«کشاورزی مدرن»در ایران به همت دانش بنیانها پای درمسیر بلوغ و خودکفایی گذاشته تا جایی که قرار است برخی فناوریها مثل سامانه هوشمند برخط پایش و مدیریت آب و خاک و نهال میوه به ارمنستان صادر شود.
به گزارش خبرنگار مهر، صنعت کشاورزی در دنیا به یک تکنولوژی مهم و استراتژیک تبدیل شده و با توجه به منابع محدود آبی، نفوذ دانش در این صنعت مهم و حیاتی و آمیختن آن با تکنولوژی‌های روز و همچنین عبور از سیستم سنتی، امروز به یک موضوع پراهمیت در کشور ما بدل شده است. کشاورزی مدرن تولید محصولات پربازده و با کیفیت بهتر را به همراه دارد و در این مسیر شرکت‌های دانش بنیان، محققان و فناوران ایرانی با اراه فناوری‌های جدید تلاش کرده اند با روش‌های کم هزینه تر و البته مهندسی دقیق‌تر به گستره امنیت و سلامت غذا کمک کنند.
به طور مثال با توجه به بحران آب در کشور ما و هدررفت بالای آب در فعالیت‌های کشاورزی، مدرنیزاسیون و به کار بردن روش‌های نوین می‌تواند میزان آب مصرفی در این حوزه را تا میزان قابل قبولی کاهش دهد. این شیوه نوین از کشاورزی موجب افزایش درآمد مصرف کننده شده و در واقع از عوامل اصلی رشد اقتصادی در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه محسوب می‌شود و همین موضوع اهمیت تزریق فناوری‌های نو به حوزه کشاورزی را بیش از پیش ثابت می‌کند.
هفته گذشته همزمان با حضور یک هیات تجاری ارمنستان در ایران، صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری برای معرفی دستاوردها و توانمندی‌های شرکت‌های دانش بنیان حوزه کشاورزی نمایشگاه یک روزه‌ای را با حضور ۲۵ شرکت برگزار کرد که مذاکرات صورت گرفته در نهایت منجر به امضای چندین تفاهم نامه همکاری شد. طراحی سیستم ماهواره‌ای تصحیح اراضی کشاورزی، تولید کودهای زیستی و ارگانیک با خاصیت حاصلخیزی خاک و کنترل قارچ‌های بیماری زا، تولید نهال درختان میوه مناطق معتدل با استانداردهای روز اروپا، طراحی یک پلتفرم آبیاری هوشمند با متد اینترنت اشیا و طراحی سامانه مدیریت کشاورزی با قابلیت سنجش از راه دور تنها بخشی از دستاوردهای دانش بنیانها برای یک کشاورزی مدرن ایرانی تمام عیار است که مشروح آن در نوشتار زیر آمده است؛
طراحی ۳ سامانه هوشمند برای مدیریت کشاورزی، آب و محیط زیست
یک شرکت دانش بنیان مستقر در دانشگاه صنعتی شریف که در حوزه هوش مصنوعی و پردازش تصویر فعالیت می‌کند، بزرگترین تولید کننده سامانه‌های هوش مصنوعی بوده و در حال حاضر مجری پایش های هوافضاپایه در محیط زیست، کشاورزی، آب و صنعت است. مصطفی جعفری مدیر عامل این شرکت دانش بنیان به خبرنگار مهر گفت: این شرکت از سال ۹۰ شروع به کار کرده اما از سال ۹۷ توانست دانش بنیان شود و در حال حاضر ۳ محصول دانش بنیان شامل سامانه «دستیار هوشمند مدیریت کشاورزی»، «سامانه دستیار هوشمند مدیریت محیط زیست» و «سامانه دستیار هوشمند مدیریت منابع آب» کشور دارد.
وی با اشاره به حضور متخصصان هوش مصنوعی، فناوری اطلاعات، برق، سنجش از دور و متخصصان حوزه آب، کشاورزی و محیط زیست در این شرکت گفت: مدیریت بهره‌وری آب در کشاورزی و کاربری اراضی در سطح حوضه آبریز فرایندی است که این شرکت طراحی کرده است. این فرایند فناوری‌های هوافضا پایه مبتنی بر پلتفرم‌های داخلی مصرف آب کشاورزی نسبت به ماده خشک را محاسبه و ضریب بهره‌وری را تعیین می‌کند.
این فعال فناور خاطرنشان کرد: در حوزه کشاورزی، دیتا و تصاویری که توسط ماهواره‌ها، پهپادها و همچنین هواپیماهای فوق سبک ثبت می‌شود در سامانه دستیار هوشمند مدیریت کشاورزی قرار می‌گیرد و تحلیل الگوی کشت و تغییراتی که در اراضی کشاورزی و تالابی اتفاق افتاده را در اختیار مدیران مربوطه قرار می‌دهد.
تصویربرداری هوایی و پایش ۲۰ ساله تالاب‌ها
مدیر عامل این شرکت دانش بنیان با اشاره به همکاری با وزارت راه و شهرسازی، وزارت جهادکشاورزی، سازمان محیط زیست و وزارت نفت گفت: برای وزارت جهادکشاورزی پروژه‌هایی مثل تصویربرداری هوایی و تهیه نقشه آزادراهی راه‌ها انجام شده است. همچنین برای سازمان حفاظت محیط زیست، پایش ۲۰ ساله تالاب‌ها را انجام داده ایم و از بیش از ۲ میلیون هکتار تصویربرداری و پایش صورت گرفته است. از آن سو یک سامانه برخط در اختیارشان گذاشته شده که به صورت ماهیانه تغییرات فصلی تالاب‌ها مثل کم شدن سطح آب و علت آن را تحلیل و در اختیار کارفرما قرار می‌دهد.
اندازه گیری سطح زیرکشت برنج در ۲ استان با سامانه مبتنی بر هوش مصنوعی
جعفری یکی دیگر از پروژه‌های انجام شده برای وزارت جهادکشاورزی را اندازه گیری سطح زیرکشت برنج در ۲ استان گیلان و مازندران عنوان کرد و گفت: ما توانستیم گزارش مورد نیاز درباره سطح زیرکشت در این دو استان و اینکه نیاز به واردات برنج را به صورت دیتا و تصویر در اختیار این وزارتخانه قرار دهیم. شرکت‌های مشابه دیگری در این حوزه فعالیت دارند ولی برتری شرکت ما نسبت به سایرین، نیازسنجی است و اینکه ارگان‌های دولتی طرف قرارداد ما هستند.
متخصصان و فناوران در یک شرکت دانش بنیان همچنین موفق به طراحی و تولید یک سیستم مدرن کشاورزی با عنوان «سیستم ماهواره‌ای تصحیح اراضی کشاورزی» شده اند. این سیستم بر روی انواع ماشین‌های کشاورزی و راهسازی نصب می‌شود و مجهز به کانکتورهای نظامی و مقاوم در برابر نفوذ آب و گرد و غبار است.
سیستم ماهواره‌ای تصحیح اراضی کشاورزی طراحی شد / صادرات به ۱۰ کشور
محمدجواد گلستانی مدیر فروش و بازاریابی درباره ویژگی‌های این سیستم نوین کشاورزی به مهر توضیح داد و گفت: سیستم ماهواره‌ای تصحیح اراضی کشاورزی در مقابل نفوذ آب و گرد و خاک و هوای گرم مقاوم بوده و مجهز به کنترل دستی (آپشن) است. این سیستم همچنین برنامه کاربردی و اختصاصی تلفن همراه برای تنظیمات دارد و دامنه وسیعی از پروتکل‌های ارتباطی از جمله Ethernet، بلوتوث، Wi - Fi، و رادیو Intrgrated & GSM را پوشش می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه بین کشورهای تولید کننده این نوع محصول رتبه سوم را داریم، گفت: در داخل کشور ۸۰-۹۰ درصد کشاورزان از این سیستم برای تصحیح اراضی استفاده می‌کنند و توانسته ایم با حضور در نمایشگاه‌های خارجی و معرفی محصول به بیش از ۱۰ کشور مثل اسپانیا، ایتالیا، برزیل، سودان، مصر، هند، پاکستان و … صادرات داشته باشیم.
گلستانی ضمن بیان این مطلب که اولین شرکتی هستیم که نه تنها در ایران بلکه در خاورمیانه این نوع محصول را تولید می‌کنیم، گفت: اصلی ترین مزیت استفاده از این دستگاه کاهش مصرف آب است و با توجه به شرایط بحرانی آب در کشور، این سیستم کمک می‌کند که مصرف آب در بخش کشاورزی تا ۵۰ درصد کاهش یابد.
یکی دیگر از شرکت‌های دانش بنیان در زمینه اتوماسیون، هوشمندسازی و همچنین توسعه فناوری در زمینه (آبخیزداری، مدیریت منابع آب و خاک و تولیدات کشاورزی) فعالیت می‌کند. این شرکت، سامانه جامعی را طراحی کرده که در مزرعه، باغ و گلخانه نصب می‌شود و رطوبت خاک و سطح آب استخر را اندازه گیری می‌کند.
سامانه‌ای برای مدیریت کشاورزی با قابلیت سنجش از راه دور
سید مجتبی حیدریان مدیر مسوول این شرکت دانش بنیان در گفت‌وگویی که با مهر داشت، به جزییاتی از این سامانه اشاره کرد و گفت: ما محصول خودمان را در قالب تابلوهای برق طراحی می‌کنیم؛ همچنین در بحث اجرا، مزرعه، باغ و گلخانه را بررسی و به صورت پروژه تعریف می‌کنیم و پنل مدیریتی را در اختیار کاربران (مشتریان) قرار می‌دهیم.
کاهش مصرف آب در فعالیت‌های کشاورزی تا ۳۰ درصد
وی افزود: متخصصان این شرکت همچنین اقدام به طراحی اپلیکیشنی تحت عنوان «باغیار» کرده اند که با استفاده از آن کاربران می‌توانند در هر کجای ایران که هستند، باغ و مزرعه کشاورزی خود را مدیریت کنند. به طور مثال می‌توان برنامه آبیاری روزانه، هفتگی و ماهانه را در این اپلیکیشن تنظیم کرد و در هر زمان که به دستگاه دستور داده شود، عملیات آبیاری براساس نیاز واقعی گیاه انجام خواهد شد.
این فعال فناور درباره هزینه ارایه خدمات نیز توضیح داد و گفت: هزینه ارایه خدمات ما به ازای هر هکتار ۶ تا ۱۲ میلیون تومان است. در حال حاضر تنها شرکتی هستیم که به صورت جامع، کشاورزی هوشمند را به این شکل انجام می‌دهیم. همچنین توانسته ایم بحث پهپادی و سنجش از راه دور و ماهواره‌ای را به این سامانه اضافه کنیم و نتایج استفاده از این سامانه نشان می‌دهد که مصرف آب در فعالیت‌های کشاورزی ۳۰ درصد کاهش داشته است.
یک شرکت دانش بنیان با فرمولاسیون متعادل و متفاوت از کودهای مشابه در بازار به منظور بهینه سازی مصرف کود، سم و کاهش هزینه‌های کشت و کار و همچنین تولید محصولات کشاورزی ارگانیک، اقدام به تولید کودها و مکمل‌های رشد کرده است که در صورت استفاده صحیح از این محصولات، عملکرد محصولات کشاورزی را حداقل ۳۰ درصد افزایش می‌دهد.
نقش دانش بنیانها در کشاورزی پایدار / تولید ۵ نوع کود زیستی و ارگانیک
رودگری کارشناس شرکت فعال در حوزه کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه این شرکت تولید کننده انواع کودهای زیستی و خانگی بوده که با تامین نیازهای مصرف کننده نقش بسزایی در توسعه پایدار بخش کشاورزی دارد، اظهار کرد: این شرکت بر اساس برنامه چشم انداز ۲۰ ساله خود در بخش کودهای زیستی، آلی و ارگانیک و در راستای توسعه کشاورزی پایدار و ایجاد امنیت و سلامت غذایی جامعه، همواره خود را متعهد به تولید و عرضه مستقیم محصولات سالم و استاندارد دانسته و با فرهنگ سازی و تشویق کشاورزان نسبت به کاهش مصرف کودهای شیمیایی و جایگزین نمودن متناسب آنها با کودهای زیستی و ارگانیک، با تمام توان می کوشد تا در این عرصه به یکی از موفق ترین کانون‌های عرضه تولیدات سالم و قابل اعتماد کشور بدل شود.
این فعال فناور با اشاره به اینکه کودها و محرک‌های رشد تولید شده در این شرکت سهم ویژه ای در کشاورزی پایدار دارند، گفت: مقرون به صرفه بودن، حفاظت از ریشه و تقویت آن، افزایش تحمل گیاه نسبت به تنش‌های محیطی، افزایش مقدار هوموس بافت خاک و حاصلخیزی خاک، کنترل قارچ‌های بیماری زا و بهبود رشد گیاه و سبزینگی آن از مزیت‌های استفاده از این محصولات به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه شرکت ما اقدام به تولید ۵ نوع کود می‌کند، به تشریح ویژگی‌های آن پرداخت و گفت: یک نوع از این کودها (کود دکتر بایو آر)، موجب استقرار باکتری‌های مفید در اطراف ریشه می‌کند و بهبود حاصلخیزی خاک، بهبود جذب عناصر ریزمغذی، افزایش مقاومت گیاه به تنش‌های غیرزنده (شوری و خشکی) و زنده (آفات و بیماری‌های خاکزی مانند بوته میری) را به دنبال دارد.
رودگری با بیان اینکه کود نوع (دکتر بایو پی) علاوه بر کمک به جذب فسفر و سایر عناصر نامحلول، نقش موثری در حاصلخیزی خاک، ریشه زایی و بهبود رشد گیاه دارد، گفت: کود-سم (دکتر بایو تریکو) نیز اثرات قارچ کشی و قابلیت زنده مانی بالایی دارد که به سرعت در خاک تکثیر می‌شود و یک سد محافظتی در کنار ریشه ایجاد می‌کند که گیاه را نسبت به بیماری‌های قارچی (بوته میری، پوسیدگی ریشه و …) مقاوم می‌سازد.
طراحی یک پلتفرم آبیاری هوشمند با روش اینترنت اشیا
مهندسان و متخصصان مجرب در علم مکاترونیک و رباتیک در یک شرکت فنی و مهندسی یک «سیستم آبیاری هوشمند» را طراحی کرده اند که این سیستم، یک پلتفرم آبیاری هوشمند براساس متد اینترنت اشیا برای مدیریت آبیاری فضاهای بزرگ شهری و کشاورزی بوده که شامل یک سری تجهیزات سخت افزاری و یک سامانه نرم افزاری مرکزی تحت وب است.
کاهش مصرف آب، کاهش هزینه‌ها، ایجاد یک شبکه هوشمند آبیاری مبتنی بر IOT، قابلیت مدیریت و مانیتورینگ مجموعه آبیاری از راه دور، اطمینان از عملکرد و پایداری بالا و قابلیت اتصال به انوع مختلف سنسورها از خصوصیات این محصول به شمار می‌رود. این دستگاه دارای ماژول مبدل ولتاژ، برد کنترلر مرکزی، ماژول کنترل شارژ باتری و ترمینال‌های خروجی بوده و قابلیت کنترل ۱۰ هزار ایستگاه هوشمند را دارد.
با استفاده از این دستگاه کاربران، امکان دریافت گزارش کامل آبیاری و داده‌های دریافتی سنسورها و همچنین تشخیص خرابی پمپ را دارند. محاسبه و گزارش میزان مصرف آب، مانیتورینگ مجموعه آبیاری از راه دور، تشخیص نشتی و ترکیدگی در زمان‌های غیرآبیاری و ارسال پیام هشدار از دیگر قابلیت‌های این سیستم آبیاری هوشمند به شمار می‌رود.
کاهش ریسک تجارت میوه و سبزی با محصولات دانش بنیان
یکی دیگر از شرکت‌های دانش بنیان فعال در حوزه کشاورزی توانسته است با تولید و تامین کلیه مواد و ادوات افزایش ماندگاری میوه و سبزی باعث کاهش ریسک تجارت میوه و سبزی شود. علیرضا اسماعیلی کارشناس فروش شرکت دانش بنیان دانش میوه با اشاره به اینکه این شرکت با سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و تجاری سازی فناوری‌های پس از برداشت میوه و سبزی، دانش بنیان ترین واحد خصوصی در فناوری‌های پس از برداشت در خاورمیانه محسوب می‌شود، به خبرنگار مهر گفت: «واکس های پوشاننده میوه» یکی از محصولات این شرکت به شمار می‌رود که منجر به افزایش طول عمر میوه برای صادرات آن می‌شود.
وی افزود: یکی دیگر از محصولات شرکت، «سیستم های نانویی جذب اتیلن» است؛ در واقع گاز اتیلن هورمونی است که از سطح میوه ساتع و باعث رسیدگی میوه می‌شود که این مواد نانو با جذب این گاز، رسیدگی میوه را کنترل و از فساد آن جلوگیری می‌کند. این سیستم پیش از این از کشور اسپانیا با قیمت بالاتر به کشور وارد می‌شد اما در حال حاضر نمونه داخلی آن با یک بیستم قیمت، در بازار قابل دسترس است.
اسماعیلی احداث سردخانه‌های کنترل اتمسفر، طراحی و نصب خطوط شستشو، درجه بندی و بسته بندی میوه و سبزیجات، احداث انبارهای هوشمند برای نگهداری مرکبات و سیب زمینی، احداث اتاق‌های رنگ آوری موز، تحقیق و توسعه در زمینه‌های نانو-بیوتکنولوژی، هوشمندسازی و فیزیولوژی پس از برداشت میوه و سبزی و احداث آزمایشگاه‌های کنترل کیفی مواد غذایی را از دیگر فعالیت‌های این شرکت در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی برشمرد.
تولید نهال درختان میوه مناطق معتدل با استانداردهای روز اروپا
یک شرکت زیست فناوری برای کشاورزی مدرن از پایه‌های رویشی در باغبانی کشور استفاده کرده است؛ در این روش نهال‌ها پس از تولید پایه‌های رویشی حاصل از کشت بافت در آزمایشگاهو طی مراحل اولیه رشد در گلخانه، عمل پیوندزنی درون گلدان و داخل گلخانه انجام می‌شود و نیازی به انتقال گیاه به مزرعه نیست. پس از گذشت ۳ تا ۴ ماه که بخش پیوندی رشد کرده و به ارتفاعی حدود ۱ تا ۲ و نیم متر می‌رسد، نهال همراه با گلدان خود به باغ منتقل شده و هیچ ریشه‌ای از گیاه جدا نمی‌شود و در واقع هیچ آسیبی به ریشه وارد نخواهد شد. بعد از انتقال نهال به مزرعه و کشت آن در زمین، گیاه به سرعت رشد کرده و ارتفاع خود را به اندازه گیاهی که به روش سنتی تولید شده بود می‌رساند.
این شرکت توانسته است با هدف تولید انواع پایه‌های رویشی و نهال درختان میوه مناطق معتدله طبق استانداردهای روز اروپا، اقدام به تولید پایه محصولاتی چون شلیل، زرآلو، رزبری، گلابی، انگور، عناب، بادام و گیلاس و آلبالو کند.
صادرات محصولات ۸ شرکت به ارمنستان / امضای تفاهم نامه به ارزش ۶ میلیون دلار
به گزارش مهر، در جریان سفر هیات تجاری و فناوری ارمنستان به ایران، آنها از توانمندی‌ها و امکانات تولیدی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در حوزه کشاورزی بازدید کرده و مذاکرات فشرده‌ای را با طرف‌های تجاری ایران انجام داده‌اند. این مذاکرات در نهایت منجر به امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری میان ۸ شرکت دانش‌بنیان ایرانی با تجار ارمنستانی به ارزش ۶ میلیون دلار شد.
بر این اساس مقرر شد این ۸ شرکت با محصولات خود از جمله «نهال میوه»، «کمباین و سایر ماشین‌آلات کشاورزی»، «تجهیز گلخانه با سامانه هوشمند برخط پایش و مدیریت آب و خاک»، «بذر مینی تیوبر سیب‌زمینی»، «کودهای کشاورزی»، «بذر صیفی‌جات و چغندرقند» و «سموم کشاورزی» وارد همکاری با تجار ارمنستانی برای حضور در بازار این کشور شوند.
یکی دیگر از تفاهم‌نامه، تفاهم‌نامه سه‌جانبه میان اتحادیه کشاورزی ارمنستان، شرکت مرکز جهانی نوآوری ارمنستان و صندوق حمایت از توسعه پژوهش و فناوری در بخش کشاورزی بود که براساس آن، این صندوق به شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه کشاورزی برای حضور در بازار ارمنستان خدمات مالی ارایه می‌کند.
معاون علمی وعده داد؛ کمک به شکل‌گیری شرکت‌های پیشتاز و پیشران در حوزه کشاورزی
با وجود فعالیت ۹ هزار شرکت دانش بنیان در کشور، تنها تعداد کمی از آنها (حدود ۵۰۰ شرکت) در حوزه فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی مشغول به فعالیت هستند؛ در همین رابطه روح الله دهقانی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور چندی پیش حوزه کشاورزی و غذا را حوزه‌ای مهم، اشتغال زا و ارزش آفرین عنوان کرد که کمتر به آن توجه شده است.
او در عین حال از برنامه ریزی معاونت برای توسعه اقتصاد فناورانه حوزه کشاورزی و کمک به شکل‌گیری شرکت‌های پیشتاز و پیشران این حوزه خبر داد و تاکید کرد که ورود شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور زمینه‌ساز اقتصادی‌تر شدن این عرصه در عین رفع وابستگی‌ها می‌شود.
