سفر به گذرگاه اسلام‌قلعه در مرز ایران و افغانستان؛ روزانه صدها مهاجر افغان اخراج می‌شوند
- ببرک احساس
- بی‌بی‌سی
- درگزارش از مرز ایران و افغانستان
مقام‌های طالبان در گذرگاه مرزی اسلام قلعه می‌گویند تنها از این گذرگاه در هشت ماه گذشته بیشتر از «۵۰۰ صد هزار» از مهاجران افغانستان که در ایران زندگی می‌کردند که به گفته آنان به صورت «اجباری» از ایران به کشورشان برگردانده شده‌اند. ایران آمار دقیقی از این موارد ارایه نکرده است
در تازه‌ترین مورد از این رد مرز، نزدیک به «دو هزار» نفر از افغان‌ها روز پنج‌شنبه (۱۲سپتامبر) تا ساعت ۶ عصر به وقت محلی از ایران از طریق این گذرگاه وارد افغانستان شدند که در میان آنها جسد اجمل حسینی، یک مهاجر ۱۵ ساله نیز بود.
نزدیکان اجمل به بی‌بی‌سی گفتند او ۱۰ سال داشت که تنها و بدون همراه به ایران رفته بود. برادرش که جسد او را از ایران به کشورش آورده بود، خسته و درمانده در کنار تابوت نشسته بود.
او گفت: «اجمل پنج سال پیش از خانه قهر کرد و به ایران رفت، او در ایران در یک باغ کار می‌کرد و به طور منظم با خانواده در افغانستان تماس داشت. ناگهان خبر شدیم او خود را از سقف اتاقش حلق‌آویز کرده است.»
او گفت: «از پلیس ایران دلیل خودکشی بردارم را پرسیدم، به من گفتند که اوخودکشی کرده است. همین. هیچ‌کس نمی‌داند که او چرا دست به خودکشی زد.»
End of مطالب پیشنهادی
در همین روز تابوت دیگری نیز از از مرز ایران به افغانستان رسید، جسد حفیظ‌الله تاجیک ۲۴ ساله. حفیظ‌الله نیز سه سال پیش به دنبال کار به ایران رفته بود.
برادرش که همراه با جسد او از مرز ایران وارد افغانستان شد می‌گوید: «حفیظ الله، کارگرساختمانی بود. چند روز پیش هنگامی که یک دیواربه ارتفاع پنج متر را تخریب می‌کردند دیوار روی سرش فرو ریخت و زیر آن جان باخت.»
او می‌گوید: «روز اول کار جدید حفیظ الله بود و کارفرما حاضر شد تنها حقوق یک روز او را بپردازد.»
اخراج با وجود اسناد مسافرتی
عبدالغنی قاضی‌زاده، مسئول ثبت‌نام افغان‌های بازگشته از ایران در اداره مهاجرین و عودت کنندگان طالبان در گذرگاه اسلام قلعه می‌گوید:
«هر روز بین ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰ مهاجر افغانستان از ایران بطور اجباری یا داوطلبانه برگردانده می‌شوند. بعضی روزها این رقم از سه هزار بیشتر است.»
او می‌گوید: «با این حساب، تنها از این مرز در هشت ماه گذشته سال روان (۲۰۲۴)، بیشتر از ۵۰۰ هزار افغان از ایران به افغانستان برگردانده شده‌اند».
به گفته او، روزانه «۲۰ تا ۳۰ افغان» که پاسپورت و ویزای ایران را دارند نیز برگردانده می‌شوند.
مقام‌های ایرانی می‌گویند کسانی که با ویزای سیاحت به ایران سفر می‌کنند حق کار در این کشور را ندارند.
زلمی که می‌گوید به زور از ایران اخراج شده به بی‌بی‌سی گفت: «سه ماه پیش با ویزای ۹۰ روزه با ایران رفتم و برای ۹۰ روز دیگر آن را تمدید کردم، هنوز ویزای من ۶۵ روز دیگر اعتبار دارد.»
او در کرج در حومه تهران بازداشت و به افغانستان اخراج شد.
او می‌گوید که او «مجوز کار» را که مقام‌های ایرانی داده بودند را به پلیس ایران نشان داد اما پلیس به آن «اهمیت نداد.»
محمدخان امیر، یک مهاجر دیگر افغان هم سه نوع مدرک را نشان داد و گفت مجوز کار در ایران است که از مراجع ایرانی دریافت کرده اما می‌گوید با اینحال ایران به مدارکی که خود صادر کرده، اهمیت نمی‌دهند و او را اخراج کردند.
در میان مهاجران برگشته از ایران به افغانستان کسانی هم هستند که داوطلبانه به کشورشان برمی‌گردند. در میان آنها لیلا یک خانم ۶۵ ساله می‌گوید او بیست سال در ایران زندگی کرد و تصمیم گرفت به کشورش برگردد.
تشدید فشار بر مهاجران افغان در ایران
در مجموعه چهار قسمتی «اسطوره تختی» از زندگی شخصی، ورزشی و اجتماعی غلامرضا تختی می‌شنویم.
پادکست
پایان پادکست
طبق گزارش سازمان ملل، حدود ۴ میلیون شهروند افغانستان در ایران زندگی می‌کنند که بسیاری از آنها از زمان تسلط طالبان در سال ۲۰۲۱ از کشور خود فرار کرده‌اند.
خیریه «شورای پناهندگان دانمارک» در یک گزارش می‌گوید از آنجایی که دولت ایران در مورد طرح اخراج افغان‌های پناهنده در مقیاس بزرگ، اطلاع رسانی عمومی نداشته است، وضعیت افغان‌هایی که خارج از چشم عموم، با بازگشت اجباری به افغانستان مواجه شده‌اند رو به وخامت است.
در ماه‌های اخیر گزارش‌های زیادی از تشدید فشارها بر مهاجران افغانستان در ایران، منتشر شده است.
در یکی از تازه‌ترین نمونه‌ها تصویری از دستور قضایی برای ممنوعیت فروش نان در یکی از شهرهای ایران برای مهاجران افغان منتشر شد.
چند روز پیش یک مقام ارشد ایرانی گفت تا پایان سال «نزدیک به دو میلیون اتباع غیرمجاز» از ایران اخراج می‌شوند.
روز دوشنبه (۱۶ سپتامبر-۲۶ سنبله) مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران در یک نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره وضعیت افغان‌ها در ایران گفت: «آنها که غیرمجاز آمدند، تلاش می‌شود با احترام برگردانده شوند.»
او گفت: «درمورد افغان‌ها سه جلسه در شورای عالی امنیت گذاشته‌ایم. یک عده پاسپورت دارند، با آنها یک برخورد می‌شود. یک عده با خلاف آمدند، باید در چارچوب قانون برخورد شود.»
آقای پزشکیان در ادامه گفت: «با هم برادریم اما مراعات چارچوب‌های بین دولت‌ها لازم است. ما داریم چارچوب قانونی را تنظیم می‌کنیم.»
پس از خروج نیروهای خارجی به رهبری آمریکا از افغانستان و به قدرت رسیدن دوباره طالبان در ماه اگست ۲۰۲۱ بسیاری از جوانان در افغانستان بیکار شدند .
افزایش فقر گسترده و مشکلات اقتصادی بیشتر جوانان در افغانستان را مجبور ساخت به دنبال کار از راه‌های غیرقانونی به کشورهای همسایه ایران و پاکستان بروند.
براساس تازه‌ترین گزارش سازمان بین المللی مهاجرت در شش روز پایانی ماه اگست ۲۰۲۴ نزدیک به ۴۰ هزار افغان به ایران رفتند.
ایران سال‌هاست که مقصد پناهندگان افغان بوده است که از خشونت، آزار و اذیت و مشکلات اقتصادی در کشور خود فرار می‌کنند.
برخی از افغان‌ها نیز از ایران به عنوان دهلیز عبور غیرقانونی به ترکیه و کشورهای اروپایی استفاده می‌کنند.
