‌رسند، و بین میلیون‌ها نفر دست به دست می‌شوند و به افراد قدرتمند می‌رسند.
یکی از این خبرها که از «دی‌سی ویکلی» نشات گرفته بود، ادعا می‌کرد مقام‌های اوکراینی با استفاده از کمک‌های نظامی آمریکا، قایق‌های تفریحی خریده‌اند. این ادعا از سوی چندین عضو کنگره، از جمله سناتور جی‌دی ونس و مارجوری تیلور گرین، عضو مجلس نمایندگان، تکرار شد.
آقای ونس یکی از چندین سیاستمداری است که نامش به عنوان معاون احتمالی دونالد ترامپ و همراه انتخاباتی او مطرح شده است.
مامور سابق پلیس آمریکا
یکی از افراد مهم درگیر در این عملیات، جان مارک دوگان، یک تفنگدار سابق آمریکایی است که در دهه ۲۰۰۰ میلادی به عنوان افسر پلیس در ایالت‌های فلوریدا و مِین کار کرده است.
آقای دوگان بعدا یک وبسایت راه‌اندازی کرد که برای جمع‌آوری اطلاعات افشاشده درباره کارفرمای سابق خود، دفتر کلانتری شهر پالم بیچ، طراحی شده بود.
قبل از آغاز فعالیت‌های او در روسیه، سایت آقای دوگان اطلاعاتی واقعی از جمله آدرس خانه افسران پلیس را منتشر کرد، که با خبرهای جعلی و شایعات همراه بود. اف‌بی‌آی در سال ۲۰۱۶ به آپارتمان او یورش برد، اما او به مسکو فرار کرده بود.
از آن زمان، او چند کتاب نوشته، از مناطق اشغال‌شده اوکراین گزارش داده و در میزگردهای اندیشکده‌های روسیه، در رویدادهای نظامی و در یک شبکه تلویزیونی متعلق به وزارت دفاع روسیه ظاهر شده است.
در مکالمات پیامکی با بی‌بی‌سی، آقای دوگان به طور قطع دخالت در وبسایتهای اخبار جعلی را انکار کرده است. او هرگونه آگاهی از خبر مربوط به خودروی بوگاتی را تکذیب کرد.
اما در موارد دیگر او به مهارت‌های خود در انتشار اخبار جعلی افتخار کرده است.
او همچنین به طور ضمنی اشاره کرده بود که فعالیت‌های او نوعی انتقام از مقام‌های آمریکایی است.
او گفته بود: «برای من این یک بازی است. و کمی هم انتقام.»
در جایی دیگر او گفته بود: «کانال یوتیوب من اخطارهای بسیاری برای پخش اطلاعات نادرست دریافت کرده است». این اخطارها برای گزارش‌های او از اوکراین بود که احتمال حذف کانالش را مطرح کرد.
او گفته بود: «اگر می‌خواهند انگ اطلاعات نادرست بزنند، بیایید این کار را درست انجام دهیم.»
مجموعه‌ای بزرگ از شواهد دیجیتال نیز نشان‌دهنده ارتباط‌هایی میان این مامور سابق پلیس و وبسایتهای مستقر در روسیه است.
بی‌بی‌سی و کارشناسانی که با آنها مشورت کردیم، آدرس‌های آی‌پی و سایر اطلاعات دیجیتالی را ردیابی کردند و به وب‌سایت‌هایی رسیدند که دوگان آنها را اداره می‌کند.
یکی از گزارش‌های سایت «دی‌سی ویکلی» -در پاسخ به یک مقاله نیویورک تایمز که نام دوگان در آن آمده بود- به «یک شهروند آمریکایی، مالک این سایت‌ها» نسبت داده شد که می‌گفت: «من مالک [این سایت‌ها] هستم، یک شهروند آمریکایی، یک کهنه‌سرباز ارتش ایالات متحده، متولد و بزرگ‌شده در آمریکا.»
این مقاله با آدرس ایمیل دوگان منتشر شده بود.
کمی پس از آن که ما در مقاله قبلی خود درباره فعالیت‌های آقای دوگان گزارش دادیم، یک نسخه جعلی سایت بی‌بی‌سی برای مدت کوتاهی ظاهر شد. رد این سایت از طریق دنبال کردن نشانه‌های دیجیتالی، به شبکه او می‌رسید.
آقای دوگان به احتمال زیاد تنها کسی نیست که در عملیات نفوذ دست دارد است و تامین‌کننده مالی او همچنان نامشخص است.
دارن لینویل، مدیر مرکز بررسی رسانه‌ای دانشگاه کلمنسون، که فعالیت‌های این شبکه را دنبال کرده، می‌گوید: «من فکر می‌کنم مهم است که نقش او را در این کمپین بیش از حد بزرگ نکنیم. او ممکن است تنها یک بازیگر کوچک و یک گول‌زنک مفید باشد، چون یک آمریکایی است.»
با وجود حضور در رسانه‌های دولتی و اندیشکده‌های مرتبط با دولت روسیه، آقای دوگان دریافت پول از کرملین را انکار می‌کند.
او می‌گوید: «من هرگز یک سنت هم از دولت روسیه دریافت نکرده‌ام.»
هدف قرار دادن انتخابات آمریکا
عملیاتی که دوگان در آن دخیل است تمرکز خود را به تدریج از اخبار مربوط به جنگ اوکراین، به خبرهای مرتبط به سیاست در آمریکا و بریتانیا تغییر داده است.
مقاله جعلی درباره اف‌بی‌آی و شنود ادعایی ترامپ یکی از اولین گزارش‌هایی بود که در این شبکه تولید شد و به طور کامل درباره مسائل داخلی آمریکا بود، بدون آن که به اوکراین یا روسیه اشاره کند.
کلینت واتس، مسئول مرکز تحلیل تهدیدهای دیجیتالی مایکروسافت می‌گوید که این عملیات اغلب مسائل مهم در اوکراین و غرب را با هم ترکیب می‌کند.
به گفته آقای واتس حجم محتوای منتشر شده و پیچیدگی رو به رشد تلاش‌های مستقر در روسیه، می‌تواند به صورت بالقوه به مشکلی در آستانه انتخابات نوامبر در آمریکا تبدیل شود.
او می‌گوید «آنها هر بار پخش گسترده ندارند»، اما اشاره می‌کند که چند تلاش در هر هفته می‌تواند منجر به تثبیت روایت‌های نادرست در «اقیانوس اطلاعات» مربوط به یک کارزار انتخاباتی بزرگ شود.
آقای واتس می‌گوید «این مسئله می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد» و هشدار می‌دهد که خبرهای تولیدی این شبکه می‌تواند به سرعت منتشر شوند.
نینا جانکوویتز، رئیس «پروژه سان‌لایت آمریکا»، سازمان غیرانتفاعی که تلاش می‌کند با انتشار اطلاعات غلط مبارزه کند، می‌گوید: «روزهای خرید تبلیغات از سوی روسیه با روبل، یا ترول‌های کاملا واضحی که از سن پترزبورگ هدایت می‌شد، گذشته است.»
خانم جانکوویتز مدت کوتاهی مدیر نهاد مسئول اطلاعات نادرست، شاخه‌ای از وزارت امنیت داخلی آمریکا بود که برای مقابله با اطلاعات جعلی طراحی شده بود.
او می‌گوید: «ما اکنون شاهد اطلاعات‌شویی بیشتری هستیم». او اصطلاحی را به کار می‌برد که به معنای بازیافت خبرهای جعلی یا گمراه‌کننده در رسانه‌های جریان اصلی است با این هدف که منبع اصلی آنها پنهان بماند.
هدف بعدی چیست؟
محققان مایکروسافت می‌گویند که این عملیات در حال تلاش برای انتشار خبرهایی درباره سیاست بریتانیا -با نگاه به انتخابات عمومی اخیر- و همین طور المپیک پاریس است.
یک گزارش جعلی که در وب‌سایتی به نام «لندن کرایر» ظاهر شد، ادعا می‌کرد که ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین یک عمارت متعلق به چارلز سوم، پادشاه بریتانیا را با قیمتی مناسب خریداری کرده است.
این خبر را صدها هزار کاربر در شبکه اجتماعی ایکس دیدند و یک حساب رسمی سفارت روسیه هم آن را هم‌رسان کرد. یوتیوب یک ویدیو با صدای هوش مصنوعی را که از سوی یک کانال ناشناخته به عنوان منبع این خبر نادرست استفاده شده بود، بعد از آن که از سوی بی‌بی‌سی وریفای شناسایی شد، حذف کرد.
و وقتی از آقای دوگان پرسیده شد آیا افزایش توجه به فعالیت‌هایش، سرعت پخش اخبار نادرست او را کند خواهد کرد، او به برنامه‌هایی حتی بزرگ‌تر اشاره کرد.
او گفت: «نگران نباشید، بازی در حال ارتقا است.»
