حب القلت . [ ح َب ْ بُل ْ ق ُ ] (ع اِ مرکب
) ماش هندی . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). صاحب مخزن الادویه گوید: حب القلت بضم قاف و سکون
لام و تای مثناة فوقانیة معرب کلب (؟) هند است . حکیم علی در شرح قانون [ ابوعلی سینا
] (گوید) بهندی کلهنی نامند به ضم کاف فوقانیة (؟)و خفای ها و سکون یا. و کلته نیز
(؟) و قسمی را چکرک و قسمی را راپج به باء فارسی و جیم عربی و این قسم را کاسرالحجر
نامند... دانه ایست سیاه مایل بزرقی (؟) و براق شبیه به تخم کتان و از آن بزرگتر مائل
به تدویر و شیرین ، در حین خاییدن احداث حرارتی میکند و آنچه در بنگاله دیده شد نه
چنان است بلکه دانه ایست اکثر سفید مایل بزردی بعضی مایل بسرخی و بعضی تیره مفرطح ،
اندک طولانی بقدر دانه ٔ عدس و حلبه . و مغز آن دوپارچه و سفیدرنگ . گرم در سوم و خشک
در دوم و گویند گرم در دوم و مایل به رطوبت است ... بغایت مفتت حصاة گرده و مشهی طعام
و رافع فواق و امراض چشم و مدرّ بول و حیض و ملین طبع و مجفف منی و بواسیر و مفتح سدّه
ٔ سپرز و قولنج و بلغم و آشامیدن طبیخ آن به تنهایی و یا با ادویه ٔ مناسبه ٔ دیگر
چون شش مثقال آنرا با شش مثقال تخم شلغم در هفتادوپنج مثقال آب جوش دهند بر آتش اخگر
تا بیست وپنج مثقال آب بماند پس صاف کرده و دوازده مثقال و نیم آنرا صبح ناشتا نیم
گرم و دوازده ونیم مثقال را شام نیز نیم گرم کرده بنوشند جهت تفتیت و اخراج سنگ گرده
و مثانه مجرب است و ضماد آن جهت نیکوئی رنگ رخسار و رفع بواسیر نافع و مضر ریه و مصلح
آن عسل . مقدار شربت آن یک درهم با آب برگ ترب برای تفتیت حصاة. چنانکه در سند سنگ
تراشان آنرا کوبیده درآب جوشانیده بر سنگ میریزند نرم میشود و بآسانی بریده میگردد
و اهل سند را عقیده آنست که چون بکوبند و بر سنگ بمالند سنگ را قابل قطع میگرداند
- انتهی . صاحب ذخیره ٔ خوارزمشاهی گوید: داروها که قرحه پاک کند و برویاند... قرطاس
محرق ، حب القلت . ودع محرق - انتهی . داود ضریر انطاکی گوید: حب القلت ، بالمثناةالفوقیة
و هو بالنقر التی فی الجبال ، یجتمع فیها الماء یکون عندها هذا النبات و یسمی الماش
الهندی و هو نبات فوق ذراع و یتکون به هذا الحب مفرقاً کبزر الکتان حجماً لکن الی استدارة
ما، حاد، حِرّیف ، یؤخذ بالسرطان و هو حار یابس فی الثانیه و لم ار فی المنهاج تصریحاً
ببرده و رطوبته کما قیل . قد جرب فی تفتیت الحصی و تجفیف البواسیر و اصلاح السدد و
الطحال و تحسین اللون . یضر الرئة و یصلحه العسل و الهند تستعمله فی غالب امراضها.
و قیل انها تضعه علی الاحجار فیسهل قطعها. و شربته الی درهم - انتهی . ابن البیطار
گوید: حب القلت ، قال ابوالعباس النباتی ، بالتاء المنقوطة باثنتین من فوقها و اللام
قبلها مفتوحة. هو ایضاً عند اهل العراق ماش هندی و هو اشبه شی ٔ بما عظم من الحبة السوداء
المسماة بالبشمة الاّ انها اعظم منها و اشدّ بریقاً و لونها اسود الی الزرقة و احمر
الی الدهمة. لون حبةالخرنوب طعمه حلو حارّ و هو مختبر عندهم لتفتیت حصاة المثانة. و
اهل المواضع التی یکون فیها یدقونه و یضعونه علی الحجارة التی یریدون قطعها فتلین للقطع.
(لی ): قد رأیت هذا الحب المذکور بالصفة المذکورة بالقاهرة المحروسة مع بعض التجار
ممن کان جلبه من الهند و هو غیر الدواء الذی ترجمه حنین فی المقالة الثالثة من کتاب
دیسقوریدوس بالقلت کماستقف علیه حین یأتی ذکره فی حرف القاف . و صاحب تحفه گوید: بفارسی
ماش هندی گویند دانه ایست سیاه مایل به ازرقی و براق شبیه به تخم کتان و از آن بزرگتر
و مایل به تدویر و شیرین و در حین خاییدن احداث حرارتی میکند. گرم در دوم و خشک و گویندمایل
به رطوبت است . بغایت مفتت حصاة گرده و رافع فواق و مدرّ بول و حیض و ملین طبع و مجفف
منی و بواسیرو مفتح سده ٔ سپرز و ضماد او جهت نیکویی رخسار و رفعبواسیر نافع و مضر
ریه و مصلحش عسل و قدر شربتش یک درهم است با آب ترب و اعتقاد اهل هند آنست که چون اورا
کوبیده به سنگ بپالایند سنگ را قابل قطع میکند.
-
قلت . [ ق َ ] (اِ)
نبات الجاروس . (فرهنگ فرانسه ٔ سعید نفیسی ). نوع گیاهی است از دسته ٔ گل گاوزبان
. گیاهی است که میوه اش از چهار برگه ٔ سخت تشکیل میشود و سی قسم از آن دیده شده و
در اغلب نواحی معتدل میروید. نوعی از آن به ارتفاع 50 سانتی متر میرسد و دارای برگهایی
است شبیه به پر و گلهایی سفیدرنگ و پرهایی گرد و درخشنده و خاکستری که به آن گیاه مروارید
گویند. (از لاروس قرن بیستم ). رجوع به حب القلت شود.
////////////
قلت:
به پارسی ماش و به هندوی موتهه گویند. سرد
است در دویم و تر است در اوّل. چون بر جرب طلا کنند، نفع تمام دهد؛ و چون رغبت کنند،
فواق را زائیل گرداند و سنگ گرده و مثانه بریزاند و بول و حیض براند و شکم ببندد.
ریاض الادویه
////////////
حب القلت
بضم قاف و سکون لام و تای مثناه
فوقانیه معرب از کلت هندی است حکیم علی در شرح قانون نوشته که آن را بهندی کلتهی
نامند بضم کاف و سکون لام و کسر تاء مثناه فوقانیه و خفای ها و سکون با و کلته نیز
و قسمی را چکرک و قسمی را راپج بباء فارسی و جیم عربی و این قسم را بعربی کاسر
الحجر نامند
ماهیت ان
نوشته اند که دانۀ ایست سیاه مائل
بازرقی و براق شبیه به تخم کتان و از ان بزرک تر و مائل بتدویر و شیرین و در حین
خائیدن احداث حرارتی می کند و آنچه در بنکاله دیده شده نه چنان است بلکه دانه ایست
اکثر سفید مائل بزردی بعضی مائل بسرخی و بعضی تیره مفرطح اندک طولانی بقدر دانۀ
عدس و حلبه و مغز آن دو پارچه و سفید رنک
طبیعت ان
کرم در سوم و خشک در دوم و کویند کرم
در دوم و مائل برطوبت است
افعال و خواص آن
بغایت مفتت حصاه کرده و مشهی طعام و
رافع فواق و امراض چشم و مدر بول و حیض و ملین طبع و مجفف منی و بواسیر و مفتح سدۀ
سپرز و قولنج و بلغم آشامیدن طبیخ آن بتنهائی و یا با ادویۀ مناسبۀ دیکر و چون شش
مثقال آن را با شش مثقال تخم شلغم در هفتاد و پنج مثقال آب جوش دهند بر آتش اخکر
تا بیست و پنج مثقال آب بماند پس صاف نموده دوازده و نیم مثقال آن را صبح ناشتا
نیم کرم و دوازده و نیم مثقال را شام نیز نیم کرم نموده بنوشند جهت تفتیت و اخراج
سنک کرده و مثانه مجرب است و ضماد آن جهت نیکوئی رنک رخسار و رفع بواسیر نافع و
مضر رئه مصلح آن عسل مقدار شربت آن یکدرهم با آب برک ترب برای تفتیت حصاه چنانچه
در هند سنک تراشان آن را کوبیده در آب جوش داده بر سنک می ریزند نرم می شود و
بآسانی بریده می کردد و اهل هند را عقیده آنست که چون بکوبند بر سنک بمالند سنک را
قابل قطع می کرداند
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
//////////
Macrotyloma uniflorum
From Wikipedia, the free encyclopedia
 |
This article needs additional citations for verification. Please
help improve this article by adding citations to reliable sources.
Unsourced material may be challenged and removed. (August 2007) (Learn
how and when to remove this template message)
|
|
Macrotyloma uniflorum
|
|
 |
|
|
Kingdom:
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
Order:
|
|
|
Family:
|
|
|
Genus:
|
|
|
Species:
|
M. uniflorum
|
|
Macrotyloma uniflorum
(Lam.) Verdc. |
|
|
Varieties
|
|
|
·
M. uniflorum var. stenocarpum(Brenan) Verdc.
·
etc.
|
|
Macrotyloma
uniflorum (horse
gram, kulthi bean, hurali, Madras gram)
is one of the lesser known beans. The whole seeds of
horse gram are generally used as cattle feed. However, it is consumed as a whole seed,
as sprouts, or as whole meal in India, popular especially in southern Indian
states. Medical uses of these legumes have been discussed.
Horse gram and moth bean are legumes of the tropics and subtropics, grown mostly under dry-land
agriculture. The chemical composition is comparable with more commonly
cultivated legumes. Like other legumes, these are
deficient inmethionine and tryptophan, though horse gram is an excellent
source of iron andmolybdenum. Comparatively, horse gram seeds
have higher trypsin inhibitor andhemagglutinin activities and natural
phenols than most bean seeds. Natural phenols are mostly phenolic acids, namely, 3,4-dihydroxybenzoic, 4-hydroxybenzoic, vanillic, caffeic, p-coumaric, ferulic, syringic and sinapic acids.[1]Dehusking, germination,
cooking, and roasting have been shown to produce beneficial effects on
nutritional quality of both the legumes. Though both require prolonged cooking,
a soak solution (1.5% [[NaHCO
3]] + 0.5% Na
2CO
3 + 0.75% citric acid) has been shown to reduce cooking time and improve protein quality. Moth bean is mostly consumed as dhal or sprouts.
3]] + 0.5% Na
2CO
3 + 0.75% citric acid) has been shown to reduce cooking time and improve protein quality. Moth bean is mostly consumed as dhal or sprouts.
Contents
[hide]
In Telangana and Andhra Pradesh, horse gram (ulava (singular) ulavalu
(plural), ఉలవలు) is
prescribed for persons suffering from jaundice or water retention, and as part
of a weight-loss diet. It is considered helpful for iron deficiencies, and is
considered helpful for maintaining body temperature in the winter season. Ulavacharu (horse
gram soup) is popular dish in Telangana and Andhra Pradesh, it is served in
most of the Telugu-speaking people's weddings and ceremonies and tastes
wonderful with boiled rice.
In Kerala, horse gram, (called മുതിര (muthira) in Malayalam which
almost sounds like കുതിര (kuthira), Malayalam word for
horse), is used in special kinds of dishes.
In Tamil Nadu, horse gram (called கொள்ளு (kollu, in the southern
districts it is called kaanam) is commonly used in Tamil dishes,
including kollu chutney, kollu porial, kollu avial,
kollu sambar, and kollu rasam. In traditional siddha cuisine,
horse gram is considered a food with medicinal qualities.
In Maharashtra, and specifically the coastal
Konkan region and Goa, horse gram (kulith) is often used
to make kulith Usual, pithla, and laddu.
It
is used to make popular dishes like kulitan saaru, kulitan upkari,
kulitan ghassi (coconut curry preparation), and idli-like
preparation (but not fermented) called kulitan sannan.
In Karnataka cuisine, ಹುರಳಿಸಾರು (hurali saaru), ಹುರಳಿ (hurali) is a main
ingredient. Hurali is also used in preparations such as usali,
chutney, basaaru, and upsaaru or upnesaru (particularly
in the Old Mysore Regions Mandya and Chamrajnagara Districts).
In South Canara region of Karnataka,
in Tulu, it is also
called kudu (ಕುಡು). In Odisha it is known by the name କୋଳଥ (Kolatha).
Gahat or kulath is
a major ingredient in the food of Pahari region of northern India. In Himachal Pradesh, kulath is
used to make khichdi. In Uttarakhand, it is cooked in a round iron
saute pan (kadhai) to prepare ras, a
favorite of most Kumaonis. In Garhwal
region, another more elaborate dish is phanu which is made in
a kadhai with roughly ground gahat (previously
soaked overnight) boiled over several hours. Towards the end, some finely
chopped greens (palak or spinach, rai, tender radish
leaves, or dhania (coriander leaves) if nothing else is
available) are added to complete the dish. Served with boiled rice, jhangora (a
millet-like grain, used as a staple by poorer Garhwalis only a decade ago and
now a prized health-food) or just roti, phanu is a
wholesome and nutritious meal. is somewhat heavy to digest; it is
possible to go through the whole day without feeling in the least bit hungry,
after having a big phanu meal in the morning.
Scientists
from the Indian Institute of Chemical Technology have found that unprocessed
raw horse gram seeds not only possess antihyperglycemic properties, but also
have qualities which reduce insulin resistance. The scientists made a
comparative analysis between horse gram seeds and their sprouts and found that
the seeds have greater beneficial effects on the health of hyperglycemic
individuals. The majority of antioxidant properties are confined to the seed
coat and its removal would not do any good. Raw horse gram seed is rich in
polyphenols, flavonoids, and proteins, major antioxidants present in fruits and
other food materials. The seed has the ability to reduce postprandial
hyperglycemia by slowing down carbohydrate digestion and reducing insulin
resistance by inhibiting protein-tyrosine phosphatase 1 beta enzyme.[2]
1.
Jump up^ Identification and quantification of
phenolic acids in Macrotyloma uniflorum by reversed phase HPLC. Kawsar, S.M.A.,
E. Huq, N. Nahar and Y. Ozeki, Am. J. Plant Physiol., 3: 165-172, 2008, doi:10.3923/ajpp.2008.165.172
2.
Jump up^ http://www.thehindu.com/sci-tech/health/diet-and-nutrition/raw-horse-gram-good-for-diabetics/article4651090.ece
·
Kadam SS, Salunkhe DK
(1985). "Nutritional composition, processing, and utilization of horse
gram and moth bean".Crit Rev Food Sci Nutr. 22 (1):
1–26. doi:10.1080/10408398509527416. PMID 3899515.
|
·
AFPD: 177127
|
Media related
to Macrotyloma
uniflorum at Wikimedia Commons
