قلیه←قلی
قلی . [ق َ لا ] (ع اِ) قلیا. قِلْی ْ. قلی الصباغین . شب العصفر. (مخزن
الادویه ). و در اصفهان گهلا و در خراسان شخار* و در گیلان و شیراز قلیا و به هندی
سجی و ساجی و درکابل اشغار نامند. و آن چیزی است متخذ از اشنان سوخته بدین نحو که
برزمین اندک کودی میکنند و بر آن اشنان تازه ٔ بسیار جمع میکنند و بالای آن نی و
خار یا هیمه آتش میزنند اندک رطوبتی از آن سیلان مینماید و در آن مجتمع و منجمد
میگردد و هر چند در آن اشنان رطوبت و چسبندگی زیاده باشد زیاده بعمل می آید تاآنکه
مانند قرصی و گرده ٔ بزرگی والا مانند حبهای بزرگ و کوچک میباشد و از نبات رمث و
رمرام نیز بعمل می آورند و در بلاد کرمان و روم و ملتان خوب بعمل می آید و رومی
بهترو قرصهای آن بزرگ و صاف و ملتانی اکثر ریزه با خاکستر آمیخته و مسموع گشته و
در ملتان نیز از اقراص بعمل می آید و در جایی که گیاه آن را می سوزانند ظرفی سفالی
شبیه به دیگچه دفن مینمایند که رطوبت سایله ٔ از آن در آن جمع و منعقد گردد و آن
بسیار خوب می شود و بهترین این صاف سیاه براق شبیه به حجرالرحی است که قوف نامند و
بعد از آن ممزوج به رمث و رمرام آنچه مانندخاکستر سیاه که در آن پارچهای کوچک باشد
زبون و جزءاعظم صابون است طبیعت آن در چهارم گرم و خشک و با قوت سمیت افعال و خواص
آن ، جالی و محرق و اکال و اقوی از ملح بمراتب اعضاء الغذاء و چون آن را هفت مرتبه
در آب حل کنند و بجز علقه تصفیه نموده منعقد سازند آشامیدن یک قیراط آن جهت تقویت
معده و انهضام طعام و آوردن اشتها و قطع بلغ و رفع قی مایوس العلاج و تحلیل ورم
طحال العین و اکتحال آن رافع بیاض چشم حیوانات ،القروح و الثآلیل و غیرها، طلای آن
خورنده ٔ گوشت زاید زخمها و زایل کننده ٔ ثآلیل و نواصیر و برص و بهق و جرب رطب سعفه
المضار یک درم آن کشنده درهمان روز و دو درم آن در ساعت و قابل العلاج نیست و
بالجمله مداوای آن مداوای صابون خورده و آشامیدن ادهان و امراق چرب و قی نمودن است
و در اطلیه استعمال آن به تنهایی ممنوع است و بدون ادهان زیرا که محدث یبسی است که
رفعآن دشوار است وچون آن را در روغن حل کنند و بر انگور بپاشند بزودی آن را مویز
گرداند. (مخزن الادویه.(
* شخار. [ ش َ ] (اِ) قلیا را گویند که صابون پزان به کار برند
و بهترین وی آن است که از اشنان سازند و در وی خواص عجیبه بسیار است . (برهان ).
اشخار. (جهانگیری ). قلیا باشد که صابون گران به کار برند. (فرهنگ سروری ). آنچه
رنگ رزان و گازران به کار برند. به هندش سیاحی نامند. (شرفنامه ٔ منیری ). قلیه
سنگ ،یعنی چیزی باشد که گازران بدان جامه شویند و صابون پزان و رنگریزان بکار
دارند. (لغتنامه ٔ اسدی نسخه ٔ مدرسه ٔ سپهسالار). قلیا که از اشنان گیرند و در
صابون پزی بکار برند. (ناظم الاطباء). نام خاکستری است که از سوزاندن ساقه ٔ گیاه
اشنیان (از تیره ٔ اسفناجیان ) به دست می آید که مواد قلیائی زیاد دارد و در صابون
سازی به کار میرود. (گیاه شناسی گل گلاب ص 274 ).
/////////////////
قلی. نیکوترین آن بود که از اشنان گیرند و قلی الصباغین
و شب العصفر نیز گویند و به شیرازی قلیه خوانند طبیعت آن گرم بود در چهارم و خشک بود
محرق و اکال بود و به قوت‌تر از نمک بود بهق و جرب را نافع بود و گوشت زیاده بخورد
و سعفه و جرب‌تر و قوبا را نافع بود طلا کردن
______________________________
بنوشته صاحب مخزن الادویه: قلی بفتح و
کسر قاف هر دو آمده و آن را در اصفهان کهلا و در خراسان شخار و در گیلان و شیراز قلیا
و بهندی سجی و ساجی و در کابل اشفار نامند و آن چیزی است متخذ از اشنان سوخته
ابو ریحان در صیدنه می‌نویسد: قلی شخار
است که با و جامه شویند و آن خاکستر درخت طاق است که عرب او را اغضا گویند
اختیارات بدیعی، ص: 356
/////////////////
علف شوره
اشاره
در ایران انواع آن را به‌طور کلی «شوره» و «علف شوره» و در
خوزستان با نام محلی «قاقله» می‌نامند. در کتب طب سنتی با نامهای «اشنان» و «حرض»،
«اشنان گازران»، «خرء العصافیر» (فضله گنجشک) آمده است. به فرانسویSoude وKali و به انگلیسیSaltwort وGlass wort گفته می‌شود. گیاهانی هستند از
خانواده اسفناجChenopodiaceae . در ایران گونه‌های
متنوعی از آنها می‌روید که نام علمی و محل رویش تعدادی از آنها به شرح زیر میباشد:
1.Salsola arbusta Pall
.. و مترادف آنSalsola arborscens L .f .. این گیاه را در
بلوچستان با نامهای محلی «نرّوک»، «رندوک»، «رندو» و «نرّوند» می‌شناسند.
درختچه‌ای است کوچک. برگهای آن خطّی، کمی دراز، متناوب. خیلی
پرشاخه که به مصرف تعلیف شتر می‌رسد. این درختچه در مناطق خشک و شوره‌زار ایران بین
راه شاهرود و گرگان، همدان و در شمال بلوچستان و زاهدان دیده می‌شود.
2..S .aurantiaca Bge
. این گیاه نیمه‌چوبی است و پوشیده از کرک میباشد. در شوره‌زارهای اطراف تهران در
دامنه‌های البرز در گنداب. در راه بین تهران و قزوین.
بین کاشان و قم. در اصفهان در کوه زوفا و در کوه صفه جلفا
و در آذربایجان و در فارس بین نیریز و شیراز و سروستان دیده می‌شود.
3.S .dendroides Pall
. و مترادفهای آنS .verrucosa M .B . وS
.Georgica Bge . وS .foetida Pauls وS
.vermiculata M .B . میباشد. این
معارف گیاهی، ج5، ص: 263
درختچه در سواحل شمال ایران در شنزارهای ساحلی در فرح‌آباد
ساری دیده می‌شود. دارای مقدار زیادی پروتید است و به مصرف تعلیف دام می‌رسد.
4.S .richteri Karel
. و مترادفهای آنS .arborescens var richteri Moq
. وS .arbuscula var angustifolia Fenzl . میباشد. این درختچه
بین شاهرود و میامی و طبس و بیابان بین انارک و چوپانان دیده می‌شود.
5.S .nitraria Pall
. و مترادف آن.S .spissa M .B . درختچه کوچکی است
که بین نظنز و کاشان و در راه چوپانان در کویر دیده می‌شود.
6.S .soda L . گیاهی است یکساله
با شاخه‌های کوتاه و متناوب و برگهای آن گوشتی نیمه‌استوانه‌ای. میوه آن درشت و متورم.
این گیاه در سواحل بحر خزر و در آذربایجان در اطراف تبریز دیده می‌شود.
7..S .sogdiana Bge
. گیاهی است یکساله بدون کرک. ساقه آن کمی ضخیم.
برگهای آن خطی کمی دراز و گوشتی. این علف شوره در اراضی شور
شمال ایران در بین کرمان و یزد دیده می‌شود.
8..Salsola kali L
. این گیاه در کتب طب سنتی با نام «حرض» و «شوک احمر» آمده است. به فرانسویKali و به انگلیسیSaltwort گفته می‌شود. گیاهی است یکساله
ساقه‌های آن بدون کرک و یا کمی کرک‌دار با یک ساقه مرکزی قایم مشخص و برگهای آن ریز
و کوچک گوشتی و بدون دمبرگ که نوک آن تیز و خاردار است.
این گیاه تقریبا در کلیه مناطق ایران در کرج. در دامنه‌های
شمالی البرز- آذربایجان در تبریز و در بلوچستان می‌روید. در بلوچستان با نامهای محلی
«گل چاه» و «جاقون» شناخته می‌شود و از علوفه شتر است.
9..S .foetida Del
. گیاهی است چوبی و به رنگ مایل به قهوه‌ای پوشیده از غبار آردی خاکستری. برگهای آن
متناوب، خیلی ریز و کمی گوشتی است. این گیاه در بلوچستان می‌روید و با نامهای محلی
شناخته می‌شود. در شمال بلوچستان در سیبی با نام «حاشک» نامیده می‌شود و از علوفه شتر
است. در نظیر آباد در سیبی آن را «لاتا» هم می‌گویند و از آن قلیا می‌گیرند و برای
تعلیف شتر و بز به کار میرود. و در درّه حریرود آن را «شورا» و «شوراگ» نامند.
ترکیبات شیمیایی
در علف شوره گونهS .Kali که مورد بررسی قرار گرفته مقداری اکسالیک اسید
معارف گیاهی، ج5، ص: 264
یافت می‌شود.
توضیحی درباره اشنانها و خواص و کاربرد آنها
چون برگهای گیاه اشنان لکه را پاک می‌کند برای شستن لباس استفاده
می‌شود و به همین علت در بعضی کتب آن را اشنان گازران و یا غاسول نیز ذکر میکنند.
به‌طور کلی سابقا از اشنانها سود گرفته می‌شد و از خاکستر گیاه برای تولید سود[384]
استفاده می‌شده است. برای این کار علف شوره‌ها به خصوص انواع درختچه آن را در گودالی
ریخته و روی آن نی و خار ریخته آتش می‌زدند مایعی از گیاه خارج می‌شد که پس از سرد
شدن منجمد شده و به صورت قطعاتی درمی‌آمد که آن را «قلا» یا «قلیا» می‌نامیدند که در
صنعت شیشه‌گری و صابون‌سازی مصرف می‌شده است و به این علت است که نام این گیاهان را
به انگلیسیGlasswort گویند.
در سند هندوستان مرسوم بود، ظرفهای سفالی را که بعد از پخته
شدن قرمز می‌شده با مالیدن برگهای علف شوره به رنگ سیاه درمی‌آوردند.
انواعی از گیاه را که دارای برگها و ساقه‌های سفید است «خرء
العصافیر» نامند. از این گونه بیشتر برای شستن لباس استفاده می‌شده است.
گیاه اشنان یا علف شوره یا سود که معمولا در باتلاقهای آب
شور و یا در شوره‌زارها و در سواحل شور دریا می‌روید سابقا منبع عمده و شاید منبع اصلی
تولید ماده سود بوده است.
از نظر شیمیایی ماده سود که از گیاه اشنان گرفته می‌شود کربنات
خنثی سدیم است که در طبیعت مخلوط با سایر مواد وجود دارد. در حال حاضر سود خالص را
به‌طور صنعتی تهیه مینمایند و سود صنعتی به شکل گرد سفید و یا به صورت دانه‌های بلورین
است که اگر بلورهای آن در مقابل هوا قرار داده شود آب خود را از دست داده به صورت گرد
درمی‌آید. این گرد کاملا و بخوبی در آب حل می‌شود.
سود یا کربنات سدیم تجارتی در مصارف خانگی برای پاک کردن و
تمیز کردن لوازم آشپزخانه و برای شستن لباس و پارچه به کار میرود. در صنعت شیشه‌سازی
و تولید صابونهای سخت و در گروه وسیعی از ترکیبات شیمیایی مصرف دارد. از نظر دارویی
انواعی از املاح سود در پزشکی کاربرد دارند از جمله بی‌کربنات دو سود یا
معارف گیاهی، ج5، ص: 265
جوش شیرین، فسفات دو سود، بنزوات دو سود، سالیسیلات دو سود
و ...
سود محرّق 385] یاNaoH که از ترکیب اکسید سدیم با آب
حاصل می‌شود همان طور که از نامش پیداست سوزاننده است و پوست را می‌سوزاند و به اصطلاح
طب سنتی خورنده یا اکال است و در تولید صنعتی صابونهای سخت و در صنعت تصفیه نفت و سایر
صنایع کاربرد دارد.
در هند از علف شوره گونهS .Kali برای دفع کرم استفاده می‌شود و از گیاه گونهS .foetida نیز به عنوان ضد کرم و کرم‌کش مصرف میکنند و خاکستر آن را برای رفع ناراحتی
پوست و خارش روی پوست می‌مالند. البته چون گیاه بدبو است خوردن آن مشکل است.
اشنان یا علف شوره از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی خیلی
گرم و خشک است و از نظر خواص معتقدند که مدّر است. مصرف 2 گرم از برگ و ساقه گیاه مدّر
قوی است و بازکننده انسداد و گرفتگی‌های مجاری میباشد. خوردن 10 گرم از گیاه سبز مسهل
زردآب و صفرا است و برای استسقا نافع است. خوردن 4 گرم آن قاعده‌آور است. مالیدن عصاره
آن روی زخم برای از بین بردن گوشت زاید زخم مؤثر است چون سوزاننده است. اشنان برای
مثانه مضر است و از این نظر باید با عسل خورده شود.
توجه: در حال حاضر مصارف طبی دارویی علف شوره‌ها به سبب خطری
که مصرف زاید بر حد مجاز آن دارد به کلی کنار گذارده شده و از آنها در مصارف صنعتی
و به علاوه از ترکیبات املاح سود به صورت دارو استفاده می‌شود که فوقا ذکر شده است.
گونهS .Kali ملیّن و مدّر است و خوردن آن در حد مجاز و به مقدار
محدود برای رفع عوارض کمی ویتامینC مفید است. از خاکستر گیاهان دیگری
از خانواده اسفناج نیز سود یا سالیکور استخراج می‌شود که به اشنان بحری معروف‌اند و
دو گونه آن را در اینجا ذکر می‌کنیم:
اشنان بحری که در کتب قدیم با نامهای «قلی» و «غاسول» و «اشنان
گازران» نیز آمده است. به فرانسویSalicorne وSalicorne
commune
وSalicorne herbacee و به انگلیسیGlasswort گفته می‌شود. گیاهی است از خانواده اسفناجChenopodiaceae نام علمی دو گونه آن یکیSalicornia herbacea L
. و
معارف گیاهی، ج5، ص: 266
مترادف آنS .annua Eng . و دیگریSalicornia
fruticosa L . و مترادفهای آنS .arabica L . وS
.europaea L .var fruticosa L . میباشد.
مشخصات
1. گونهS .herbacea گیاهی است یکساله، کوچک (40-
10) سانتیمتر و خیلی پرشاخه. شاخه‌ها بندبند. برگها ریز و رشدنکرده و شاخه‌ها به رنگ
مایل به قرمز است.
این گیاه معمولا در خرابه‌ها و در اراضی شور و خشک می‌روید.
گیاه تازه مصرف غذایی دارد و با سرکه مثل خیارشور و یا مانند لوبیای سبز می‌پزند و
می‌خورند.
در ایران در اطراف تهران، ورامین، دامنه‌های البرز، مردآباد
کرج و در بندر گز و در آذربایجان به‌طور خودرو دیده می‌شود و اغلب کنار دریاها می‌روید.
2. گونهS .fruticosa به ارتفاع 40- 30 سانتیمتر و
با شاخه‌های متعدد و برگها بدون دمبرگ، باریک، کوتاه و رشدنکرده به عرض یک میلی‌متر
و به طول 6- 5 سانتیمتر به رنگ سبز مات. گلهای آن به رنگ مایل به سبز. این گیاه در
غرب ایران در دشتهای شور اراک و در جنوب غربی بلوچستان می‌روید.
ترکیبات شیمیایی
از نظر ترکیبات شیمیایی در اشنان بحری نیز اکسالیک اسید یافت
می‌شود. در اندام گیاه مقدار زیادی آب (حدود 90 درصد) است. به علاوه دارای بتائین،
کولین و استرول میباشد.
خواص- کاربرد
اشنان بحری برای عوارض کمی ویتامینC استفاده می‌شود و به علاوه مقوی، مدّر و تصفیه‌کننده خون است و خوردن آن برای
کاهش اوره خون مفید است.
معمولا به صورت خام مانند سبزی خوردن و یا ترشی که در سرکه
خوابانیده شده باشد و یا قطعاتی از آن را مانند لوبیای سبز می‌پزند و می‌خورند. شیره
گیاه برای رفع عوارض کمی ویتامینC در بدن نافع است. از خاکستر اشنان
بحری نیز سود گرفته می‌شود.
به گیاهان دیگری از خانواده اسفناج ولی از جنسSeidlitzia نیز اشنان گویند که نام دو گونه معروف آنها در اینجا ذکر می‌شودSeidlitzia
rosmarinus (Bge .)
معارف گیاهی، ج5، ص: 267
Ehrenb.
که مترادف آنSuaeda rosmarinus Bge
. میباشد. درختچه بیابانی است از خانوادهChenopodiaceae نامهای محلی آن «اشنان» و «اشنون» و «اشنیان» و در سبزوار «زالک» و مانند علف
شوره‌ها «حرض» و «غاسول» گفته می‌شود.
این گیاه دارای برگهای متقابل، گوشتی، دراز و نازک است. ساقه‌های
آن صاف سفیدرنگ میباشد، در کویرهای نمک و شوره‌زارهای امیران می‌روید. در شاهدشت کرج،
در دامغان تا سبزوار، کویرهای مرکزی بم، بیاضه، اطراف یزد، کرمان و فارس دیده می‌شود.
از نظر کاربرد دارای خواصی مشابه علف شوره است.
2..Seidlitzia florida (M .B .) Bge
. گیاهی است یکساله با برگهای ضخیم و شیره‌دار. ساقه افراشته با شاخه‌های ساده و برگها
متقابل. گلها کوچک و در قسمت پایین در لابلای برگها ظاهر می‌شود.
این گیاه در دامنه‌های البرز، اطراف تهران، مردآباد کرج، بین
قزوین و تهران، در آذربایجان نزدیک خرابه‌های رشدیه، در اصفهان اطراف مورچه‌خوار، در
غرب در اراک در بخش جاپلق، در استپ شوره‌زار ویسم، در جنوب شیراز، کوه سیاهه و قهوه‌خانه
دیده می‌شود.
معارف گیاهی، ج5، ص: 268
////////////
سالیکورنیا (Salicornia) گیاهی‌است از تیره اسفناجیان که در خاک غیر حاصلخیز و صحرا قابل
کشت است و حتی با آب شور دریا در کنار هر آب دیگر نیز قابل آبیاری است.
سردهٔ سالیکورنیا در ایران یک گونه گیاه
علفی یکساله باتلاقی شور-روی دارد که معمولاً در کنار رودخانه‌ها و دریاچه‌های آب
شور کناره‌های دریای عمان و خلیج فارس می‌روید.[۲] dr
محتویات
[نمایش]
مشخصات گیاه‌شناسی[ویرایش]
سالیکورنیا گیاهی شورزی، آبدار و یکساله از خانوادهٔ اسفناجیان میباشد. رویشگاه طبیعی این گیاه نمک زارها،
سواحل دریا، باتلاق‌ها ومرداب‌های شور اروپا، جنوب آسیا، شمال آمریکا و جنوب آفریقا است. این گیاه با نامهای تجاری (Sea Beans) یا لوبیای دریایی، (Glasswort، Pickleweed) یا علف هرز ترشی و (Marsh Samphire) یا رازیانه آبی مرداب در دنیا شناخته می‌شود. ارتفاع این گیاه
کمتر از ۳۰ سانتیمتر است. ساقه‌ها بند بند و آبدار، برگها کوچک و به شکل فلس‌های
تحلیل رفته می‌باشند به نحوی که در نگاه نخست گیاه بدون برگ به نظر می‌رسد
(نگارهٔ۱ سالیکورنیا را ببینید). گلها هرمافرودیت بوده که در فاصله‌های بندهای ساقه ایجاد می‌شوند
(نگارهٔ۲ گلهای سالیکورنیا). گرده افشانی توسط باد انجام می‌شود. میوه‌ها کوچک و
آبدار و بشکل یک بذر منفرد می‌باشند که همراه با کامل شدن مراحل رشد میوه، گیاه از
سبز به قرمز تغیر رنگ می‌دهد. گیاه سالیکورنیا از نظرنوع چرخهٔ فتوسنتزی دارای چرخه C4 میباشد.
شکل ۱:برگهای تحلیل رفته سالیکورنیا
شکل ۲: گلهای سالیکورنیا
ویژگی‌ها[ویرایش]
گیاهی که تاکنون به عنوان گیاهان شوره‌زی و شورزی یا نمک‌خواه شناخته
می‌شد، با برگهای آبدار نمکین آن در گرمای جهنمی و خاک رقت انگیز، با مقداری
بیشتر از آبیاری معمولی آن هم با آب شور دریا رشد و نمو می‌کند.
چندین کشور، سالیکورنیا و دیگر گیاهان مقاوم به آب شور را به عنوان منبع تأمین غذا
بررسی میکنند. این گیاهان، گیاهانی کارآ برای بیابان زدایی نیز می‌باشند.
سودمندی[ویرایش]
سالیکورنیا را می‌توان در برخی رستوران‌ها
به عنوان نوعی خزهٔ دریایی، به صورت خام و یا بخارپز شده خورد و یا به عنوان روغن
پخت‌وپز و ترکیب غذایی غنی از پروتئین نیز استفاده کرد.
برنامه[ویرایش]
شرکتی اخیراً ۱۰۰۰ هکتار سالیکورنیا را در
روستای سانورا (Sanora)
کاشته‌است، جایی که هاجز تحقیقات مقدماتی را برای دهه‌ها انجام داده‌است، این نهال‌ها،
بذر مورد نیاز در طرح سرمایه‌گذاری مشترک واقع در ۵۰ مایلی شمال ساحل شهر باهیا دکینو (Bahia de Kino) را تأمین میکنند. شرکت (Global Seawater) قصد دارد ۱۲۰۰۰ هکتار از
آنجا را جهت انجام رؤیای بزرگترین مزرعهٔ آبیاری دریایی بخرد یا اجاره کند.
طرح این است که کانالی در داخل صحرا زده شود
تا آب دریا را جهت تغذیهٔ استخرهای تجاری پرورش ماهی و میگو به داخل صحرا هدایت
کند و به جای برگرداندن آب به داخل دریا، شرکت قصد دارد از طریق کانال آب را بیشتر
به داخل صحرا برده و از آن جهت آبیاری سالیکورنیا برای تولید سوخت زیستی استفاده
کند. توقفگاه بعدی آب دریا سرزمین جلگه‌ای مصنوعی خواهد بود، این جنگل‌هایمانگرو را می‌توان به آلوده کننده‌ها فروخت تا مطابق شرایط
بودن شکاف‌های هسته‌ای آن طبق پروتکل کیوتو در رابطه با تغییرات آب و هوا تأیید
شود. هیچ چیز دور ریخته نمی‌شود! این یک طرح مبتکرانه‌است و فکر کردن دربارهٔ آن
باعث شادی دوچندان می‌شود.
طرح کاشت در اطراف دریاچه ارومیه[ویرایش]
کاربرد گونه‌های شورپسند با سامانه‌های ریشه‌های
عمیق، اهمیت ویژه‌ای در مورد حفاظت از خاک‌های شور دارد زیرا گیاهان به طور ذاتی
در محیط‌هایی با تنش‌های شوری و سدیمی حضور دارند و به تنش‌هایی دیگر از جمله خشکی
نیز بردبار هستند. این گیاهان به ویژه آتریپلکس و قلیا از گونه‌های غالب در مناطق
خشک و نیمه خشک با شوری بالا هستند که منبعی برای تغذیهٔ دام و تجدید زمین‌های
فرسوده مانند تپه‌های شنی، خاک‌های شور- آهکی، کم عمق و... به شمار می‌روند. در یک
طرح پیشنهادی سعی می‌شود که با موافقت سازمان جنگل‌ها و مراکز آبخیز داری در۳۰
هکتار از اراضی ارومیه ۳گونه آتریپلکس بومی و هفت گونه غیر بومی قلیا کاشته شود و
طی یک بازه زمانی عملکرد آن ارزیابی شده و نتایج نهایی آن برای اقدامات بعدی مورد
ارزیابی قرار گیرد.[۳]
مزه[ویرایش]
روشن است که سالیکورنیا مزه‌ای شور دارد ولی
بررسی‌هایی که در بارهٔ نظر مردم در مورد مزهٔ مورد پسند آن انجام شده‌است نشان
داده که مصرف کنندگان این گیاه از خوردن آن لذت برده‌اند. همچنین سالیکورنیا ویکی
ویژه خود دارد (؟) که می‌گوید: Salicornia Europaea خوراکیست چه به صورت خام و چه پخته شده. در انگلستان این گیاه یکی
از گیاهانی است که به عنوانرازیانه شناخته می‌شود. در ایالات متحده سالیکورنیا به عنوان لوبیای
دریایی شناخته می‌شود. سالیکورنیا معمولاً پخته می‌شود، یا بخارپز یا مایکروفر
شده، بعد از پخته شدن رنگی مانند جلبک دریایی و مزه‌ای مثل شالوده ساقه‌های اسفناج
و مارچوبه پیدا می‌کند و برخلاف بافت خامش، بعد از پخته شدن
به هیچ عنوان ریش‌ریش و سفت نیست.سالیکورنیا معمولاً به عنوان همراه (یا تزئین)
دریائی مناسب برای خوراک‌هایی همچو خوراک‌های دریایی و ماهی میباشد؛ و آشکار است
که روش‌های پخت فراوانی وجود دارد. اگر اکثر مردم خوردن سالیکورنیا را دوست
نداشتند این ایده امید بخش به نظر نمی‌رسید وگرنه این نیز مانند نی اره خوراکی دیگری برای حیوانات و منبع تأمین سوخت
زیستی می‌شد.
جستارهای وابسته[ویرایش]
·
علوم خاک
منابع[ویرایش]
ویکی‌پدیا آلمانی
2.
پرش
به بالا↑ مظفریان، ولی‌الله، فرهنگ نامهای گیاهان ایران: لاتینی،
انگلیسی، فارسی تهران: فرهنگ معاصر ۱۳۷۵. رده:گیاهان در اروپا رده:ماشک‌ها ...
پیوند به بیرون[ویرایش]
//////////
Salicornia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Salicornia
|
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Order:
|
|
Family:
|
|
Subfamily:
|
|
Genus:
|
|
Species
|
|
See text.
|
|
Salicornia is a genus of succulent, halophyte (salt tolerant) flowering
plants in the family Amaranthaceae that
grow in salt marshes, on beaches, and
among mangroves. Salicornia species
are native to North America, Europe, South
Africa, and South Asia. Common names for the genus include glasswort, pickleweed,
and marsh samphire;
these common names are also used for some species not in Salicornia.[1] The
main European species is often eaten, called marsh samphire in Britain, and the
main North American species is occasionally sold in grocery stores or appears
on restaurant menus, usually as 'sea beans' or samphire greens.
Contents
[show]
Botanical[edit]
The Salicornia species
are small, usually less than 30 cm tall, succulent herbs with a
jointed horizontal main stem and erect lateral branches. The leaves are small
and scale-like, and as such, the plant may appear leafless. Many species are
green, but their foliage turns red in autumn. The hermaphrodite flowers are
wind pollinated, and the fruitis small and succulent and contains a single seed.[2]
Salicornia species can generally tolerate
immersion in salt water. They use the C4 carbon fixation pathway to take in
carbon dioxide from the surrounding atmosphere.
Salicornia species are used as food plants by
the larvae of
some Lepidoptera species, including the Coleophoracase-bearers C.
atriplicis and C. salicorniae (the latter feeds
exclusively on Salicornia spp.).
Species[edit]
salicornia
Salicornia
virginica
Nearly 60
species have been proposed for Salicornia.[3] Some
common species are:
·
American, Virginia or woody glasswort, Salicornia virginica
·
Common glasswort, Salicornia europaea
·
Dwarf glasswort, Salicornia bigelovii
·
Perennial glasswort, Salicornia perennis (see Sarcocornia perennis)
·
Purple glasswort, Salicornia ramosissima
·
Slender glasswort, Salicornia maritima
·
Umari keerai, Salicornia brachiata
Culinary[edit]
Salicornia
europaea is edible,
either cooked or raw.[4] In
England, it is one of several plants known as samphire (see
also Rock samphire); the term samphire is believed to be a
corruption of the French name, [herbe de] Saint-Pierre, which means
"St. Peter's herb".[5]
Samphire is
usually cooked, either steamed or microwaved,
and then coated in butter or olive oil. Due to its high salt content, it must
be cooked without any salt added, in plenty of water. It has a hard, stringy
core, and after cooking, the edible flesh is pulled off from the core. This
flesh, after cooking, resembles seaweed in color, and the flavor and texture
are like young spinach stems or asparagus. Samphire is often used as a suitably
maritime accompaniment to fish or seafood.
In addition
to S. europaea, the seeds of S. bigelovii yield an
edible oil. S. bigelovii's edibility is compromised somewhat
because it contains saponins, which are toxic under certain conditions.[4]
Umari
keerai is cooked and eaten or pickled. It is also used as fodder for cattle,
sheep and goats.[6] In Kalpitiya, Sri Lanka,
it is used to feed donkeys.
On the east
coast of Canada, the plant is known as "samphire greens" and is a
local delicacy. In Southeast Alaska, it is known as "beach
asparagus". In Nova Scotia, Canada, they are known as "crow's foot
greens". In the United States, they are known as "sea beans"
when used for culinary purposes. Other names include "sea asparagus",
"sea green bean", "pousse-pierre",
"passe-pierre", "pousse-pied", "sea pickle", and
"marsh samphire".[7]
In India,
researchers at the Central Salt and
Marine Chemicals Research Institute developed a process to yield
culinary salt from salicornia brachaita. The resulting product
is known as vegetable salt and sold under the brand same
Saloni.[8]
Industrial
use[edit]
Historical[edit]
Salicornia
virginica
The ashes
of glasswort and saltwort plants
and of kelp were
long used as a source of soda ash (mainly sodium
carbonate) for glassmaking and soapmaking. The introduction of the LeBlanc
process for industrial production of soda ash superseded the use of
plant sources in the first half of the 19th century.
Umari
keerai is used as raw material in paper and board factories.[6]
Salicornia
europaea flowers
Contemporary[edit]
See
also: Biodiesel
Because Salicornia bigelovii can be grown
using saltwater and its seeds contain high levels of unsaturated oil (30%,
mostly linoleic acid) and protein (35%),[9][10] it
can be used to produce animal feedstuff and as a biofuel feedstock on coastal
land where conventional crops cannot be grown. Adding nitrogen-based fertiliser to
the seawater appears to increase the rate of growth and the eventual height of
the plant,[11] and
the effluent from marine aquaculture (e.g.shrimp
farming) is a suggested use for this purpose.[9]
Experimental
fields of Salicornia have been planted in Ras al-Zawr (Saudi
Arabia),[10] Eritrea (northeast
Africa) andSonora (northwest
Mexico)[12] aimed
at the production of biodiesel. The company responsible for the Sonora trials (Global Seawater) claims between 225
and 250 gallons of BQ-9000 biodiesel can be produced per hectare(approximately
2.5 acres) of salicornia,[13] and
is promoting a $35 million scheme to create a 12,000-acre (49 km2)
salicornia farm in Bahia de Kino.[14]
Environmental
uses[edit]
Pickleweed
is used in Phytoextraction, it is highly effective at
removing selenium from
soil, which is absorbed by the plant and then released into the atmosphere to
be dispersed by prevailing winds.[15] Pickleweed
(Salicornia bigelovii) has been found to have average volatilization rates
10-100 times higher than other species.[16]
See also[edit]
·
Arid Forest Research Institute (AFRI)
Notes[edit]
Wikimedia Commons has media related to Salicornia.
|
2. Jump up^ Ball, Peter W. (2004). "Salicornia L.,"
in Flora of North America: North of Mexico Volume
4: Magnoliophyta: Caryophyllidae, part 1, Editorial Committee of
the Flora of North America (Oxford University Press,
2004). ISBN
978-0-19-517389-5. Online versions retrieved July 14, 2007.
3. Jump up^ Global Biodiversity
Information Facility (2007). "Salicornia" webpage
retrieved July 14, 2007.
4. ^ Jump up to:a b "Salicornia",
page of the Plants for a Future website.
Retrieved July 14, 2007.
5. Jump up^ Davidson, Alan (2002). The
Penguin Companion To Food (Penguin), p. 828. ISBN
978-0-14-200163-9. On Food and Cooking: The Science and Lore of the
Kitchen, Completely Revised and Updated (Scribner, New York), p.
317. ISBN
978-0-684-80001-1.
8. Jump up^ "Indian
scientists produce salt from vegetable". The Economic Times
(India). 18 May 2003.
9. ^ Jump up
to:a b Glenn,
Edward P.; Brown, J. Jed; O'Leary, James W. (August 1998). "Irrigating
Crops with Seawater" (PDF). Scientific American (USA: Scientific American,
Inc.) (August 1998): 76–81. Retrieved 2008-11-17.
10. ^ Jump
up to:a b Clark,
Arthur (November–December 1994). "Samphire: From
Sea to Shining Seed" (PDF). Saudi Aramco World. Saudi
Aramco. Retrieved 2008-11-17.
11. Jump up^ Alsaeedi, Abdullah H. (2003
(1424H)). "Di
Pattern of Salicornia Vegetative Growth in Relation to Fertilization" (PDF). Journal
of King Faisal University (Al-Hassa:King Faisal University) 4 (1):
105–118. Retrieved 2008-11-17. adequate fertilization increases
significantly the relative growth rate especially during the ‘rapid’ phase of
the vegetative stage Check date values in: |date= (help)[dead link]
12. Jump up^ "USIJI Uniform
Reporting Document" (PDF). United States Initiative on Joint
Implementation (USIJI).
c. 1997. Retrieved 2008-11-17. Project Salicornia: Halophyte
Cultivation in Sonora External link in |publisher= (help)
13. Jump up^ Ryan C. Christiansen
(2008-07-31). "Sea
asparagus can be oilseed feedstock for biodiesel". Biomass Magazine.
Retrieved 2008-11-17.
14. Jump up^ Dickerson, Marla
(2008-07-10). "Letting
the sea cultivate the land". Los
Angeles Times. Tribune Company. Retrieved 17
November 2008.
15. Jump up^ Eichhorn, Peter H. Raven ;
Ray F. Evert ; Susan E. (2011). Biology of plants (8. ed.). New
York, NY: Freeman. p. 12. ISBN 9781429219617.
16. Jump up^ Terry, N; Zayed, AM; De Souza,
MP; Tarun, AS (June 2000). "SELENIUM
IN HIGHER PLANTS." (PDF). Annual Review of Plant Physiology
and Plant Molecular Biology 51: 401–432. doi:10.1146/annurev.arplant.51.1.401. PMID 15012198.
