دستگیری فوتبالیستها در «پارتی»؛ گروکشی حکومت ایران یا تنبیه به جرم تفریح؟
منبع تصویر، Getty Images
عکس تزئینی است
«تعدادی از بازیکنان فعلی و سابق یکی از تیمهای فوتبال مطرح تهرانی، شب گذشته در یک پارتی مختلط در شهر دماوند با حکم قضایی بازداشت شدند. برخی از این بازیکنان در حالت غیرعادی ناشی از مصرف مشروبات الکلی بودند.» این آغاز خبری بود که یکشنبه یازدهم دی، برای آنچه به نظر میرسید «افشاگری از بازداشت چند بازیکن مطرح فوتبال ایران» باشد، روی خروجی برخی خبرگزاریهای ایران قرار گرفت.
تسنیم، ایسنا، تابناک، میزان، مشرق نیوز و برنا از جمله این خبرگزاریها بودند که با انتشار این خبر نوشتند برخی از بازیکنان «یک تیم مطرح فوتبال» ایران، به دلیل حضور در مراسم جشنی که گفته شده «سالگرد ازدواج» یکی از این بازیکنان بوده بازداشت شدند. مراسمی که «نامشروع» خوانده شده است.
روزنامه کیهان که مدیر آن را رهبر جمهوری اسلامی منصوب میکند، به بهانه انتشار این خبر با اشاره به بازیکنانی که در ماههای پیش همسو با معترضین در ایران، به سیاستهای حکومت انتقاد کرده بودند، نوشت: «بعضی از این افراد بازداشت شده، در روزهای گذشته در مصاحبههای خود ادعا میکردند که بهدلیل حوادث اخیر و در راستای همدردی با مردم، انگیزهای برای مسابقات و حتی صحبت کردن درخصوص فوتبال را ندارند.»
حکومت جمهوری اسلامی از ابتدای شکلگیری سعی در تحمیل شیوه زندگی مورد علاقه خودش به مردم ایران داشته و حمله به مهمانیهای خصوصی و راهاندازی کمیتههای اسلامی در سالهای گذشته و راه انداختن گشت ارشاد در سالهای پس از آن در همین راستا تعبیر شده است.
این بار اما با گزارشهایی که رسانههای حکومتی از بازداشت این بازیکنان منتشر کردند و همین طور موضعگیری برخی از چهرههای اصولگرا و تندروی نظام در ورزش، به نظر میرسد که تلاش حکومت برای مرعوب کردن بازیکنانی که هفتههاست در همراهی با معترضان ایرانی از خوشحالی بعد از گل خودداری میکنند را هم باید به موارد قبلی اضافه کرد.
دستگیری بازیکنان سرشناس فوتبال ایران در مهمانی یا آن طور که رسانههای حکومتی میگویند «پارتیهای شبانه و مختلط»، اما سابقهای طولانی دارد.
«افشاگری» چگونه آغاز شد؟
برعکس زمان حاضر، در دهههای ۷۰ و ۸۰ خورشیدی رسانههای رسمی و غالبا معتبر میکوشیدند از انتشار خبرهای مربوط به بازداشت چهرههای شاخص ورزشی در مهمانیها توسط نیروی انتظامی خودداری کنند.
برای رسانهها و روزنامههای رسمی دولتی، پرداختن به موضوعاتی از قبیل حضور سلبریتیها یا آنچه در آن زمان با عباراتی مانند «چهرههای ملی ورزش» شناخته میشد، به نوعی تابو به حساب میآمد.
به عبارتی دیگر، خبرگزاریهای رسمی به این موضوعات نمیپرداختند یا از آن کنار آن با اشارهای کوتاه عبور میکردند؛ و چنین دست اخباری، هر از گاهی در هفته نامهها یا روزنامههای عامهپسند ورزشی مانند «تلاش»، «هدف»، «فانوس»، «نود» یا «البرز» منتشر میشد. در سالهای پایانی دهه ۷۰ گاهی اخباری از بازداشت چهرههایی مانند، مهدی هاشمینسب، بهروز رهبریفرد و خداداد عزیزی در این رسانهها دیده شده بود.
در آن دوره همچنین نیروهای انتظامی یا امنیتی کشور نیز «همکاری لازم» برای در اختیار قرار دادن خبر بازداشت این بازیکنان را انجام نمیدادند.
در سالهای میانی دهه ۱۳۸۰ که هنوز نه تنها از اینستاگرام، توییتر و تیکتاک که حتی فیسبوک هم در ایران خبری نبود، بخشی از جامعه، با همرسانی ویدیوها و تصاویر از طریق بلوتوث، با هم ارتباط برقرار میکردند.
سال ۱۳۸۳ ویدیویی در سطح گسترده از طریق بلوتوثهای تلفن همراه دست به دست و منتشر شد که در آن مهرداد میناوند مقابل دوربین مامور نیروی انتظامی، بابت حضورش در یک دورهمی همراه با چند دختر و پسر دیگر عذرخواهی میکرد. میناوند سال ۱۳۹۶ گفت که انتشار این ویدیو، نه تنها برای فوتبال که برای زندگی اجتماعی و خصوصیاش هم گران تمام شد.
با توجه به این که ویدیوی مورد نظر را نیروی انتظامی جمهوری اسلامی گرفته بود، مسئولیت انتشار گسترده یا دستکم درز آن هم به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر عهده نهادی بود که مهمترین وظیفه آن برقراری امنیت در جامعه است.
آقای میناوند هشتم بهمن ۱۳۹۹ براثر بیماری کرونا در تهران درگذشت.
لطمه به فوتبال حرفهای به دلیل دستگیری در مهمانی
منبع تصویر، Getty Images
علیرضا واحدی نیکبخت با لباس پرسپولیس در دیدار با پاختاکور ازبکستان
فهرست بازیکنانی که در مهمانیها یا آنچه حکومت ایران آنها را «پارتیهای مختلط» میماند، بازداشت شدهاند، کم تعداد نیست.
یکی از مشهورترینها و شاید پرحاشیهترین بازیکنان معاصر که فوتبالش بابت بازداشت شدن در مهمانیها صدمه دید، علیرضا نیکبخت واحدی بود.
مدافع چپ تیم ملی ایران و باشگاههای استقلال و پرسپولیس تیرماه ۱۳۹۹ برای نخستین بار گفت که قبلا در یک مهمانی شبانه بازداشت شده بود.
اردیبهشت ۱۳۹۵ رسانههای ایران از بازداشت ۷ چهره مشهور که یکی از آنها ستاره تیمهای استقلال، پرسپولیس و تیم ملی ایران بوده خبر دادند.
خرداد همان سال پایگاه خبری آفتاب با تایید خبر بازداشت یک بازیکن فوتبال، به صورت غیرمستقیم از علیرضا نیکبخت واحدی به عنوان تنها فوتبالیست مشهور بازداشت شده در این «پارتی شبانه» نام برد.
پیش از این هم شایعاتی در مورد بازداشت این ستاره سابق فوتبال ایران به گوش میرسید. سال ۱۳۸۶ علی پروین در گفتوگویی با روزنامه ورزشی گل، گفت که برخی از بازیکنان پرسپولیس بدون در نظر گرفتن شرایط خاص خود، در پارتیهای شبانه حضور دارند.
او از علیرضا نیکبخت به عنوان یکی از بازیکنانی نام برده بود که «بر پایه اطلاعات شخصی او» در ماههای قبل از سوی نیروی انتظامی بازداشت شده بود.
پیش از آن، امیر قلعهنویی در زمان مربیگریاش در استقلال و محمد دادکان در زمان ریاستش در فدراسیون فوتبال چنین ادعاهایی را در موردد بازداشت شدن آقای نیکبخت واحدی به دلیل حضور در مهمانیهای شبانه داشتند.
فدراسیون فوتبال همسو با نهادهای حکومتی
منبع تصویر، IRNA
علی علیپور، دبیر اسبق ستاد منشور اخلاقی در فوتبال ایران
آذر ۱۳۸۸ برای اولین بار یک مقام رسمی در فدراسیون فوتبال ایران تایید کرد که سه بازیکن و یک مربی مشهور فوتبال ایران در پارتی شبانه دستگیر شدهاند.
علیرضا علیپور، دبیر وقت هیئت رسیدگی به تخلفات حرفهای یا آنچه «ستاد منشور اخلاقی در فوتبال» خوانده میشد، به خبرگزاری مهر گفته بود: «این افراد، حیثیت جامعه فوتبال و ورزش را خدشه دار کردهاند.»
همان روز نام افشین پیروانی، حسین کعبی و علیرضا نیکبخت واحدی، در برخی رسانههای ایران به عنوان مربی و بازیکنانی که آقای علیپور بازداشت شدن آنها را تایید کرده بود، منتشر شد.
علیپور به مهر گفته بود: «این اقدام ناپسند باعث شد تا جامعه فوتبال به این گونه اقدامات متهم شوند که چنین لطمه ای به اعتبار فوتبال کشورغیر قابل گذشت وچشم پوشی است.»
در دهه ۹۰ هم فدراسیون فوتبال و هم نهادهای انتظامی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی، بیش از قبل به زندگی خصوصی بازیکنان و مربیان سرک میکشیدند.
سال ۱۳۹۶ کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال، علی چینی، کمک مربی سابق استقلال را را به دلیل حضور در کلوپ شبانه در جریان یکی از اردوهای خارج از کشور این تیم، به مدت سه ماه از هر گونه فعالیت فوتبالی محروم کرد.
خبرگزاری میزان محرومیت علی چینی را تایید کرد، اما نام او را به صورت اختصاری «ع.چ» و سمت او را «کمک مربی پیشین علی منصوریان» نوشت.
فدراسیون فوتبال به عنوان نهادی غیر دولتی، مطابق اساسنامهاش باید مدافع حقوق بازیکنان و مربیان باشد. حضور در مهمانیهای شبانه یا پارتیهایی که جمهوری اسلامی آنها را مختلط میداند، نه در اساسنامه این فدراسیون، نه در آییننامه کمیته اخلاق فیفا ممنوع نشده است.
با این حال فدراسیون فوتبال، همسو و همراه با نیروی انتظامی و نهادهای امنیتی، از تهدیدکنندگان بازیکنان و مربیان در زمینه حضور آنها در یک میهمانی خصوصی محسوب میشود.
فشار به بازیکنانی که با ساز حکومت نمیرقصند
این طور که به نظر میرسد پس از آغاز اعتراضات جاری در ایران و همراهی شمار قابل توجهی از بازیکنان (با واکنش در شبکههای اجتماعی یا دستکم شادی نکردن پس از گلزنی در لیگ ایران)، تلاشها برای بازداشت بازیکنان فوتبال در این مهمانیها یا پارتیهای شبانه افزایش یافته است.
۳۰ دی خبرگزاری تسنیم و سپس وبسایت «فوتبالی» از دستگیری یک دروازهبان سرشناس فوتبال ایران که سابقه بازی در یکی از تیمهای مطرح تهرانی را داشته در جنوب غرب کشور خبر دادند. این دو رسانه در گزارشهای خود او را با نام اختصاری «ح.ل» معرفی کرده بودند که اشاره به حامد لک، دروازهبان سابق پرسپولیس داشت.
تسنیم ادعا کرد حامد لک در این میهمانی، «مواد مخدر» مصرف کرده بود. قبلا ویدیویی از حامد لک، بازیکن مس رفسنجان پیش از دیدار با تیم سابقش پرسپولیس منتشر شد که تاکید میکرد که «جرات» دارد و بازوبند مشکی را به احترام درگذشتگان اعتراضات اخیر به بازو میبندد.
فدراسیون فوتبال ایران بستن بازوبند مشکی را برای بازیکنان لیگهای فوتبال ایران ممنوع کرده است.
روزنامه اعتماد دوشنبه ۱۲ دی در گزارشی با تیتر «هدف، ادب کردن بازیکنان است» به رویکرد متفاوتی اشاره کرده که جمهوری اسلامی در مقطع زمانی اخیر در برخورد با بازیکنانی که به مهمانیهای مختلط میروند، در پیش گرفته است.
اعتماد نوشته است: «آنچه باعث تعجببرانگیز شدن ماجرا شده این است که اسامی بازداشتیها در مهمانیها حولوحوش اسامی خاصی میگردد که در سه ماه گذشته مواضع انتقادی گرفته بودند.»
این گزارش نیز تایید دیگری بر این فرضیه است که نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی حالا بیش از گذشته به دنبال «شکار و ثبت لحظههای خصوصی» بازیکنان مطرح هستند.
مدارکی که میتوان فشار بر بازیکنان را مخفیانه و با هزینه کمتر پیش برد، نه آنچنان که در مورد علی دایی پیش آمد و ماموران امنیتی در اقدامی «بینظیر» هواپیمایی که به دبی میرفت را در کیش مجبور به فرود کردند تا همسر و دختر اسطوره فوتبال آسیا و ایران را از آن پیاده کنند.
گویا هجوم به مهمانیهای خصوصی این بار نه در راستای «پاسداری از ارزشهای نظام» که در جهت جمع کردن مدرک برای تحت فشار قراردادن فوتبالیستهایی است که همراهی با معترضان را به «رقصیدن با ساز حکومت» ترجیح میدهند.
