جامعه اسرائیل، میان نِخوَت و نومیدی
از فرستاده لوموند دیپلماتیک، سیلوَن سیپِل
در تل آویو یا بیت المقدس، ایوان های کافه ها همیشه پُر است. پشت میزهای آن، مشتری، قهوه ای با شیرینیِ فرانسوی بادامی می خورد. غذای محبوب شب ها، برای شام، ماکارونی ایتالیائی است. و اما جنگ در این بین ؟ آه، آری، جنگ... البته که درباره اش صحبت می کنند. بی وقفه در مورد ۷ اکتبر ۲۰۲۳، بُهت زده در برابرِ ناتوانی ناگهانیِ ارتشی چنین نیرومند، حرف می زنند. ولی خیلی زود، به موضوع های دیگر می پردازند. چرا باید از جنگ صحبت کرد ؟ غزه این همه دور است (در هفتاد کیلومتری تل آویو...) و جنگ ، این چُنان یأس آور . اِرِز پِری سینماگر، که زمانی، رئیس بخش سینمایی دانشگاه سِدروت در دو قدمی غزه بود، می گفت «آنچه بیش از هر چیزی بُهت آور است، سرعتِ تطبیق جامعه ی ماست. بر روی ایوان رستوران ها، چیزی تغییر نکرده است». و با این وجود، «بسیاری از مردم در سرخوردگیِ ژرف یا خشم جنون آمیز فرورفته اند. خشم همگانی به اوج خود رسیده است». ناتان ثرال، نویسنده اسرائیلی-آمریکائی و برنده جدیدِ جایزه پولیتزِر (۱) چنین خلاصه می کند : «کافه ها پر هستند؟ آره. ضمنِ اینکه به راحتی زندگی می کنی، ”ندیدن“ فلسطینی ها کار بسیار ساده ای است. در عینِ حال، افسردگیِ همگانیِ اهالی اسرائیل کاملاً مشهود است.»
چه اتفاقی رخ داده است ؟ نه در نزد فلسطینیان – که آن را همه می دانیم و بسیار دهشتناک است – بلکه پیش کسانی که آن ها را لگدمال می کنند ؟ با دیدن بحث ها در تلویزیون های خبری، احساس می کنی که به رغم آشفتگیِ خاطر شدید، مردم به فکر خودشان هستند. در برنامه های تلویزیونی، مرتبا فریاد می زنند و ناسزا می گویند. چه انتظاری برای فردا دارند ؟ درست نمی دانیم، اما آرزوی همه این است که فلسطینیان از جلو چشم شان گَم شوند. داوید شولمن، استادی با وجهه ای جهانی در زمینه سانسکریت، وضع را به سادگی تشریح می کند: «افکار عمومی حس می کند که به بن بست رسیده است. این امر، بازتابی از واقعیت است: اسرائیل در بن بست قرار دارد.». او می افزاید «هانا آرنت همه چیز را پیش بینی کرده بود». این پرفسور به دگرگونیِ صهیونیسم و دولت اسرائیل به بدترین حالتی که فیلسوف از همان سال ۱۹۴۸ خطرش را حس کرده بود، رجوع می کند.
نیروهای ارتش مجازند که در کامپیوترهای خصوصی به کنکاش پردازند بدون اینکه نیازی به اجازه دادگستری باشد.
اسرائیلی ها بین انتقامجویی، که دیوان بین المللی عدالت را وامی دارد تا درباره «نسل کُشی» در غزه تحقیق کند، و نگرشِ اکثریتِ اسرائیلیان گیر کرده اند؛ که اِوا جابلونکا، متخصص ژنتیک آن وضع را چنین تعریف می کند: «انکار داوطلبانه، کوریِ هراسناک نسبت به آنچه ما نسبت به فلسطینیان انجام می دهیم». و می افزاید :« آری، رهبران شستشوی مغزی سازمان یافته ای را تدارک دیده اند، .ولی به خوبی از آن استقبال شده است». رهبران اسرائیل بر گفتاری می کوبند که یا جنایت هایی را که در غزه مرتکب شده اند، انکار می کند و یا اغلب می پوشاند، و مردم نیز به طور گسترده آن را می پذیرند، چرا که باچهره ای که اسرائیلی ها علاقه دارند از خود بسازند، هماهنگی دارد: به این معنی که تنها قربانیان، آنان هستند، و هیچ کس دیگر. باوجود این، به عقیده ی آدام راز، مورخ جوان که انجمن آکِوُت به عبری به معنی «ردِ پا» را به منظور بررسی گذشته اسرائیل تأسیس کرده، همین نفیِ حقیقت نیز ایجاد اضطراب می کند. پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، « نتانیاهو، منحصراً با توصیه ی استفاده از زور، همه ی ما ، از جمله مرا، به جنایتکار تبدیل کرده است. ما ده ها سال، با خاطره ده ها هزار فلسطینی که کشته ایم ، زندگی خواهیم کرد».
کمتر کسی با این ارزیابی توافق دارد. اکثریت بزرگی از اسرائیلی ها دچار بدبینی شده اند، ولی به علت های کاملاً متفاوت. آنان در برابر چشمگیرترین شکست اسرائیل تا کنون، به شدت خشمگین شده اند. آوراهام بورگ، (از حزب کارگر)، رئیس پیشین کنِسِت (مجلس اسرائیل) از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳، توضیح می دهد که «جامعه ضربه روحی سختی خورده است. مسئله فلسطین که اعلام می کردند در اسرائیل خاتمه یافته است، دوباره با خشونت پدیدار گشته است. فکر می کردند که با دولتی فقط برای ما، از ما حفاظت خواهد شد. همه چیز فرو ریخت. از این پس، دولت اسرائیل خطرناک ترین دولت برای یهودیان است. سرانجام، بدون آمریکائیان، ما نمی توانستیم این جنگ را به پیش ببریم.».
در ژوئن ۱۹۶۷، ارتش اسرائیل در شش روز بر ائتلافی از سه ارتش عرب غلبه یافت. اکنون، در مدت هشت ماه، بیش از ۲۰۰ هزار نظامی را در غزه بسیج کرده است بدون اینکه بتواند یک میلیشیای ۳۰ هزار نفره، با تجهیزاتی بسیار ضعیف تر ... را «نابود کند». پس از ۷ اکتبر، به عقیده یاگیل لِوی، کارشناس ارتش اسرائیل، هدف «برقراری مجددِ حیثیت ملی اسرائیل با تکیه بر نیروی نظامی اش بود». با این ترتیب، امروز تحقیر بسیار بیشتری نیز حس می شود. به عقیده او : «بدون هدف واقع گرایانه و بینشی برای پس از جنگ» اسرائیل در جنگی فرو می رود که نمی توان «در آن پیروز» شد.
یورام بیلو مردم شناس، سه پیامد اساسی ۷ اکتبر را چنین خلاصه می کند: «یک: امنیتی که ارتش ما عرضه می کرد، ضربه ای دریافت کرده که زمان زیادی نیاز دارد تا دوباره سر بلند کند. دو: این [رویداد] ترس های بسیار عمیقی را بیدار کرده است. و سه: راست گرایی بیشترِ جامعه بازهم تحکیم شده است.» . با این همه، بنابر یک نظرسنجیِ تلویزیون کانال ۱۲ در ماه ژوئن ۲۰۲۴، فقط ۲۸% اسرائیلیان تصور می کردند که هدفِ حکومت – یعنی «نابودیِ حماس» - هنوز «قابل دسترسی» است. این احساس که نتانیاهو «ما را به سوی بن بست می برد» مرتباً افزایش می یابد. هنگامی که دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل، دویست و شصت روز پس از ۷ اکتبر تأکید می کند که «حماس یک ایدئولوژی است و نمی توان یک ایدئولوژی رانابود کرد»، برای «بی بی» [لقب بنیامین نتانیاهو] به منزله ی یک سیلی بود. بسیاری از اسرائیلی ها که به رهبران شان باور داشتند، ناگهان از خود می پرسند: « این همه برای این نتیجه ؟».
در این میان، یهودا شائول، یکی از بنیانگذاران Breaking the Silence، («سکوت را بشکنیم»)، سازمان غیردولتی که از بیست سال پیش، سربازانی را گردهم آورده که جنایت های ارتش شان را برملا می سازد، امیدوار است که شکست بتواند «در نهایت اثرهای مثبت» داشته باشد. «اگر ”بی بی“ نخستین مسئول اوضاع کنونی باشد، که بسیاری چنین فکر می کنند، در آن صورت، تنها،حماس موجب سیه روزی ما نیست. می توان نوع دیگری فکر کرد». اما، شماری از اسرائیلیان معتقدند که حکومت شان «گزینش دیگری» به جز ادامه ی جنگ نداشت.
در چنین وضعیتی، در صورت انجام انتخابات، بر پایه ی نظرسنجی جدید، ائتلافِ میانه روهای اپوزیسیون با اختلاف کمی بر راست افراطی که بر کشور حکومت می کند، پیروز خواهد شد. راست افراطی استعمارگر و مذهبی رشد فوق العاده ای نداشته است، ولی سیاست شناسان متفقاً می گویند که این جریان دستورکار اش را تحمیل می کند. حکومت، زیر فشار وزیران راست افراطی مذهبی، ایتَمار بِن گویر و بِتسِلِل اسموتریچ از این جنگ برای استقرار یک رژِیم اقتدارگرا سوءاستفاده می کنند. مژگان اورلی نوی، روزنامه نگار، در ماه ژوئیه گذشته، فهرستی از تصمیم هایی که پارلمان در مدت هشت ماه به تصویب رسانده و نیز لایحه های قانونی که در انتظار تصویب مورد بحث قرار دارند، منتشر کرده است. در زیر، برگزیده ای از آن می آید (۲):
- قانون به تصویب رسیده درباره تصدیقِ نیروهای ارتش و شین بت (سازمان امنیت ملی) «امکان می دهد در کامپیوترهای خصوصی به کنکاش پرداخت و (...) سندها را تغییر داده یاحذف و مخدوش کرد» بدون اینکه نیازی به اجازه دادگستری باشد.
- لایحه قانونی درباره «لایک [تأییدهای اینترنتی]»، عملِ ساده ی تأیید یک پیام ، عملی«برای تشویق تروریسم» تلقی می گردد. به زبان دیگر: هر که از حقوق فلسطینیان حمایت کند مشمول این قانون می گردد.
آخرسر، خانم نوی گوشزد می کند که دفترهای اسرائیلی تلویزیون الجزیره، تنها کانالی که از داخل غزه خبر می داد، بسته شده و صدها فلسطینیِ شهروندِ اسرائیل که تنها «جرم» شان اعلام همبستگی با خلق شان بوده است، دستگیر شده اند.
می توان افزود که ۱۱ ژوئیه، پس از فشارهای بسیار، کانال ۱۳ تلویزیون به همکاری با راویو دروکِر مشهورترین روزنامه نگار بحش پژوهش و بررسی پایان داد. نتانیاهو به خاطر روند قضائیِ در انتظارش از دروکر هم واهمه داشت و هم نفرت. شمار دیگری از نشانه ها، حاکی از استقرار یک رژیم «سرسخت» است. در بحث های عمومی، بر تعداد اتهام ها علیه «ستون پنچم»، این یهودیانِ خائنِ «چپ گرا» یا «احمق های مفید برای حماس» افزوده شده است. دانیل مونتِرِسکو، یک شهرساز جوان یادآوری می کند «در حوزه های فرهنگی، خودسانسوری مستقر می شود». میکی زوهار، وزیر فرهنگ خیال دارد که از این پس از یک سینمای «غیرسیاسی» پشتیبانی کند.
واژه ای مد شده است : « بدرفتاری». ثرال معتقد است که «در پشت تصویرهای دهشتناکی که سربازان از رفتار شاق شان در غزه پخش می کنند، نوعی احساس بی اعتبار کردن وجود دارد. انتقام جویی و تلافی جویی، چیزی است که از نُه ماه پیش می بینیم». لجام گسیختگی سربازان بر اهالی تأثیر می گذارد. روزنامه نگار می افزاید گفتار رهبران اسرائیلی علیه دیوان دادگستری بین المللی «سرشار از خشونت هراسناک» است. درحالی که شخصیت های برجسته از زبانی رکیک استفاده می کنند، چرا یک آدمِ معمولی رفتار دیگری داشته باشد ؟ از سوی دیگر، کشفِ شکنجه های بازداشت شدگان اردوگاه مخفی «سده تِیمان» هیچ افتضاح عمومی را بر نیانگیخت. هنگامی که پدر یک سرباز زندانی جرئت کرد در تلویزیون از مدیریت جنگ در غزه انتقاد کند، یک نماینده عضو حزب لیکود بر سرش فریاد کشید که «یالله! یالله! گورت را گُم کُن!». در جایی دیگر، دانش آموزان یک دبیر دبیرستان را لو دادند، سپس او را برکنار کردند. در شاهراه آیالون، پیرامون تل آویو، روی بِنِر بزرگی نوشته اند: «خائن ها را بیرون کنید!»، یوهانان یووال، روانکاو، چنین ارزیابی می کند : «خلاصه، ما با موفقیتِ زیاد، در جهتِ مخالف تاریخ به پیش می رویم».
هنگامی که در روزهای پایانی ژوئیه، پلیس نظامی، ده سرباز زندانبانِ زندان سده تِیمان را به جرم « رفتار بسیار خشن» با زندانیان فلسطینی دستگیر کرد، راست افراطی تلاش کرد با رخنه در پایگاه نظامی، همراه با یک وزیر، ایتمار بن گویر و نمایندگان رده اول مجلس، مانع از دستگیری آن ها شود. رئیس جمهوری اسرائیل، ایزاک هرزوگ اعلام کرد که «نفرت نسبت به افراد متهم به اعمال تروریستی، قابل درک و توجیه پذیر است». وزیر دادگستری، یاریو لوین اظهار داشت: «این سربازان را مثل جنایت کاران عادی دستگیر کردند. این غیرقابل قبول است.». فقط یعیر لاپید، رهبر اپوزیسیون، آشکارا رفتار فتنه انگیز وزیر را که مورد حمایت دیگر وزیران قرار گرفته بود، محکوم کرد.
پیروان «مهدویت» [مسیانیسم]، فلسطینی ها را هیولا و کمتر از انسان می پندارند.
ظاهراً راست افراطی کمتر پذیرای افسردگی محیط است. این جناح می داند که خواهان چیست و بی پروا اقدام می کند. به نظر می رسد که جنبش مسیحایی (مسیانیک) * تنها جریانی است که با الحاق کرانه باختری ، غزه و حتی، بزودی جنوب لبنان، و بازگشت به امنیت با نابودی کامل دشمن، آینده ای پیروزمند و حتی افتخارآمیز به اسرائیلی ها وعده می دهد. خاخام اِلیاهو مالی، رئیس یِشیوایِ شیرات موشه (مدرسه تلمودی)، جنگ غزه را «فرمان مذهبی» (۳) خوانده است. برحسب قرائت از کتاب مقدس، هنگامی که این حالت ظهور می کند، کسی زنده نمی ماند، نه مرد، نه زن، نه کودک و نه سالمندی.
در دهه های اخیر، جنبش مسیحایی فوق العاده گسترش یافته است. چهره های اصلی آن را در اسرائیل «خاردِلیم» («Khardelim») می نامند که وارو- واژه ی یک واژه ی ترکیبی (نوعی بازی با کلمه ها) است: خار (Khar) برای «Kharédi» («خداترسان»، مذهبی های اولترا-ارتدکس) و D-L برای «dati leoumi» ، مذهبیِ ملی گرا. از یک نسل گذشته، این دو جنبش به همدیگر نزدیک شده اند تا یهودیتی فوق العاده ملی گرا (Hypernationaliste) و مسیحایی [مهدویت گرا] رواج یابد. جمعیتی که به گفتمان آنان می پیوندد، تصور می کند که ایجاد مجددِ بنای معبد (روی محل کنونی مسجد الاقصی، سومین مکان مقدس اسلام) در دستور کار است.
شلومو (ترجیح داد ناشناخته بماند)، پزشکی در نزدیکی حیفا و مخالف سرسخت مسیحایی ها، یادآوری می کند که ۷ اکتبر ۲۰۲۳ یک «ness Elohim»، یک معجزه ی الهی است – «اینان معتقدند که ما به دوران «یِهُوشوآ بین نون» («Yehoshua Bin Noun» برگشته ایم»، یوشِع کتاب مقدس [اشاره به کتاب یوشع Josué، ششمین کتاب تَنَخ و از بخش های عهد عتیق.م]، که با قدرتِ زور سرزمین کنعان را فتح کرد – و از اصطلاحی یاد می کند که نزد طرفدراران خاردِلیم بسیار محبوب است: «گاهی باید به خدا کمک کرد تا اقدام کند». جماعت یادشده برپایه ی تعلیماتی که در مدرسه های تلمودی نظامی تدریس می شود، فلسطینی ها را به منزله ی هیولا و کمتر از انسان می نگرند. اکنون، سی وسه جمعیت از این قماش وجود دارد. این ها گلِ سر سبد مرگبارترین واحد ارتش را تشکیل می دهند، نظیر گُردان نِتزاه یِهودا («ابدیت یهودا»).
یَعیر لِیبل، پژوهشگر جوانِ اندیشکده ی مولاد(Molad)، یک جریانِ چپِ میانه، معتقد است که امروز، «جناح مهدویت گرا (مسیانیک) تشکیلاتی با قدرت فوق العاده ایجاد کرده است. این جریان، هم بر حوزه ی اندیشه و هم ارتباطات تسلط دارد». و آینده ی آن بسیار درخشان به نظر می رسد: آدام راز، مورخ جوان خاطرنشان می سازد که ۵۴% نوآموزان کلاس اول دبستان از فرزندان خادلیم هستند (مذهبی ها ، به طور متوسط دو برابر بیشتر فرزند دارند). اِرِز پِری، سینماگر اشاره می کند که «رودررویی بین لائیک ها و مذهبی هابیش از هر داوِ دیگر، آینده را مشخص خواهد کرد. اگر لائیک ها برنده شوند، گشایشی در حوزه های دیگر امکان پذیر خواهد بود، و پیش از همه در مورد مسئله فلسطین، که از همه مهم تر است. اگر مسیحایی ها برنده شوند، دیگر کار تمام است.».
پایان کار اسرائیل ؟ این گفته، غیرقابل تصور است. پس چرا این همه اسرائیلی – نه فقط چپ های افراطی - ناخواسته از آن حرف می زنند ؟ در میان مخالفان نتانیاهو و متحدانش، از این آدم ها زیاد دیده می شود. اکثریت کسانی که هر روز گردهم می آیند تا نخست وزیر را هُو کنند، از میان این جماعت هستند. ۲۶ ژوئن ۲۰۲۴، شب هنگام، تظاهراتی در بلوار بگین در تل آویو ، مقابلِ وزارت دفاع برگزار شد. حدود ۴۰۰۰ نفربودند. تعدادشان کم است. ولی وسط هفته بود. برخی شنبه ها، تعداشان به ۱۵۰ هزار نفر می رسد. آنان فریاد می زدند «۲۶۴ روز کافی است»: اشاره به زمانی است که افراد دردستِ حماس گذرانده اند. بر روی تی-شرت آنان می شود خواند: «حکومت دروغ گویان» و همچنین «قاتل ها». «قاتل ها» برای اینکه ترجیح داده اند که گروگان ها را رها کنند تا هلاک شوند، و نه به خاطر آنچه اسرائیل بر سر اهالی غزه می آورد. آنات اِوِن، مستندساز گله می کند که «بیشتر آن ها از اینکه داو فلسطین را در مطالبات شان در نظر گیرند، سرسختانه خودداری می کنند». در نزدیکی های تظاهرات، چهل نفر پلاکاردی در دست دارند که بر رویش نوشته شده «آتش بس، اکنون!»، و لحظه ای کوتاه پرچم فلسطین را برافراشتند، ولی خیلی زود صف تظاهرات را ترک کردند.
آشفتگی در حاشیه جامعه جای خود را باز می کند، حتی در فراسوی محفل های مخالفِ استعمار
این چپ ضداستعماری اسرائیلی خود را بسیار در انزوا حس می کند. شائول حدس می زند که آن ها حداکثر، فقط ۱% جمعیت را تشکیل می دهند. بااین وجود، از چند ماه پیش، نشانه هایی از مقاومت دیده می شود. روز ۱۳ مه، نُهصد نفر از پدران و مادران سربازان اعزامی به غزه توماری را امضا کردند که به این جنگِ «غیرمسئولانه» (۴) پایان داده شود. در ماه ژوئن، چهل و دو نظامی ذخیره، از جمله شماری از افسران، نامه سرگشاده ای را امضاء کردند که در آن نوشته بودند به غزه بازنخواهند گشت (۵). راز، مورخ دو بچه دارد. او می گوید «من هیچ قصد ندارم که ده سال بعد، فرزندانم بازهم برای ارضای منافع یهودیان مسیحایی، در غزه جنگ کنند». این آشفتگی در حاشیه جامعه جای خود را باز می کند، حتی در فراسوی محفل های مخالفِ استعمار.
باوجود اینکه انتقادها از جنایت های اسرائیل در جهان، به طور خود به خودی از طرف اهالی رد می شود، -«همه آنتی سمیت هستند» [یعنی آن ها را یهودستیز می شُمرند] - ، خرابی مستمرِ وجهه اسرائیل روز به روز افزایش می یابد. به یقین، هیچ کشور عربی هنوز با اسرائیل قطع رابطه نکرده است. ناتان ثرال [نویسنده آمریکائی، ساکن بیت المقدس] می گوید ، هنگامی که پس از آوریل ۲۰۲۴، خانم الیزابت وارِن، سیاست شناس برجسته آمریکائی از «نسل کشی» در غزه صحبت کرد، «این کار، یک دگرگونی بسیار بااهمیت بود». اصطلاح «دولت مطرود» بر زبان ها جاری است. وزارت امورخارجه در سایت اینترنتی اش به شهروندان اسرائیلی توصیه می کند که در سفر به اروپا از صحبت کردن به عبری در مترو و نصبِ آشکارِ ستاره داوود بر سینه شان خودداری کنند. البته، این یک اصل احتیاطی است، ولی در گذشته در خارج از کشور کسی از اینکه او را جنایت کار بنامد، هراسی نداشت. ثرال می افزاید «بیش از پیش، شرکت های اسرائیلی هویت خود را هنگام ارائه کالاهای بازرگانی مخفی می کنند».
علاوه بر آن، گروهی نیز کشور را ترک می کنند. چه تعدادی ؟ می گویند در شش ماه نخست جنگ، ۱۰۰ هزار نفر کشور را ترک کرده اند. رقم درست را کسی نمی داند. اسرار امنیتی تلقی می شود... اما در تل آویو، ناگهان، در مهد کودک ها، جای خالی پیدا می شود.... اوا جابلونکا اطمینان می دهد که «شمار روشنفکران، دانشمندان و هنرمندانی که در هشت ماه گذشته مهاجرت کرده اند، بی سابقه است. آن ها به کجا می روند ؟ تا یونان و قبرس فقط یک ساعت پرواز فاصله است. یورام بیلو، مردم شناس تعریف می کند که در آتن، راننده تاکسی به او گفت: «اکنون، تقریبا همه ی مشتری های من روس یا اسرائیلی هستند». و آدام راز این پرسش را طرح می کند که چه تعدادی برای همیشه کشور را ترک می کنند، چرا که «دیگر نمی پذیرند با آنچه در اینجا می گذرد، زندگی کنند ؟». سن آن ها بین ۳۵ و ۴۵ سال است و بیشتر به ایالات متحده و آلمان می روند. زیرا آن ها یا قدرت مالی دارند یا اندوخته ی حرفه ای که به آنان امکان می دهد جذبِ محیط جدید شوند.
بقیه می مانند، ولی دیگر تحمل نمی کنند. راز ۴۱ ساله می گوید که نقشی «دوگا نه را ایفا می کند؛ نقش آن کسی که کشور را تحمل نمی کند، ولی یا نمی خواهد و یا نمی تواند آن را ترک کند». جابلونکا که سی سال بیشتر از او دارد، روشن تر از او حرف می زند: «پسرم در دانشگاه نیویورک جامعه شناس است و به این خاطر، بسیار خوشنودم. برادرم به لندن رفته است. من این کشور را هم دوست دارم و هم از آن متنفرم. زبان من، چشم اندازهای من در اینجا ست.اما، پس از آنچه کرده اند، از نو ساختنِ جامعه ای شایسته و درخور، بسیار دشوار خواهد بود. من بیشتر در انتظار سقوط به سوی فاشیسم هستم». شمار فزاینده ای از اسرائیلیان، همچون او اظهار نگرانی شدید می کنند. بیلو می گوید: «جای نخبگان ما را یک مشت دیوانه گرفته اند. بن گویر و اسموتریچ حتی در کره شمالی نمی توانستند وزیر شوند!». پِری معتقد است که «مردم، هرگز تا این اندازه، این کشور را در آستانه ی فروپاشی حس نکرده اند».
در گفتگو ها به دو دلیل زوال اشاره می شود؛ ابتدا، اقتصاد. مؤسسه مودی رده بندی دولت اسرائیل را کاهش داده است. شرکت اینتِل طرحی برای سرمایه گذاریِ ۱۵ میلیارد دلار برای توسعه فعالیت هایش در اسرائیل داشت، ولی در ماه ژوئن این طرح را تعطیل کرد. اوژِن کاندِل (مشاور اقتصادی نتانیاهو) و رُون تزور دو اقتصاددان برجسته اسرائیل، فاجعه ای را پیش بینی می کنند و تخمین می زنند که اگر ده درصد از ۲۰۰ هزار اسرائیلی که چرخ دنده های اساسی کشور را به حرکت در می آورند، کشور را ترک کنند، «امکان حفظ کشور در دراز مدت وجود نخواهد داشت» (۶).
بااین وجود، هراس اصلی، همچنان جنگ با حزب الله است. در پایان ماه ژوئیه ۲۰۲۴، هنگامی که این مقاله به پایان می رسید، هنوز «در شمال، جنگ در نگرفته بود». و افکار عمومی اسرائیل در این باره بسیار متفاوت بود. از یک سو مناحم کلِین، استاد علوم سیاسی دانشگاه بار ایلان، عقیده دارد که ستاد عالی اسرائیل که تحقیر شده، قصد دارد از خود «اعاده حیثیت»کند. جمله ای که در ماه ژوئن به کرات در اسرائیل شنیده می شد چنین بود: «اگر کار را امروز انجام ندهیم، هرگز نخواهیم توانست». و ۷۰ هزار سکنه شمال اسرائیل که خانه های شان را ترک کرده اند، هر بازگشتی به کاشانه شان را مشروط کرده اند به این که اشغال ناحیه امنیتی به عمق سی کیلومتر در مرز لبنان، توسط اسرائیل دائمی باشد . این از جمله مطالباتی است که بسیاری از اسرائیلی ها می ترسند مقدمه ای بر یک جنگ کامل باشد.
کلین معتقد است که «طرفداران جنگ در شمال، دچار فراموشی شده اند». آن ها ناکامی های بین سال ۱۹۸۲ و ۲۰۰۰ در جنوب لبنان، و جنگ با حزب الله در سال ۲۰۰۶ را که اسرائیل شکست خورد، فراموش می کنند. هیچ کس دقیقاً نمی داند که امروز، این میلیشا چه تسلیحاتی در اختیار دارد. مطمئناً سلاح هایی پیشرفته تر و بیشتر از سال ۲۰۰۶ دارد. یاگیل لِوی، جامعه شناس و کارشناس امور نظامی توضیح می دهد: «هرقدر بر پخش اطلاعات در مورد قدرت تلافی جویی حزب الله، خستگی ارتش و امکان ویرانی شهرهای اسرائیل در مقیاسی گسترده افزوده می شود، جامعه اسرائیل باز هم بیشتر دچار تردید می-گردد ». گویا، صدها هزار اسرائیلی، موتور کوچک تولید برق خریده، آّب نوشیدنی ذخیره می کنند و مواد غذائی منجمد خریداری می کنند.
به ویژه، هراس از یک جنگ ویرانگر بین اسرائیل و لبنان، با احساسی قدیمی و نیز خاصِ نزد اسرائیلی ها همراه است: ترس از نابودی دولت شان. شلومو، پزشک با اطمینان خاطر می گوید که «این کشور در سی سال آینده، یا پیش از آن، وجود نخواهد داشت. این، اجتناب ناپذیر است». یعیر لیبل، پژوهشگر جوان تصور می کند که «بایست جهت را کاملاً تغییر داد. اگر چنین اتفاقی رخ ندهد، اسرائیل آینده ای نخواهد داشت». برای شماری از مخاطبان ما، پس از ۷ اکتبر ، نگرانی از نابودی دولت اسرائیل شدتی بی سابقه پیدا کرده است. یکی از نشانه های دوران، این است که آلوف بِن، مدیر تحریریه روزنامه هآرتس در ماه فوریه مقاله ی بلندی با عنوان «خودنابود سازیِ اسرائیل» (۷) منتشر کرد.
هستند کسانی که در جستجوی نشانه های امید اند. کلین با لحنی تند گفت: «فکر نمی کنم که اسرائیل در حال نابودی باشد». اما، کشور در جهتی که مورد تأیید او نیست «بی اندازه دگرگون شده است». یهودا شائول، به تحولی احتمالی باور دارد. او می گوید «کم کم، مردم بیشتر ی می فهمند که با زور نمی توان همه چیز را حل کرد. چشم اندازی وجود ندارد، ولی بازهم دگرگونی مهمی است». آخر کلام را به داوید شولمان بسپاریم: «برخی روزها، با این فکر بیدار می شوم که یک جنبش استعمارزدائی در حال جوانه زدن در اسرائیل است. زیرا اگر مردم به لحاظ صوری برای آزادی گروگان ها تظاهرات می کنند، در واقع، آنان فاجعه ای را افشا می کنند. اما روز بعد، با احساس خودکشیِ جمعی اسرائیلی ها بیدار می شوم. ».
* مسیانیک، Messianique، مسیحایی و مسیحا باوری؛ می توان این واژه را مهدویت، موعودگرایی و اندیشه ی انتظار نیز ترجمه کرد. در یهودیت ریشه ی آن، واژه عبری ماشیح است و مشیحا به منجی می گویند که روزی ظهور خواهد کرد. نباید این واژه را با لقب عیسی یعنی مسیح به اشتباه گرفت.
ده ماه جنگ
۲۰۲۳
۷ اکتبر. عملیات حماس با نامِ «طوفان الاقصی». ۱۱۶۳ کشته در اسرائیل ، ۲۵۲ نفر به گروگان گرفته شدند.
۸ اکتبر. برای نخستین بار پس از جنگ «یوم کیپور» (۱۹۷۳) ، اسرائیل «وضعیت جنگی» اعلام کرد. بمباران های گسترده ی غزه آغاز شد..
۹ اکتبر. تل آویو با بسیج ۳۰۰ هزار نیروی ذخیره ، عملیات «شمشیر آهنین» را آغاز کرد.
۱۳ اکتبر. ارتش اسرائیل به یک میلیون غیرنظامی فلسطینی، ۲۴ ساعت فرصت می دهد تا شمال غزه را تخلیه کنند.
۲۷ اکتبر. آغاز حمله زمینی اسرائیل به غزه.
۲۴ نوامبر. تلاش های قطر، ایالات متحده و مصر برای برقراری آتش بس. حماس، ۱۱۰ گروگان اسرائیلی را آزاد می کند و در مقابل، اسرائیل ۲۱۰ اسیر فلسطینی را.
۸ دسامبر. ایالات متحده برای نخستین بار پس از ۷ اکتبر، از حق وتوی خود علیه قطع نامه شورای امنیت سازمان ملل که خواستار «آتش بس فوری بشردوستانه» در نوار غزه بود، استفاده کرد.
۲۹ دسامبر. آفریقای جنوبی از دیوان بین المللی دادگستری (ICJ) می خواهد که برای تعلیقِ اقدامات اسرائیل اقدام کند. دولتِ پرتوریا، ارتش اسرائیل را به نسل کشی و نقض کنوانسیون ۱۹۴۸ سازمان ملل متحد متهم می کند.
۲۰۲۴
۱۴ ژانویه. گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان می دهد که ۲۴ هزار غیرنظامی فلسطینی کشته و ۹۰ هزار نفر زخمی شده اند. ۱.۹ میلیون فلسطینی آواره گشته اند. ۱۳۶ گروگان اسرائیلی، هنوز در دست حماس هستند و ۱۸۸ سرباز نیز در جریان تهاجم ها کشته شده اند.
۲۶ ژانویه. دیوان بین المللی دادگستری، درخواست ماه دسامبر ۲۰۲۳ آفریقای جنوبی را تأیید کرده و نسبت به خطر احتمالیِ نسل کشی در فلسطین هشدار داد.
۲۵ مارس. ۱۴ عضو از ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل به آتش بس فوری در غزه رأی دادند. ایالات متحده رأی ممتنع می دهد و از استفاده از حق وتو برای محافظت از اسرائیل صرف نظر می کند.
۱۳ آوریل. ایران، شبانه حدود ۳۰۰ پهپاد و موشک به اسرائیل پرتاب کرد. تقریباً همه آن ها توسط پدافند هوایی اسرائیل با کمک چند کشور از جمله فرانسه رهگیری شدند.
۲۰ مه. کریم خان دادستان دادگاه کیفری بین المللی خواستار صدور حکم بازداشت علیه بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت به اتهام جنایت جنگی از جمله «گرسنگی دادن عمدی غیرنظامیان، قتل عمدی و نابودی و قتل غیرنظامیان فلسطینی». سه تن از رهبران حماس، از جمله یحیی سَنوَر، نیز به اتهام «قتل و انواع خشونت جنسی، گروگان گیری و جنایات جنگی» متهم شدند.
۲۴ مه. دیوان بین‌المللی دادگستری به اسرائیل دستور داد تا فوراً به حمله به رفح پایان دهد.
۲۸ مه. اسپانیا، نروژ و ایرلند فلسطین را به عنوان یک دولت به رسمیت شناختند.
۶ ژوئیه. بمباران مدرسه «سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی» UNRWA در اردوگاه پناهتدگان النصیرات، ۱۶ فلسطینی کشته و ۷۵ نفر مجروح شدند.
۲۹ ژوئیه. اپیدمی فلج اطفال (پولیو) در غزه رسما اعلام شد. از ۷ اکتبر، UNRWA نزدیک به ۴۰ هزار مورد بیماری هپاتیت A را در این منطقه ثبت کرده است. ۳۰ ژوئیه. با کشته شدن فؤاد شُکر، فرمانده حزب الله با موشک های اسرائیل، یک بار دیگر، درگیری ها به لبنان سرایت کرد.
۳۱ ژوئیه. حماس مرگ اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی خود را که در تهران در اثر بمباران اسرائیل کشته شده بود، تایید کرد. آیت الله علی خامنه ای وعده انتقام گیری ایران را داد.
۶ اوت. یحیی سَنوَر به ریاست دفتر سیاسی حماس برگزیده شد. چندین کشور، از جمله فرانسه، از شهروندان شان خواستند تا «هرچه زودتر» لبنان را ترک کنند.
(روزشمار جنگ، تدوین کننده: ایوانی لوگرَن)
پاورقی ها:
۱-
Gallimard, Paris, 2024
۲- Orly Noy, « Only an anti-fascist front can save us from the abyss », +972 Magazine, 4 juillet 2024, www.972mag.com
۳- Yaffa Rabbi : « According to Jewish Law, all Yaffa residents must be killed », 9 mars 2024, www.middleeastmonitor.com
۴- « 900soldiers’s parents urge military to halt “deathtrap” offensive in Gaza Rafah », 13 mai 2024, www.firstpost.com
۵- Liza Rozovsky, « Three Israeli army reservists explain why they refuse to continue serving in Gaza », Haaretz, Jérusalem, 27 juin 2024
۶- « Social upheaval will lead Israel to collapse in coming years », 22 mai 2024, https://thecradle.co
۷- Aluf Benn, « Israel’s Self-Destruction. Netanyahu, the Palestinians, and the Price of Neglect », Foreign Affairs, New York, 7 février 2024.
Sylvain Cypel
