اکتمکت← حجرالولادة. [ ح َ ج َ رُل ْ وِ دَ ] (ع
اِ مرکب ) حجرالعقاب . اکتمکت . گن ابلیس . حجرالنسر. حجر البحری . حجرالبهت . حجرالنسا.
حجرالماسکة. حجرالیسر. ایاطیطس .صاحب تحفه در ذیل کلمه ٔ حجرالیسر گوید: سنگی است سفید
و مدور و صاف و از حجاز خیزد و قسمی از اکتمکت است و حجرالنسر و حجرالعقاب نیز گویند
چه در آشیان نسرو عقاب یافت میشود و امین الدوله قائل این کلام است ومؤلف تذکرة او
را اکتمکت دانسته و ظاهر آن است که قسمی از او باشد چه اکتمکت چهار قسم است دو قسم
او سیاه و در حرف الف مذکور شد و دو قسم سفید بالجمله آشامیدن قلیل او مدر بول و مفتت
حصاة و تعلیق او مقوی دل و بر مثانه مدر بول است -انتهی . و باز صاحب تحفه در کلمه
ٔ اکتمکت گوید: اکتمکت بلغت هندی سنگی است بقدر مازو و مستدیر و سیاه و سبک و قسمی
مایل بطول بقدر بلوط و چون حرکت دهند آوازی از جوف آن مسموع میشودو در جوف او سنگی
کوچک موجود است و قسمی انطاکی و مستدیر و کوچکتر و قسمی دیگر شبیه به او و بزرگتر و
سفید و در جوف هردو چیزی سفید مثل ریگ . در سیم سرد و خشک و محلل اورام و حابس نزف
الدم و چون در پوستی بسته بر پای چپ زنان بندند جهت عسر ولادت بغایت آزموده و تعلیق
او با ریسمان سرخ جهت حفظ جنین و منع اسقاط و نگاه داشتن او در دست راست جهت غالب شدن
بر خصم و تعلیق او بر درخت جهت منع ریختن ثمر آن و حمول او که با شیر دختران ساییده
باشند جهت حامله شدن زنان عقیم بسیار مؤثر است و مراد از اکتمکت دو قسم سیاه است و
دو قسم سفید، در احجار مذکور میشود -انتهی . و صاحب اختیارات بدیعی آرد: صاحب منهاج
گوید چوبی است هندی و همو گوید بندق هندی است و گویند اطموط (اطسموط) است و این قولهای
صاحب منهاج همه سهو است و خطا و قول صاحب جامع در اینجا معتبر است که آنرا حجرالعقاب
وحجرالنسر و حجرالولادة و بیونانی اناطیطس خوانند و معنی این اسم آن است که آن سنگی
است که زائیدن را آسان میکند و مؤلف گوید مانند حجری است بمقدار جوزبوا تیره رنگ بود
و چون بجنبانند مغزی در اندرون وی بجنبد و به غایت املس و صلب بود و دشخوارشکن باشد
چنانکه پندارند که سنگ است و سنگ نبود و چون بشکنند مغزی اندرون وی بود سفید بطعم تلخ
بشکل شاه بلوط و بشیرازی آنرا گن ابلیس یعنی خصیه ٔ ابلیس خوانند منفعت وی آن است که
زنان آبستن و مجموع حیوانات چون در شیب ایشان نهند آسان بزایند و اگر در صره ای بندند
و بر ران زن آبستن بندند آسان و زود بزایند و از خواص وی آن است که چون در ادیم گیرند
و بر ساق چپ زن بندند آسان بزاید و اگر سحق کنند و با شیر زنان پشم را بدان بیالایند
و زنی که نزاید بخود برگیرد بفرمان خدای تعالی آبستن گردد و شریف در خواص آورده است
که چون در دست راست گیرند و با کس مخاصمت کنند خصم بر وی غالب نیاید و اگر بر درختی
بندند که بر، می اندازد دیگر بر، نیندازد. ابن ماسویه گوید بدل آن فاوانیا است -انتهی
. و داود ضریر انطاکی در تذکرةآورده است : اکتمکت هو اناطیطس و حجرالولادة و الماسکة
و هو مستدیر کالعفص و الی طول کالبلوط و کلاهما فی داخله حجر یسمع اذا حرک ویجلب من
الیمن و منه ابیض داخله کالرمل یقال انه من بلدتنا انطاکیة و لم اره قط والذی رأیت
من هذا الحجر هو النوع الاول جلبه الی ّ شخص من الصعید الاعلی ممایلی بئرالزمرد، و
لکنه قدرالرمان و فتحناه فوجدنا فیه کالرمل الاحمر. و بالجملة فهذا الحجر بارد یابس
فی الثالثة یحلل الاورام و یحبس الدم و یحمل فیمنع الاسقاط فاذا جاء وقت الولادة سهلها
سواء کان فی جلد خروف او غیره و لایختص بالحیوان بل یمنع انتشار زهرالشجر ایضا. و یقوی
نضاجه . قالوا و اذا امسک فی الید الیمنی شجع و غلب -انتهی . و ابن بیطار در مفردات
گوید: اکتمکت فی کتاب المنهاج فی هذا الدواء تخبیط فلایعول علی نقله فی حقیقته البتة
و هذا حجر یعرف بحجر الولادة ویسمی حجر العقاب و حجرالنسر. قال ارسطاطالیس : هذا حجر
هندی اذا حرکته سمعت بحجر آخر فی جوفه یتحرک و یسمی بالیونانیة: أناطیطس و تفسیره
حجر تسهیل الولادة. و انما وقفوا علی هذه الخصوصیة منه من قبل النسور و ذلک ان الانثی
منها اذا ارادت ان تبیض واشتد ذلک علیها اتی الذکر بهذاالحجر وجعله تحتها فیسهل خروج
البیض منها و یذهب الوجع عنها و کذلک یفعل بالنساء و بسائر اناث الحیوان اذا وضعتحتهن
سهل الولادة علیهن و قال الرازی فی کتاب ابدال الادویة هو دواء هندی یشبه البندق الا
ان فیه تفرطحاًقلیلاً الی الغبرة ماهو. و اذا حرکته تحرک فی وسطه لبّاً و اذا کسرته
انفلق عن لب شبیه بلب البندق الا انه یمیل الی البیاض قلیلا. و وجدت فی بعض الکتب الهندیة
انه ان جعل فی صرة و شد و علق علی فخذ المراءة الحامل اسرعت الولادة و قد جربته فوجدته
صحیحاً. و قال فی کتاب خواصه : اکتمکت هو شی ٔ یشبه بیضة عصفورة و یشبه حجراً فی جوفه
حجر یتحرک و قد اجمع الناس علی انه نافع لعسر الولادة اذا علق علی فخذ المراءة. قال
و اصبت فی جامع ابن ماسویة انه یصلح بدلاً من الفاوانیا اذا سحق بماء و طلی علی الموضع
الذی یرتفع منه بخار المرة السوداء و قال الغافقی قال کسوفراطیس ان الحجر المسمی اناطیطس
اربعة انواع احدها الیمانی والثانی القبرسی و هو الذکر منها و الثالث من لوینة والرابع
من انطاکیة فاما الیمانی فانه شبیه فی عظمه بالعفصة اسود خفیف یحمل فی داخله حجراً
حاسیاً. والقبرسی شبیه بالیمانی الا انه اعرض و الی الطول ماهو. و ربما وجد کهیئة البلوط
و هو ایضاً یحمل حجراً فی داخله . و ربما حمل رملاً او حصاً و هو لین جداً ینفرک بالاصابع
و اما المجلوب من لونیة فانه صغیر لین لونه کلون الرمل یحمل فی داخله حجراً ابیض لطیفا
یتفتت سریعاً. و اما الذی بانطاکیة الموجود عند الساحل فانه یشبه الرمل و هو ابیض مدور،
والنسور تحمله الی اوکارها توقیة لفراخها و لذلک سمی اناطیطس و تفسیره النسری . و خاصته
انه نافع لتسهیل الولادة یعلق فی جلد ادیم و یشد علی الساق الیسری ، و یسحق ایضاً و
یطرح فی لبن النساء و تغمس فیه صوفة و تحملها المراءة التی لاتحبل فتحبل باذن اﷲ تعالی
. و یربطایضاً بخیط احمر و یعلق علی الحوامل فینفعهن و یمنعمع ذلک الاسقاط و خروج الاجنة
قبل کمالها. و یجعل فی جلد خروف رائحته ذکیة و یلزم العانة به و الحقوین الی وقت الولادة.
فاذا کان حین المخض و الطلق یحاد عن المراءة فانه ان ترک بحاله انصدعت المراءة فی الولادة.و
کذا یصلح لسائر الحیوان . و قال الشریف من خواص هذا الحجر انه اذا امسکه مخاصم فی یمینه
لم یغلبه خصم ، و ان علق فی شجرة یسقط حملها لم یسقط -انتهی . و ابوریحان بیرونی در
الجماهر در ذیل کلمه ٔ الماس آرد: و من امثال هذه الهمیز امر حجر البهت الذی زعموا
ان الناظر الیه یتحیر و یبهت و ان الاسکندر بنی منه مدینة باللیل حتی لایبهت الفعلة
. (ص 101). و باز داود ضریر انطاکی در شرح کلمه حجرالنسرگوید: حجرالنسر و البهت والاطموط
والبسر الا کتمکت .
حجرالنسر. [ ح َ ج َ رُن ْ ن َ ] (ع اِ مرکب ) حجرالعقاب
. اکتمکت . حجرالماسکة. ایاطیطس اطسموط. حجر الولادة. حجر البهت . یسر. گن ابلیس .
(برهان قاطع). صاحب تحفه ٔ حکیم مؤمن در ذیل کلمه ٔ حجرالیسر گوید: سنگی است سفید
و مدور و صاف و از حجاز خیزد و قسمی از اکتمکت است و حجر النسر و حجر العقاب نیز گویند.
(تحفه ٔ حکیم مؤمن ). و صاحب اختیارات بدیعی گوید: حجرالعقاب و حجر الیسر نیز خوانند
و آن اکتمکت است و داود ضریر انطاکی در تذکره گوید: حجرالنسر و البهت و الاطسموط والیسر،
الاکتمکت . ابن البیطار گوید: حجرالنسر و حجر العقاب هو اکتمکت و سمی حجر النسر لانه
یوجد کثیراً فی اوکار النسور و العقبان منهم من یقول حجرالبشر من اجل انه یسهل الولادة
و قد ذکرت الاکتمکت فی حرف الالف . رجوع به حجرالعقاب و حجرالولادة شود.
اطموط*. [ اَ ] (ع اِ) اسم بربری رته است و فوفل
را نیز نامند. (فهرست مخزن الادویه ) (تحفه ٔ حکیم مؤمن ). کشت بر کشت را گویند.
(تحفه ٔ حکیم مؤمن ) (قرابادین )(قانون ابوعلی چ تهران ص 14). بمعنی اطماط است که
بندق هندی باشد. (برهان ) (از آنندراج ) (هفت قلزم ). رته یعنی بندق هندی و بر فوفل
نیز اطلاق شود. (از تذکره ٔ داود ضریر انطاکی ). لفظ مذکور معرب از زبان بربری است
. (فرهنگ نظام ). و در ترجمه ٔ صیدنه آمده است : رازی گوید او را اطماط گویند و بعضی
گویند او دارویی است که منبت او روم است و بعضی گفته اند باقلای هندی است وبر وی نقطه
های سیاه باشد و جرم او سخت باشد شبیه به سنگی که در رومی او را اکتکمت گویند و هم
او گوید داروی هندی است و قوت او چون قوت بوزیدان است و دیگری گوید: گرم است در دوم
و تر است در اول و قوت او بقوت بوزیدان ماند و در بهق سیاه استعمال کنند و قوه ٔ باه
را زیاده کند. (از ترجمه ٔ صیدنه ). و در اختیارات بدیعی آمده است : صاحب جامع گوید:
اطموط و اطماط و اطبوط هر سه بندق هندی است که آن را رته خوانند و صاحب منهاج گوید:
دوایی هندی است بقوت بوزیدان و همو گوید که : [ برخی ] گویند اکتکمت است و این سهو
است و خطا. و صاحب جامع گوید: بعضی گویند فوفل است . و همو گوید که خطا است و مؤلف
گوید: آنچه محقق است نوعی از باقلای هندی است . سخت بود و نقطه های سیاه بر وی و بصلبی
شبیه بود به بندق هندی ... (از اختیارات بدیعی ).
فاوانیا. (اِ) عودالصلیب . بوزیدان . عودالکهینا.
کهیانیا. نارمشک . رمان مصری . عودالریح . (یادداشت بخط مؤلف ). درخت عودالصلیب باشد.
بجهت دفع نقرس و صرع و کابوس نگه دارند و دخان کنند. و آن را فاونیا به حذف الف نیز
گفته اند، و عودالریح همان است . (برهان ). دو نوع است : نر و ماده . آنچه نر است بیخی
است سپید به سطبری انگشت و در طعم آن قبضی است . آنچه ماده است بیخ او را و فرع او
را شاخه های بسیار است . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). بیخ گیاهی است کمتر از ذرعی و بیخش
یک عدد و بقدر شبری و چون بشکند خط صلیبی نخ مودار گردد، لاجرم عود صلیبش خوانند.
(از منتهی الارب ). بیخ نباتی است کمتر از ذرعی و پرشعبه . قسم نر او شبیه به نبات
زردک ... و قسم ماده ٔ او بیخش هفت و هشت عدد شبیه به بلوط و جوف او خط صلیبی و نباتش
مثل کرفس بری و گلش بنفش مایل به سیاهی و غلاف ثمرش شبیه به غلاف بادام و دانه های
او مثل دانه ٔ انار بسیار سرخ و وسط دانه ها سیاه و مایل به بنفشی و قابض . از مطلق
فاوانیا مراد قسم نر است و قوتش تا هفت سال باقی ، و درآخر دوم گرم و خشک است و تصریح
نموده اند که چون آفتاب در میزان بوده او را بغیر آلت آهنی قطع کنند بالخاصیه او مؤثر
است والاّ منحصر است در افعالی مزاجی ،و آنچه با خطوط صلیبی باشد در خواص بهتر از زمرد
دانسته اند، و او محلل ریاح غلیظه و مُدِرّ شروع حیض و ملطف و مجفف و با قوت قابضه
و مقوی جگر و گرده و جهت صرع بغایت نافع. حتی تعلیق آن و مطبوخ او در شراب حابس اسهال
و شرب او با شراب مسکن درد معده و بخور اوجهت اکثر امراض دماغی مفید و ضماد او جهت
صرع و ضربه و سقطه و رفع آثار بشره و نقرس نافع. و مضر معده ومصلحش کثیر او. شربتش
یک مثقال و بدلش در صرع زمرد است و در سایر امراض زرآوند مدحرج و حابس حیض و نزف الدم
و جهت فالج و رعشه و صرع و جنون و وسواس . و تا پانزده عدد او با شراب قابص جهت نزف
الدم رحم و درد و سوزش معده و سنگ مثانه ٔ اطفال و با ماءالعسل جهت کابوس و صرع و بخور
ثمر او جهت صرع و جنون و تعلیق او جهت رفع فزع اطفال و سعوط روغن ثمر او جهت صرع مفید
وداشتن صلیب او با خود که در پارچه ٔ زرد بسته باشند و به شروط مذکوره بریده باشند
جهت عسر ولادت و رفع سحر و هیبت در نظرها مجرب دانسته اند. گویند در خانه یی که آن
باشد، جن و جانوران گزنده داخل نمیشوند و چون قمر نظر تثلیث به زهره داشته باشد در
زیر سر دو خصم گذارند موجب الفت دائمی ایشان شود. (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ). بوزیدان
. تیره ٔ فاوانیا که دارای برگهای بسیار ضخیم و پرچمهای بسیار است نوع مهم آن فاوانیا
یاعودالصلیب است که دانه و ریشه ٔ آن را پزشکان در امراض کبد به کار می برده اند.
(گیاه شناسی گل گلاب ص 228).
* رته . [ رَ ت َ ] (اِ) فندق هندی . (ناظم الاطباء). درختی است در هند
شبیه فندق اما کوچکتر از آن و سیاهرنگ میباشد و آن را در آب کنند و دست بر آن زنند
چون صابون کف برآورد، جامه بدان شویند، خصوصاًجامه ٔ ابریشمی و چون با سرکه بر خنازیر
طلا کنند تحلیل دهد و اگر با آب مرزنگوش در چشم کشند شب کوری را برد، و بعربی فندق
هندی خوانند. (برهان ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء). بندق هندی ، و به هندی آن را
ریتها نامند و آنرا منافع عجیب است خاصه در چشم . (از منتهی الارب ). فندق هندی .
(ذخیره ٔ خوارزمشاهی ) (اختیارات بدیعی ) (تذکره ٔ داود ضریر انطاکی ) (مفردات ابن
بیطار).اطماط. اطموط. اطبوط. اطیوط. بندق هندی . فندق هندو.(از یادداشت مرحوم دهخدا).
ابوریحان بیرونی گوید: رازی گوید بندق هندی است و ارجانی گوید میوه ای است به اندازه
ٔ فندق و جرم او هموار باشد و نرم و مغز او سفید بود و در رنگ به نارجیل شبیه بود و
پوست او به پوست فندق ماند، گرم و خشک است . مضرت نیش عقرب را سودمند بود. (ترجمه
ٔ صیدنه ٔ ابوریحان بیرونی ). و رجوع به اطماط* و اطموت و فندق هندی و مترادفات کلمه
شود.
* اطماط. [ اَ ] (ع اِ) قسمی از جوز هندی و بندق
هندی . (ناظم الاطباء). بندق هندی است که آن را رتَّه گویند، اگر آرد آن را با سرمه
بیامیزند و در چشم کشند احولی را ببرد و بعضی گویند باقلای هندی است و آن سخت بود و
دانه های سیاه دارد. (برهان ) (هفت قلزم ). بندق هندی است و آن را رتم گویند. (آنندراج
از مخزن الادویه ). اطماط و اطموط و اطبوط بلغت بربر. (از اقرب الموارد از ابن بیطار).
و رجوع به فرهنگ نظام و اطموط و اطبوط و حماط و جمیز و بندق هندی و رته و اضموط* شود.
* اضموط. [ اَ ] (ع اِ) اطماط است که رته و بهندی ارتیهه نامند. (فهرست
مخزن الادویه ). رته است . (تحفه ٔ حکیم مؤمن ). و باز در فهرست مخزن الادویه در ذیل
اطماط آمده است : اطماط و اطموط و اطبوط اسم بربری رته است . و ابن البیطار نیز در
ذیل اطماط آرد: اطماط و اطموط و اطبوط بندق هندی معروف به رته است ، و برخی آن را فوفل
پنداشته اند و درست نیست بلکه ارطاط جوز رته است و در بندق هندی بیاید. (مفردات ).
و داود ضریر انطاکی نیز در ذیل اطموط آرد: رته یعنی بندق هندی و بر فوفل هم اطلاق شده
است . (تذکره ). اما صاحب اختیارات بدیعی در ذیل اضموط آرد: حماط گفته شود و حموط نیز
گویند. (اختیارات بدیعی ). و در ذیل حماط آرد: نوعی از جمیز است و گفته شد در جیم
. و در ذیل جمیز آرد: نوعی از انجیر است ، بیونانی سیقوموری و اتفاسوفاسین نیز گویند
و معنی آن تین احمق است . و صاحب مخزن الادویه نیز در ذیل جمیز آرد: بیونانی اسفومغری
یعنی تین الاحمق و بهندی کوکر و چون در جوف ثمر آن پشه می باشد لهذا آن را ثمر پشه
می گویند. و در مفردات ابن بیطار در ذیل جُمیز یونانی کلمه در متن عربی سموموری و سوفاسس
(بی نقطه ) است ولی لکلرک صحیح کلمه ٔ نخست را سیکومورن و کلمه ٔ دوم را سیکامینن آورده
است .و اما کلمه ٔ حماط که در اختیارات بدیعی بجای اطماط آمده نیز غلط نیست و در عربی
بمعنی انجیر سیاه و انجیر خرد است و گویا حماط تازی محرف کلمه ٔ بربری اطماط است .
رجوع به رته و بندق هندی و اطماط و اطموط و اطبوط و جمیز* و حماط شود.
////////////
فاوانیا
فاونیا نیز گویند و کهبانا و آن عود الصلیب
بود نر و ماده دارد و آنچه نر بود ورق وی مانند ورق جوز بود و بیخ آن ستبر بود و سفید
مانند انگشتی بود و در طعم وی قبضی بود و آنچه ماده بود کثیر الشعب بود و بیخ وی مانند
بلوط و هفت یا هشت عدد بود و نیکوترین آن ستبر رومی بود و وی فاضلتر از رومی بود و
طبیعت آن گرم و خشک بود در دویم و گویند معتدل بود در حرارت و در وی تجفیفی و قبضی
با تحلیل بود و مفتح و ملطف بود و وی آثار سیاهی از بشره ببرد و چون بر طفلان بیاویزند
ما دام که آویخته بود صرع زحمت ندهد و چون با شراب بیاشامند درد شکم و یرقان و درد
گرده و مثانه را نافع بود و چون با شراب بپزند و بیاشامند شکم ببندد و آنچه ماده بود
بر ساق وی غلافی پیدا شود مانند غلاف بادام و چون شکافته شود حبها سرخ بسیار بود مانند
خون و بشکل ناردانه بود و در میان آن حبی سیاهرنگ بود و چون از این حب سرخ یازده حب
بشراب سیاهرنگ قابض بیاشامند قطع نفث دم بکند از رحم و چون بخورند نافع بود جهت درد
معده و لذع که عارض شود در آن و چون کودکان بخورند و یا بیاشامند در ابتدا سنگ مثانه
نافع بود و آنچه حب سیاه بود چون از وی پانزده حب با شراب بیاشامند اختناق رحم که عارض
شود از درد رحم و کابوس را نافع بود خاصه ماده وی بعضی گویند چون بآهن پاره کنند این
خاصیت از وی باطل شود و نقرس را نافع بود و ضربه و سقط و صرع را عظیم مفید بود و چون
ثمر وی بخور کنند مصروع و مجنون را نافع بود و اگر از ثمر وی گردنبندی سازند و در
گردن کودکی مصروع آویزند صرع از وی زایل شود و اگر عود وی سحق کنند و در صره بندند
و مصروع دایم بوید نافع بود و ذیمقراطیس گوید بیخ وی و ثمر وی نافع بود جهت هر مرضی
که باشد دخان کردن و چون بیاویزند بر کسی که در بیابانها رود از همه آفتها ایمن باشد
و اسحق گوید عود الصلیب مضر بود بمعده و مصلح وی کثیرا بود و بدل آن زفت بود و گویند
بدل وی غاریقون و زراوند مدحرج بود و دیسقوریدوس گوید پوست انار با ورق آن و فرسمور
و سوق الغزال چون باهم جمع کنند بدل آن فاوانیا بود و خاصیت بدهد و ابن مؤلف گوید که
ابن ماسویه آورده است که بدل فاوانیا التمکت است
صاحب مخزن الادویه مینویسد: فاوانیا آن
را عود الریح و بسریانی کهبانا و کهبنا نیز و نزد اهل مغرب معروف به عود الحمیر است
و میگوید بگفته بعضی که گفتهاند نر آن چون در جوف آن خطوط صلیبی است عود الصلیب و
ماده آن را که آن خطوط ندارد فاوانیا خوانند و این اصح اقوال است
لاتینFABARIA فرانسهORPINE ,REPINE انگلیسیORPINE
اختیارات بدیعی
//////////////
گل صدتومانی (فاوانیا، عود الصلیب) (به انگلیسی:
Paeonia) نام یک سرده و تیره از گیاهان گلدار است. تیرهٔ
گُل صدتومانی تنها یک سرده به نام گل صدتومانی دارد. این نوع گل بیشتر در آسیا، جنوب
اروپا و شمال غرب آمریکا یافت میشود. مرزهای بین گونهها مشخص نیست. بطور
تقریبی بین ۲۵ تا ۴۰ گونه دارد. بیشتر درختان آن از نوع چند ساله هستند و بین ۵۰ سانتیمتر
تا یک و نیم متر ارتفاع دارند. اما ارتفاع برخی از انواع ممکن است تا ۱٫۵ تا ۳ متر
نیز برسد. اغلب گلهای آن معطر و بزرگ است و زمان گل دهی در اواخر بهار و اوایل تابستان
است.
محتویات
[نمایش]
تیره[ویرایش]
گُلصدتومانیان (Paeoniaceae) تیرهای از خاراشکنسانان اغلب علفی چندساله
با یک سرده و حدود ۳۳ گونه به ارتفاع نیم تا یکونیم متر که برگهایشان مرکب با لَپهای
عمیق و گلهایشان بزرگ و اغلب معطر است که در اواخر بهار و اوایل تابستان به رنگهای
مختلف از جمله قرمز و سفید و زرد دیده میشوند.[۱]
///////////////
الفاوانيا
أو عود الصليب، هو نباتٌ عشبيٌّ حوليٌ أو مُعمّرٌ شبه متخشبٍ إلى مُتخشب، بريٌّ وزراعيٌّ
يتكاثر بالبذور والعقل له أوراقٌ خنجريّة الشكل، وأزهارٌ حمراء تشبه أزهار الورد، ويعرف
علميا باسم Paeonia officinalis ويعرف باسم
عود الصليب وبوني وورد الحميد ويوجد منه ذكر وأنثى. يحتوي النبات على زيوتٍ طيّارةٍ
وجلوكوزيدات ومواد راتنجيّة ومواد عفصية وأحماض عضوية وسكاكر. وللفاوانيا استعمالات
كثيرة لكن أكثرهااستعماله كمهدئ وضد التشنج. كما يستعمل على هيئة مغلية ويستعمل أيضا
كعصير وكصبغة وله أيضا اضراره فهو إذا اخذ بجرعات كبيرة يسبب تسمما شديدا ولذلك لا
يجب استعماله الا تحت اشراف المختصين. ///////////
به آذری:
//////////////
به ترکی:
Şakayık, Paeoniaceae (Şakayıkgiller)
familyasının tek cinsi Paeonia altında
yer alan türlerin ortak adı. Bu bitkiler Asya, Güney Avrupa ve Kuzey Amerika'ya
özgüdürler.
//////////
Peony
From Wikipedia, the free encyclopedia
For other uses, see Peony
(disambiguation).
Peony
|
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Order:
|
|
Family:
|
|
Genus:
|
|
sections
|
|
·
Moutan
·
Onaepia
·
Paeonia
and for lower
taxa see text
|
|
The range of Paeonia.
|
The peony is
a flowering plant in
the genus Paeonia, the only
genus in the familyPaeoniaceae.
They are native to Asia, Europe and Western North America. Scientists differ on
the number of species that can be
distinguished ranging from 25 to 40,[2][3] although the
current consensus is 33 known species.[4] The relationships
between the species also need to be further clarified.[5]
Most
are herbaceous perennial plants 0.25–1 metre
(0.82–3.28 ft) tall, but some are woody shrubs 0.25–3.5
metres (0.82–11.48 ft) tall. They have compound, deeply lobed leaves
and large, often fragrant flowers, in colors ranging from red to white or
yellow, in late spring and early summer.
Peonies
are among the most popular garden plants in temperate regions. Herbaceous
peonies are also sold as cut flower on a large scale, although generally only
available in late spring and early summer.[6]
Contents
All
Paeoniaceae are deciduous perennial herbs or shrubs,
with thick storage roots and thin roots for gathering water and minerals. Some
species are caespitose, because the
crown produces adventitous buds, while others have stolons. They have rather
large compound leaves without glands and stipules, and with anomocytic stomata.
In the woody species the new growth emerges from scaly buds on the previous
flush. The large bisexual flowers are single at the end of
the stem, or with a few, and then in the axils of the leaves. Each flower is
subtended by a number of bracts, that may form a sort of involucre, 3-7 tough free sepals and mostly
5-8, but occasionally up to 13 free petals. These categories however are
intergrading, making it difficult to assign some of them, and the number of
these parts may vary. Within are numerous (50–160) free stamens, with anthers fixed at their base to the
filaments, and are sagittate in shape, open with longitudal slits at the outer side and
free pollen grains which have three slits or
pores and consist of two cells. Within the circle of stamens is a more or less
prominent, lobed disc,
which is presumed not to excrete nectar. Within the disk is a varying number
(1-15) of separate carpels, which have a very short style and a
decurrent stigma. Each of
these develops into a dry fruit (which is called a follicle), which open with a lengthwise suture
and each of which contain one or a few large fleshy seeds. The annual growth is
predetermined: if the growing tip of a shoot is removed, no new buds will
develop that season.[7][8]
Paeonia suffruticosa,
buds
buds
young growth of
a tree peony
a tree peony
Paeonia veitchii,
leaf
leaf
Paeonia tenuifolia,
leaves
leaves
Paeonia suffruticosa, showing the disk that
encloses the carpels
Paeonia wittmanniana,
ripe follicles with seeds
ripe follicles with seeds
Paeonia anomala,
seeds
seeds
Paeoniaceae
are dependent on C3 carbon fixation.
They contain ellagic acid, myricetin, ethereal oils and flavones, as well as crystals of calcium oxalate. The wax tubules that are
formed primarily consist of palmitone (the ketone of palmitic acid).[7][8]
The
basic chromosome number is five. About half of the species of the section Paeonia however
is tetraploid (4n=20), particularly many of those in the Mediterranean region.
Both allotetraploids and autotetraploids are known, and some diploid species
are also of hybrid origin.[7]
The
family name "Paeoniaceae" was first used by Friedrich K.L. Rudolphi
in 1830, following a suggestion by Friedrich
Gottlieb Bartling that same year.[2] The family had been
given other names a few years earlier.[9] The composition of
the family has varied, but it has always consisted of Paeonia and
one or more genera that are now placed in Ranunculales.[3] It has been widely
believed that Paeonia is closest to Glaucidium,
and this idea has been followed in some recent works.[2][10] Molecular
phylogenetic studies, however, have demonstrated conclusively
that Glaucidium belongs in the Ranunculaceae family,
Ranunculales order,[11] but that Paeonia belongs
in the unrelated order Saxifragales.[12] The genus Paeonia consists
of about 35 species, assigned to three sections: Moutan,Onaepia and Paeonia.
The section Onaepia only includes P. brownii and P.
californicum. The section Moutan is divided into P.
delavayi and P. ludlowii, together making up the
subsection Delavayanae, and P. catayana, P.
decomposita, P. jishanensis, P. osti, P.
qiui and P. rockii which constitute the
subsection Vaginatae. P. subfruticosa is a
cultivated hybrid swarm, not a naturally occurring species.[13]
The
remainder of the species belongs to the section Paeonia, which is
characterised by a complicated reticulate evolution.
Only about half of the species is diploid, the other half tetraploid, while
some species both have diploid and tetraploid populations. In addition to the
tetraploids, are some diploid species also likely the result of hybridisation,
or nothospecies. Known diploid species in
the Paeonia-section are P. anomala, P.
lactiflora, P. veitchii, P. tenuifolia, P.
emodi, P. broteri, P. cambedessedesii, P.
clusii, P. rhodia, P. daurica ssp. mlokosewitschi.
Tetraploid species are P. arietina, P. officinalis, P.
parnassica, P. banatica, P. russi, P.
peregrina, P. coriacea, P. mascula ssp. hellenica and
ssp. mascula, and P. wittmanniana. Species that have
both diploid and tetraploid populations include P. clusii, P.
mairei and P. obovata. P. anomala was
proven to be a hybrid of P. lactiflora and P. veitchii,
although being a diploid with 10 chromosomes. P. emodiand P.
sterniana are diploid hybrids of P. lactiflora and P.
veitchii too, and radically different in appearance. P. russi is
the tetraploid hybrid of diploid P. lactiflora and P.
mairei, while P. cambedessedesii is the diploid hybrid
of P. lactiflora, likely P. mairei, but possibly
also P. obovata. P. peregrina is the tetraploid
hybrid of P. anomala and either P. arietina, P.
humilis, P. officinalis, P. parnassica or less
likely P. tenuifolia, or one of their (now extinct) common
ancestors. P. banatica is the tetraploid hybrid of P.
mairei and one of this same group. P. broteri, P.
coriacea, P. clusii, P. rhodia, P. daurica ssp.mlokosewitschi, P.
mascula ssp. hellenica and ssp. mascula,
and P. wittmanniana are all descendants of hybrids of P.
lactiflora and P. obovata.[13][14]
According
to recent genetic analyses, the monogeneric family Paeoniaceae is related
to a group of families with woody species in the order Saxifragales. This
results in the following relationship tree.[12] One dissertation
suggests the sectionOnaepia branches off earliest. A later
publication of the same author and others suggests the Moutan-section
splits off first. Within that section P. ludlowii and P.
delavayi are more related to each other than to any other species.[15][16]
|
|
·
Herbaceous species (about 30 species)
·
subsp. coriifolia
·
subsp. daurica
·
subsp. macrophylla
·
subsp. mlokosewitschii
·
subsp. tomentosa
·
subsp. velebitensis
·
subsp. wittmanniana
·
subsp. willmottiae
·
Woody species (about 8 species)
·
Paeonia rockii (Rock's peony or
tree peony; synonym Paeonia suffruticosa subsp. rockii (Chinese
tree peony, known as "moutan (moutan peony)" in China))
Paeonia anomala
Paeonia broteri
Paeonia brownii
Paeonia californica
Paeonia cambessedesii
Paeonia cambessedesii
Paeonia dauricamlokosewitschii
Paeonia delavayi
Paeonia emodi
Paeonia intermedia
Paeonia ludlowii
Paeonia mairei
Paeonia mascula
Paeonia russoi
Paeonia obovata japonica
Paeonia officinalis
Paeonia ostii
Paeonia rockii
Paeonia tenuifolia
The
peony is named after Paeon (also
spelled Paean), a student of Asclepius, the Greek god of
medicine and healing. When Asclepius became jealous of his pupil, Zeus saved
Paeon from the wrath of Asclepius by turning him into the peony flower.[17]
The
genus Paeonia naturally occurs in the temperate and cold areas
of the Northern Hemisphere. The section Moutan, which includes all woody species,
is restricted in the wild to Central and Southern China, including Tibet. The
sectionOnaepia consist of two herbaceous species and is present in
the West of North-America, P. brownii between southern British
Columbia and the Sierra Nevada in California and eastward to Wyoming and Utah,
while P. californica is
limited to the coastal mountains of Southern and Central California.
The
section Paeonia, which comprises all other herbaceous species,
occurs in a band stretching roughly from Morocco to Japan. One species of the
section Paeonia, P. anomala, has by far the largest
distribution, which is also north of the distribution of the other species:
from the Kola peninsula in
North-West Russia, to Lake Baikal in
Siberia and South to theTien Shan Mountains
of Kazakhstan. The rest of the section concentrates around the Mediterranean,
and in Asia.
The
species around the Mediterranean include P.
coriacea in the Rif Mountains and Andalucia, Paeonia cambessedesii onMajorca, P. russoi on Corsica, Sardinia and Sicilly, P. clusii on Crete, P.
rhodia on Rhodes, P. kesrouanensis in
the Western Taurus Mountains, P.
arietina from the Middle Taurus Mountains, P. broteri in Andalucia, P.
humilis from Andalucia to the Provence, P. officinalis from
the South of France, through Switzerland to the Middle of Italy, P.
banatica in western Romania, northern Serbia and Slovenia
and in southern Hungary, P. peregrina in Albania, western
Bulgaria, northern Greece, western Romania, Serbia, Montenegro and Bosnia,
while P. mascula has
a large distribution from Catalonia and southern
France to Israel and Turkey.
Between
the two concentrations, the subspecies of Paeonia daurica occur, with
subspecies velebitensis in Croatia, anddaurica in
the Balkans and Crimea, while the other subspecies coriifolia, macrophylla, mlokosewitschii, tomentosa andwittmanniana are
known from the Kaukasus, Kaçkar and Alborz Mountains.
Paeonia emodi occurs in the
western Himalayas between Pakistan and western Nepal, P. sterniana is an endemic of
southeastern Tibet, P. veitchii grows in Central China (Qinghai, Ningxia, Gansu, Shaanxi, Shanxi, Sichuan and the eastern rim of Tibet),
like P. mairei (Gansu,
Guizhou, Hubei, Shaanxi, Sichuan, and Yunnan), while P. obovata grows in warm-temperate to
cold China, including Manchuria, Korea, Japan,
Far Eastern Russia (Primorsky Krai)
and on Sakhalin, and P. lactiflora occurs
in Northern China, including Manchuria, Japan, Korea, Mongolia, Russia (Far
East and Siberia).[14]
The
species of the section Paeonia have a disjunct distribution,
with most of the species occurring in the Mediterranean, while many others
occur in eastern Asia. Genetic analysis has shown that all Mediterranean
species are either diploid or tetraploid
hybrids that resulted from the crossbreeding of species currently
limited to eastern Asia. The large distance between the ranges of the parent
species and the nothospecies suggest
that hybridisation already occurred relatively long ago. It is likely that the
parent species occurred in the same region when the hybrids arose, and were
later exterminated by successive Pleistocene glaciations, while the notospecies
remained in refugia to the South of Europe. During their retreat P.
lactiflora and P. mairei likely became sympatric and so produced the Himalayan
notospecies P. emodi and P. sterniana.[14]
Over
262 compounds have been obtained so far from the plants of Paeoniaceae. These
include monoterpenoidglucosides, flavonoids, tannins, stilbenoids, triterpenoids, steroids, paeonols, and phenols. In vitro biological activities
include antioxidant, antitumor, antipathogenic, immune-system-modulation
activities, cardiovascular-system-protective activities and
central-nervous-system activities.[18]
Paeonia 'Sarah Bernhardt'
Ancient
Chinese texts mention the peony was used for flavoring food.Confucius (551–479 BC) is quoted to
have said: "I eat nothing without its sauce. I enjoy it very much, because
of its flavor."[19] Peonies have been used and cultivated
in China since early history. Ornamental cultivars were created from plants
cultivated for medicine in China as of the sixth and seventh century. Peonies
became particularly popular during the Tang dynasty, when they were grown in the
imperial gardens. In the tenth century the cultivation of peonies spread
through China, and the seat of theSung dynasty, Luoyang, was the centre for its cultivation, a
position it still holds today. A second centre for peony cultivation developed
in Cáozhōu, now known as He Ze during the Qing dynasty. Both cities still host annual
peony exhibitions and state-funded peony research facilities. Before the tenth
century, P. lactiflora was introduced in Japan, and over time
many varieties were developed both by self fertilisationand crossbreeding, particularly during the
eightienth to twentiest century (middle Edo to early Shōwa periods). During the 1940s Toichi Itoh
succeeded in crossing tree peonies and herbaceous peonies and so created a new
class of so-calledintersectional hybrids. Although P.
officinalis and its cultivars were grown in Europe from the fifteenth
century on, originally also for medicinal purposes, intensive breeding started
only in the nineteenth century when P. lactiflora was
introduced from its native China to Europe. The tree peony was introduced in
Europe and planted in Kew Gardens in
1789. The main centre of peony breeding in Europe has been in the United
Kingdom, and particularly France. Here, breeders like Victor Lemoine and François Félix Crousse
selected many new varieties, mainly with P. lactiflora, such as
"Avant Garde" and "Le Printemps". The Netherlands is the
largest peony cut flower producing country with about 50 million stems each
year, with "Sarah Bernardt" dominating the sales with over 20 million
stems.[6]
·
herbaceous: During summer, renewal
buds develop on the underground stem (the "crown"), particularly at
the foot of the current season's annual shoots. These renewal buds come in
various sizes. While large buds will grow into stems the following growing
season, smaller buds remain dormant. The primordia for the leaves can already be
found in June, but the flower only starts differentiating in October, as the
annual shoots die-down, to be completed in December, when sepals, petals,
stamens and pistils are all recognisable.[6]
·
tree: During the summer large
buds develop at the tip of the annual growth and near its foot. In the autumn,
the leaves are shed, but the stems become woody and are perennial.
·
Itoh (or
"Intersectional"): In 1948 horticulturist Toichi Itoh from Tokyo used
pollen from the yellow tree peony "Alice Harding" to fertilize the
herbaceous P. lactiflora "Katoden", which resulted
in a new category of peonies, the Itoh or intersectional cultivars. These are
herbaceous, have leaves like tree peonies, with many large flowers from late
spring to early autumn, and good peony wilt resistance. Some of the early Itoh
cultivars are "Yellow Crown", "Yellow Dream", "Yellow
Emperor" and "Yellow Heaven".[20]
Six
types of flower are generally distinguished between in herbaceous peonies.
·
single: a single or double row
broad petals encircle fertile stamens, carpels visible.
·
Japanese: a single or double row
broad petals encircle somewhat broadened staminodes, may carry pollen along the edges,
carpels visible.
·
anemone: a single or double row
broad petals encircle narrow incurved petal-like staminodes, while fertile
stamens are absent, carpels visible.
·
semi-double: a single or double row
of broad petals encircle further broad petals intermingled with stamens.
·
bomb: a single row of broad
petals encircles a shorter dense pompon of narrower petals.
·
double: the flower consists of
many broad petals only, including those that must be altered stamens and
carpels.[6]
Paeonia ×arendsii "Claire de
Lune",
single flowered
single flowered
Paeonia "Walter
Mains",
Japanese flowered
Japanese flowered
Paeonia lactiflora "Bowl Of
Beauty",
anemone flowered
anemone flowered
Paeonia lactiflora "James
Kelway",
semi-double flowered
semi-double flowered
Paeonia"Ruth Clay",
bomb flowered
bomb flowered
Paeonia lactiflora "Da Fu
Gui",
double flowered
double flowered
Herbaceous
and Itoh peonies are propagated by root division, and sometimes by seed. Tree
peonies can be propagated by grafting, division, seed, and from cuttings,
although root grafting is most common commercially.[21][22]
Herbaceous
peonies such as Paeonia lactiflora, will die back to ground level
each autumn. Their stems will reappear the following spring. However tree peonies,
such as Paeonia suffruticosa, are shrubbier. They produce permanent
woody stems that will lose their leaves in winter but the stem itself remains
intact above ground level. How you plant your peony will depend on which type
you have.[23]
The
herb known as Paeonia, in particular the root of P. lactiflora (Bai
Shao, Radix Paeoniae Lactiflorae), has been used frequently in traditional medicines of Korea, China and Japan.
In Japan, Paeonia lactiflora used
to be called ebisugusuri("foreign medicine").
Pronunciation of 牡丹 (peony) in Japan is
"botan." In kampo (the Japanese
adaptation of Chinese
medicine), its root was used as a treatment for convulsions. It is
also cultivated as a garden plant. In
Japan Paeonia suffruticosa is
called the "King of Flowers" and Paeonia lactiflora is
called the "Prime Minister of Flowers."[24]
In
China, the fallen petal of Paeonia lactiflora are parboiled
and sweetened as a tea-time delicacy. Peony water, aninfusion of peony petals, was used for
drinking in the Middle Ages. The
petals may be added to salads or to punches and lemonades.[25]
Peonies
are also extensively grown as ornamental plants for their very large,
often scented flowers.
In this gold-engraved lacquerwarefood tray from the Song dynasty (960–1279), the two
long-tailed birds represent longevity, and the peony seen at the top center
represents prosperity
Peony, by Chinese artist Wang
Qian, Yuan dynasty (1271–1368)
Portrait of a peony by Chinese artistYun Shouping, 17th century
The
peony is among the longest-used flowers in Eastern culture and is one of the
smallest living creature national emblems in China.
Along with the plum blossom, it is a traditional floral
symbol of China, where the Paeonia suffruticosa is
called 牡丹 (mǔdān). It is also
known as 富貴花 (fùguìhuā) "flower
of riches and honour" or 花王
(huawang) "king of the flowers", and is used symbolically in Chinese
art.[26] In 1903, the Qing dynasty declared the peony as the
national flower. Currently, the Republic of China government in Taiwan designates the plum blossom as
the national flower,
while the People's
Republic of China government has no legally designated national
flower. In 1994, the peony was proposed as the national flower after a
nationwide poll, but the National
People's Congressfailed to ratify the selection. In 2003, another
selection process has begun, but to date, no choice has been made.
The
ancient Chinese city Luoyang has a
reputation as a cultivation centre for the peonies. Throughout Chinese history, peonies in Luoyang have been
said to be the finest in the country. Dozens of peony exhibitions and shows are
still held there annually.
In
the Middle Ages, peonies were often painted with
their ripe seed-capsules, since it was the seeds, not the flowers, which were
medically significant.[1]Ancient superstition dictated that great
care be taken not to be seen by awoodpecker while picking the plant's
fruit, or the bird might peck out one's eyes.[27]
In
1957, the Indiana General
Assembly passed a law to make the peony thestate flower of Indiana, a title which it holds to this day.
It replaced the zinnia, which had been the
state flower since 1931.
Mischievous
nymphs were said to hide in the petals of the Peony, giving it the meaning of
Shame or Bashfulness in the Language of Flowers.
While the peony takes several years to re-establish itself when moved, it
blooms annually for decades once it has done so.[28]
Peonies
tend to attract ants to the flower buds. This is due to
the nectar that forms on the outside of the flower buds, and is not required
for the plants' own pollination or other growth.[29]
Peonies
are a common subject in tattoos, often used along with koi-fish. The popular
use of peonies in Japanese tattoo was inspired by the ukiyo-e artistUtagawa Kuniyoshi's illustrations of Suikoden, a classical Chinese novel. His
paintings of warrior-heroes covered in pictorial tattoos included lions,
tigers, dragons, koi fish, and peonies, among other symbols. The peony became a
masculine motif, associated with a devil-may-care attitude and disregard for
consequence.
Famous
painters of peonies have included Conrad Gessner (ca. 1550) and Auguste Renoir in 1879. Paeonia
officinaliscan be found in the altar picture of Maria im Rosenhag by Schongauer in the former Dominican Church
in Colmar.[30] The Italian Jesuit, painter and architect Giuseppe
Castiglione (1688-1766), who worked at the court of the Qianlong Emperor in the Qing dynasty, painted peonies.
1.
Jump up^ Angiosperm Phylogeny Group
(2009). "bn An update of the Angiosperm Phylogeny Group
classification for the orders and families of flowering plants: APG III" (PDF). Botanical Journal
of the Linnean Society 161 (2): 105–121. doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x.
Retrieved 2013-07-06.
2.
^ Jump up to:a b c Halda,
Josef J.; Waddick, James W. (2004). The genus Paeonia. Oregon, USA: Timber
Press.
3.
^ Jump up to:a b Tamura,
Michio (2007). "Paeoniaceae". In Klaus Kubitski. The Families
and Genera of Vascular Plants IX. Berlin, Heidelberg, Germany:
Springer-Verlag. pp. 265–269.
4.
Jump up^ Christenhusz, M. J. M. & Byng,
J. W. (2016). "The number of known plants species in the world and
its annual increase".Phytotaxa (Magnolia Press) 261 (3):
201–217. doi:10.11646/phytotaxa.261.3.1.
5.
Jump up^ Deyuan, Hong; Kaiyu, Pan; Turland,
Nicholas J. (2001). Flora of China (PDF) 6.
pp. 127–132. Retrieved 2016-05-10.
6.
^ Jump up to:a b c d e Kamenetsky,
Rina; Dole, John (2012). "Herbaceous Peony (Paeonia): Genetics, Physiology
and Cut Flower Production" (PDF). Floriculture and
Ornamental Biotechnology 6 (Special Issue 1): 62–77.
Retrieved 2016-04-29.
7.
^ Jump up to:a b c "Saxifragales". ANGIOSPERM
PHYLOGENY WEBSITE. Retrieved 2016-04-26.
8.
^ Jump up to:a b L.
Watson and M.J. Dallwitz. "Paeoniaceae
Rudolphi". The families of flowering plants.
Retrieved 2016-04-26.
9.
Jump up^ James L. Reveal. 2008 onward. "A
Checklist of Family and Suprafamilial Names for Extant Vascular Plants."
At: Home page of James L. Reveal and C. Rose Broome. (see External
links below).
11.
Jump up^ Wei Wang, An-Ming Lu, Yi Ren, Mary E.
Endress, and Zhi-Duan Chen. 2009. "Phylogeny and Classification of
Ranunculales: Evidence from four molecular loci and morphological
data". Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics 11(2):81-110.
12.
^ Jump up to:a b Jian,
Shuguang; Soltis, Pamela S.;
Gitzendanner, Matthew A.; Moore, Michael J.; Li, Ruiqi; Hendry, Tory A.; Qiu,
Yin-Long; Dhingra, Amit; Bell, Charles D.; Soltis, Douglas E. (2008). "Resolving an Ancient, Rapid Radiation in
Saxifragales". Systematic Biology 57 (1):
38–57.
13.
^ Jump up to:a b Ji, Li
Jing; Wang, Qi; Teixeira da Silva, Jaime A.; Yu, Xiao Nan (2012). "The genetic diversity of Paeonia L.". Scientia
Horticulturae 143: 62–74. Retrieved 2016-05-04.
14.
^ Jump up to:a b c Sang,
Tao; Crawford, Daniel J.; Stuessy, Tod F. (1995). "Documentation
of reticulate evolution in peonies (Paeonia) using internal transcripted spacer
sequences of nuclear ribosomal DNA: Implications for biogeography and concerted
evolution"(PDF). Proceedings of the
National Academy of Sciences of the United States of America 92:
6813–6817.
15.
Jump up^ Sang, Tao (1996). Phylogeny
and Biogeography of Paeonia (PAEONIACEAE), dissertation. The Ohio State
University. cited on"Tao Sang, DISSERTATION, chapter 4". Paeon.
Retrieved 2016-05-19.
16.
Jump up^ Sang, T.; Donoghue, M.J.; Zhang,
D. (1997). "Evolution of alcohol dehydrogenase genes in peonies
(Paeonia): phylogenetic relationships of putative nonhybrid species" (PDF). Molecular Biology
and Evolution 14 (10): 994–1007. Retrieved 2016-05-19.
18.
Jump up^ He, C.-N., Peng, Y., Zhang, Y.-C.,
Xu, L.-J., Gu, J. and Xiao, P.-G. (2010), Phytochemical and Biological Studies
of Paeoniaceae. Chemistry & Biodiversity, 7: 805–838. doi:10.1002/cbdv.200800341
19.
Jump up^ Subhuti Dharmananda. "White
peony, red peony, and moutan: Three Chinese Herbs Derived from Paeonia". Institute
for Traditional Medicine. Retrieved 2016-05-03.
20.
Jump up^ Pauwels, I.; Vervoort, G.
(2009). Pioenen [Peonies] (1: in volle glorie [in full splendor]
ed.). Uitgever Lannoo Uitgeverij. p. 143.ISBN 9020965077.
24.
Jump up^ Sasaki, Sanmi. 2005. Chado:
The Way of Tea: A Japanese Tea Master's Almanac. Translated from the
Japanese by Shaun McCabe and Iwasaki Satoko. Boston: Tuttle. Page 247.
26.
Jump up^ Terese Tse Bartholomew, Hidden
Meanings in Chinese Art (San Francisco: Asian Art Museum/Chong-Moon
Lee Center for Asian Art and Culture), 2006.
27.
Jump up^ Sowerby, James & John Edward.
1899. Ranunculaceae to Cruciferae. London: George Bell & Sons.
Page 69.
29.
Jump up^ "HPS
Frequently Asked Questions: Ants of Peonies". Heartland Peony
Society. Retrieved 2010-05-02.
Wikispecies has information related
to: Paeonia
|
Wikimedia Commons has media
related to Paeonia.
|
·
AFPD: 193356
|
اکتمکت
بفتح همزه و کسر کاف و سکون تای مثناه فوقانیه و فتح میم
و کسر کاف و تا عوام فارس خایۀ ابلیس نامند و درخت آن را در کنار بعضی باغات و
مزرعها می نشانند بجهت آنکه بسبب خار بسیار آن کسی و جانوری داخل آنها نمی تواند
شد و بهندی آن را کرنجوه و کرنج بفتح کاف و رای مهمله و سکون نون و جیم در آخر و
بلغت سانس کرت ها گرگهوله نامند
ماهیت آن
ثمر درختی است پر خار فی الجمله شبیه بدرخت انار و شاخهای
آن پراکنده و برکهای آن ریزه از برک انار در طول کمتر و در عرض زیاده و بی تشریف و
نوک ندارد و بر هر شاخی برکهای آن بسیار و از هر دو طرف محاذی هم رسته و تمام
شاخها و ساق آن پرخار و غلاف ثمر آن شبیه بغلاف استۀ انبه و پر خار و در جوف بعضی
از ان دو دانه و بعضی سه دانه مثلث شکل زیتونی و فادزهری رنک صلب و بر سر آن اندک
نشان نقطه برآمده و در جوف آن مغزی سفید فی الجمله شبیه بمغز فندق و دو پارچه و بی
دهنیت و بسیار تلخ و برک و شکوفۀ آن نیز تلخ و صغیر و کبیر می باشد صغیر آن سبز
رنک و کبیر آن اندک سفید رنک و هر دو در خواص قریب بهم اند و ثمر آن چون خشک شود و
حرکت دهند مغز آن در ان حرکت می کند و چون صلب می باشد پوست آن صدا می کند و لهذا
اکثری شبه نموده آن را سنک دانسته و کفته اند هو حجر فی حجر
ص: 301
طبیعت آن
در سوم سرد و خشک و کرم و خشک نیز کفته اند و شاید این
قول اقوی باشد
افعال و خواص آن
محلل اورام و حابس نزف الدم و خوردن آن مانع تاثیر هوای و
بائی و نصف دانۀ آن با چند دانۀ قرنفل سائیده جهت تسکین وجع قولنج ریحی مجرب و با
دارفلفل و عسل سرشته بمقدار بزرکی ثمر آن جهت حمیات مزمنۀ عتیقه نافع و حمول آن با
شیر دختران سائیده جهت حامله شدن زنان عقیمه موثر و تعلیق آن با ریسمان سرخ بسته
جهت حفظ جنین و بر درخت مثمر جهت منع ریختن ثمر آن موثر کفته اند و اکثر اطبا متفق
اند بر آنکه مسهل ولادت است و چون تا یک هفته و زیاده بر ان روزی سه دانۀ ثمر آن
را در زیر خاکستر کرم نمایند تا پخته کردد پس برآورده مقشر کرده نرم بکوبند و به
آب بخورند جهت نزول آب در کیستین مفید است و حکمای هند آن را دو قسم نیز کفته اند
یکی کبیر و یکی صغیر و کبیر آن را سفید و هر دو در خواص و منافع قریب بهم و کرم و
خشک دانسته می کویند جهت قوت باصره و دفع ریاح و روغن تخم آن را چون بر بدن بمالند
نورانی کرداند و رونق دهد آن را و دانهای جرب را خشک کرداند و بالخاصیه دافع امراض
فرج زنان و جذام و ریاح غلیظه و محتبسه در معده و امعا است و جهت دفع کرم
شکم و بواسیر و فساد قموم و ورم اعضا و برک آن جهت فساد
بلغم و سودا و خون مفید کفته اند و چون مغز آن را در هموزن آن روغن کنجد بجوشانند
که سوخته مانند زغال کردد پس آن روغن را صاف کرده در شیشۀ نکاه دارند و قدری آن را
در زخمهای غائر بچکانند پر و ملتحم سازد و چون سفوف نمایند مغز آن را و بر برک بید
انجیر بپاشند و بر ورم بیضۀ حادث از نزول ماء ببندند مکرر تحلیل دهد آن را اکر
ماده بسیار غلیظ و متوجه جانبی باشد از ان جانب آن را منفجر کرداند و دفع نماید
بدون الم و اذیتی
ص: 302
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
///////////
اکتمکت
صاحب منهاج گوید چوبی است هندی و همو گوید
بندق هندی است و گویند اطموط بود و این قولهای صاحب منهاج همه سهو است و خطا و قول
صاحب جامع در آنجا معتبر بود که آن را حجر العناب و حجر السرو و حجر الولاده خوانند
و بیونانی اناطیطس و معنی آن اسم سنگی است که زائیدن آسان میکند مؤلف گوید مانند حجری
بود بمقدار جوزبوا تیرهرنگ بود و چون بجنبانند مغزی در اندرون وی بجنبد و بغایت املس
و صلب بود و دشوارشکن باشد چنانچه پنداری که سنگی است و سبک بود و چون بشکنند مغزی
سفید تلخطعم در اندرون وی بود و بشکل شاهبلوط بود و بزبان شیرازی گند ابلیس خوانند
یعنی خصیه ابلیس منفعت وی آنست که زنان آبستن و مجموع حیوانات چون در شیب ایشان نهند
آسان بزایند و اگر در صره به بندند و بر ران زن آبستن بندند زود بزاید و از خواص وی
آنست که چون در ادیم بندند و بر ساق چپ بندند آسان بزایند و اگر سحق کنند با شیر زنان
و پشم را بدان بیالایند و زنی که عاقره باشد بخود بگیرد بفرمان خدای تعالی آبستن گردد
و ابن مؤلف گوید روغن مغز وی درد زهار و خصیه کودکان را نافع بود و شریف در خواص آورده
است که چون در دست گیرند و با کسی مخاصمه کنند غالب آیند و اگر بر درختی بندند که برمیاندازد
دیگر برنیندازد و ابن ماسویه گوید بدل آن فاوانیا است و گفتهاند که اکتمکت چوبی است
که بیخ او را در اول شب پائیز میکنند مانند پنیر تر است و چون شب برابر قطب نهند سخت
میشود مانند سنگ و اگر در تازگی بر دست بمالند فی الحال سوراخ کند و چون سخت شود هرکه
را شبکوری باشد بشیر دختران بسایند و در چشم کشند نافع بود و اگر بر گردن اسب بندند
هیچ اسب در دویدن از او نتواند گذشت
صاحب مخزن الادویه مینویسد: اکتمکت بفتح
همزه و کسر کاف و سکون تا و فتح میم و کسر کاف عوام فارس خایه ابلیس نامند و درخت آن
را در کنار مزارع مینشانند بجهت آنکه بواسطه خار زیاد از ورود جانوران جلوگیری میکند
و بهندی آن را کرنجوه و کرنج و ساگرگهوله نامند و آن ثمر خارناک درختی پرخار است ثمر
آن شبیه بغلاف دسته انبه و پرخار و در جوف آن دو یا سه دانه مثلثیشکل است ...
اختارات بدیعی
//////////
اكتمكت (سنگ عقاب):
دارويى است هندى كه كار فاوانيا (عود الصليب) را
انجام مىدهد. اندامان سر: جاى بالا آمدن بخار را بدان اندايند
در منع صر سودمند باشد.
/////////
/////////
Nickernut
From Wikipedia, the free encyclopedia
Nickernuts in fruit from C. bonduc
Nickernuts or nickar
nuts are smooth, shiny seeds from
tropicalleguminous shrubs,
particularly Caesalpinia bonduc and C.
major,[1] both known by the
common name warri tree. C. bonduc produces gray nickernuts,
and C. major produces yellow. Accordingly, these species are
locally known in the Caribbean as
"grey nickers" and "yellow nickers".
In
the Caribbean, nickernuts are used to play mancala games such asoware.
The nickernut is marble-like and good for other uses, such as forjewellery; it is also sometimes ground up to
make a medicinal tea.[1]
Caesalpinia and Merremia seeds sometimes drift long
distances. In 1693 James Wallace referred
to them being often found in Orkney: "After Storms
of Westerly Wind amongst the Sea-weed, they find commonly in places expos'd to
the Western-Ocean these Phaseoli . . . . [F]rom the West-Indies, where they
commonly grow, they may be thrown in onIreland, the Western parts of Scotland and Orkney".[5] In 1751 Erich Pontoppidan described one found on
the coast ofNorway: "It is of the size of a chestnut,
obicular, yet flat, or as it were compressed on both sides. Its colour is a
dark brown yet in the middle, at the junction of the shells, it is varied with
a circle of shining-black, and close by that another of a lively red, which
have a very pretty effect".[6] They were known as
'sea beans' in Scandinavia, where one has been found fossilised in a Swedish
bog,[7] and 'Molucca beans'
in the Hebrides, where a visitor to Islay in
1772 wrote of them as seeds of "Dolichos wrens, Guilamdina
Bonduc, G. Bonducetta, and mimosa scandens . .
. natives of Jamaica".[8] The 1797 Edition of
the Encyclopaedia
Britannica said that they were used only for "the
making of snuff-boxes out of them";[9]however, there is a long
tradition of using them as amulets for good luck,[2] banishment of ill
luck[10] or to ease
childbirth.[11]
Caesalpinia bonducUnripe nickernut seed
pods at Port Canaveral,Florida.
1. ^ Jump up to:a b "The
Fabulous Nickernuts", Wayne's Word vol. 6 no. 3, Fall 1997,
retrieved 1 June 2010.
2. ^ Jump up to:a b West
Word March 2002, retrieved 1 June 2010.
3. Jump up^ "Gray Nickarbean or Sea Pearl". A
Sea-Bean Guide. Archived from the original on December 25, 2008.
Retrieved 2009-01-28.
4. Jump up^ "Nickarbeans and Sea Pearls".
Beachbeans.com. Archived from the original on February 26, 2009.
Retrieved 2009-03-23.
5. Jump up^ James Wallace, A Description
of the Isles of Orkney, 1693, 2nd ed. ed. John Small, Edinburgh: William
Brown, 1883, OCLC 4383160, p. 183.
6. Jump up^ Cited in Jack D. Forbes, The
American Discovery of Europe, Urbana: University of Illinois, 2007, ISBN 0-252-03152-0, p. 29.
10. Jump up^ Forbes, pp. 29-30: tied around children's necks in the
Hebrides around 1700, the white ones used as talismans as late as 1948 and
called "St. Mary's beans".
11. Jump up^ Audrey Meaney, "Drift Seeds and
the Brísingamen",Folklore 94.1 (1983) 33-39, p. 33.
In addition to 'sea-beans' they are called lausnarsteinar, 'birth
stones', Icelandand vettenyrer, 'wight kidneys',
in the Faroes and Norway.
·
E. Charles Nelson and P.
H. Oswald. Ed. Wendy Walsh. Sea Beans and Nickar Nuts: A Handbook of
Exotic Seeds and Fruits Stranded on Beaches in North-Western Europe.
Botanical Society of the British Isles, 2000. B.S.B.I. Handbooks for Physical
Identification 10. ISBN 0-901158-29-1
Wikimedia Commons has media
related to Nickernut.
|
//////////////
Caesalpinia bonduc
From Wikipedia, the free encyclopedia
Caesalpinia bonduc
|
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Family:
|
|
Genus:
|
|
Species:
|
C. bonduc
|
Caesalpinia bonducella (L.) Fleming
Caesalpinia crista auct. Amer. Guilandina bonduc L. Guilandina bonducella L.[1] |
Caesalpinia
bonduc,
commonly known as Gray Nicker, is a species of flowering plant in the senna family, Caesalpiniaceae,[1] that has a pantropical distribution.[2]It is a vine-like shrub
that reaches a length of 6 m (20 ft) and scrambles over other
vegetation. Stems are covered in curved spines.[3] Its 2 cm
(0.79 in) gray seeds,[4]known as nickernuts,[5] are buoyant and
durable enough to be dispersed by
ocean currents.[2]
Caesalpinia bonduc leaves
seeds
1.
^ Jump up to:a b "Taxon: Caesalpinia
bonduc (L.) Roxb.". Germplasm
Resources Information Network. United States Department of Agriculture.
2006-10-26. Retrieved2010-12-06.
2.
^ Jump up to:a b Cody,
Martin L. (2006). Plants on Islands: Diversity and Dynamics on a
Continental Archipelago. University of California Press. p. 161. ISBN 978-0-520-24729-1.
3.
Jump up^ Oudhia, P., 2007. Caesalpinia bonduc
(L.) Roxb. [Internet] Record from PROTA4U. Schmelzer, G.H. & Gurib-Fakim,
A. (Editors). PROTA (Plant Resources of Tropical Africa / Ressources végétales
de l’Afrique tropicale), Wageningen, Netherlands.
4.
Jump up^ Nelson, Gil (1996). The
Shrubs and Woody Vines of Florida: a Reference and Field Guide.
Pineapple Press Inc. pp. 177–178. ISBN 978-1-56164-110-9.
5.
Jump up^ "Gray Nickarbean or Sea Pearl Caesalpinia
bonduc". A Seabean Guide. seabean.com.
Retrieved 2010-12-07.
Media related
to Caesalpinia
bonduc at Wikimedia Commons Data related toCaesalpinia
bonduc at Wikispecies
·
EOL
·
Dressler, S.; Schmidt, M.
& Zizka, G. (2014). "Caesalpinia bonduc". African
plants – a Photo Guide. Frankfurt/Main: Forschungsinstitut
Senckenberg.
This Caesalpinioideae-related article is a stub. You can help Wikipedia byexpanding it.
|
///////////
Aetites
From Wikipedia, the free encyclopedia
For
the mushroom, see Mycena aetites or Mycena for the genus.
In
the magico-medical
tradition of Europe and the Near East, the aetites (singular
in Latin) or aetite (anglicized) is a stone used to promote childbirth. It is also called an eagle-stone,[1] aquiline,
or aquilaeus. The stone is said to preventspontaneous abortion and premature delivery, while shortening labor and parturition for a full-term birth.[2]
From Theophrastus onwards, the belief is also
recorded that the stone had the ability to "give birth" to other
stones, based on the crystals found within. This fed into the belief that at
least some minerals could be gendered into male and female forms.[3]
Contents
The
aetites is a type of hollow geode; inside, small loose
pieces rattle when shaken.[4] An official
publication of the United States
Bureau of Mines in 1920 defined an aetite as:
A
nodule consisting of a hard shell of hydrated oxide of
iron, within which the yellow oxide becomes progressively softer
toward the center, which is sometimes quite empty.
The American
Geological Institute defines the eaglestone as "a
concretionary nodule of clay ironstone about the size of a walnut that the
ancients believed an eagle takes to her nest to facilitate egg-laying."[6]
According
to Dioscorides (5.160), the aetite should be
fastened to the left arm to protect the fetus;
at the time of birth, it should be moved to the hip area to ease delivery.[7] He also recommends
them for the treatment of epilepsy, and says that
when mixed with meat they will "betray a thief".[8] Pliny describes four types of aetites in
his Natural History[9] and outlines their
magico-medical use:
Attached to pregnant women or to cattle, in
the skins of animals that have been
sacrificed, these stones act as a preventive of abortion, care being
taken not to remove them till the moment of parturition; for otherwiseprocidence of the uterus is the result. If, on the other
hand, they are not removed at the moment when parturition is about to ensue,
that operation of Nature cannot be effected.[10]
The
4th-century A.D. magico-medical text Cyranides also claims that the aetite
worn as an amulet can prevent miscarriage caused by
female demons such as Gello.[11]
Jewish women
used birthing stones, and the Talmud refers to the "preserving
stone," worn as an amulet even duringShabbat to prevent miscarriage.[12] Although medieval sources point to the
eagle-stone, the identification is not certain.Rabbis in medieval France and Germany, and a Polish talmudist
in the 16th century, describe the stone as hollow, with a smaller stone inside:
"the stone within a stone represented a fetus in the womb." One
medieval French source says that the stone "is pierced through the middle,
and is round, about as large and heavy as a medium sized egg, glassy in
appearance, and is to be found in the fields."[13]
The
aetite, to be carried by pregnant women on
their right side, is mentioned by Ruberto
Bernardi in his 1364 book of popular medical lore. The Italian Renaissance philosopher Ficino ascribes the aetite's ability to
ease childbirth to theastrological influences
of the planet Venus and the Moon.[4] In 1494, Isabella d'Este, the marchesa of Mantua, expressed her confidence in the power
of these stones. The aetite appears in a Spanish work on natural magic by Hernando
Castrillo, first published in 1636.[14] Alvaro Alonso Barba's
work on metallurgy (Madrid,
1640) touts the efficacy of theaetites, advising that the stone be tied
to the left arm to prevent spontaneous abortion, and to the right arm for the
opposite effect. The work was widely reviewed, reprinted and translated.[15]
The
1660 book Occult Physick said the aetite
is
white and round like a Tennis-ball, and hath a stone that shaketh within it.
Being worn it delivereth women in their extremity, but at any other time it is
not to be used by them that are with Child. It is good to be worn for the Stone
… Feavers and Plague. It doth also dissolve the knobs of the Kings Evil (i.e.,
scrofula), being bound to the place grieved.
Aetite,
along with bloodstone[17] (hematite), was the subject of a 1665 book by
J.L. Bausch, municipal physician ofSchweinfurt and founder of the Academy of the
Curious as to Nature. Bausch, however, cautions that empty promises
of the stone's powers exceed the limits of both medicine and nature.[18] Thomas Browne affirmed the stone's
application toobstetrics in
his Pseudodoxia Epidemica (1672),
but doubted the story about eagles.[19]
·
Harris, Nichola
Erin, The idea of lapidary medicine, 2009, Rutgers University,
Ph.D. dissertation (book forthcoming),available online as PDF
·
Stol, Marten. Birth
in Babylonia and the Bible. Styx Publications, 2000. Limited preview online.
1. Jump up^ The eagle-stone is defined as
"the common name of the aetite" by Thomas Wright, Dictionary
of Obsolete and Provincial English (London, 1886), p. 414 online.
2. Jump up^ Sarah Iles Johnston, Restless
Dead: Encounters Between the Living and the Dead in Ancient Greece (University
of California Press, 1999), p. 167 online.
4. ^ Jump up to:a b Jacqueline
Marie Musacchio, The Art and Ritual of Childbirth in Renaissance Italy (Yale
University Press, 1999), p. 140online.
5. Jump up^ Albert H. Fay, A Glossary of
the Mining and Mineral Industry (Washington Government Printing
Office, 1920), p. 18 online.
6. Jump up^ American
Geological Institute, Dictionary of Mining, Mineral, and
Related Terms (Birkhäuser, 1992, 2nd ed. 2003), p. 179 online.
13. Jump up^ Stol, Birth in Babylonia and
the Bible, p. 51; Michele Klein, A Time to Be Born: Customs and
Folklore of Jewish Birth (Jewish Publication Society, 2000), p.
38 online.
15. Jump up^ Full title Arte de los
metales en que se enseña el verdadero beneficio de los de oro y plata por
açogue. El modo de fundir los todos y como se han de refinar y apartar unos de
ostros. Thorndike, pp. 258 and 260.
16. Jump up^ William Williams
"Philosophus", Occult Physick (London, 1660), p. 94,
quoted in Thorndike, p. 321 online.
17. Jump up^ The word "hematite" derives
from Greek hema-, "blood"; but in modern usage,
bloodstone may refer to heliotrope.
18. Jump up^ Full title in Latin Scediasmata
bina curiosa de lapide haematite et aetite ad mentem Academiae Naturae
Curiosorum congesta. Lynn Thorndike, A History of Magic and
Experimental Science, p. 262 online.
19. Jump up^ Thomas Browne, Pseudodoxia Epidemica (1672)
II. v. 9, as cited by Stol, Birth in Babylonia and the Bible, p.
50, note 15.
20. Jump up^ Thorndike's multi-volume classic work
is available widely online, where it is often not identified accurately by
volume and year.