[1]
- ورد. [ وَ ] (ع اِ) گل . (مهذب الاسماء). گل هر درخت و غالب گل سرخ
را گویند. (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). وردة یکی آن . (از منتهی الارب ) (از اقرب
الموارد) (مهذب الاسماء). ورد هر درخت شکوفه ٔ سپید آن است یا آن درخت گل خاردار است
که گلها و شکوفه هایی سرخ و سفید و زرد دارد. و خوشبو است و از آنها گلاب و عطر گیرند
قسمی دیگر از این گلها بی بو است و به نام فرنگی نامیده می شود. (اقرب الموارد). اسم
جنس گلهای اشجار و از مطلق او مراد ورد احمر بستانی است چه اقسام آن سفید و زرد و سرخ
میباشد و هر یک از آنها بری وبستانی است و هر یک را نامی است مخصوص...
/////////
ورد.
جل خوانند بپارسی گل گویند و هر نوری و زهری که بود آن را ورد خوانند و گل سرخ
را جوجم خوانند و گل سفید را وثیر گویند و نیکوترین آن تازه پارسی بود که هنوز نشکفته
باشد و رایحه وی قوی بود و بغایت سرخ بود و طبیعت وی مسیح بن حکم گوید سرد بود در اول
و خشک بود در اول درجه دویم و گویند در سیم و متوسط بود در غلظت و لطافت و تجفیف وی
اقوی بود از قبض در حمام چون بخود مالند قطع ثالیل کند و چون سحق کرده مستعمل کنند
سجح بن بغل و ران را نافع بود و گوشت در ریشهای عمقدار برویاند و صداع را ساکن کند
و اقماع وی نفث دم را نافع بود و وی معده و جگر را نیکو بود و سده که در جگر بود از
حرارت بگشاید و حلق را نیکو بود چون با عسل بپزند و بدان غرغره کنند و مسکن وجع مقعد
بود چون به پر مرغ طلا کنند و به طبیخ وی حقنه کردن قرحه امعا را نافع بود و تر وی
مسهل بود و ده درم از وی ده مجلس براند سه درم از وی حرارت تب ربع را نافع بود و خشک
وی مسهل نبود و چون بپزند و بر معده ضماد کنند قرحه آن را نافع بود و چون در دهان نگاه
دارند بثر و قلاع را زایل کند خاصه چون با عسل و کافور بود و بوئیدن تازه وی صداع گرم
را ساکن گرداند و قوت دلودماغ بدهد و بعضی مردمان را زکام آورد و در بعضی ماشرا و
مصلح وی بوئیدن کافور است و چون بر وی خسبند قطع شهوت باه بکند و دفع مضرت وی بحب الزلم
کنند و شیخ الرئیس گوید جوهر وی مرکب بود از گرم و سرد مانند مورد سردی وی در دوم بود
و گرمی وی در اول و در وی تلیین بود و یبوست بود به عطریت ملایم جوهر روح بود و غشی
و خفقان گرم را نافع بود چون آب وی اندکاندک تجرع کنند.
اختیارات بدیعی
///////////
ابنبیطار5 از گونه ای
"گل سرخ چینی" ("ward sīni" / ورد صینی) نام برده که بیشتر آن را نسرین*** (nisrīn) گویند. به گفته لوکلر،
این گیاه از تیره ختمیان / پنیرکیان است. در پارسی واژه گل چینی، gul-čīnī ("گل سرخ
چینی") را داریم که با توجه به گفته استینگاس هنوز درست شناسایی نشده است.
ابن بیطار همــــــچنین از شاه صینی، šah-sīnī ("شاهِ چینی") نام برده و آن را دارویی خوانده به شکل
حبّهای کوچک و نازک و سیاهرنگ که از شیره گیاه سازند. چون تب بر برای زدودن
سردردهای همراه با تب و گندهای ملتهب کار گیرند. گرد سائیده اش را بر جای درد میگذارند. 6
لوکلر توضیح را میافزاید که بنا بر رسالههای پارسی، این گیاه، که همچنان که از
نامش برمیآید خاستگاه چینی دارد، رویهم
رفته سردرد را سود کند. دمشقی، که پیرامون
سال 1325 مینوشت، šah-čīnī را
فرآورده جزیره چانکهای (Čankhay) در جزایر مالایا دانسته و گفته است که برگهای آن را
تمبول،* "betel"میشناسند. [1] استینگاس در فرهنگ پارسی خود این
واژه را چنین تعریف کرده است: "افشره گونه ای گیاه که از چین آرند و سر درد را نیک باشد.
" نمیدانم در اینجا سخن از چه گیاهی
است.
بهشناخت دو سویه
ایران و چین باستان (ساینو-ایرانیکا)
/////////////////
گل سرخ
اشاره
در کتب طب سنتی «ورد احمر بستانی» نام
برده میشود. به فارسی انواع آن را «گل سرخ» و نوع خیلی معطر آن را «گل محمدی» گویند.
به فرانسویRose de France
وRose de province
و به انگلیسیFrench rose وRed rose گفته میشود. گیاهی است از خانوادهRosaceae ، نام علمی آنRosa gallica L . و مترادفهای آنRosa rubra Lam . وRosa pigmaea M .B . وRosa centifolia Ll . وRosa pumila jacq . وRosa austriaca
Crantz و ... میباشد.
گلهای زیبای سرخ معمولی که پرورش داده
میشوند، پیوندهایی از انواع مورد نظر و پرورشی میباشند.
مشخصات
گل سرخ درختچهای است کوچک با شاخههای
گلدهنده خمیده تیغدار با تیغهای درشت و ریز. تیغهای درشت آن مسطح خمیده و به شکل داس
است و با تیغهای ریز آن غدهای همراه است. برگهایش دارای 5- 3 برگچه و هر برگچه دارای
دندانه است.
رگبرگهای پشت برگ مشخص و به هم رفته است.
برگچهها چرمی، بیضیشکل نوکتیز به طول 5- 3 سانتیمتر است. روی برگچهها صاف و سبز
و پشت آن سبز کمرنگ و رگبرگهایش خزی و نمدی است و با کرکهای غدهای پوشیده شده و تا
سطح پیاله گل کشیده شده است. میوه آن گرد یا تخممرغی به طول 5/ 1 سانتیمتر میباشد
که در
معارف گیاهی، ج3، ص: 390
داخل برجستگی کوزهای شکل زیر گلبرگها
قرار دارد. گل سرخ بهطور وحشی در جنگلهای مینودشت در 300 متر ارتفاع دیده میشود و
در مناطق مختلف البرز و در اراک نیز انتشار دارد. تکثیر این نوع گل سرخ معمولا از طریق
تقسیم پایههای آن و گرفتن پایه جدید و یا از طریق خوابانیدن انجام میگیرد. انواع
دورگ پرپر که در گلکاری معمول است از طریق قلمه و پیوند ازدیاد میشود.
ترکیبات شیمیایی
از نظر ترکیبات شیمیایی در گلبرگها و غنچههای
گل سرخ که در طب سنتی مستعمل است مقداری تانن و یک ماده رنگی و کمی اسانس و مواد چرب
و گالیکاسید یافت میشود. غنچهها که قبل از شکفته شدن چیده میشوند هر چقدر بیشتر
قرمز شده باشد، مقدار تانن آنها که ماده عامل است، بیشتر است.
در گونهR .multiflora thunb . که از نظر مسهل و
لینت مزاج از سایرین قویتر است و مسهل قوی و مدر است بررسیهای شیمیایی به عمل آمده
و در آن وجود مولتیفلورین 656]، کمپفرول 657]، رامنوز و کوئرستول 658] تأیید شده است
[روا].
خواص- کاربرد
غنچههای میوه قرمزشده گل سرخ معطر، کمی
تلخ و کمی شیرین است. از نظر طبیعت طبق نظر عدهای از حکمای طب سنتی مرکب القوی است
ولی عده زیادی آن را کمی سرد و خشک میدانند و عدهای نیز معتدل ولی قابض ذکر میکنند.
از نظر خواص معتقدند که مقوی و فرحآور است. گلبرگها و غنچه تازه آن مسهل است و مسکن
صفرا و بلغم رقیق ولی خشکشده آن قابض است. اگر 80 گرم گلبرگ و غنچه تازه آن را بخورند،
مسهل است و چندین بار عمل میکند. عصاره برگ گل سرخ که در سایه خشک شده باشد، برای
جلوگیری از خونروی از سینه و قطع اخلاط خونی و رفع رطوبتهای معده مفید است و قبض و
یبوست آن بیشتر از غنچه و برگ گل خشک آن است.
معارف گیاهی، ج3، ص: 391
خوردن آب غنچه خشک آن خفقان گرم را رفع
میکند و ضعف قلب را برطرف میسازد و اسهالهای گرم را بند میآورد. قطره عصاره غنچه
گل سرخ برای رفع سردرد گرم و چشم و گوشدرد و ضماد غنچه تازه آن برای درد سر و مضمضه
دمکرده آن برای تقویت دندان و لثه و مالیدن گرد خشک آن به دندان و لثه زخمهای دهان
را خوب میکند.
مضمضه و غرغره دمکرده آن با عدس و کافور
و بوییدن آن، مقوی دل و دماغ است ولی در اشخاص ضعیف ممکن است باعث ایجاد عطسه، زکام،
ورم و آماس خونی شود و در بعضی اشخاص برعکس این عوارض را تسکین میدهد. از این نظر
در مورد اشخاص گرممزاج مضمضه و بوییدن آن حتما باید با کافور توأم باشد.
ضماد غنچههای خشک آن برای خشک کردن رطوبتها
و ضماد تازه آن برای ورم مقعده نافع است. اگر با دمکرده آن تنقیه شود، برای زخمهای
روده مفید است و پاشیدن گرد خشک آن برای رفع جوش و التیام زخمها بخصوص زخم آبله و خشک
نمودن آن زخمها و دانههای آن و همچنین برای قطع سیلان از رحم و رفع بدبویی مفید است
و باعث خوشبویی و قبض آن میباشد. ضماد تازه آن برای قطع زگیل، ناراحتیهای پوستی،
رویانیدن گوشت تازه بر زخمهای عمیق، تحلیل ورمهای گرم و شکستگی اعضا نافع است. مالیدن
آن در حمام برای رفع بدبویی عرق و پاشیدن گرد آن با برگ مورد برای قطع عرق مفید است.
مضر نیروی جنسی است و ایجاد تشنگی مینماید و از این نظر باید با انیسون خورده شود.
مقدار خوراک از غنچه تازه گل سرخ تا 40 گرم و از خشک آن تا 15 گرم و جانشین آن، هموزن
آن بنفشه و یا ربع وزن آن، مرزنجوش است.
خوردن گرد گل بن آن (قسمت کوزهمانند واقع
در زیر گلبرگها) قطع اخلاط خونی از سینه مینماید و قابض است و اسهال را بند میآورد.
زرورد- زرورد اصطلاحا به دانههای ریزی
که در وسط گل میباشد، گویند. این دانه گرم و خشک است و اگر 8 گرم از آن با آب خورده
شود خونروی از هر عضوی را بند میآورد و اسهالهای سخت را قطع میکند خصوصا بهتر است
که آن را با گلبن مخلوط و بسایند. شیاف آن مقوی رحم است و رطوبات رحم را رفع میکند.
تخم گل سرخ از نظر خواص مانند میوه نسترن
یا گل سرخ بری است (به آن بخش مراجعه فرمایند).
روغن گل سرخ: برای تهیه روغن گل سرخ، گلبرگهای
تازه بدون گلبن را چیده در
معارف گیاهی، ج3، ص: 392
1. نسترن 2، 3، 4 و 5. چند رقم گل سرخ
روغن کنجد تازه یا روغن زیتون تازه میریزند
و در آفتاب میگذارند و همینکه رنگ گلبرگها سفید شد، آن را فشرده و تفاله را خارج
میسازند و مجددا گلبرگ تازه در آن میریزند باز پس از سفید شدن فشرده و تفاله را بیرون
میریزند و این عمل را تا
معارف گیاهی، ج3، ص: 393
هفت بار تکرار میکنند تا روغن گل سرخ
به دست آید. روش دیگر این است که برگ گل تازه را با هموزن آن روغن کنجد یا زیتون مخلوط
کرده و روی آتش ملایم میجوشانند آنقدر که فقط روغن بماند. این روغن را «دهن ورد مطبوخ»
یا روغن گل پخته گویند.
روغن گل از نظر طبیعت مرکب القوی و معتدل
است و خواص آن قابض و محلل و بازکننده گرفتگیها و انسداد مجاری میباشد و درعینحال
مسهل است. اگر بتنهایی و یا با سرکه به پیشانی بمالند برای رفع سردرد و تقویت دماغ
و رفع بیخوابی مفید است و مصرف قطره آن در گوش برای تسکین درد گوش و درد سر و مضمضه
آن مسکن درد دندان است.
خوردن روغن گل سرخ مسهل مواد لزج است و
اسهالهای صفراوی را بند میآورد و مسکن التهاب معده و زخم رودهها و دلدرد و دلپیچه
میباشد و شکمروش را بند میآورد. اماله و تنقیه با گل سرخ برای زخم رودهها و دلدرد
و دلپیچه که از خوردن فلوس عارض شده باشد، نافع است. مالیدن آن به زخمها برای رویانیدن
گوشت بر زخمهای عمیق و خشک کردن رطوبتها و چرکهای جراحات، زخم و زخم آبله مفید است
و با سفیده تخممرغ برای سوختگی آتش و زخمهای حاصله در اثر مالیدن نوره بسیار نافع
است. روغن گل سرخ با سرکه برای رفع عرق بدن نافع است. مقدار خوراک آن تا 30 گرم است.
جانشین آن هموزن آن روغن بید و نصف وزن آن روغن بنفشه است.
گلاب یا ماءالورد: گلاب از نظر طبیعت مرکب
القوی است ولی مایل به سردی.
خواص آن مقوی قلب و دهانه معده است. خوردن
آن برای رفع عوارض حادث از زکام و خونروی از سینه، خشونت سینه، خفقان گرم، درد معده،
رودهها، دلپیچه سرد و گرم، درد کبد و طحال مفید است. بو کردن و مالیدن آن برای سردردهای
گرم و درد چشم مفید است و اگر با قرنفل مخلوط شود برای سردردهای سرد و ناراحتیهای
سر نافع است. در بینی گرفتن آن برای تقویت دماغ، حواس، ایجاد نشاط، تقویت دل، رفع خماری،
بیهوشی و خفقان مفید است و برای زکام مضر است، برای نیروی جنسی مضر است و موی سر را
سفید میکند، از این نظرها باید با نبات و جلاب خورده شود. (جلاب مشروب غیر الکلی خنککننده
و طبی است که خواص و طرز ساختن آن در بخش گیاه سرخدار در جلد چهارم آمده است.)
مقدار خوراک گلاب تا 90 گرم است. اگر
60 گرم گلاب دوبار مقطر شده یا به
معارف گیاهی، ج3، ص: 394
عبارت دیگر گلاب دو آتشه خورده شود، مسهل
است. معمولا برای تهیه دمکردههای غنچه خشک گل سرخ 20- 10 گرم غنچه خشک گل سرخ را
در هزار گرم آب جوش دم میکنند و بتدریج قبل از هر غذا میخورند.
گلقند: غنچه گل سرخ ساییدهشده 10 واحد،
گلاب 20 واحد، قند سفید ساییدهشده نرم 65 واحد و گلیسرین 5 واحد. ساییده گل را با
گلاب مخلوط کرده 3- 2 ساعت میگذارند بماند بعد قند و گلیسرین را به آن میافزایند
و به دقت مخلوط میکنند. این گل قند از داروهای گیاهی قابض است. مقدار خوراک آن متفاوت
میباشد و ممکن است در موارد مختلف و در سنین متفاوت از 40- 20 گرم باشد.
عسل وردی: غنچه گل سرخ ساییده 10 واحد،
عسل سفید 60 واحد و الکل 30 درجه به مقدار کافی. گل ساییدهشده را در ظرفی ریخته و
به قدری الکل روی آن میریزند که 30 واحد تنطور به دست آید و این تنطور را در حمام
ماریه تبخیر مینمایند تا 15 واحد باقی بماند. سپس عسل را افزوده و کف آن را گرفته
با کاغذ صاف مینمایند.
غرغره گل سرخ: 30 گرم عسل وردی را با
200 گرم آب صاف مخلوط کنند.
فرآورده تهیهشده از عوامل قابضه ضعیف
است و اگر تا 30 گرم سرکه وردی به این غرغره بیفزایند بسیار قوی میشود، و اثر آن خیلی
بیشتر است.
سرکه گل سرخ: گل سرخ خشک نیمکوب 10 واحد،
اسید استیک متبلور 2 واحد، سرکه 98 واحد، همه را مخلوط کرده مدت 8 روز بخیسانند و گاهگاه
به هم بزنند و با فشار از پارچه گذرانیده و با کاغذ صاف کنند. این محصول از عوامل قابضه
نامبرده است. مقدار خوراک آن از 30- 10 گرم است. در مورد غرغره نیز استعمال میشود.
شربت گل سرخ مکرر: غنچه گل سرخ تازه 4
واحد، آب جوش 5 واحد و شکر سفید 1 واحد. گل را 4 قسمت کرده و هر قسمت را در آب بجوشانند
تا یک جزء از آب بخار گردد و صاف کنند و قسمت دیگر را افزوده و بجوشانند تا باز یک
جزء دیگر آب بخار گردد و همچنین باقی قسمتها را افزوده و صاف کنند، بعد شکر را مخلوط
کرده قوام آورند. 50 گرم از این شربت مسهل خوبی است و تا 150 گرم هم میشود مصرف نمود.
گل محمدی
اشاره
به فارسی «گل سرخ معطر» گفته میشود. بسیار
معطر است و در ایران برای تهیه
معارف گیاهی، ج3، ص: 395
اسانس گل سرخ و گلاب به کار میرود. به
فرانسویRose
de Damas
و به انگلیسیDamask rose گفته میشود. گیاهی است از خانوادهRosaceae ، نام علمی آنRosa damascena Mill . و مترادفهای آنR .calendarum Borkh . وR .gellica var
damascena Vss
. میباشد. طبق نظر برخی از گیاهشناسان این درختچه هیبریدی ازR .gallica *R
.centifolia
میباشد.
مشخصات
درختچه کوچکی است با شاخههای زیاد و تیغهای
ریز، پهن و قلابیشکل و گاهی سرخرنگ و برگهای آن دارای 7- 5 برگچه دندانهدار میباشد.
روی آنها سبز براق و پشت آن خزی است. گلهای آن صورتی کمرنگ و بسیار معطر و در بهار
ظاهر میشود. گل محمدی در مناطق مختلف ایران در کاشان، قمصر، راوند و سایر بخشهای کاشان
و در فارس، میمند و در آذربایجان و قزوین و تعدادی از شهرهای ایران کشت میشود و از
آن گلاب و اسانسگیری مینمایند.
خاستگاه این گل سوریه است و در مناطق مختلفه
هند و سایر مناطق دنیا نیز کم و بیش کشت میشود.
گل محمدی ایران: در حدود 001/ 0 تا
002/ 0 از گلبرگهایش اسانس گرفته میشود و اسانس آن شامل 51- 45 درصد ماده سیترونلول
659] است. اسانس گل سرخ محمدی بهطور کلی شامل دو قسمت است. قسمت جامد بیبو به نام
استئاروپتن 660] که تا زیر حرارت 30 درجه سانتیگراد به صورت جامد است و قسمت مایع
به نام اولئوپتن 661] که قسمت روغنی بسیار معطر و خوشبوی آن است.
در اسانس گل سرخ علاوه بر سیترونلول وجود
کتون 662] و ژرانیول 663] نیز تأیید شده است. گلبرگهای گل محمدی 5- 4 ساعت پس از چیدن
نیز تمام اسانس خود را حفظ میکند مشروط بر اینکه در محلول آبنمک 20 درصد نگهداری
شود]S
.G .I .M .P[
.
معارف گیاهی، ج3، ص: 396
خواص- کاربرد
از گلبرگهای گل محمدی نیز گلقند درست
میکنند و در استعمال خارجی نیز ضماد آن به عنوان قابض و تونیک به کار میرود.
معارف گیاهی، ج3، ص: 397
نسترن
اشاره
به فارسی «نسترن» و در کتب طب سنتی «گل
سرخ بری»، «ورد احمر بری» و «ورد الکلب» و درخت آن «دلیک» نام برده شده است. به فرانسوی
آن راRose
de chien
و به انگلیسیDog rose
گویند. درختچه آن به فرانسویEglantier وRosier des chiens وRosier des haies و به انگلیسیDog rose نام دارد. گیاهی
است از خانوادهRosaceae
، نام علمی آنRosa canina L . و مترادفهای آنR .caucasica Pall .،R .calycina M .B .،R .arguta stev . وR .Frondosa stev . میباشد، از طرف
گیاهشناسان مختلف نامگذاری شده است.
مشخصات
نسترن یا گل سرخ بری درختچهای است کوتاه
(3- 2 متر) با شاخههای کمانی به رنگ سبز تیره و کبود با خارهای پراکنده. تیغهای آن
در جستهای اصلی مسطح و خمیده و قاعده آن پهن است ولی در شاخههای گلدار کوتاه و با
تعداد بیشتری میباشد.
برگها معمولا دارای 7- 5 برگچه است. هر
برگچه صاف و کبودرنگ، گاهی روی رگبرگ کمی کرک میباشد و در رگبرگهای پشت برگچه تارهای
غدهای وجود دارد.
برگچهها دارای دندانههای ارهای نوکتیز
کشیده رو به بالا، گلهای آن سفید یا صورتی به قطر 8- 2 سانتیمتر و دارای یک پایک صاف
و کموبیش خزی به طول
معارف گیاهی، ج3، ص: 398
5/ 2- 5/ 0 سانتیمتر میباشد. میوه آن
گرد یا تخممرغی کوزهایشکل کشیده صاف با رنگ سرخ تیره یا سرخ روشن که سینورودون
664] نام دارد و دانهها در داخل آن قرار دارند.
نسترن واریتههای متعددی در ایران دارد
که در مناطق مختلفه دامنههای البرز و دره کرج و زاگروس انتشار دارد و در دامنههای
کوه الموت قزوین در 2000 متری، در مشهد، نیشابور، اخلمد خراسان، در دامنههای دنا،
در سیسخت فارس، در لرستان، اراک و همدان بهطور پراکنده دیده میشود.
قسمت کوزهایشکل متورم این نسترنها که
زیر کاسبرگ و گلبرگهای گل قرار دارد و قرمزرنگ است، به نام سینورودون 665] نامیده میشود
و در طب گیاهی به عنوان دارو مصارف وسیعی دارد.
این قسمت پس از خشک شدن سخت میشود و رنگ
آن به قهوهای تبدیل میشود طعم آن قابض و کمی شیرین است و در داخل آن الیاف باریک
و نازک ابریشمی است که در درون آنها دانههای گیاه که به صورت فندقه بیضی زاویهدار
و بسیار سخت مانند تکمه میباشد، قرار دارند.
قسمت گوشتی جدار سینورودون با طعمی ترش
و اسیدی است و دارای اسیدهایی از جمله سیتریک اسید، مالیک اسید، کمی قند، تانن و مقدار
قابل ملاحظهای ویتامینC
میباشد.
خواص- کاربرد
سینورودون یا قسمت کوزهایشکل زیر کاسبرگ
نسترن از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است. خوردن گرد سینورودون از خونریزی
و بخصوص از خونروی از سینه جلوگیری میکند و قابض است. اگر 8 گرم آن را با آب بخورند
اسهالهای سخت را علاج میکند و شیاف آن مقوی رحم بوده و رطوبتهای رحم را خشک میکند.
جوشانده میوه گل سرخ بری خصوصا قسمت تازه گوشتدار خارجی آن چون دارای مقدار زیادی
ویتامینC است اگر جوشاندن
کمتر از 8- 7 دقیقه به طول بینجامد برای رفع عوارض کمی ویتامینC در بدن نافع است.
قسمت گوشتدار میوه نسترن قابض است و مدر و در بیماریهای ناشی از ورم کلیهها و برای
معارف گیاهی، ج3، ص: 399
تسکین دردهای ناشی از وجود سنگ کلیه اثر
مفید دارد و به صورت مربا مصرف میشود.
مقدار خوراک گرد سینورودون به صورت دمکرده
50 گرم در هزار گرم آب جوش است و پس از دم کردن فنجان فنجان مصرف میشود. به صورت گرد
آن 1- 5/ 0 گرم به عنوان مدر و قابض ضد کمی ویتامینC مصرف میشود. از الیاف داخل سینورودون که دانهها را
در بر گرفتهاند به عنوان ضد انگل بخصوص ضد انگل آسکارید در بچهها استفاده میشود
و به مقدار 5/ 0- 3/ 0 گرم مخلوط با عسل خورده میشود.
روش تهیه مربای سینورودون: مقدار مورد
نظر سینورودون را گرفته و مقدار کافی قند نیز آماده مینمایند. سینورودونها را خوب
پاک کرده و پوست و الیاف داخلی و دانههای داخل را خارج کرده و قسمت گوشت آنها را گرفته
در کمی سرکه میریزند و زیرورو میکنند تا نرم شود. بعد در هاون مرمری میکوبند و از
الک بیرون کرده و هر دو واحد از گوشت میوه که به این طریق به دست آمده را با معادل
سه واحد قند ساییده مخلوط مینمایند و در حمام ماریه حرارت میدهند و مخلوط را زیرورو
میکنند تا خمیر یکنواختی به دست آید و میگذارند تا سرد شود. این مربا قابض و خنککننده
و خیلی مطبوع است و در آلمان مرسوم است که با غذا میخورند.
روی شاخههای نسترن گاهی بر اثر نیش حشرهای
به نامRhodites
rosae L
. برجستگی کوچکی پوشیده از تار سبزرنگ مایل به قرمز به نام بدگار[666] به وجود میآید،
بدگار در طب سنتی به عنوان دارو مستعمل است و خوردن آن در مسلولین اثر مقوی و رفع عرق
دارد و به علاوه موجب کاهش آلبومین ادرار و ازدیاد ادرار است.
دمکرده 50 گرم از تارهای داخل سینورودون
در هزار گرم آب جوش به عنوان آرامکننده، مدر و مقوی مصرف میشود.
معارف گیاهی، ج3، ص: 400
//////////////
گل محمدی یا گل گلاب
(نام علمی: Rosa damascena) نام نوعی گل رز است که از آن گلاب میگیرند. درختچه ای است خزندار
(Decideous). گل محمدی از دیرباز در ایران کشت میشدهاست. از تیرهٔ رزاسه و قسمت
قابل مصرف آن گلبرگ و مادهٔ مؤثرهٔ آن تانن است.
در برزک، نیاسر، قمصر،
کاشان، اصفهان، دهستان لالهزار کرمان، داراب (لایزنگان) فارس و شهر میمند فارس از
آن گلاب میگیرند و بعضی آنرا هم تقطیر مینمایند.
محتویات [نمایش]
گیاهشناسی[ویرایش]
این نوع گل سرخ، برگها
ی مرکب از ۷ و به ندرت ۹ برگچه دندانه دار دارد و به نظر میرسد که نوعی دو رگه ثابت
از Rosa gallica
و Rosa canina میباشد. عدهای آن را یک دورگه ثابت از Rosa gallica و Rosa moschata ذکر نمودهاند. گلبرگهای آن رنگ صورتی روشن یا سفید
دارد.
گل محمدی درختچهای
دارای شاخههای گل دهنده تیغ دار، استوانهای شکل، بدون شیار و دارای برگهای مرکب شانهای
که دارای ۵-۳ برگچه متقابل دندانهدار میباشد. رگبرگهای پشت برگ مشخص و بهم رفته،
برگچه چرمی و بیضی شکل، نوک تیز به طول ۵-۳ سانتی متر، و روی برگها صاف و سبز و پشت
آنها سبز کمرنگ و دمگبرگهایش خزی و نمدی است و با کرکهای غدهای پوشیده شده و تا انتهای
جام گل کشیده شدهاست.
گلها به شکل صورتی خوشرنگ
با ۳۲ گلبرگ صورتی مشابه و یکدست که در اوائل صبح شروع به ظاهر شدن مینمایند. کاسبرگها
به تعداد ۵ عدد که حداقل سه تای آنها دارای زوائد بزرگی در لبهها هستند. پرچمها زرد
رنگ به تعداد ۱۰۰ عدد در ترکیب گل وجود دارند. میوه آن پس از ریزش گلبرگها گوشتی گرد
و یا تخم مرغی به طول ۵/۱ سانتی متر که در داخل برجستگی کوزهای شکل زیر گلبرگها قرار
دارند.
زمان بازشدن گلها در
اوائل اردیبهشت تا اوائل تیرماه میباشد. و در هر منطقه مدت زمان بازشدن گلها
۳۰-۲۰ روز طول میکشد. دوام گل حداکثر یک روز بوده و بعد از آن رنگ صورتی خوشرنگ گلبرگها
به سفید میگراید و با اندک نسیمی گلبرگها پرپر شده و میریزند.
محصول گل محمدی[ویرایش]
Gole mohamadi.JPG
محصول عمده گل محمدی،
گلاب، اسانس و گلبرگ خشک میباشد، که از آنها در صنایع دارویی، عطرسازی، فراوردههای
بهداشتی و آرایشی و صنایع غذایی استفاده میشود. مصارف دارویی آن بیشتر در درمان دردهای
رماتیسمی، قلبی، تقویت اعصاب و معده و رفع بعضی از سردردها بوده و در تهیه شربت مربا
و در صنایع شیرینی سازی و تهیه بستنی نیز استفاده میشود.
عنبر گل به عنوان یکی
از فراوردههای صنعت گلابگیری، مایع سیاهی است که در پایان عملیات تقطیر همراه با تفاله
گلها در دیگ به جای میماند و جهت درمانهای عضلانی مناسب است. دم کرده گلبرگهای
خشک شده اثر درمانی برای تقویت اعصاب، برطرف کردن بیماریهای گلو و دهان است. در هندوستان
موم گل محمدی، گل روغن و گل قند تهیه میشود.
سالانه گلاب و اسانس
ایران به کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و انگلستان صادر
میگردد،.
مناطق کشت[ویرایش]
مناطق مورد کشت گل محمدی
اغلب مناطق کوهپایهای و اقالیم خشک و نیمه خشک با تابستانهای معتدل و خشک و زمستانهای
سرد میباشد.
در حال حاضر کشت گل
محمدی در ۱۴ استان ایران صورت میپذیرد که مهمترین آنها استانهای دهستان لالهزار کرمان،
فارس داراب (لایزنگان) و شهر میمند فارس ، کاشان و آذربایجان شرقی است و در مابقی استانها
کشت بیشتر به صورت پراکنده میباشد.
بزرگترین دشت گل محمدی
جهان در روستای لایزنگان (از توابع داراب) با مساحت حدود حدود ۵۰۰۰ هکتار قرار دارد
که گل محمدی در آنجا به روش دیم و کشت میشود.[نیازمند منبع]
منابع[ویرایش]
سایت وزارت جهاد کشاورزی
(دفتر امور گل و گیاهان دارویی) [۱]
لغتنامه دهخدا
نیکبخت علی، کافی محسن.گل
محمدی ایران، جهاد دانشگاهی اصفهان، ۱۳۸۹
[نهفتن] ن ب و
رز
رزهای باغی قدیمی
رز آلبا (گونه) رز چینی
(گونه) گل محمدی (گونه) رز گالیکا (گونه) رز موس (گونه) رز سنتیفولیا (گونه) رز اگلندتریا
(گونه) رز دورگه پرپچوال رز بوربون رز پورتلند رز چای
'Queen Elizabeth'
رزهای باغی جدید
رز دورگه چای رز فلوریبوندا
رز مینیاتور
گونهها
نسترن رز جزیره ونکوور
رز ویرجینیایی رز براکتیاتا رز چروکی رز خوشهای رز فیلیپس رز نیتیدا نسترن زرد رز
ماسک رز لوسیا رز گیگانتی
رقمها
رزهای نامیده شده به
نام اشخاص رز آقای لینکلن رز دابل دیلایت رز آبراهام داربی رز آلبریک بار بیر رز صلح
رز پییر دو رونسار رز لا فرانس رز بلومون رز گاردن پارتی رز پاپا میللند رز ملکه زیبایی
رز کوکتل رز شارل دوگل رز قصر گلامیس رز دورتموند رز کارن رز یادبود پرنس موناکو رز
فیمبریاتا رز بتی بوپ رز میدیلند صورتی
آفتها و بیماریها
لکه سیاه رز سفیدک پودری
شته گلسرخ کنه تارعنکبوتی زنبور گالزای رز سوسک سبز گلسرخ کرم سفید ریشه زنبور برگخوار
رز
وابسته
دیوید اوستین انجمن
جهانی رز انجمن سلطنتی رز انگلستان باغ انجمن سلطنتی رز انگلستان رزهای پرورشی دره
رز، بلغارستان
رده
ردهها: ادویههاداروهای
گیاهی رزها گلها گیاگان پاکستان گیاهان پیوندی گیاهان دارویی
///////////////
الوردة الدمشقية أو
كما تعرف باسمها الشائع الورد الجوري الاسم العلمي (Rosa
damascena)، الفصيلة
النباتية الوردية. تم نقل الوردة من سوريا إلى أوروبا خلال حملات الصليبيين في القرن
الثالث عشر ميلادي. يعتبر نبات الورد من أقدم مجموعات نباتات الزينة وهو يستخرج منه
زيت عطري شهير وهو زيت الورد يدخل في صناعة العطور وأيضا أزهاره صالحة للقطف وتعيش
مدة طويلة بعده. أهم مواسم إزهاره هي الربيع والخريف ويجب زراعة الورد الجوري في مكان
خاص بحديقة الزينة.
وردة جورية حمراء
محتويات [أظهر]
الخواص الجمالية[عدل]
الوردة الجورية هي الزهرة
والوردة الوطنية في دمشق، سوريا. يوحي مظهرها التعبيري بالأمل والثقة بالنفس والانسجام
والسكينة وعمق التأمل، وترمز الوردة إلى مفاهيم الحب والعواطف الصادقة، وتدل على مشاعر
النبل والخلود. الوردة الدمشقية هي وردة عطرية تمتاز برائحتها النفاذة القوية وتعتبر
من أهم ورود الشرق وتدخل في تركيب العطور الشهيرة والنفيسة والثمينة، تمتاز رائحتها
بالنعومة والعذوبة التي تمثل الرمز لرائحة الورد الحقيقي والتأثير والجذب والعطور التي
تستخلص من الورد الجوري أو الوردة الدمشقية من أفضل الأنواع في العالم.
تتميز منطقة النيرب
شرق مدينة حلب في سوريا بزراعته حيث يتم تصديره إلى دول عديدة من أهمها فرنسا حيث يستخدم
كمكون أساسي في صناعة العطور الشهيرة.
الأرض المناسبة لزراعة
الورد[عدل]
تجود زراعة الورد في
الأراضي الصفراء (الرملية)الغنية بالمواد الغذائية بشرط أن تكون جيدة الصرف وخاليه
من الأملاح وتسمى بالسماد البلدي القديم بمعدل 25 متر/فدان وذلك بمعدل 1 مقطف/متر مربع
من الأرض و لا يحتاج إلى الأسمدة الكيميائية لانها تضر بالارض و تلوث المياه الجوفية.
زراعة الشتلات[عدل]
إذا كان نقل النباتات
خلال كانون الثاني/يناير وشباط/فبراير فتنقل ملشا أما إذا كان النقل خلال الخريف فتنقل
بصلايا وطرق إكثاره أما بالبذرة أو العقلة.
الآفات التي تصيب الورد
وطرق إبادتها[عدل]
مرض البياض الدقيقي:
مرض فطري يصيب الأوراق والبراعم علي شكل بقع بيضاء تشبه الدقيق ويعالج بالرش بمحلول
الصودا الكاوية والصابون قوة 1.5%.
الصدأ: وهو مرض فطري
أيضا يظهر على الأوراق والسوق على شكل مسحوق أصفر برتقالي ويعالج بتقليم النبتات في
آخر يناير ثم جمع الأجزاء المصابة وحرقها ثم ترش النباتات بمحلول كبريتات النحاس قوة
1%.
حشرة المن: يعالج بالرش
بسلفات النيوكوتين.
حشرة العنكبوت الأحمر:
يعفر بالكبريت.
الخواص الزراعية[عدل]
الوردة الدمشقية نبات
جمالي تزيني يزرع في الحدائق وله حقول زراعية في سوريا وكذلك تم نقل زراعتها إلى بعض
دول أوروبا وهو عبارة عن شجيرات تميل إلى التسلق، أوراقه كثيرة العدد ونضرة، وتزرع
في أحواض أو حقول أو حدائق وتحتاج إلى سقي وري بشكل دوري وتتعدد ألوانها:
لون زهري
لون أحمر فاتح
لون أحمر زاهي
لون أبيض مائل قليلا
إلى الأحمر
لون أبيض مائل للصفرة
لون أصفر
▼ ع ن ت
الأعشاب والبهارات
أعشاب
الحمحم المخزني · إكليل
الجبل · بقدونس · بقدونس إفرنجي · بقدونس بري ياباني · بولدو · ثوم معمر · جويسئة
· ريحان · حبق تايلندي · حشيشة الليمون · حشيشة الملاك · مليسة مخزنية · حماض · خزامى
· رشاد مزروع · ريحان متسلق · زعتر سوري · زوفا طبية · سذاب · شبت · طرخوم · ورق الغار
· قرصعنة كريهة الرائحة · قنب · كاشم · كزبرة · كزبرة بوليفية · كزبرة فيتنامية · كزبرة
مكسيكية · لويزة ليمونية · مردقوش سوري · مريمية · ندغ · نعناع · ورق كري · شولت هدبي
· أثينة عطرية · بقدونس فرنسي · Hoja santa ·
Houttuynia cordata (giấp cá) · Jimbu · آس الليمون · Limnophila aromatica
(rice paddy herb) · Perilla (shiso) ·
بهارات
بابريكا · بذر الخشخاش
· تمر هندي · ثوم · جوزة السودان · جوزة الطيب · حب الرمان · حبة البركة · حلبة · حلتيت
· خردل أبيض · خردل أسود · خردل هندي · خولنجان · خولنجان صغير · زعفران · زنجبيل
· ساذج هندي · ساسافراس · سماق · سمسم · سنا · شبت · شومر · شونيز · عجمود · عرقسوس
· فانيليا · فجل حار · فشاغ · فلفل أسود · فلفل برازيلي · فلفل بيرو · فلفل تسمانيا
· فليفلة حارة ·
فلفل حلبي · فلفل سوداني
· فلفل طويل · فليفلة حريفة · قرفة · قرنفل · كافور · كراويا · بذور الكرفس · كركم
· كزبرة · كمون · ليمون أسود · محلب · ملح الطعام · نانخة · هال · هال أسود · واسابي
· ورد جوري · يانسون · يانسون نجمي ·
Chenpi · كبابة · Fingerroot (krachai) ·
Alligator pepper · فلفل
إفرنجي · مانجو · زنجبيل عطري · Charoli · هرقلية فارسية · ثمرة العرعر · Kaempferia
galanga (kencur) · غاركينيا
انديكا · Litsea cubeba · فلفل سيشوان · فاصولياء تونكا · جدوار · الزرشك · زيست
خلطات توابل
أعشاب البروفانس · Adjika · Advieh · أربع
بهارات · بزار · خلطة بهارات أفغانية · خلطة بهارات · دقة (توابل) · رأس الحانوت ·
زعتر حلبي · زعتر نابلسي · سبع بهارات · شطة · فلفل أحمر مطحون · كاري · هريسة · Berbere · Bouquet garni · Buknu · Chaat masala · Chaunk · فلفل أحمر · Fines herbes · Crab
boil · مسحوق
الخمس بهارات · غارام ماسالا · Garlic salt · خاواييج · Jerk spice · Khmeli
suneli · Lemon pepper · ماسالا
· Mitmita · Mixed spice · Old Bay Seasoning · Panch
phoron · Persillade · تابل
فطيرة القرع · Qâlat Daqqa · Recado rojo · ندغ بستاني · شيتشيمي · تابل · تندوري ماسالا ·
قائمة الأعشاب والتوابل
قائمة أعشاب وتوابل
أسترالية · أعشاب صينية · توابل هندية · توابل باكستانية · قائمة أعشاب وتوابل المطبخ العربي
مواضيع ذات علاقة
التتبيل فرك التوابل
أيقونة بوابةبوابة علم
النبات
مشاريع شقيقة في كومنز
صور وملفات عن: ورد جوري
معرفات الأصنوفة
موسوعة الحياة:
622606 GBIF: 3008478 IPNO: 732237-1 GRIN:
ps://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=5328 PLANTS: RODA
AFPD: 152843
^ تعديل القيمة في ويكي
بيانات"معرف Rosa damascena في موسوعة الحياة". eol.org. اطلع
عليه بتاريخ 1 يوليو 2016.
تصنيفات: أزهاربهاراتحشائشحياة
نباتية في سوريازراعةنباتات باكستاننباتات طبيةنباتات هجينةوردوردية
/////////////////
به کردی سورانی گوله
باخ:
گوڵەباخ یان گوڵەباخی یان گوڵباخی (بە ئینگلیزی:
Damask rose) ناوی گوڵێکی زۆر جوانە و بۆنی
زۆر خۆشە. گوڵەباخی ویشک کراو کە لە کوردەواریدا زۆر باوە و ئەو کاتانەی کە گوڵەکە
نیە، ویشک کراوەکەی بەکار دێنن و لە چایی دەکەن.
////////////////
به پنجابی دمشقی گلاب:
دمشقی گلاب گلاب دی اک ونڈ اے جیہڑی دمشق توں یورپ ول 13ویں صدی وج لجائی گئی۔
////////////////////
به آذری داماسک گزل
گولو:
Damassk qızılgülü (lat. Rosa damascena)[1] - itburnu cinsinə aid bitki
növü.[2]
////////////////
به ترکی ایسپارتا
گولو:
Isparta gülü (Rosa × damascena), Rosa gallica ile Rosa moschata
türlerinden elde edilmiş melez bir gül türüdür.
Gül yağı (ve onun yan ürünü olan gül suyu) elde etmek için Isparta ve
Burdur yörelerinde yetiştirilir. Ayrıca İnegöl köylerinde de fındık gülü adı
altında yetiştirilmektedir.
/////////////
Rosa × damascena
From Wikipedia, the free encyclopedia
Rosa × damascena
|
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Order:
|
|
Family:
|
|
Genus:
|
|
Species:
|
R. × damascena
|
Rosa × damascena, more commonly known as
the Damask rose,[1][2] or sometimes as
the Rose ofCastile,
is a rose hybrid, derived from Rosa gallica and Rosa moschata.[3] Further DNA
analysis has shown that a third species, Rosa fedtschenkoana,
is associated with the Damask rose.[4]
The
flowers are renowned for their fine fragrance, and are commercially harvested
for rose oil (either "rose otto" or
"rose absolute") used in perfumery and to make rose water and "rose concrete".
The flower petals are also edible. They may be used to flavor food, as a
garnish, as an herbal tea, and
preserved in sugar as gulkand.
Contents
The
Damask rose is a deciduous shrub growing
to 2.2 metres (7 ft 3 in) tall, the stems densely armed with stout,
curved prickles and stiff bristles. The leaves are
pinnate, with five (rarely seven) leaflets. The roses are a light to moderate
pink to light red. The relatively small flowers grow in groups. The bush has an
informal shape. It is considered an important type of Old Rose, and also
important for its prominent place in the pedigree of many other types.
·
Summer Damasks (R. × damascena nothovar. damascena)
have a short flowering season, only in the summer.
·
Autumn Damasks (R. × damascena nothovar. semperflorens (Duhamel)
Rowley) have a longer flowering season, extending into the autumn; they are
otherwise not distinguishable from the summer damasks.
A
still popular example of R. × damascena is
the Ispahan rose. The
hybrid Rosa × centifolia is
derived in part from Rosa × damascena, as are the
Bourbon, Portland and Hybrid Perpetual classes.
The
cultivar known as Rosa gallica forma trigintipetala or Rosa
damascena 'Trigintipetala' is considered to be a synonym of Rosa ×damascena.[5]
Celsiana
is a repeat flowering semi-double variety.
Rosa × damascena is
a cultivated flower, no longer found growing wild. Its origins were traditionally
thought to have been in the Middle East, though recent genetic tests
indicate it is a hybrid of (R. moschata x R. gallica)
crossed with the pollen of Rosa fedtschenkoana,
suggesting that a more probable origin is the foothills of central Asia, home of its pollen parent.[6]
The Crusader Robert de Brie is
sometimes given credit for bringing the Damask rose fromSyria to Europe sometime between 1254 and 1276.
The name refers to Damascus, Syria,
a major city in the Middle Eastern region. Other stories say the Romans brought the rose to England, and a
third account says that the physician of Henry VIII gave him a Damask rose, as
a present, around 1540.[7]
There
is a history of fragrance production in Afghanistan (Kabul Province) from the Damask rose.[8] An attempt has been
made to restore this industry as an alternative for farmers who currently
produce opium.[8]
Rosa × damascena is
best cultivated in hedge rows to help protect the blooms from wind and to
facilitate ease of picking. Gathering the flowers is quite labor-intensive as
it must be done by hand. There are about twenty to forty days per year when
harvesting occurs, depending on the type of Rosa × damascena cultivated
in the region. The roses are gathered by hand and brought to a central location
for steam distillation.
Organic Bulgarian Rose (Rosa Damascena,
Rose Otto, Kazanlakrose)
Bulgaria
and Turkey are the largest producers of rose oil from the different cultivars
of Rosa ×damascena. France and India also contribute
significantly to the world market. Morocco, Tunisia and some other Middle
Eastern countries have historically produced rose oil, but their modern
contribution is minimal.
The
town of Kazanlak in Bulgaria was founded in 1420.
It is assumed by most historians that the cultivation of the Kazanlak Rose
began around that period. Rosa × damascena, known
in this region as the Kazanlak Rose, were reportedly brought to the area by a
Turkish judge who brought them from Tunisia and cultivated them in his own
fragrant garden, and is now cultivated for commercial use in an area
surrounding Kazanlak called the “Valley of Roses.” The distillate from these
roses is sold as ‘Bulgarian Rose Oil”, and “Bulgarian Rose Otto”.
Turkish
rose oil is sold as “Rose Oil”, “Turkish Rose Otto” and "Rosa Damascena
Attar”, or “Ittar’ in similar languages. While there are still families who run
their own small distilleries and produce what is known as “village oil”, the
commercialization of Rose Oil as a high quality product is carefully regulated
through a state-run cooperative in the Isparta region of Turkey. The Roses are
still grown by the small family farms but the flowers are brought to one of
many stills set up and regulated by the cooperative for distillation and
quality control.
India
has also developed an industry producing Rose Oil (both Rose Attar and Rose
Absolutes) as well as Rose Concrete. Perhaps due to the low labor cost and the
commitment of the Indian Government to international trade and high quality
standards, these products from India today are cheaper than those from Bulgaria
and Turkey.[citation needed]
The
city of Taif in Saudi Arabia is famous for the
cultivation of this flower, which is called "Ward Taifi".[9]
nougat with damascena rose and pistachio
Damascus
roses are used in cooking as a flavouring ingredient or spice. It appears as
one of the ingredients in the Moroccan spice mixture known as ras el hanout. Rose water and powdered roses are used in
Persian, Indian, and Middle Eastern cooking. Rose water is often sprinkled on
meat dishes, while rose powder is added to sauces. Chicken with rose is a
popular dish in Persian cuisine. Whole flowers, or petals, are also used in the
herbal tea "zuhurat". The most popular use, however, is in the
flavoring of desserts such as ice cream, jam, Turkish delights, rice pudding, yogurt etc.
Western
cookery today does not make much use of roses or rose water. However, it was a
popular ingredient in ancient times and continued to be popular well into the
Renaissance. It was most commonly used in desserts, and still is found as a
flavour in traditional desserts such as marzipan orturrón. It has seen some revival in television
cooking in the twenty-first century.
Pharmacological
effects of extracts from flowers from Rosa damascene have been
the subject a number of scientific studies. A review article published in 2011
summarised these studies.[10]
For
centuries, the Damascus rose (Rosa damascena) has been considered a
symbol of beauty and love. The fragrance of the rose has been captured and
preserved in the form of rose water by a
method that can be traced back to ancient times in the Middle East, and later
to the Indian subcontinent.
|
Wikimedia Commons has media
related to Rosa ×
damascena.
|
|
Wikispecies has information related
to: Rosa
× damascena
|
1.
Jump up^ "Rosa
×damascena". Natural
Resources Conservation Service PLANTS Database. USDA.
Retrieved1 February 2016.
2.
Jump up^ "BSBI
List 2007". Botanical Society of Britain and Ireland. Archived
from the original (xls) on 2015-02-25.
Retrieved 2014-10-17.
3.
^ Jump up to:a b Huxley,
A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan.
6.
Jump up^ Triparental origin of Damask roses,
Iwata H1, Kato T, Ohno S., Gene, Vol. 259, Issues 1-2, 23 December 2000, Pages
53–59
7.
Jump up^ Putnam, G.P.; Perkins, F.B.
(1877). The World's Progress; a Dictionary of Dates: Being a
Chronological and Alphabetical Record of All Essential Facts in the Progress of
Society, from the Creation of the World to the Present Time with a Chart.
G. P. Putnam.
10.
Jump up^ Mohammad Hossein Boskabady,
Mohammad Naser Shafei, Zahra Saberi and Somayeh Amini (Jul–Aug 2011).
"Pharmacological Effects of Rosa Damascena". Iran J Basic Med
Sci. 14 (4): 295–307. PMCID PMC3586833.
·
Rosa harvesting in Meimand; Photos.
·
Herbs