حردون/حرذون، ماچه کول، مال مالی، باهمنی، عضرفوط، خاردون، آگاما، همه را رها و عزب را بچسب!؟

حردون

بکسر حاء مهمله و سکون را و ضم دال مهملتین و سکون واو و نون و در طبرستان ماچه کول و در اصفهان مال مالی و بهندی باهمنی نامند

ماهیت آن

حیوانی است شبیه بوزغه و ورل بری و از ان بسیار کوچک تر و با دست و پا و سر با ریک و طولانی و در عرض روز چند مرتبه متلون بالوان مختلفه می کردد و در خانها و خرابها و کوهستانها یافت می شود

طبیعت آن

در سوم کرم و خشک

افعال خواص ان

تعلیق دل آن در لتۀ سیاه بسته جهت تب ربع و طلای پوست محرق آن با عسل جهت بیحس کردن اعضا به حدی که از ضرب و قطع متالم نکردد و اکتحال خون آن جهت تقویت باصره و سرکین آن جهت بیاض و حکۀ چشم و ضماد آن جهت تنقیۀ بشره و رفع جمیع آثار مفید و بهترین سرکین آن آنست که سفید و سبک و زودشکن باشد و چون بسایند بوی آن ترش شبیه ببوی خمیر بود و امین الدوله کفته تدهین پیه کوشت آن موی را برویاند و تعلیق آن بر بازوی راست مهیج باه و شهوت جماع است و بدستور تعلیق مهرۀ پشت آنکه قریب بکردۀ آن می باشد بر کمر و خوردن یک قیراط از چشم راست خشک کردۀ آن با آب سداب البته قاطع منی و یک قیراط از چشم چپ آن با آب نخود سیاه مطبوخ و دو استار روغن کاو بغایت محرک باه و مسخن کرده و کویند چون حردون را با سم صاحب عرق النسا صید کنند و رک باطن ران آن را پیدا کرده آن موضع را بشکافند و آن رک را باسم آن شخص قطع کنند و بعد از ان بدست بدون آلتی آن را ریزه ریزه نمایند بالخاصیه رفع آن علت شود و مجرب دانسته اند و خوردن کوشت حردون و مرق آن مورث جذام است

مخزن الادویه عقیلی خراسانی

حردون . [ ح ِ دَ ] (ع اِ) سوسمار نر یا جانوری است مشابه حرباءو آن از نواحی مصر خیزد. و حرذون با ذال معجمه نیز آمده است . گوشت او سم است و گفته اند جانوری است شبیه به حرباء با خط و خال رنگین . ج ، حَرادین . حسین خلف گوید: بلغت سریانی نوعی از سوسمار است که آنرا به یونانی سالامندرا گویند و ازسموم قتاله است . گویند اگر دل او را بر خرقه ٔ سیاه پیچند و به صاحب تب ربع بندند شفا یابد - انتهی . و صاحب اختیارات گوید: مانند سوسمار است و طبع وی نزدیک است به طبع ورل و به یونانی آنرا سالاماندر نامند که در سین بیاید. و از جمله ٔ سموم قتاله بود خوردن آن .مهراریس در خواص گوید: دل حردون چون در خرقه ٔ سیاه بندند و بر صاحب تب ربع بندند البته شفا یابد و از وی تب زایل شود. جالینوس گوید: خون وی چون در چشم کشند روشنائی بیفزاید و دیسقوریدوس گوید: سرگین حردون وعضایه چون زنان بر روی مالند کلف و بثره را بغایت نیکو بود و صافی گرداند مانند صیقلی بود و بهترین وی سفید بغایت بود و سبک مانند نشاسته و بشیرازی سرگین ماترنگ خوانند - انتهی . و مؤلف تحفه گوید: حردون حیوانی است شبیه به وزغه و ورل بری و از آن بسیار کوچکتر مثل مار کوچکی دست و پا دارد، و سرش باریک و طولانی ، و در عرض روزی متلون به الوان مختلفه میگردد. و در طبرستان ماچه کور و در اصفهان مال مالی نامند و از جمله ٔ سموم است و در خانه ها و کوهها یافت میشود. در سیم گرم ، و تعلیق دل او که در لته ٔ سیاه بسته باشند جهت تب ربع، و طلاء جلد محرق او با عسل بیحس کننده ٔ اعضاء است ، بحدی که از قطع و ضرب متألم نگردد. و اکتحال خون او جهت تقویت باصره ، و سرگین او جهت بیاض و حکه ٔ چشم ، و ضماد او جهت تنقیه ٔ بثره و رفع جمیع آثار مفید است و سرگین او سفید و سبک ، و در بوی شبیه به شراب میباشد و امین الدوله فرموده که ضماد پیه و گوشت او موی را میبرد و تعلیق حردون بر بازوی راست مهیج باه و شهوت جماع است . و بدستور تعلیق مهره ٔ پشت او که قریب به گرده ٔ او باشد بر کمر شخص باعث شدت قوه ٔ جماع است . و از محمدبن احمد نقل نموده که خوردن یک قیراط از چشم راست او که خشک کرده باشند با آب سداب البته قاطع منی است . و یک قیراط از چشم چپ او با آب نخود سیاه مطبوخ و دو استار روغن گاو بغایت محرک باه و مسخن گرده است و چون حردونی را به اسم صاحب عرق النساصید کرده رگ باطن ران او را جسته ، موضع را شکافته آن رگ را به اسم صاحب عرق النسا قطع کنند و بعد از آن با دست ریز نماید بدون آلتی ، بالخاصة رفع آن علت شود. و گوید: مجرب است و مکرر بصحت رسیده و خوردن گوشت و مرق او مورث جذام است - انتهی . و داود ضریر انطاکی گوید: حردون ، حیوان کالورل الصغیر و الضب ، الی سوادو صفرة، یوجد بالبیوت و الجبال و هو حار یابس فی الثانیة. قد جرب دمه و زبله لازالة البیاض کحلاً و الاَّثار کلها طلاءً و جلده اذا حرق و طلی بالعسل منع الم الضرب و القطع. و زبله یغض بالنشا و قیمولیا اذا عجنا بماء خس الحمار و نزلا من منخل او بخرءالزرازیر اذا اعتلفت الارز و یعرف بسرعة انفراکه و انحلاله - انتهی .

//////////

آگاما (در لاتین، عَزَب) (در متون طب سنتی حردون، حرذون) از مارمولک‌های کوچک و دم‌دراز و حشره‌خوار عضو سرده آگاماها (نام علمی: Agama) است. این سرده دارای کمینه ۳۷ گونه در آفریقا است؛ جایی که این جانوران در آن معمول‌ترین مارمولک‌ها به شمار می‌روند. آگاماها در اندازه‌های گوناگون – از ۱۲٫۵ تا ۳۰ سانتی‌متر – و رنگ‌های مختلف یافت می‌شوند. شناخته‌شده‌ترین آگاما، آگامای معمولی است که به فراوانی در آفریقای سیاه زندگی می‌کند.

گونه‌ها[ویرایش]

بر پایه حروف الفبای لاتین:

آگامای خاکی (Agama aculeata)، ماده، تانزانیا

Agama aculeata مرم، ۱۸۲۰ – آگامای خاکی

آگامای معمولی (لینه، ۱۷۵۸) – آگامای معمولی

Agama anchietae بوکاژ، ۱۸۹۶ – آگامای سنگی غربی

Agama armata پیترز، ۱۸۵۵ – آگامای خاردار گرمسیر

Agama atra دودن، ۱۸۰۲ – آگامای سنگی جنوبی

Agama bocourti روشبرون، ۱۸۸۴ – آگامای باکورت

Agama bottegi بولانژه، ۱۸۹۷ – آگامای سومالی

Agama boueti شابانو، ۱۹۱۷ – آگامای مالی

Agama boulengeri لاتاست، ۱۸۸۶ – آگامای بولانژه

Agama castroviejoi پادیال، ۲۰۰۵ – آگامای موریتانی

Agama caudospinosa میک، ۱۹۱۰ – آگامای سنگی المنتیتا

Agama cornii اسکورتچی، ۱۹۲۸ – آگامای اسکورتچی

Agama cristata موکوار، ۱۹۰۵ - Insular Agama

Agama doriae بولانژه، ۱۸۸۵ – آگامای نیجریه

Agama etoshae مک‌لکان، ۱۹۸۱ – آگامای اتوشا

Agama finchi بوم و دیگران، ۲۰۰۵ – آگامای فینچ

Agama gracilimembris شابانو، ۱۹۱۸ – آگامای بنین

Agama hartmanni پیترز، ۱۸۶۹ – آگامای هارتمان

Agama hispida (کپ، ۱۸۲۷) – آگامای خاردار معمولی

Agama impalearis بوتگر، ۱۸۷۴ – آگامای بیلبرون

Agama kaimosae لاوریج، ۱۹۳۵

Agama kirkii بولانژه، ۱۸۸۵ – آگامای سنگی کیرک

Agama lanzai

Agama lebretoni واگنر، بارج و اشمیتز، ۲۰۰۹ - آگامای لبرتون

Agama lionotus بولانژه، ۱۸۹۶ – آگامای سنگی کنیا

Agama lucyae واگنر و بائر، ۲۰۱۱

Agama montana باربور و لاوریج، ۱۸۲۸ – آگامای سنگی منتین

Agama mossambica پیترز، ۱۸۵۴ – آگامای موزامبیک

Agama mwanzae لاوریج، ۱۹۲۳

Agama paragama گراندیسون، ۱۹۶۸ – آگامای دروغین

Agama persimilis پارکر، ۱۹۴۲ – آگامای رنگین سومالی

Agama planiceps پیترز، ۱۸۶۲ – آگامای سنگی نامیب

Agama robecchii بولانژه، ۱۸۹۲ – آگامای روبچی

Agama rueppelli ویان، ۱۸۸۲ – آگامای روپل، آگامای درختی

Agama sankaranica شابانو، ۱۹۱۸ – Senegal Agama

Agama somalica

Agama spinosa گری، ۱۸۳۱ – آگامای خاردار لانزا

Agama sylvana مک‌دونالد، ۱۹۸۱

Agama tassiliensis گنیز، پادیال، و کروشه، ۲۰۱۱

Agama turuensis لاوریج، ۱۸۹۶

Agama weidholzi وتشتاین، ۱۹۳۲ – آگامای گامبیا

رده‌ها: آگاما (سرده)خزندگان آفریقا

///////////

به عربی حرذون، عضرفوط:

الحرذون أو العضرفوط هو أي سحالي صغيرة وطويلة الذيل وتأكل الحشرات ,ويتكون من 37 نوعاً في أنحاء أفريقيا على الأقل ,حيث أنها السحلية الأكثر شيوعا. ويمكن العثور عليها في كثير من الاحجام 12،5 حتي 30 سم (5 بوصة إلى 1 قدم) في الطول، ومجموعة متعددة من الألوان ,وأفضل الأنواع المعروفة هو الحرذون الشائع

مراجع[عدل]

^ مذكور في : A phylogeny and revised classification of Squamata, including 4161 species of lizards and snakes — Robert Alexander Pyron، ‏Frank T. Burbrink & John J. Wiens — الحجم: 13 — العدد: 1 — نشر في: BMC Evolutionary Biology — تاريخ النشر: 29 أبريل 2013 — الصفحة: 93 — معرف الوثيقة الرقمية: 10.1186/1471-2148-13-93 — معرف النشرات الطبية PubMed: 23627680 — رخصة: CC BY 2.0 Generic

^ تعديل قيمة معرف موسوعة الحياة (P830) في ويكي بيانات"معرف Agama في موسوعة الحياة". eol.org. اطلع عليه بتاريخ 25 أكتوبر 2016.

مشاريع شقيقة في كومنز صور وملفات عن: حرذون

أيقونة بوابةبوابة زواحف

معرفات الأصنوفة      

موسوعة الحياة: 17789  ITIS: 209050  ncbi: 52207  Fossilworks: 37882

Housegecko.jpg هذه بذرة مقالة عن الحيوانات الزاحفة بحاجة للتوسيع. شارك في تحريرها.

تصنيفان: حرذون (جنس)زواحف أفريقيا

///////////

به عبری خاردون:

חרדון (שם מדעי: Agama. בערבית: حِرْذَوْن – חִרְדַ'וְן) הוא סוג של לטאה במשפחת החרדוניים.

גוף החרדון מכוסה קשקשים, ובאצבעות רגליו יש טפרים חזקים. ראשו גדול יחסית לגופו. לחרדון שיניים שונות: חותכות, חדות ורחבות.

תזונת החרדונים מורכבת בעיקר מחרקים, אך הם אוכלים גם עשב, פירות וזרעים, ולעתים אפילו ביצים של לטאות קטנות יותר.

רוב החרדונים נפוצים באזורי מדבר, אך מינים אחדים נפוצים באזורים הרריים. בדרום מזרח אסיה קיימים חרדונים שוכני עצים.

בארץ ישראל נפוצים המינים הבאים:

חרדון המדבר (Agama pallida)

חרדון סיני (Agama sinaita)

המין חרדון מצוי, הועבר לסוג עצמאי Stellagama. המין חרדון החולות הועבר לסוג Trapelus.

////////////

به ازبکی آگامالَر:

Agamalar (Agama) — agamasimonlar oilasiga mansub kaltakesaklar urugʻi. Tanasi yassi, boshi uchburchak shak-lda, dumi silindrsimon yoki ikki yondan bir oz siqilgan. Tanasi xilma-xil rangda, ayniqsa erkaklari rang-barang bo‘ladi. A.ning 70 ga yaqin turi ma’lum. Afrika, Jan.-G‘arbiy va Markaziy Osiyoning ochiq dasht, cho‘l va toshloq tog‘li hududlarida tarqalgan. Ayrim turlari Jan.-Sharqiy Yevropada ham uchray-di. O‘zbekistonning daryovodiylari va cho‘llarida cho‘l agamasi, ya’ni kunqarg‘ar (Agama sangyinalenta), tog‘li hududlarida Turkiston agamasi, ya’ni toshkaltakesak (Agama lohmanni), Kavkaz agamasi (Agama caucasia), Himolay agamasi (Agama himalayana), Pavlovskiy agamasi (Agama pawlowskii) tarqalgan. A. har xilhasharotlar, o‘rgimchaksimonlar, ko‘poyoqlilar va mayda kaltakesaklar, shuningdek yashil o‘simliklarning guli, 147barglari va mevasi bilan oziqlanadi.

//////////

به ترکی آذری کایا کِلِری:

Kaya keleri, kaya kelerigiller (Agamidae) familyasından Agama cinsini oluşturan birçokuzun kuyruklu, böcek yiyen kertenkelelerin ortak adı. Agama cinsi Afrika'da en az 31 türden oluşur.

Bu türler arasında en fazla bilinen bayağı kaya keleridir (Agama agama), Sahara Afrika'sının altında sıklıkla bulunur. Aslında bozkırlarda yaşamaktadır, ancak günümüzde kasabalarda ve şehirlerde de bulunur. Bu kaya kelerleri on ile yirmi arasında gruptan oluşur. Liderleri yaşlı erkektir, bunun yanı sıra dişiler ve genç erkekler de bu grupların diğer üyelerini oluşturur. Renkleri geceleri koyu kahverengidir, ancak gün ağırmasıyla beraber hükmedici erkek kaya kelerlerinin haline göre renkleri değişir. Misal olarak, eğerki erkek kaya keleri kavga ederse, kafalarının rengi kahverengi olur ve vücudunda beyaz noktalar oluşur. Kavgalar yabancı bir erkek kaya keleri ortaya çıkarsa olur. Hükmedici erkek ile grubun liderliği üzerine tartışır. Kavga sırasında, yılan gibi bir ses çıkartır ve birbirlerinin kafasına kuyruklarıyla vururlar. Bu vuruşlar oldukça şiddetlidir ve çoğu zaman yaralanmalara ve çenelerinin kırılmasına sebep verir.

Bu gruptaki dişiler ise tamamen kahverengidir. Çoğu zaman en yüksek dişi, hükmedici erkek en yakınında durur ve diğerleriyle konumu için uğraş verir.

//////////

Agama (lizard)

From Wikipedia, the free encyclopedia

For other uses, see Agama.

Agama
Red-headed rock agama (Agama agama), Cameroon
Scientific classification
Kingdom:	Animalia
Phylum:	Chordata
Subphylum:	Vertebrata
Class:	Reptilia
Order:	Squamata
Suborder:	Lacertilia
Family:	Agamidae
Subfamily:	Agaminae
Genus:	Agama Daudin, 1802
Species
See text

Agama (="unmarried") is both the genus name of a group of small, long-tailed, insectivorous Old World lizards as well as a common name for these lizards. The genus Agama is composed of at least 37 species found across Africa, where they are the most common lizard.^{[citation needed]} They can be found in many sizes, from 12.5 to 30 cm (5 in. to 1 ft.) in length and a wide variety of colours. One of the best known species is Agama agama, widespread in sub-Saharan Africa. For Eurasian agamaids, see the genus Laudakia.

Agamas originally lived in forest and bush across Africa, but have since adapted to live in villages and compounds where their habitat has been cleared. They live inside the thatch of huts and other small spaces, emerging only to feed. If caught out in the open, agamas are able to run quickly on their hind legs to reach shelter. The desert agama can still be found in the dry areas of North Africa. Despite their name, they avoid bare sand.^[1]

Agamas are active during the day and are often found scampering around to snatch up their favorite foods. They can tolerate greater temperatures than most reptiles, but in the afternoon when temperatures reach around 38°C (100°F) they will settle into the shade and wait for it to cool. Frequent fighting breaks out between males; such fighting involves a lot of bobbing and weaving in an attempt to scare the opponent. If it comes to blows, they lash out with their tails and threaten each other with open jaws. Many older males have broken tails as a result of such fights. Females may sometimes chase and fight one another, while hatchlings mimic the adults in preparation for their future.^[1]

Agamas are mainly insectivores. Their incisor-like front teeth are designed for quick cutting and chewing of their prey. They may also eat grass, berries, seeds and even the eggs of smaller lizards.

Most agamas are polygamous. Males may hold six or more females in their territory for breeding. During courtship, the male bobs his head to impress the female. Occasionally, females initiate courtship by offering their hindquarters to the male and then running until he is able to catch up. The breeding season is typically March–May with eggs being laid in June–September during the season after the rains. Eggs are laid in clutches of up to 12.^[1]

https://en.wikipedia.org/wiki/Agama_(lizard)