مهرجویی با ساختِ فیلم گاو (۱۳۴۸) نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، او مدتی از ایران مهاجرت کرد، اما چند سال بعد به کشور بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت و عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر شد.[۲] از دیگر فیلم‌های مهم او می‌توان به اجاره‌نشین‌ها (۱۳۶۵)، هامون (۱۳۶۸)، سارا (۱۳۷۱)، پری (۱۳۷۳)، لیلا (۱۳۷۵)، درخت گلابی (۱۳۷۶)، مهمان مامان (۱۳۸۲) و سنتوری (۱۳۸۵) اشاره کرد.

براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینمایی ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده‌است. همچنین، شخصیت هامون در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شده‌است.[۳] مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده، از جمله در نخستین رأی‌گیری مجلهٔ فیلم به سال ۱۳۶۷[۴] و در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ دنیای تصویر[۵] و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ نقد سینما.[۶] او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلهٔ فیلم به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.[۷]

هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی شماری از فیلم‌هایش توقیف شده، مهرجویی همچنان به فیلم‌سازی ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌المللی دریافت کرده‌است که می‌توان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سن‌سباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو اشاره کرد.

سرگذشت

داریوش مهرجویی پشت صحنهٔ نخستین فیلمش، الماس ۳۳، (۱۳۴۶)

داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران[۸] در خانواده‌ای از طبقه فرودست جامعه به‌دنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید: «مادر بزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزه‌ام یک بار هم ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست.»[۹] در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.

در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدّماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی‌ال‌ای لیسانس فلسفه گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ پارس ریویو در لس آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام الماس ۳۳ را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدان را هم چندان به خود جلب نکرد.[۱۰] سال ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلامحسین ساعدی فیلمنامهٔ گاو را از روی یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ عزاداران بیلِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از انقلابِ ۱۳۵۷ و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به فرانسه شد، مهرجویی یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده‌است. وی همچنین از اعضای هیئت‌مدیره موزه هنرهای معاصر تهران بوده‌است.[۱۱]

مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان (مهندس معمار و طراح صحنه) ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو فرزند با نام‌های مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمّدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.

آثار

فیلم‌ها

مقالهٔ اصلی: فیلم‌شناسیِ داریوش مهرجویی

نوشته‌ها

مقالهٔ اصلی: کتاب‌شناسیِ داریوش مهرجویی

بازیگران مهرجویی

بسیاری از بازیگران ایران در فیلم‌های مهرجویی حضور داشته‌اند. بازیگرانی مانند: عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، جمشید مشایخی، گلاب آدینه، خسرو شکیبایی، پرویز فنی‌زاده، جمیله شیخی، صدیقه کیانفر، فخری خوروش، محمدعلی کشاورز، فروزان، سعید کنگرانی، اسماعیل محمدی، ژاله سام. مرضیه برومند، ایرج راد، حمیده خیرآبادی، اکبر عبدی، فردوس کاویانی، فریماه فرجامی، بیتا فرهی، توران مهرزاد، نیکی کریمی، علی مصفا، لیلا حاتمی، حسن پورشیرازی، محمدرضا شریفی‌نیا، بهرام رادان، گلشیفته فراهانی، حامد بهداد، رضا عطاران، مهناز افشار، طناز طباطبایی، رضا رویگری، پارسا پیروزفر، محمدعلی فردین و فروزان (پروین خیربخش).

در جدولی که در ادامه می‌آید بازیگرانی که در بیش از دو فیلم مهرجویی بازی کرده‌اند به ترتیب تعداد بارهایی که جلوی دوربین مهرجویی رفته‌اند و به تفکیک فیلم‌ها آمده‌است. عزت‌الله انتظامی با بازی در ده فیلم بیشترین بازی را در فیلم‌های مهرجویی دارد. مهرجویی در دهه هشتاد و در سه فیلم آخر خود به بازیگران تازه روی آورده‌است و هیچ‌کدام از بازیگرانی که در فیلم‌های قبلی او بازی داشته‌اند، در این سه فیلم (بمانی، مهمان مامان، سنتوری) حضور ندارند.

فیلم‌هاسال تولیدعزت‌الله انتظامیخسرو شکیباییعلی نصیریانمحمدرضا شریفی‌نیاعلی مصفانیکی کریمیفردوس کاویانیتوران مهرزادبیتا فرهیایرج رادلیلا حاتمیفریده سپاه‌منصورگلشیفته فراهانیهمایون ارشادی
گاو۱۳۴۸آری-آری-----------
آقای هالو۱۳۴۹آری-آری-----------
پستچی۱۳۵۱آری-آری------آری----
دایره مینا۱۳۵۳آری-آری------آری----
مدرسه‌ای که می‌رفتیم۱۳۵۹آری-آری-----------
اجاره‌نشین‌ها۱۳۶۶آری-----آری--آری----
شیرک۱۳۶۷آری-------------
هامون۱۳۶۸آریآری-----آریآری-----
بانو۱۳۶۹آریآری----آری-آری-----
سارا۱۳۷۱-آری---آری--------
پری۱۳۷۳-آری-آریآریآری-آری------
لیلا۱۳۷۵---آریآری--آری--آری---
دختر دایی گمشده۱۳۷۵-آری-آریآری---------
درخت گلابی۱۳۷۶------------آریآری
میکس۱۳۷۸آریآری-آریآریآریآری-آری-آری---
بمانی۱۳۸۰--------------
مهمان مامان۱۳۸۲-----------آری--
سنتوری۱۳۸۶------------آری-
طهران تهران۱۳۸۷-----------آری--
آسمان محبوب۱۳۸۸----آری-----آریآری--
نارنجی‌پوش۱۳۸۸------آری---آری--آری
اشباح۱۳۹۲-------------آری
لا مینور۱۳۹۸--آری-آری---آری-----

حضور جهانی

ساخته شدن فیلم گاو در آخرین سال‌های دههٔ ۴۰ خورشیدی، سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کم‌رنگی در جشنواره‌های جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد.[۱۲]

جایزه‌ها و افتخارات

در این بخش جوایزی که داریوش مهرجویی به عنوان کارگردان یا فیلم‌نامه‌نویس یا تهیه‌کننده برنده شده‌است به تفکیک فیلم‌ها آمده‌است. بعضی از فیلم‌ها جوایز متعدد دیگری نیز برنده شده‌اند که در مقالهٔ مربوط به خود فیلم‌ها آمده‌است.

گاو
آقای هالو
پستچی
دایره مینا
مدرسه‌ای که می‌رفتیم
هامون
بانو
سارا
پری
لیلا
درخت گلابی
بمانی
مهمان مامان
سنتوری
نارنجی‌پوش
شخصی

سانسور و توقیف

داریوش مهرجویی در پشت صحنهٔ فیلم‌برداری دایرهٔ مینا (۱۳۵۳) این فیلم به مدت سه سال توقیف بود.

«بیشتر فیلم‌های مهرجویی، ناخواسته تیغ دردناک سانسور را پذیرفته‌اند»[۱۹] «او احتمالاً تنها فیلمسازی است که هم پیش از انقلاب فیلم‌هایش توقیف شده، و هم پس از انقلاب.»[۲۰] در جدول زیر فاصلهٔ بین ساخته شدن و اجازهٔ پخش گرفتن فیلم‌های مهرجویی آمده‌است. فیلم بلندِ مستندِ سینمایی الموت که آن را در سال ۱۳۵۵ ساخت و در مورد اسلام، تشیع و اسماعیلیان است و برای تلویزیون ملی ایران ساخته شده‌بود، هرگز به نمایش در نیامد و گفته شد فیلم گم شده‌است. فیلم سنتوری هم که در ۱۳۸۵ ساخته شده‌است به دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت نهم اجازهٔ اکران عمومی نگرفت تا این که در دولت دهم بدون اکران عمومی وارد شبکهٔ خانگی (ویدئویی) شد.[۲۱]

در اسفند ۱۴۰۰ با صادر نشدن پروانه نمایش جدید برای فیلم لامینور او از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم، این فیلم به شکل رسمی از ترکیب اکران نوروز ۱۴۰۱ خارج شد و تلاش‌های تهیه‌کننده و بیانیه صنف‌های سینمایی برای نمایش عمومی آخرین ساختهٔ مهرجویی بی‌اثر ماند. استدلال مسئولان سازمان سینمایی ایران آن است که دو سال از صدور مجوز نمایش این اثر سینمایی می‌گذرد و این مجوز منقضی شده‌است.[۲۲]

فیلم‌هاتاریخ ساختتاریخ پخشسال‌های محاق
گاو۱۳۴۸۱۳۴۹۱
دایره مینا۱۳۵۳۱۳۵۶[۲۳]۳
الموت[۲۴] یا سیاحت در ایران[۲۵]۱۳۵۵مفقود شده-
مدرسه‌ای که می‌رفتیم۱۳۵۹۱۳۶۹۱۰
بانو۱۳۶۹۱۳۷۶۷
سنتوری۱۳۸۵۱۳۸۹۴
لامینور۱۳۹۸۱۴۰۱۳

سبک

مهرجویی از ستوده‌ترین فیلم‌سازان سینمای ایران است.[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹] از نظر سبک فیلمسازی، داریوش مهرجویی در فیلم‌هایش قید زمان و مکان را برمی‌دارد و در ماورای این ارکان اصلی وجودی پیش می‌رود و همین حرکت‌ها و رخدادها هستند که تصور مخاطب را بی‌پروا با خود به هر طرف می‌کشانند.[۳۰]

قتل داریوش مهرجویی و همسرش

داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر، در تاریخ ۲۲ مهر ۱۴۰۲ در ویلایشان در شهر کرج به قتل رسیدند. این خبر در تاریخ ۲۳ مهر توسط محمدمهدی عسگرپور، رئیس هیئت‌رئیسه خانه سینما، و همچنین توسط یکی از سینماگران حاضر در محل وقوع حادثه تأیید شد.[۳۱][۳۲]

حادثه در مشکین‌دشت کرج رخ داده و دختر داریوش مهرجویی ماجرا را به پلیس گزارش داده‌است. تحقیقات انتظامی دربارهٔ عاملان و انگیزه این قتل‌ها هنوز به صورت رسمی منتشر نشده‌اند و جزئیات بیشتری در دسترس نیستند.[۳۳]

قبل از این حادثه، وحیده محمدی‌فر، نویسنده و همسر داریوش مهرجویی، در صفحه شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی از تهدیدهای «شخصی ناشناس با لهجه غیر ایرانی» با چاقو از پشت پنجره ویلایشان اطلاع داده بود.خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب تمام کنندهٔ </ref> بدون برچسب <ref> (). ایشان همچنین در این پست در صفحه اینستاگرام خود نوشته بود که در هفته های اخیر مورد سرقت قرار گرفتند و در طی این سرقت، دو عدد سنتور از ایشان به سرقت رفته و این سنتور ها مربوط به پروژه سنتوری ۲ بودند.[۳۴]

پانویس

  1. ↑ طالبی‌نژاد، احمد (۱۳۷۳). یک اتفاق ساده: بررسی جریان موج نو در سینمای ایران. تهران: مؤسسه فرهنگی هنری شیدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۲.
  2. ↑ «اعضای پیوسته فرهنگستان هنر». فرهنگستان هنر. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰.
  3. ↑ ماهنامه فیلم-ماهنامه فرهنگی-هنری (تخصصی سینما)- شماره 321-شهریور 1383- ISSN 1019-6382
  4. ↑ جعفری‌نژاد، «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۱۱–۱۰.
  5. ↑ پوریا، «جذابیت پنهان انتخاب»، ۱۸.
  6. ↑ فراستی، «بهترین‌های عمر ما»، ۷۳.
  7. ↑ جعفری‌نژاد، «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۶۸.
  8. ↑ نجفی ۳۴۲
  9. ↑ اکرمی ۵۴
  10. ↑ امید ۴۰۶ و ۴۰۷
  11. ↑ چهار هزار روز از زندگی کامران دیبا، بی‌بی‌سی فارسی
  12. ↑ اکرمی ۵۰
  13. ↑ قره‌شیخلو ۳۸۴
  14. ↑ «28th Berlin International Film Festival».
  15. ↑ «روزهای زندگی و ضد گلوله بهترین فیلم‌های جشنواره فیلم فجر شدند». مهر نیوز. ۲۳ بهمن ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
  16. ↑ «فرارو». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۵ اوت ۲۰۰۸.
  17. ↑ http://www.asriran.com/fa/news/365055/داریوش-مهرجویی-شوالیه-فرانسوی‌ها-را-در-تهران-گرفت
  18. ↑ TABNAK، تابناک | (۲۰۲۳-۱۰-۱۴). «داریوش مهرجویی کارگردان بزرگی که سینمای ایران از دست داد». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
  19. ↑ شیخلو ۳۸۲
  20. ↑ آرتور ۱۱۳
  21. ↑ «سنتوری؛ از توقیف تا رفع توقیف تا ممنوعیت اکران». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۱۰-۰۷-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۷.
  22. ↑ «حذف فیلم داریوش مهرجویی از اکران نوروز؛ سرنوشت 'سنتوری' در انتظار 'لامینور' است؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ اسفند ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۲.
  23. ↑ در ایران در بهار ۱۳۵۷ اکران عمومی گرفت.
  24. ↑ «آرزوی مهرجویی برای سینمای ایران». ایسنا. ۲ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۲.
  25. ↑ «پیام ویدیویی تند داریوش مهرجویی به وزارت ارشاد: مرا بکشید». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ مارس ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۲.
  26. ↑ فراستی، «بهترینهای عمر ما»، ۷۳.
  27. ↑ آغداشلو، آیدین. گفتگو با مجلّه اندیشه پویا. شمارهٔ ۳۳. زمستان ۱۳۹۴.
  28. ↑ دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است.
  29. ↑ دهقان، «ده نکته‌ای که هرگز نمی‌خواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید»، ۱۳.
  30. ↑ مهرجویی فیلسوف سینمای ایران
  31. ↑ «فوری/ داریوش مهرجویی و همسرش به قتل رسیدند!». روزنامه دنیای اقتصاد. ۲۰۲۳-۱۰-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
  32. ↑ «داریوش مهرجویی درگذشت». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
  33. ↑ «توضیحات پلیس دربارهٔ قتل داریوش مهرجویی و همسرش». ایسنا. ۲۰۲۳-۱۰-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
  34. ↑ «پست اینستاگرامی همسر داریوش مهرجویی/ جزئیات تهدید به قتل». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۳-۱۰-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.

منابع

  • آرتور، پل (۱۳۸۵)، «ولی گول نخورید»، دارویش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
  • امکانیان، بیژن (۱۳۷۵)، «نشریهٔ فیلم»، مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید
  • امید، جمال (بهار ۱۳۷۴)، تاریخ سینمای ایران ۱۳۵۷–۱۲۷۹، تهران: انتشارات روزنه
  • امینی، احمد (۱۳۷۲)، صد فیلم تاریخ سینمای ایران، تهران: موسسهٔ فرهنگی هنری شیدا
  • باباخانی، نگار (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «داریوش مهرجویی، نویسنده و مترجم»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
  • پوریا، امیر (۱۳۷۸). «جذابیت پنهان انتخاب: ۱۵۰ هنرمند، سینماگر، نویسنده، نقاش، شاعر، موسیقیدان و منتقد ایرانی، فیلم‌های محبوب خود را از تاریخ سینمای ایران و جهان برگزیده‌اند». دنیای تصویر (۷۴): ۱۲–۲۰.
  • جعفری‌نژاد، شهرام (۱۳۹۸). «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»: نتایج سه دورهٔ پیشین در یک نگاه». فیلم (۵۵۸): ۶۸–۱۰.
  • دهقان، خسرو (۱۳۸۱). «ده نکته‌ای که هرگز نمی‌خواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید». نقد سینما (۳۶): ۱۳.
  • فراستی، مسعود (۱۳۸۱). «بهترینهای عمر ما: بهترین فیلم‌ها و فیلمسازان تاریخ سینما از نگاه ۵۵ منتقد سینمایی». نقد سینما (۳۳): ۷۲–۸۷.
  • «داریوش مهرجویی». وبگاه سوره. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۵ آبان ۱۳۸۵.
  • قادری، امیر (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «برهنه شدن»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
  • قره‌شیخلو، علیرضا و وفایی، مهدی (۱۳۸۵)، داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان، تهران: هرمس، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
  • «دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است». خبرآنلاین. ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۹ آگوست ۲۰۱۶.
  • مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵
  • مهرجویی، داریوش. جهانبگلو، رامین. هامون در گفتگوی داریوش مهرجویی و رامین جهانبگلو، دوم. تهران: انتشارات زمانه ۱۳۷۳
  • «مهرجویی، داور جشنواره زردآلوی طلایی». فرارو. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۵ اوت ۲۰۰۸.
  • مهرجویی، داریوش (۱۳۷۶)، پری، تهران: انتشارات امه، شابک ۹۶۴-۹۰۶۸۸-۸-۰
  • نجفی، احمد؛ مهرجویی، داریوش (۱۳۸۵)، «ساعتی گپ و گفت با مهرجویی»، داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲

پیوند به بیرون

این نوشتار یک نسخهٔ صوتی دارد. برای گوش‌دادن کلیک کنید.