هزارجشان . [ هََ /
هَِ ج َ ] (اِ مرکب ) به معنی هزارفشان است که تاک صحرایی باشد، و آن بسیار بلند می
شود و بر درختها می پیچد، و معنی آن هزار گز است ، چه جشان به معنی گز باشد و خوشه
ٔ آن زیاده بر ده دانه نمیشود و به جهت دباغت کردن پوست و چرم به کار برند. (برهان
).به معنی هزار ذراع ، نباتی است شبیه به رز در برگ و شاخ . (یادداشت به خط مؤلف
). ابن بیطار از ابن حسان روایت کند که کلمه ٔ فارسی و به معنی هزار ذراع [ است ].
(از یادداشت دیگر مؤلف ). فاشرا*. هزارافشان . کرم دشتی . (یادداشت به خط مؤلف
). به فارسی فاشراست . (فهرست مخزن الادویه ). رجوع به هزارافشان و هزارکشان شود.
* فاشرا. [ ش َ / ش
ِ ] (سریانی ، اِ) نوعی از رستنی باشد که مانند عشقه بر درخت پیچد. خوشه و میوه ٔ آن
زیاده بر ده دانه نمیشود، و آن در اول سبز و در آخر بغایت سرخ گردد. و آن را هزارجشان
گویند یعنی هزارگز، و به شیرازی نخوشی خوانند بسبب آنکه میوه ٔ آن در زمستان خشک نمیشود،
و بعربی کرمةالبیضا و حالق الشعر و عنب الحیه هر دو با حای بی نقطه و به یونانی انبالس
لوقی گویند. (برهان ). فاشری . مأخوذ از سریانی . (فولرس ).
///////////////////
پروانیا. کرمة البیضا است و آن را فاشرا* گویند و گفته شود
صاحب مخزن الادویه تحت
عنوان فاشرا می‌نویسد: معرب از فاشار سریانی است و بفارسی آن را هزارفشان و هزارکشان
که معرب هزارجشان است بمعنی هزار شاخ و بفارسی نیز آن را ماردارو و کرم دشتی و بشیرازی
نخوشی جهت آنکه در زمستان خشک نمی‌گردد و تفلیسی گفته بسریانی کتنبا نامند و برومی
حلیلوطن و بیونانی اغلیطوس و به بربری ارجالون و در تنکابن و طبرستان الاملک گویند
* فشاغ. بلفظ اندلسی ریوار خوانند و صاحب جامع صفت و منفعت
وی که گفته صفت ماشر است یا فاشرستین و صاحب منهاج صفت وی گفته است که نبات وی چون
بر شاخها انگور پیچیده شود مفسد وی بود و مؤلف گوید بشیرازی آن را سرم خوانند
صاحب تحفه تحت عنوان
فشغ می‌نویسد: بفتح فا آن چیزی است که مجاور خود می‌پیچد به حدی که او را بپوشاند و
فاشرا و انواع آن را ازاین‌جهت فشاغ نامند و فشغ از جنس فاشر است و نباتش شبیه به عنب
الثعلب با طعم گزنده‌زبان
اختیارات بدیعی
///////////////
فاشرا
اشاره
در ایران در مناطق مختلف با نامهای محلی «روناس کوهی» و «هزار
نشان» و «هزار فشان» و «گشان» و «هزار جشان» و «مار دارو» و «سیاه دارو» و «کرم دشتی»
و «نخوشی» (شیراز) و «الاملیک» (مازندران) نامیده می‌شود. در کتب طب سنتی با اسامی
«فاشرا» و «کرمة البیضا» و «تاک سیاه» و «ششبداز» و «شش پیاز» و میوه آن را «عنب الحیه»
ذکر می‌کنند. به فرانسویBryone وBryone
dioique
وVigne noire وNavet
du diable وCouleuvree و به انگلیسیBryony نامیده می‌شود. گیاهی است از خانواده
کدوCucurbitaceae نام علمی دو گونه آن که معروف‌اندBryonia
alba L . (فاشرای سفید با میوه سیاه و تک‌پایه) وBryonia
dioica (فاشرای دوپایه با میوه قرمزرنگ) می‌باشد.
مشخصات
گیاهی است چندساله تک‌پایه یا دوپایه بالارونده با گلهای نر
و ماده در مورد دوپایه گلها روی دو پایه مختلف. گلها به رنگ سفید مایل به سبز. میوه‌های
آن ابتدا زرد و بعدا قرمز می‌شود و در مورد تک‌پایه به رنگ سیاه درمی‌آیند. میوه در
ابعاد یک نخود و برگهای آن پنجه‌ای بزرگ شبیه برگ مو دارای 5 قسمت است. ریشه آن ضخیم
گوشتی که ضخامت آن 15- 10 سانتی‌متر می‌شود و وزن آن تا 2 کیلوگرم هم می‌رسد. ریشه
گیاه که دارای خاصیت مسهلی قوی است در طب سنتی مصرف دارد.
معارف گیاهی، ج5، ص: 200
این گیاه در کنار و امتداد پرچینها در خاکهای عمیق و بایر
می‌روید. در اغلب مناطق اروپا و افریقای شمالی و آسیا و در ایران انتشار دارد. در ایران
در مناطق شمال ایران در فارس در ارسباران و در اشنویه در دامنه‌های البرز در هرزویل،
لشگرک، در میان کوه بین اراک و کاشان و در خلجستان و نهاوند و کرمان دیده شده است.
ترکیبات شیمیایی
از نظر ترکیبات شیمیایی در ریشه گیاه یک ماده عامل سمّی تلخ
گلوکوزید به نام بریونین 279] وجود دارد. این گلوکوزید در آب و الکل حل می‌شود و به
علاوه در ریشه مقدار اسانس و رزین به نام بریورزین 280] و مقدار زیادی نشاسته یافت
می‌شود.
خواص- کاربرد
ریشه فاشرا در موارد مشابه در ردیف حنظل و قثاء الحمار به
عنوان مسهل قوی به کار می‌رود. مقطع آن سفید طعم آن قابض و تلخ و خیلی شبیه به قسط
تلخ است و اغلب عطّاران و فروشندگان گیاه دارویی ممکن است دانسته یا ندانسته به جای
قسط تلخ آن را بفروشند. علاوه بر ریشه از برگ و شاخه‌های جوان فاشرا نیز استفاده می‌شود.
چون فاشرا سمّی قوی است در مصرف داخلی باید خیلی احتیاط شود و حتما زیر نظر پزشک باشد.
به تجربه دیده شده است که خوردن 15- 10 عدد از میوه آن در مواردی موجب هلاکت کودکی
شده است.
فاشرا از نظر طبیعت طبق رأی حکمای طب سنتی خیلی گرم و خشک
است. اگر تا 4 گرم از گرد ریشه آن با کتیرا و آب عسل مخلوط و خورده شود مسهل قوی است
که با قی و استفراغ همراه است و ترشح ادرار و شیر را افزایش می‌دهد. پخته ریشه آن در
روغن زیتون برای بواسیر و نواسیر مقعد و تمام دردهای سرد و نرم کردن سفتی‌ها و رفع
چرکهای زخم نافع است. ضماد ریشه آن که با سرکه تهیه شود برای تحلیل ورم و قطع زگیل
مفید است. ضماد میوه آن برای جرب پوست نافع است. ضماد ریشه آن با آرد خلّر و شنبلیله
برای تحلیل ورم و سرباز کردن دمل مفید است. خوردن 5 گرم از ریشه آن برای مقابله با
نیش افعی و سایر گزندگان سمّی تریاق نافعی است. ضماد ریشه
معارف گیاهی، ج5، ص: 201
فاشرا
آن با آرد خلّر و شنبلیله برای رفع لکه‌های سیاه که بعد از
جراحات و زخمها می‌مالند مفید است. ضماد میوه آن برای کندن و ستردن مو مؤثر است و از
این خاصیت دباغان برای پاک کردن موی پوستها استفاده می‌کنند.
خوردن روزی 2- 1 گرم از گرد ریشه خشک آن برای رفع صرع و فلج
و سستی اعضا و فراموشی مفید است و اگر با عسل مخلوط و پخته و انگشت‌پیچ شود برای خّناق
بلغمی و سرفه کهنه و درد پهلو و نفخ آن مفید است. دم‌کرده برگ و سرشاخه‌های جوان آن
برای تقویت معده و پاک کردن معده از مواد لزج و برای رفع درد قلب و درد معده مفید است
و مسهل خوبی بوده ترشح شیر و ادرار را زیاد می‌کند. اسراف در خوردن فاشرا خطرناک است
و برای طحال مضّر است و ایجاد اختلال در ذهن و عقل می‌نماید و در این قبیل موارد باید
فورا کتیرا خورد و با قی کردن و خوردن ربّ میوه‌های ترش از شدت آثار بد آن جلوگیری
کرد.
تهیه گرد فاشرا: ریشه فاشرا را به مقدار مورد نظر گرفته رنده
کرده و در گرم‌خانه
معارف گیاهی، ج5، ص: 202
40 درجه سانتی‌گراد می‌خشکانند و در هاون آهنی نرم کوبیده
از الک ردّ می‌کنند.
2- 1 گرم از این گرد به صورت حب، مسهل قوی می‌باشد.
در فرانسه معمول است 45 گرم ریشه پوست‌کنده آن را در 750 گرم
سرکه و 500 گرم عسل در حدود نیم ساعت می‌جوشانند و 3- 2 قاشق سوپ‌خوری در روز می‌خورند،
برای نرم کردن سینه و در موارد آسم بسیار مفید است.
معارف گیاهی، ج5، ص: 203
///////////////////
فاشرای سفید (نام علمی:
Bryonia alba) نام یک
گونه از تیرهٔ کدوییان است.
جستارهای وابسته[ویرایش]
گیاهان دارویی
منابع[ویرایش]
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا،
«Bryonia alba»، ویکی‌پدیای
انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۵).
////////////////////
به آذری:
Ağ küstüşam (lat. Bryonia
alba)[1] — küstüşam cinsinə aid bitki növü.[2]
////////////////
Bryonia alba
From Wikipedia, the free encyclopedia
White Bryony may also
refer to Bryonia dioica.
Bryonia alba
|
|
 |
|
Mature foliage and berries
|
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Order:
|
|
Family:
|
|
Genus:
|
|
Species:
|
B. alba
|
·
Bryonia dioica M.Bieb. nom. illeg.
·
Bryonia monoeca E.H.L.Krausenom. illeg.
·
Bryonia nigra Gilib. nom. inval.
·
Bryonia vulgaris Gueldenst. ex Ledeb.
|
|
Bryonia alba (white bryony, wild
hop) is a vigorous vine in the family Cucurbitaceae (squashes and melons) from
Europe and Northern Iran. It has a growth habit similar to kudzu,
which gives it a highly destructive potential outside its native range as a
noxious weed. Other common names include false mandrake,[2] English mandrake, wild
vine, and wild hops, wild nep, tamus,ladies'
seal, and tetterbury.[3]
Contents
An herbaceous, perennial vine of the cucumber family,
white bryony is monoecious but diclinous(separate male and female flowers
found on the same plant) with a tuberous yellow root.[4]Greenish-white flowers
are 1 cm (0.39 in) across. Long curling tendrils, flowers, and fruit
all stem from axils of palmately lobed leaves.[4] The fruit is a
1.5 cm (0.59 in) berry which blackens as it ripens.
White
bryony is native to Europe and Northern Iran. It has also been introduced to
the United States, where it is listed as a noxious weed in Washington, Idaho,
and Montana.[5]
Birds
are the most common dispersal mechanism for this plant. They deposit seeds
where they eat and nest, and so bryony is prevalent in native hawthorn patches
and in windbreak, shelterbelt, riparian buffer, and wildlife plantings.[6] Bryonia alba leaves
may be used as a food plant by the larvae of cabbage moths.
All
parts of Bryonia alba contain bryonin which
is poisonous and may cause illness or death. Livestock may also be poisoned by
consuming the fruit and leaves. Forty berries constitutes a lethal dose for
adult humans.[5][7]
Outside
of its native range, this vine is often a very aggressive invasive weed. It can produce three vines at a
time, which each grow up to 15 cm (5.9 in) per day.[8] It has a climbing
growth pattern similar to kudzu, and will grow into a
dense mat when it cannot climb. Once established, it will climb other plants
and trees as well as fences and buildings, blocking the sun and even rain from
its host. Winter snow or heavy rains weighing down the mat of foliage create
extra weight, leading to breakage of host limbs or even felling of entire host
trees.
Control
of white bryony usually involves manual pulling and very frequent removal of
new growth; diligence being the key to success. Plants may be killed manually
by severing the roots 7–10 cm (2.8–3.9 in) below ground surface to
remove the crown and prevent re-sprouting.[6] Tillage is often
ineffective and can harm host plant roots, but broadleaf herbicides such
as glyphosate can be useful when care is
taken not to spray host plant leaves. Multiple applications are necessary to
eventually move herbicide to the root and block production of new shoots. The
dispersed seeds are viable for many years, so manually removing B. alba before
seed production is important.
2. Jump up^ Hatfield, G. (2004). Encyclopedia
of Folk Medicine: Old World and New World Traditions. ABC-CLIO.
p. 229.ISBN 9781576078747.
5. ^ Jump up to:a b Oregon
Dept. of Agriculture. "White bryonia". ODA Plant
Division, Noxious Weed Control. Retrieved 10 February 2012.
6. ^ Jump up to:a b "Whitman County".
Navigation menu
·
Not logged in
·
Talk
·
Log in
·
Article
·
Talk
·
Read
·
Edit
·
Contents
Interaction
·
Help
Tools
Print/export
In other projects
Languages
·
Cebuano
·
Čeština
·
Dansk
·
Deutsch
·
Español
·
Euskara
·
فارسی
·
Français
·
Gaeilge
·
Қазақша
·
Latviešu
·
Polski
·
Русский
·
Suomi
·
Svenska
·
Winaray
·
This page was last modified on 6 May 2016, at 13:37.
