بازسازی ورزشگاه آزادی؛ پروژه‌ای که بودجه‌اش «فراهم» است اما پایانش نامشخص
- بهناز میرمطهریان
- خبرنگار
از ۲۵ مهر ۱۳۵۰ که ورزشگاه آریامهر (آزادی) با طرح و معماری عبدالعزیز فرمانفرمائیان، افتتاح شد، تا نیمه دوم سال ۱۴۰۱ که عملیات بازسازی این ورزشگاه شروع شد، تنها یک بار در اوایل دهه ۸۰ خورشیدی، بزرگ‌ترین ورزشگاه ایران بازسازی شده است.
حالا بالغ بر۲۰ سال پس از بازسازی اول، ورزشگاه آزادی بار دیگر در فرآیند بازسازی قرار گرفته است. این بار پروژه‌ای که از نیمه دوم سال ۱۴۰۱ آغاز شده بود در میانه کار (اردیبهشت ۱۴۰۳) با قراردادی ۱۸ ماهه به قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واگذار شد و از تیرماه هم کار بازسازی به گفته حسین طلا، مدیرعامل شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی، به قرارگاه تحویل داده شده است.
سپردن این بازسازی به بازوی اقتصادی سپاه پاسداران، سوالات متعددی را به وجود می‌آورد. در کنار این سوال که چطور بدون هیچ مناقصه‌ای این پروژه به قرارگاه خانم‌الانبیا سپرده شده، ابهام مهم دیگری را هم مطرح می‌کند که در صورت بروز هر مشکلی از مشکلات فنی تا مشکلات زمان‌‌بندی، آیا مسوولان فوتبال یا ورزش که البته اغلب خودشان هم بخشی از بدنه سپاه هستند، می‌توانند از سپاه پاسداران شکایت یا حتی گلایه‌ای کنند؟ اصولا تضمینی وجود دارد که بتوان کارفرمای پروژه را تحت فشار قرار داد که به تعهداتش پایبند بماند؟
البته به نظر می‌رسد که اصولا «پاسخ‌گویی» در ابتدا هم در این پروژه مطرح نبوده است. در حالی که با واگذاری عملیات بازسازی به قرارگاه خاتم، مشکلی از نظر منابع مالی وجود ندارد، باز هم یک تاریخ مشخص و دقیق درباره بهره‌برداری از ورزشگاه آزادی اعلام نشده است.
تا کنون ده‌ها تاریخ مختلف درباره زمان بهره‌برداری از ورزشگاه آزادی ارائه شده است که بسیاری از آن‌ها این‌قدر کوتاه هستند که با توجه به تخریب گسترده سکوهای ورزشگاه، منطقی به نظر نمی‌رسند. در عین حال پیش‌بینی‌هایی هم وجود دارد که این استادیوم تا پایان فصل جاری مسابقات، قابل استفاده نخواهد بود. با این وضعیت سرنوشت ورزشگاه آزادی چه خواهد شد؟
تخریب عجیب از ترس اعتراض‌های تماشاگران
کارشناسان مدت‌های طولانی بود که از نیاز ورزشگاه آزادی به بازسازی اصولی و زنگ خطرهایی که درباره ایمنی پایین سکوهای این ورزشگاه به صدا درآمده بود، اخطار می‌دادند. با این حال اما یا بودجه موردنیاز برای بازسازی تأمین نمی‌شد، یا برگزاری مسابقات لیگ و نبود زمین مناسب برای تیم‌های پرسپولیس و استقلال، آغاز بازسازی را به تعویق می‌انداخت.
به همین دلیل عجیب بود که تنها چند ساعت مانده به شروع فصل قبلی لیگ برتر، در شرایطی ورزشگاه تخریب شد که طبق گزارش‌های رسانه‌های داخل ایران وزارت ورزش تا دو هفته پیش از تخریب، هیچ برنامه‌ای برای بازسازی یا نوسازی استادیوم آزادی نداشته است.
خیلی‌ها این تخریب را بهانه‌ای برای برگزاری بازی‌ها، بدون تماشاگر و به خصوص تماشاگران زن می‌دانستند. همزمانی این اتفاق با سالگرد کشته شدن مهسا امینی در بازداشتگاه گشت ارشاد و احتمال بروز اعتراضات و سردادن شعارهای اعتراضی از سوی تماشاگران هم این گمانه‌‌زنی‌ها را قوت می‌بخشید.
ضمن اینکه بعد از تخریب هم برنامه و زمان مشخصی درباره روند این بازسازی عنوان نمی‌شد. خبرگزاری ایسنا در گزارشی در این رابطه نوشت سکوهایی که با آن عجله تخریب شده بودند، هنوز مورد استفاده نیستند: «در شرایطی که طبق وعده قبلی مسئولان، قرار بود سکوهای ورزشگاه آزادی تا آذر ۱۴۰۲ بازسازی شود، اما نه تنها این اتفاق رخ نداد، بلکه از فرصت جام ملت‌های آسیا که با تعطیلی لیگ‌برتر فوتبال ایران همراه بود نیز هیچ استفاده‌ای نشد.»
قرارگاه خاتم چه نهادی است و چه کار می‌کند؟
در مجموعه چهار قسمتی «اسطوره تختی» از زندگی شخصی، ورزشی و اجتماعی غلامرضا تختی می‌شنویم.
پادکست
پایان پادکست
فعالیت قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در پروژه‌های عمرانی و اقتصادی در پی پیشنهاد اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس جمهور وقت ایران، به علی خامنه‌ای آغاز شد. محسن رضایی، فرمانده اسبق سپاه پاسداران دراین‌باره گفته است: «پس از پایان جنگ، رئیس‌جمهور وقت، از سپاه پاسداران درخواست کرد تا فعالیت‌های نظامی خود را به حوزه سازندگی انتقال دهد.»
این فعالیت اما رفته رفته گسترده‌تر شد تا جایی که قراردادهای عمرانی و اقتصادی بسیار بزرگی در دوره شهرداری محمود احمدی‌نژاد و محمدباقر قالیباف و حتی اوایل دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد با این قرارگاه سپاه بسته شد. علیرضا زاکانی، شهردار فعلی تهران هم از مسئولان سابق قرارگاه خاتم‌الانبیاست.
سایت «الف» به مدیرمسئولی احمد توکلی، در یادداشتی که ۲۲ مهر ۱۳۹۳ منتشر شد، نوشت: «قرارگاه با استفاده از تمرکز امکانات لجستیک انباشت‌شده در سپاه (به دلیل شرایط جنگ) فرسنگ‌ها جلوتر می‌دود و هرچه می‌گذرد فاصله بیشتری از بخش خصوصی می‌گیرد. دیگر از نفوذ قرارگاه در دستگاه‌های دولتی و ستاد اقتصادی دولت که باعث می‌شود موانع قانونی پیش پا برداشته شود یا پروژه‌ها کانالیزه شود، بگذریم.»
«شاید مهم‌تر از همه اینکه قرارگاه خاتم مانند دیگر فعالان اقتصادی از مزاحمت دستگاه‌های نظارتی رنج نمی‌کشد. طبق قانون دیوان محاسبات، سازمان بازرسی کل کشور و دیگر دستگاه‌های نظارتی (حتی سازمان اطلاعات سپاه) حق ورود و سرکشی به فعالیت‌های قرارگاه ندارند!»
البته سپاه پاسداران جوابیه‌ای برای این یادداشت ارسال کرد و تأکید کرده بود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دارای اجزای نظارتی متعددی ازجمله حوزه نمایندگی ولی فقیه، سازمان حفاظت اطلاعات، بازرسی، معاونت حقوقی و... است.
بودجه فراهم است، تاریخ بهره‌برداری مشخص نیست
مهیار عسگریان، رییس شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی، ۱۸ مرداد ۱۴۰۲، در مصاحبه‌ای گفته بود اگر بودجه برسد، در آذر ۱۴۰۲سکوها به طور کامل آماده می‌شوند. او هزینه بازسازی را ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلیارد تومان برآورد کرد تا ورزشگاه به شرایط ایده‌آل برسد.
طبیعی است که بعدتر، آماده نشدن سکوها را به دلیل تأمین نشدن بودجه دانستند اما کیومرث هاشمی، وزیر وقت ورزش، مرداد گذشته در این باره گفت: «در بودجه سال ۱۴۰۳ مبلغ ۱۲۰۰ میلیارد تومان برای ورزشگاه آزادی در نظر گرفته شد که رقم کمی نیست.»
«قوی‌ترین پیمانکار کشور یعنی قرارگاه خاتم‌الانبیا متولی کار شد و قبل از عقد قرارداد شروع به کار کرد و گروهی حدوداً ۵۰۰ نفره زیر گرمای شدید مشغول کار هستند.»
به تازگی هم احمد دنیامالی، وزیر ورزش و جوانان، در مصاحبه‌ای تلویزیونی به صراحت بیان کرده که: «مشکل اعتبار نداریم.»
با این حال اما هنوز تاریخ دقیقی درباره بهره‌برداری از ورزشگاه آزادی اعلام نشده است. مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال بعد از بازدیدی که اردیبهشت ۱۴۰۳ از ورزشگاه آزادی داشت، گفته بود که ورزشگاه تا مرداد قابل بهره‌برداری است که این اتفاق نیفتاد.
حسین طلا، مدیرعامل شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی، هم در مصاحبه‌ای گفته است: «طبق برنامه، عملیات عمرانی ضلع غربی تا آخر پاییز به پایان می‌رسد و پس از آن کار بازسازی بخش‌های دیگر ورزشگاه آزادی آغاز می‌شود.» او اما اشاره‌ای به تاریخ دقیق بهره‌برداری نکرده است.
طرفداری در گزارشی نوشته است، زمان پایان پروژه، فروردین ماه سال ۱۴۰۵ تعیین شده است، که در صورت صحت این ادعا حدود ۲ سال برای بازسازی این ورزشگاه زمان نیاز است. در صورتی صحت این ادعا را بپذیریم، آنگاه باید گفت که پس از ۵۰ سال بازسازی ورزشگاه آزادی به اندازه مدت ساخت آن زمان خواهد برد.
