گنجینه کتاب گروه تاریخ تخصصی ایران
تطبیق کیانیان با پادشاهان آشوری و بابلی و پارسی توسط ابوریحان بیرونی
ابوریحان بیرونی در جدول خویش چنین نقل کرده که کیقباد پس از اسرحدون (شناخته شده با نام زَو پسر تهماسب) حکومت کرد و کیکاووس همان بخت النصر بود و نسل سوم بعد از کیقباد است؛ کورِش همان کیخسرو است که جانشین کوروش (شناخته شده به عنوان لهراسب) گشته است.
نتیجهٔ تحقیق بیش از چهل سال اینجانب در این باب از این قرار است:
پادشاهان ماد (کیانیان اصلی)
پادشاهان ماد که از 750 پیش از میلاد تا 550 حکومت کرده اند، عبارت بوده اند:
١- دایائوکو (کیقباد).
٢- اوپیته (اپیوه)
٣- خشتریتی (کیکاووس)
۴- فرورتیش (فرود سیاوش)
۵- کیاخسار (کیخسرو)
۶- آستیاگ (آژدهاک خبر موسی خورنی، آخرورهٔ اوستا)
٧- یرواند (لهراسب، سپیتمه) داماد آستیاگ که همزمان با او در ارمنستان و آذربایجان حکومت میکرد. پسرانش مگابرن ویشتاسپ (تیگران) و سپیتاک (زریادر) ابتدا در ارمنستان و رغه بعد در عهد کوروش فرمانروای گرگان و بلخ بودند. یرواند و لهراسب (دارندهٔ اسب جهنده) هردو از اوروت اسپ (ائورونت اسپَ) اوستایی به معنی تیز اسب گرفته شده اند:
लहरि f. lahari billow
تاریخ تولد زرتشت سپیتمان:
ابوریحان بیرونی (عالم تاریخ و تقویم)، هرتسفلد (باستانشناس آلمانی)، تقی‌زاده (عالم تقویم) و هنینگ (زبانشناس آلمانی) تاریخ تولد زرتشت را حدود 600 قبل از میلاد دانسته اند. هرتسفلد، خود زرتشت سپیتمان را با سپیتاک سپیتمان، حاکم دربیکان سمت بلخ در عهد پدر خوانده/برادر خوانده اش کوروش یکی دانسته است.
کتابهای پهلوی نیز همین تاریخ را برای زرتشت سپیتمان خاطرنشان می کنند. بعضی خاورشناسان، نظیر: فردیناند یوستی، گلدنر، وست، و ویلیامز جکسون این تاریخ را تقریباً نزدیک به تحقیق بدانند.
فرتریان و نوذریان دو شاخهٔ هخامنشیان:
نام هخامنشیان شاخهٔ کوروش (فریدون) و شاخهٔ ویشتاسپ نیز نزد هرودوت و روایات ملی به صورت فرتریان (حاکمان پیشین، پیشدادیان) و نوذریان (حاکمان نو) ذکر شده است. معنی نام فرتریان (پیشدادیان) باعث شده است جایگاه خاندان کوروش (فریدون) در تاریخ اساطیری به ماقبل کیانیان (مادها) برده شوند.
نوذریان (فرمانروایان نو) از خانوادهٔ فریدون (کوروش) از فرتریان (فرمانروایان پیشین) به ترتیب عبارتند از ویشتاسپ نوذری (ویشتاسپ هخامنشی)، سپنتداته (هم لقب داریوش، هم گائوماته)، بهمن (خشایارشا)، اردشیر (اردشیر دراز دست)، داراب (داریوش دوم) و دارای دارایان (داریوش سوم).
