گوگرد، کوکرد، کبریت، قندق، کبریت گیاهی: پای گرگ، به هندی و اردو گندهک، به پشتو گوگر

[1] - کبریت . [ ک ِ ] (ع اِ) گوگرد.(برهان ) (دهار) (مفاتیح العلوم ) (مهذب الاسماء). گوگرد* و این معرب است . (آنندراج ). گوگرد که به هندی گندیک گویند. (غیاث اللغات ). نَبخَة. (منتهی الارب ). ماده ٔ بسیط معدنی زردرنگ که در آب حل نمی شود و بدان آتش افروزند. (از اقرب الموارد). نوعی از سنگ سنباده ٔ نرم که در معدن مرطوب و سست است . (الجماهر چ حیدرآبادسال 1355 هَ . ق . ص 103). گوگرد که سنگ آتش گیر است یا جوهری است معدنی و آن بخاری باشد دخانی که بعض آن زیرزمین منجمد گردد و بعض آن از شکافها بر آید و درکرانه بسته گردد و گویند معدن آن در وادی النهل ورای تبت است و گویند چشمه است روان چون منجمد گردد کبریت شود و آن بر اصناف باشد سرخ و زرد و سیاه . (منتهی الارب ). معروف است و بزودی (یعنی بسرعت ) مشتعل شود و دودش گلو را زحمت می دهد و در کتاب مقدس وارد است که خداوند بر سدوم و عموره آتش و کبریت از آسمان بارانید. (قاموس کتاب مقدس ). به فارسی گوگرد نامند و آن اصل حارموالید و زیبق اصل بارد آن و چهار قسم می باشد، یکی سرخ و شفاف لامع و کبریت احمر نامند، و یکی زرد مایل به سبزی و آن را مصطکاوی و اصابعی نامند، و یکی سفید و مسمی به گوگرد فارسی است و قسم چهارم مایل به کبودی و او را کبریت اسود و کدر نامند. و آنچه از طبیخ آب چشمه های گرم و از خاک بعضی اماکن بهم می رسد مایل به سیاهی می باشد و بهترین او احمر است . و به اصطلاح اهل کیمیا اکسیر مصنوع در غایت سرخی و مسمی به گوگرد احمر است نه معدنی او. (تحفه ٔ حکیم مؤمن ). کبریت به الوان می باشد و معادن فراوان دارد، آنچه در ایران است معدن دماوند و بر قله ٔ آن کوه چاهها کنده اند و آن هفتاد چاه است که گوگرد می دهد یکی که بزرگتر است از کثرت بخار نزدیکش نمی توان رفت که بیهوشی آورد، و معدن بامیان چشمه ای است از آنجا آب چنان بر می جوشدکه به مسافتی آوازش می توان شنید و چون بیشتر می رود منجمد میگردد و گوگرد میشود، معدن هوین به کوه لر کوچک به الوان گوگرد می دهد، و در دیگر ولایات بکوه برانس از توابع اندلس معدن گوگرد است . (نزهةالقلوب مقاله ٔ سیم ص 207).

*وگرد. [ گ ِ ] (اِ) در اوراق مانوی به پهلوی گوگیرد . جسمی است بسیط و جامد به رنگ زرد لیمویی ، بی مزه و بی بو، وزن مخصوص آن 1/95 است و در114/5 درجه ذوب میشود و در 440/5 درجه به جوش می آید. گوگرد در طبیعت بوفور به صورت سولفورها یا سولفاتها یا به صورت اصلی خویش در حوالی کوههای آتشفشانی یافت میشود. (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ). رجوع به لاروس و کارآموزی داروسازی دکتر جنیدی ص 135 شود. جوهری است که آن را کبریت هم میگویند و آن چهار نوع میباشد سفید و زرد و سرخ و سیاه . (از برهان .(

/////////////

گوگرد:

کبریت: لیث گوید کبریت چشمه روان است چون آب او منجمد شود لون او متغیر شود و در بعضی مواضع سپید باشد و در بعضی زرد بود و بعضی از او تیره‌رنگ بود. و کبریت را به لغت پارسی گوگرد گویند و به سریانی «کبریتا» و به هندی «طوری» گویند و گفته‌اند به لغت هندی او را «قندق» گویند. (صیدنه ص 580). به پارسی گوگرد خوانند و آن معدنی بود و صاحب منهاج گوید زرد و سفید بود و صاحب جامع گوید از قول ماسرجویه که آن سه نوع بود: سرخ و سفید و زرد و سیاه. (اختیارات ص 367).

کبریت لغت عربی است. بغدادی گفته معرب از نبطی است و به یونانی و به سریانی کبریتا و به فارسی گوگرد و به هندی کندمک نامند. (مخزن ص 730).

یادگار، در دانش پزشکی و داروسازی، متن، ص: 363

/////////////

کبریت‌.  بپارسی گوگرد خوانند و آن معدنی بود و صاحب منهاج گوید زرد و سفید بود و صاحب جامع گوید از قول ماسرجویه که آن سه نوع بود سرخ و سفید و زرد و سیاه و ابن سمجون گوید کبریت چشمه‌ایست روانه چون منجمد شود کبریت گردد و زرد و سفید و تیره بود و کبریت احمر از جواهر بود و معدن آن در آن وادی است که مورانند که سلیمان علیه السلم برایشان بگذشت و آن موران مانند چهارپایان بزرگ باشند و ارسطوطالیس گوید گوگرد سرخ در معدن خود بشب افروخته گردد مانند آتش چنانکه روشنی آن چند فرسخ بدهد پیرامون آن و چون از معدن بیرون آورند این خاصیت برود و در اکسیر مستعمل کنند سفید را سرخ گرداند و صبغی نیکو دهد و ابن مؤلف گوید گوگرد و معادن او در بسیار جا هست و سرخ آن عزیز الوجود است و در افواه خاص و عام مذکور بود که گوگرد سرخ کمیاب است هرچند سخن بی‌اصلی است لیکن سرخ بقوت‌تر و شریف‌تر بود و در صناعت اکسیر مستعمل است چه در افادت صبغ تأثیر کامل دارد و کبریت را ابو الاجساد خوانند و زیبق را ابو الارواح و در صناعت اکسیر زیبق و کبریت در اصل بزرگ است و اصل کبریت بخاری است و دخانی در زمین مفری نیابد که بهوا پیوندد و مدتی در او بماند تا منجمد گردد و چون بخار کبریت بجائی رسد که در وی رطوبتی بود رطوبت ببرد و در کوه دماوند چشمه‌هاست بر سر قله مقدار صد سوراخ است و بخار از آن سوراخها برمی‌آید و بر هم می‌نشیند و گوگرد می‌شود و کبریت سرخ مصروع را نافع بود و بدان عطسه آوردن درد سرا را سودمند بود و کبریت زرد جمله فلزات را سیاه گرداند و کلس نقره و زرکاشی‌گران و زرگران بدان کنند و سیم سوخته هم بگوگرد کنند و طبع را نرم گرداند و افادت لون سرخی دهد و ابن مؤلف گوید گوئیا روغنی بود منجمد شده و اگر بروغن کنجد حل کنند و بر جرب بمالند پاک کند و جرب جمله حیوانات پاک کند و بعضی آورده‌اند که کبریت سرخ ذهب بود و طبیعت کبریت دمشقی گوید گرم و خشک بود تا چهارم و چنین گوید در سئوم و وی ملطف و جاذب بود برص را زایل کند و چون سحق کرده بر موضع گزندگی جانوران زهردار پاشند یا به آب دهان بسرشند یا بدان نهند یا به کمیز بسرشند یا بسرگین کهن یا بعسل یا به علک البطم نافع بود و خوردن نیز همین عمل کند و با نطرون بر نقرس ضماد کردن سود دهد و آب وی حیض براند و بخور کردن زکام و نزله را نافع بود و چون سحق کرده و بر بدن پاشند منع عرق بکند چون دود کنند در شیب زن آبستن بچه بیندازد و دود وی موی سفید گرداند و ارسطو گوید گوگرد سرخ داء الصرع و سکته و شقیقه را نافع بود چون سعوط کنند و چون در زیت حل کنند که در آن زیت اسقیل جوشانیده باشند و قدری موم اضافه کنند و موم روغن سازند جرب‌تر و خشک و خارش بدن را بغایت نافع بود و چون بحنا بسرشند و بر قوبا نهند نافع بود و کبریت مضر بود بمعده و دماغ و مصلح وی بنفشه و شکر بود و صاحب تقویم گوید شربتی از وی دو درم بود جالینوس گوید بدل وی در آتش افروختن از آن گوگرد زرد زرنیخ زرد بود و از آن گوگرد سفید زرنیخ سرخ.

______________________________

در مخزن الادویه می‌نویسد: کبریت بکسر کاف لغت عربیست بغدادی گفته معرب از نبطی است و بیونانی قاریون و بسریانی کبریتا و بفارسی گوگرد و بهندی کندمک نامند

ابو ریحان هندی کبریت را طوری و قندق نوشته است

لاتین‌SULPHUR  فرانسه‌SOUFRE  انگلیسی ‌SULPHUR

/////////////

پای گرگ

اشاره

در کتب طب سنتی با نام «رجل الذئب» و در برخی کتب «پای گرگ» نوشته می‌شود. به فرانسوی‌Lycopode وPatte de loup وLycopode en massue و به انگلیسی‌Club -moss گفته می‌شود. گیاهی است از دسته گیاهان نهانزاد آونددارPteridophytes و خانواده پای‌گرگی‌هاLycopodiaceae ، نام علمی آن‌Lycopodium clavatum L . می‌باشد.

مشخصات

پای گرگی‌ها از دسته گیاهان بی‌گل ولی دارای ریشه و ساقه و برگ هستند. تکثیر آنها مانند سرخسها از طریق هاگ یا اسپر انجام می‌شود. پای‌گرگ گیاهی است چندساله به حالت خزنده و قایم هر دو حالت دیده می‌شود. بلندی آن به 50 سانتی‌متر می‌رسد. قسمت خوابیده آن پوشیده از برگهای ریز و سبز است و در قسمت انتهای ساقه قایم آن 3- 2 سنبله دیده می‌شود که از فلسهای کوچک مثلثی‌شکل پوشیده شده و در کنار فلسها کیسه یا کپسول محتوی‌Spore یا هاگ وجود دارد و همین گرد هاگهاست که پس از رسیدن از هاگدانها خارج شده و به صورت گرد در طب سنتی به عنوان دارو مستعمل است.

این گیاه در جنگلهای مرطوب و اغلب مناطق مناسب اروپا، امریکای شمالی و آسیا و افریقا انتشار دارد. معمولا در مناطق معتدله می‌روید و در مناطق حاره در

معارف گیاهی، ج‌3، ص: 336

پای گرگ

1. قسمت میوه‌زا که پودر لیکوپود تولید می‌کند.

ارتفاعات دیده می‌شود.

در اکثر مدارک اشاره‌ای به وجود این گیاه در ایران نشده است، ولی طبق نظر گیاه‌شناسان به نظر می‌رسد که در ایران وجود داشته باشد. معمولا برای تهیه گرد لیکوپود، سنبله‌های دارای هاگ گیاه را کمی قبل از رسیدن کامل چیده و روی پارچه‌ای تکان می‌دهند. سپس هاگهای خارج‌شده که روی پارچه ریخته شده جمع‌آوری می‌شود.

این گرد که به عنوان دارو مصرف می‌شود، به رنگ زرد روشن و سبک‌وزن است.

اگر در آب ریخته شود بدون اینکه خیس شود در سطح آب قرار می‌گیرد ولی اگر در آب جوش بریزند در آن فرو می‌رود. الکل، اتر، اسانسها و روغنها را سریعا آغشته می‌سازد. اگر در شعله آتش قرار گیرد بخوبی می‌سوزد و شعله آبی نورانی ایجاد می‌کند. بدون طعم است ولی دارای بوی ضعیفی می‌باشد.

ترکیبات شیمیایی

از گیاه پای‌گرگ هیمالیا که مورد بررسی قرار گرفته سه آلکالوئید به نامهای

معارف گیاهی، ج‌3، ص: 337

لیکوپودین 573]، کلاواتین 574] و کلاواتوکسین 575] جدا شده است. از گیاه پای‌گرگ امریکایی نیکوتین 576]، لیکوپودین و آلکالوئیدهای‌L 31 ،L 81 وL 91 به دست آمده ولی آلکالوئیدهای کلاواتین و کلاواتوکسین در آن یافت نشده است G .I .M .P[ .

بررسی دیگری نشان می‌دهد که سه آلکالوئید لیکوپودین، کلاواتین و کلاواتوکسین هر سه از نظر فیزیولوژیکی در یک سطح فعال و عامل هستند و هر سه سمی می‌باشند [روا].

خواص- کاربرد

گرد هاگهای گیاه لیکوپود مهمترین قسمت آن است که به عنوان دارو مصرف می‌شود و چون خاصیت جذب رطوبت دارد در داروسازی برای اینکه قرصها و حبها در محیطهای مرطوب به هم نچسبند، از این گرد استفاده می‌کنند. این گرد زردرنگ چون بشدت قابل اشتعال است، لذا به آن گوگرد نباتی یا کبریت نباتی نیز می‌گویند. از این گرد برای معالجه قسمتی از پوست بدن که در اثر زخم از بین رفته باشد و یا ناراحتی‌ها و خراشهای پوست و ناراحتی‌های قارچی پا[577] به کار می‌رود. از جوشانده قسمت فوقانی ساقه این گیاه که حامل هاگدانها می‌باشد به عنوان مقوی و تونیک و به عنوان بی‌حس‌کننده یا آنالژزیک برای کاهش درد مفاصل، درد پشت و کمر مصرف می‌شود. در بعضی مدارک آمده است که برای معالجه روماتیسم نیز مفید است. از این جوشانده به صورت کمپرس برای شستن عضو دردناک نیز استفاده می‌شود. ممکن است گیاه خشک‌شده را نرم ساییده و از گرد آن برای آبسه‌ها و زخمها استفاده نمود. از جوشانده گیاه به عنوان مدر، ضد اسپاسم، ضد احتلام شبانه و منظم‌کننده عادت ماهیانه استفاده می‌شود]M .P .E .SE .A[ .

برای تهیه جوشانده گیاه، 90 گرم گیاه خشک را در 2 لیتر آب آن‌قدر می‌جوشانند تا حجم محلول به 1400 گرم برسد و هر ده دقیقه 150- 100 سانتی‌متر مکعب یا در حدود یک فنجان می‌خورند، برای ازدیاد ترشح ادرار بسیار

معارف گیاهی، ج‌3، ص: 338

مؤثر است و این جوشانده روی کبد و دستگاه دفع ادرار اثر قطعی دارد و عدم دفع ادرار یا حبس البول را که با تشنج همراه است و همچنین نزله مثانه را در اشخاص بزرگسال رفع می‌کند.

اگر له‌شده گیاه تازه که به نسبت 10 درصد با قند شیر یا لاکتوز مخلوط شده باشد، مصرف شود برای معالجه نزله مثانه، سوزش مجاری ادرار و در مورد نقرسهای کهنه اثر محسوس دارد.

در برخی از مدارک مصرف سنبله‌های گیاه توصیه نمی‌شود و فقط گرد هاگدانهای گیاه تجویز می‌شود، زیرا معتقدند که در سنبله‌های گیاه آلکالوئید کلاواتین که سمی است وجود دارد و ایجاد ناراحتی می‌کند و مصرف آن طبق مطالعات در مورد سگها، گربه‌ها و خرگوش عکس‌العمل شدید داشته است. در انسان اولا مقدار سم آن کم‌ضرر و شاید بی‌ضرر است و به علاوه در گیاه که در برخی نقاط عالم کاشته شده این آلکالوئید دیده نشده است به این علت عده‌ای از حکما مصرف خود گیاه را نیز توصیه می‌نمایند.

مصرف 4 گرم از گرد لیکوپود مخلوط در یک شربت با کمی از نوعی لعاب و صمغ عربی برای درد مثانه و ناراحتی دفع ادرار مؤثر است و پس از خوردن آن ادرار غلیظی همراه با مواد زاید دفع می‌شود. حجم ادرار بالا می‌رود و اسید اوریک دفع می‌شود.

اگر 8 گرم گرد لیکوپود در 120 گرم آب رازیانه و صمغ عربی و شربت ساده مخلوط شود برای اسهال ساده و اسهال خونی اطفال بسیار مؤثر است. در سیبری روسیه از مخلوط 4 قاشق قهوه‌خوری گرد لیکوپود با 2 عدد تخم‌مرغ و قند و آب، امولسیونی تهیه می‌کنند و برای رفع اسهال خونی می‌خورند. گرد پای گرگ مشابه پودر تالک به عنوان خشک‌کننده و تسکین‌دهنده استفاده می‌شود و در موارد التهاب و تحریک ناحیه ران اشخاص چاق که بر اثر مالیدن رانها ایجاد می‌شود و همچنین رفع تحریک ناحیه ران اطفال که در اثر تماس با ادرار ملتهب می‌شود و درمان برخی از ناراحتی‌های پوستی، رفع خارش پوست، اکزما و سرطان پوست استفاده می‌شود.

معارف گیاهی، ج‌3، ص: 339

/////////////

15 . واژۀ مغولی kukur ، kugur، گوگرد برگرفته ازگوگرد فارسی،کوکورت kokurt افغانی (کبریت، kibrit عربی، وکوگورد kugurd سریانی امروزی)است.

  ساینو-ایرانیکا

/////////

 گوگرد یا سولفور با نماد شیمیایی S نام یک عنصر شیمیایی است که در گروه ششم (VIA) و دورهٔ سوم از جدول تناوبی عنصرها جای گرفته‌است. این عنصر در خانوادهٔ اکسیژن^[۲] قرار دارد، پیش از آن فسفر، پس از آن کلر، در بالای آن اکسیژن و پایین آن سلنیوم جای گرفته‌است.^[۳][۴] نماد شیمیایی آن S و عدد اتمی آن ۱۶ است.^[۵] اکتشاف این عنصر به پیش از تاریخبازمی‌گردد.^[۶][۷]

گوگرد یک نافلز بی‌بو، بی‌مزه^[۸] و چند ظرفیتی است که بیشتر به شکل بلورهای زرد رنگ موجود در کانی‌های سولفید و سولفات شناخته شده‌است. گوگرد عنصری مهم برای همهٔ موجودات زنده‌است برای نمونه می‌توان به حضور گوگرد در ساختاراسید آمینوها و پروتئین‌ها اشاره کرد. این عنصر به صورت اولیه در کودها استفاده می‌شود؛ ولی به صورت گسترده‌تر در باروت،ملیّن‌ها، کبریت‌ها و حشره‌کش‌ها نیز به کار گرفته می‌شود.^[۲]

محتویات

  [نمایش] 

پیشینه[ویرایش]

نماد گوگرد در نزد کیمیاگران.

گوگرد، خانگیران، سرخس.

گوگرد که اسم لاتین آن Sulphur می‌باشد از زمان‌های باستان شناخته شده بود.^[۹] این عنصر با نامBrimstone در اسفار پنجگانه کتاب مقدس آمده‌است.^[۷] هومر نیز گوگرد حشره‌کش را در قرن ۹ قبل از میلاد ذکر کرده بود. در سال ۴۲۴ قبل از میلاد قبیله Bootier دیوارهای یک شهر را با سوزاندن مخلوطی از ذغال و گوگرد سوزانیده و خراب کردند. زمانی نیز در قرن ۱۲ در چین باروت که مخلوطی از نیتراتپتاسیم KNO3 کربن و گوگرد بود کشف شد.

کیمیاگران اولیه برای گوگرد نماد مثلثی که در بالای یک خط قرار داشت در نظر گرفته بودند. این کیمیاگران از روی تجربه می‌دانستند که عنصر جیوه می‌تواند با گوگرد ترکیب شود.^[۶]

سوگند یا سئوکند در اصل به معنای گوگرد بوده‌است. در دوران گذشته یکی از روش‌های نهایی اثبات اتهام یا برائت متهمان، خوراندن آب گوگرد به آنان بوده‌است. چنانچه متهم بعد از خوردن گوگرد یا همان سوگند زنده می‌ماند، حکم به برائت وی می‌دادند. اصطلاح سوگند خوردن که تأکید شخص بر صحت گفته‌هایش است، در اصل از همین آیین گرفته شده‌است.^[۱۰]

در اواخر دهه ۱۷۷۰ آنتوان لاووازیه توانست مجامع علمی را متقاعد کند که گوگرد یک عنصر است و نه یک ترکیب.^[۱۱]

ویژگی‌ها[ویرایش]

گوگرد در حال سوختن

ظاهر این نافلز به رنگ زرد کمرنگ می‌باشد که بسیار سبک و نرم است. این عنصر به هنگام ترکیب با هیدروژن بوی مشخصی داشته که مشابه بوی تخم‌مرغ فاسد شده‌است.^[۱۲] گوگرد با شعله آبی رنگ سوخته و بوی عجیبی از خود ساطع می‌کند (بنگرید به تصویر روبه‌رو). گوگرد در آب حل نمی‌شود ولی در دی‌سولفید کربن (سولفور دو کربن) حل می‌شود.^[۸] حالت‌های معمول اکسیداسیون این عنصر ۲-و۲+و۴+و۶+ است که ۲- و ۴+ کاهنده‌اند و تمایل رسیدن به ۶+ که پایدارتر است را دارند و حالت‌های ۴+ و ۶+ از قاعده هشت‌تایی (اشاره به ساختار گوگرد) پیروی نمی‌کنند.^[۲] گوگرد در تمام حالت‌های مایع، جامد وگاز شکل‌های چندگانه دارد که ارتباط بین آنها هنوز کاملاً درک نشده‌است. گوگرد کریستالی به صورت حلقه گوگردی S8 نشان داده می‌شود.

نیترید گوگرد پلیمری خواص فلزی دارد و این در حالی است که هیچ گونه اتم فلزی در خود ندارد(شبه فلز است).^[۸] این عنصر همچنین خواص نوری و الکتریکی غیر معمول دارد. گوگرد غیر متبلور یا پلاستیک با عمل سرد کردن سریع کریستال گوگرد حاصل می‌شود. مطالعات در زمینه اشعه ایکس نشان می‌دهد که گونه غیر متبلور و بی‌نظم ممکن است که ۸ اتم در هر ساختار پیچشی ستاره مانند داشته باشد.

گوگرد می‌تواند به دو حالت کریستالی بدست آید به صورت اورتورومبیک (گوگرد هشت وجهی) یا بلور مونو کلینیک که اولی در دماهای معمولی پایدارتر می‌باشد.^[۲]

ایزوتوپ‌ها[ویرایش]

نوشتار اصلی: ایزوتوپ‌های گوگرد

گوگرد ۲۵ ایزوتوپ دارد که چهار تای آن پایدار هستند: ^۳۲S (95.02%), ^۳۳S (0.75%), ^۳۴S (4.21%), و ^۳۶S (0.02%). به جز^۳۵S با نیمه‌عمر ۸۷ روز وجود دارد که از برخورد ^۴۰Ar به وجود می‌آید. بقیه ایزوتوپ‌های گوگرد کمتر از سه ساعت نیمه عمر دارند. در بسیاری از اکوسیستم جنگل‌ها سولفات از اتمسفر استخراج می‌شود و گوگرد موجود در طبیعت در مقدار ایزوتوپ ³⁴S دارد به همین دلیل زمانی که تصور می‌شد دریاچه‌های رشته‌کوه راکی از اتمسفر در حال آلوده شدن هستند بررسی تفاوت ایزوتوپ‌های گوگرد نشان داد که سرچشمه آبی این دریاچه‌ها آلوده است.

شیمی عنصر[ویرایش]

گوگرد معدنی که آن را گوگرد فارس هم می‌گفتند.

از آنجایی که گوگرد یک نافلز است انواع ترکیبات یونی به وجود می‌آورد.

آلوتروپ‌های گوگرد[ویرایش]

ساختار S_۸.

نوشتار اصلی: آلوتروپ‌های گوگرد

گوگرد بیش از سی آلوتروپ جامد دارد بیشتر از هر عنصر دیگری.^[۱۳] در کنار S_۸ چند نوع حلقه دیگر نیز شناخته شده هستند.^[۱۴] حذف یک اتم از تاج S_۷ را نتیجه می‌دهد که زرد تیره‌تری نسبت S_۸ است. تحلیل کروماتوگرافی مایعی کارا نشان می‌دهد که عنصر گوگرد معمولاً به شکل مخلوطی از S_۸, به همراهS_۷ و مقدار کمی S_۶ است.^[۱۵]حلقه‌های بزرگتری مانند S_۱۲ و S_۱۸ نیز دیده شده‌اند.^[۱۶][۱۷]

جامد آمورف یا گوگرد «پلاستیک» نیز از طریق سرد کردن سریع گوگرد مذاب به دست می‌آید؛ مثلاً از ریختن آن روی آب. مطالعات بلورشناسی پرتو ایکس نشان داده‌است که گوگرد آمورف ممکن است ساختارهایپیچه‌ای داشته‌باشد که وزن آن هشت اتم بر هر مرتبه است. این سیستم پلیمری می‌تواند علت خاصیت الاستیکی گوگرد آمورف باشد.

ترکیبات معدنی[ویرایش]

سولفید[ویرایش]

نوشتار اصلی: سولفید

• گالن یک که نام علمی آن سولفید سرب است نیز یک ترکیب مشتق از گوگرد است که در صنایع نیمه‌رساناها کاربرد دارد.

• سولفید آهن
• سولفید روی
• کربونیل سولفید – COS
• کربن دی‌سولفید – CS_۲
• مس(I) سولفید – Cu_۲S
• مس (II) سولفید – CuS
• ژرمانیوم (II) سولفید – GeS
• ژرمانیوم(IV) سولفید – GeS_۲
• طلا (I) سولفید – Au_۲S
• سولفید هیدروژن – H_۲S
• سرب (II) سولفید – PbS
• جیوه سولفید – HgS
• مولیبدن دی‌سولفید – MoS_۲
• آنتیموان پنتاسولفید – Sb_۲S_۵
• پتاسیم سولفید – K_۲S
• نقره سولفید – Ag_۲S
• سدیم هیدروسولفید – NaSH
• سولفان – H_۲S
• ایتریم(III) سولفید – Y_۲S_۳

سولفات[ویرایش]

نوشتار اصلی: سولفات

• سولفات لیتیم
• سولفات روی
• سولفات آلومنیوم – Al_۲(SO_۴)_۳
• آمونیوم سولفات – (NH_۴)_۲SO_۴
• باریوم سولفات – BaSO_۴
• کادمیوم سولفات – CdSO_۴
• کلسیم سولفات (گچ) – CaSO_۴
• سریوم (IV) سولفات – Ce(SO_۴)_۲
• کبالت (II) سولفات – CoSO_۴

سولفیت[ویرایش]

نوشتار اصلی: سولفیت

آنیون سولفیت به صورت SO_۳^۲− است. نمک‌های سولفیت پر کاربرد اما اسید ان (سولفورو اسید) کم کاربرد است. از نمک‌های به عنوان نگه‌دارنده مواد غذایی استفاده می‌شود.^[۱۸] همچنین سولفیت در شراب به طور طبیعی یافت می‌شود. ^[۱۹]

• سولفیت سدیم – Na_۲SO_۳

ترکیبات آلی[ویرایش]

سم‌های فسفاته آلی در طول جنگ جهانی دوم در آلمان گسترش یافتند. سم دی‌ایزوپزوپیل فلوئور فسفات (DFP) یک معرف بسیار سمی است. پاراتیون و مالاتیون ترکیبات آلی فسفره هستند و به عنوان حشره‌کش موثر و کم‌دوام گسترش یافته‌اند.^[۲۰]. در ساختمان شیمیایی پنی سیلین نیز گوگرد موجود است.^[۲۰]

در تخم‌مرغ هیدروژن سولفید وجود دارد این ماده در آب حل می‌شود و اسید تولید می‌کند.^[۲۱]

نقش بیولوژیکی[ویرایش]

آنیون سولفات

اسید آمینه‌های سیستئین (به انگلیسی: Cysteine)^[۲۲][۲۳]،^[۲۴][۲۵] متیونین (به انگلیسی: Methionine)،^[۲۶] هوموسیستئین (بهانگلیسی: Homocysteine)،^[۲۷] تائورین (به انگلیسی: Taurine)^[۲۸] و همچنین برخی از آنزیم‌ها حاوی گوگرد هستند.^[۷]

نزدیک به ۰٫۲۵ درصد از وزن بدن انسان را گوگرد تشکیل می‌دهد. گوگرد در کراتین که در ساختار مو و ناخن است، جز عناصر اصلی محسوب می‌شود.^[۲۹] همچنین ترکیبات گوگرددار (VSC) باعث ایجاد بوی بد در دهان می‌گردند.^[۳۰]

ترکیبات دی‌سولفیدی مابین پلی‌پپتیدها (پلی‌پپتید از به هم پیوستن چندین پپتید حاصل می‌گردد) در ساختار پروتئینی بسیار مهم می‌باشند.

متابولیسم گوگرد و چرخه گوگرد[ویرایش]

نوشتار‌های اصلی: متابولیسم گوگرد و چرخه گوگرد

چرخه گوگرد اولین چرخه بیوژئوشیمی بود که کشف شد. در دهه ۱۸۸۰ در حال مطالعه بگیوتوآ (یک باکتری که در محیط‌های غنی از گوگرد زندگی می‌کند) سرگئی وینوگرادسکی کشف کرد که این باکتری به عنوان منبع انرژی سولفید هیدروژن (H₂S) را اکسید می‌کند و تکیل قطره‌های بین‌سلولی گوگردی می‌دهد. وینگرادسکی به این فرم از متابولیسم اکسیداسیون ترکیب‌های معدنی (inorgoxidation) نام نهاد و تا دهه ۱۹۵۰ به همراه سلمان واکسمن روی آن کار کرد.

اکسیدکننده‌های گوگرد می‌توانند به عنوان منبع انرژی استفاده شوند. سولفید هیدروژن، گوگرد خالص، سولفیت، تیوسولفات و چندین پلی‌تیونات (مانند تتراتیونات) از این دسته هستند.^[۳۱] آنها بر آنزیم‌هایی همچون گوگرد دی‌اکسی‌جنس و سولفیت اکسیداس برای اکسید کردن گوگرد به سولفات متکی هستند. بعضی از باکتری و باستانیان از سولفید هیدروژن در آب به عنوان دهنده الکترون‌ استفاده می‌کنند تا سنتز شیمیایی انجام دهند. پروسه‌ای شبیه به فتوسنتز و نتیجه آن شکر خواهد بود و از اکسیژن به عنوان اتم پذیرنده استفاده می‌کنند. فتوسنتز باکتریای گوگرد سبز و باکتری گوگرد بنفش از اکسیژن خالص استفاده می‌کنند تا چنین اکسیداسیونی انجام دهند تا از سولفید هیدروژن گوگرد بسازند. باکتری‌های اولیه که در اعماق اقیانوس‌ها در کنار منافذ هیدروترمال زندگی می‌کنند، هیدروژن سولفید را اکسید می‌کنند. کرم حلقوی بزرگ یک مثال از ارگانیسم‌های بزرگ است که از هیدروژن سولفید به عنوان غذا استفاده می‌کنند.

باکتری‌های کاهنده سولفات سولفات را به جای اکسیژن «تنفس» می‌کنند. آنها از ترکیبات معدنی یا هیدروژن ملوکولی به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند و از گوگرد به عنوان پذیرنده الکترون استفاده کرد و گوگردهای اکسید را می‌کاهند تا به سولفید تبدیل شوند (به طور معمول هیدروژن سولفید). آنها می‌توانند روی گروه‌های دیگر گوگردهای اکسید شده مانند تیوسولفات، تیونات، پلی‌سولفیدها و سولفیت‌ها رشد کنند. هیدروژن سولفید ساخته شده توسط این باکتری‌ها باعث به وجود آمدن باد شکم می‌شود.

گوگرد جذب شده توسط گیاهان که آن را به شکل سولفات از طریق ریشه از خاک جذب می‌کنند. سولفات به سولفید کاهیده می‌شود و سپس در سیستئین و دیگر ترکیبات آلی گوگرددار گنجانده می‌شود.^[۳۲]

SO₄^2– → SO₃^2– → H₂S → سیستئین → متیونین

کانی‌ها[ویرایش]

عنصر گوگرد در طبیعت به صورت طبیعی و خالص، یا به صورت ترکیبات سولفید و سولفات همراه با دیگر عناصر فلزی و نافلزی یافت می‌شود. گوگرد سرد و خالص، زرد رنگ می‌باشد ولی بیشتر به سبب حرارت بالا یا ناخالصی‌ها تغییر رنگ می‌دهد. بنا به سیستم تبلور، این نوع گوگرد به صورت گوگرد آلفا (رومبیک یا اکتاهدرال) گوگرد بتا (مونوکلینیکیا منشوری)، گوگرد گاما (پلاستیک) و گوگرد بی‌شکل (کلوئیدی) می‌باشد.

عنصر گوگرد به همراه عناصر دیگر در کانی‌های مختلفی یافت می‌شود که مهمترین آنها، پیریت، مارکاسیت، پیروتیت، کالکوپیریت، کالکوزیت، کوولیت، بورنیت، اسفالریت،انیدریت، ژیپس و... است.خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب تمام کنندهٔ </ref> بدون برچسب <ref> و مخروطهای آتشفشانی و یا به صورت رگه‌های گوگردی در داخل سنگهای آتشفشانی یافت می‌شود.

کانسار گوگرد به رنگ زرد با خاستگاه آتشفشانی - دریاچه کوه آتشفشان Kawah Ijen در جاوا اندونزی

•  
• کانسارهایی با خاستگاه اکسیداسیون و احیا:

اینگونه ذخایر معمولاً کوچک هستند و کاوک‌ها و شکاف‌های سنگ‌ها را پر می‌کنند.

•  
• کانسارهایی با خاستگاه گرمابی:

گوگرد در این کانسارهای از واکنش شیمیایی بین هیدروکربنها و انیدریت در حرارت و فشار زیاد ایجاد می‌گردد.^[۳۳]

• کانسارهای سولفیدی گوگرد:
• کانسارهای سولفورهای آهن:

گوگرد به صورت ترکیبی همراه با دیگر عناصر به صورت سولفید (مانند:پیریتPyrite)^[۳۴][۳۵] یافت می‌شود. گوگرد در این کانسارها، از کانی‌های غیرآهنی همراه با پیریت و پیروتیت بدست می‌آید. همچنین در کانسارهای رسوبی آهن لایه‌ای که دارای زون سولفیدی می‌باشند، گوگرد یافت می‌شود.

•  
• کانسارهای سولفورهای فلزی غیر آهنی:

گوگرد همراه با کانی‌های سولفوره مانند اسفالریت^[۳۶] بازیابی می‌شود.

• کانسارهای سولفاتی:

از بزرگترین منابع گوگرد به شمار می‌روند. گوگرد در این نوع کانسارهای همراه با مواد معدنی مانند گچ(CaSO4·2H2O)^[۳۷] و انیدریت است. همچنین همراه با سولفات باریوم^[۳۸]یافت می‌شود.

پودر گوگرد

• گاز طبیعی و نفت:

مهمترین ذخایر گوگرد در جهان امروز به شمار می‌آیند. از این منابع، گاز طبیعی بهمراه گاز ترش یا سولفید هیدروژن گازی (H2S) استخراج شده و گوگرد آزاد بعنوان محصول همراه بازیابی می‌گردد. گوگرد همچنین در نفت خام^[۳۹][۴۰] و گازهای طبیعی^[۴۱][۴۲]وجود دارد. از جهتی دیگر نکته شایان ذکر در مورد وجود ترکیبات گوگرددار در مواد نفتی قابلیت خورندگی آنها و صدمه زدن به تجهیزات توزیع است.^[۴۳]

• ماسه‌های قیری و نفتی:

گوگرد به صورت کمپلکس آلی در آنها وجود داشته و به عنوان محصول همراه به هنگام پالایش آنها، بدست می‌آید.

• زغال سنگ و شیل نفتی:

این عنصر در مقادیر کم نیز از زغال سنگ و نفت که در هنگام سوختن دی‌اکسید گوگرد تولید می‌کنند بدست می‌آید.^{[۴۴]استانداردهای} سوختی بصورت فزاینده‌ای به گوگرد برای استخراج سوختهای فسیلی نیاز دارند، لیکن دی اکسید گوگرد با قطرات آب ترکیب شده و باعث بوجود آمد باران اسیدیمی‌شود.^[۴۵]

• اقیانوس ها:

گوگرد در آب اقیانوسها به صورت سولفات‌های محلول کلسیم، منیزیم و پتاسیم وجود دارد.^[۴۶]

بنا بر آمار سال ۲۰۰۱ میلادی، کشورهای کانادا، هلند، اسپانیا، چین و آمریکا بیشترین میزان ذخایر گوگرد دنیا را بخود اختصاص داده‌اند.^[۴۷]

کانسارهای گوگرد در ایران[ویرایش]

بیشتر کانسارهای گوگرد ایران به صورت ترکیب با گازهای ترش و منابع نفتی همراه‌است که امروزه از این منابع مقادیر نسبتاً زیادی گوگرد تولید و صادر می‌گردد.

از مهمترین کانسارهای دگرگونی گوگرد در ایران می‌توان به کانسار بستانه در غرب بندر لنگه (ذخیره ۵۰۰ هزار تن)، کانسار خمیر در شمال غرب بندر خمیر (ذخیره ۴۰۰ هزار تن)، کانسار دستکده در پایانه غربی جزیره قشم (ذخیره ۲۵ هزار تن)، کانسار لاتیدان در غرب بندرعباس (ذخیره ۶ هزار تن)، کانسار غرب بندرعباس (ذخیره ۱۲۰ هزار تن) و کانسار دلازیان در جنوب شرق سمنان (ذخیره ۱ میلیون تن) اشاره نمود.

تعداد کانسارهای معدنی گوگرد ایران حدود ۵۰ واحد است که از این تعداد فقط معدن دلازیان (پیوند کشت زرند) در سمنان با بالاترین خلوص جهت کشاورزی ارگانیک فعال میباشد. ذخیره اعلام شده این معادن حدود ۵،۷ میلیون تن می‌باشد.^[۴۸]

کاربردها[ویرایش]

گوگرد به صورت آزاد و به صورت ترکیبی موارد مصرف بسیاری دارد ولی بیشترین کاربرد آن برای ساخت ترکیبات شیمیایی و فراورده‌های میانی در چرخه صنعت است. بیشترین مصرف گوگرد در سال‌های پیشین در صنایع کشاورزی و تهیه کودهای فسفاتیک بوده‌است.^[۴۹]

گوگرد صنعتی بازیافت شده ازهیدروکربن‌ها در ونکوور

گوگرد یکی از اجزای باروت می‌باشد. همچنین گوگرد برای جوشکاری لاستیک به کار می‌رود.^[۶] گوگرد به عنوان ماده از بین برندهقارچ و همچنین ضدعفونی کننده و کود به کار می‌رود گوگرد برای تهیه اسید سولفوریک نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.^[۵۰][۵۱]گوگرد همچنین برای ساختن چندین نوع کاغذ، ماده سفیدکننده و به عنوان عایق الکتریکی مورد استفاده‌است.

ترکیبات گوگرد بسیار سمی است، برای مثال مقدار کمی سولفید هیدروژن می‌تواند متابولیسم بدن را دگرگون کند اما مقادیر بیشتر آن می‌تواند به سرعت باعث مرگ از راه فلج تنفسی شود. سولفید هیدروژن با سرعت حس بویایی را از بین می‌برد. دی‌اکسید گوگرد آلوده‌کننده مهم جوی می‌باشد.^[۵۲][۵۳] این عنصر برای استفاده‌های صنعتی مانند تولید (H₂SO₄)اسید سولفوریک برایباتریها تولید باروت و حرارت دادن لاستیک تولید می‌شود. گوگرد در فرایند تولید کودهای فسفاتی به عنوان ماده ضد قارچ عمل می‌کند. سولفاتها در کاغذهای شستشو و خشک‌بار نیز کاربرد دارند. همچنین گوگرد در ساخت کبریت و در آتش‌بازی نیز به‌کار گرفته می‌شود. تیوسولفات آمونیوم یا سدیم به عنوان عامل ثابت کننده در عکاسی کاربرد دارد. سولفات منیزیم می‌تواند به عنوان ماده ضد خشکی و ملین که یک مکمل منیزیم گیاهی است به کار گرفته شود.^[۶]

بهره برداری و تولید[ویرایش]

استخراج سنتی گوگرد در جزیره جاوااندونزی

بر حسب نوع کانسارها، گوگرد را هم به روش روباز و هم زیرزمینی می‌توان بدست آورد. روشهای استخراج و کانه آرایی گوگرد با دیگر مواد معدنی تفاوت دارد و روش و تکنولوژی مخصوص به خود را دارد.

در کانسارهای گوگرد طبیعی (آزاد) از روش‌های معدنکاری سنتی جهت استخراج این ماده معدنی استفاده می‌شود.

استخراج گوگرد از گنبدهای نمکی بیشتر با روش فراش Frasch انجام می‌گیرد. در این روش آب داغ را از طریق چاه به بخش گوگرد دار تزریق می‌کنند، سپس گوگرد به صورت مایع از داخل زمین به خارج رانده می‌شود.^[۵۴]

در مرحله فرآوری گوگرد، با استفاده از روشهای مختلف پرعیارسازی (تغلیظ) اقدام به عنی سازی ماده معدنی می‌نمایند. این روشها شامل موارد زیر است:

• پرعیار سازی نسبی با فلوتاسیون و سپس پالایش گوگرد
• ذوب توسط اتوکلاو، قبل یا بعد از پرعیارسازی نسبی و سپس پالایش
• ذوب و پالایش بدون پرعیارسازی نسبی و صاف کردن
• تقطیر سنگهای معدنی در ظروف چدنی و انصال آنها به اتاق کندانسه در بیرون از محیط کوره و تهیه گوگرد در اتاق کندانسه (کاربرد در ژاپن)^[۵۵]

اقتصاد معدنی^[۵۶][ویرایش]

گوگرد در ۷۰ کشور پراکنده در سطح جهان تولید می‌شود.

آرژانتین با تولید کمتر از هزار تن در سال کوچک‌ترین تولیدکننده در جهان است. ۱۱ کشور عمده تولیدکننده گوگرد به ترتیب حجم تولید عبارت‌اند از ایالات متحده، کانادا، روسیه،عربستان سعودی، ژاپن، آلمان، امارات متحده عربی، قزاقستان، ایران، مکزیک و لهستان که در مجموع در سال ۲۰۰۲ مقدار ۳۴ میلیون تن گوگرد تولید نموده‌اند که ۷۹ درصد کل تولید جهانی گوگرد در سال مذکور است.^[۵۷]

گوگرد عنصری حیاتی است که در بخش‌های کشاورزی و صنعت در تمامی کشورهای جهان مصارف گوناگون دارد. ۱۲ کشور عمده مصرف کننده (به ترتیب مقدار مصرف) عبارت‌اند از: ایالات متحده، چین، مراکش، روسیه، هندوستان، برزیل، تونس، کانادا، ژاپن، مکزیک، آلمان و استرالیا که در جمع در برگیرنده ۷۰ درصد میانگین جهانی مصرف گوگرد در سه سال گذشته بوده‌اند. ایران با مصرف ۲۷۶ هزار تن گوگرد در سال ۱۳۸۱ در رده ۲۱ فهرست کشورهای مصرف کننده گوگرد قرار داشت. تا سال ۲۰۰۶ بیش از ۶۵ درصد (معادل ۲/۸ میلیون تن) به گوگرد مازاد بر مصرف در منطقه خاورمیانه افزوده شده‌است.

اقسام گوگردهای صنعتی[ویرایش]

• گوگرد آلی: حاوی ۶۰ درصد گوگرد و ۴۰ درصد مواد آلی (مواد کمپوست شده، کود حیوانی ـ مرغی).^{[۵۸][۵۹][۶۰]}
• بیوفسفات طلایی: حاوی ۶۰ درصد خاک فسفات تغلیظ شده، ۲۰ درصد گوگرد، ۱۶ درصد مواد آلی، ۴ درصد روی و ۳۰۰ گرم مایه تلقیح تیوباسیلوس است. این کود در ایرانمورد استفاده‌است.^[۶۱]

گوگرد در ادبیات فارسی و تاریخ علمی ایران[ویرایش]

در لغت‌نامه دهخدا[ویرایش]

بر پایهٔ لغت‌نامه دهخدا^{[۶۲][۶۳][۶۴]} نام گوگیرد در اوراق مانوی(به زبان پهلوی) برای آن ذکر شده‌است.

منجیک ترمذی:

گر برفکند گرم دم خویش به گوگرد

بی‌پود ز گوگرد زبانه زند آتش

بدان ماند بنفشه بر لب جوی

که بر آتش نهی گوگرد بفخم

بنفشهٔ طبری خیل خیل سربر کرد

چو آتشی که ز گوگرد بردویده کبود

واندر کوه‌های وی (ماوراءالنهر) همه داروها است که از کوه خیزد، چون ناک و زرنیخ و گوگردو نشادر.^[۶۵]

فردوسی:

همی ریخت گوگردش اندر میان

چنین باشد افسون و رای کسان

چو آتش که گوگرد یابد خورش

گرش در نیستان بود پرورش

خاقانی:

از امل بیمار دل را هیچ نگشاید از آنک

هرگز از گوگرد تنها کیمیایی برنخاست[۶۶]

نظامی:

همانا که بر جای ترکیب خاک

ز ترکیب گوگرد بود آن مغاک

دوزخ گوگرد شد این تیره دشت

ای خنک آن کس که سبک‌تر گذشت

گلستان سعدی:

گفتم آن سفر کدام است گفت گوگرد پارسی خواهم به چین بردن.

ضرب‌المثل‌ها:

گوگرد به فارس بردن. (مانند زیره به کرمان بردن.)^[۶۷]

مثل گوگرد احمر؛ کنایه از نایاب بودن.^[۶۸]

گوگرد سرخ زردشتی؛ کنایه از آتش است.^[۶۹]

گوگرد احمر یا سرخ: از جواهر است و معدن آن در وادی موران می‌باشد و موران آنجا مقابل بزی می‌شوند گویند در شب مانند آتش می‌درخشد چنان‌که روشنایی آن چند فرسخ می‌رود، و چون از معدن بیرون آورند این خاصیت ندارد و آن جزو اعظم اکسیر است چنانکه سیماب را ابوالارواح خوانند و آن را ابوالاجساد نامند. گرم و خشک است در چهارم و اقسام آن منافع بسیار دارد.^[۷۰] و در کبریت احمر اقوال بسیار است و به اصطلاح اهل صناعت کیمیا اکسیر مصنوع در غایت سرخی را کبریت احمر نامند.^[۷۱] کنایه از اکسیر، چرا که اکسیر از او ساخته شود و آن جزو اعظم اکسیر است.^[۷۲] لقب زر است در اصطلاح کیمیاگران.^[۷۳]

منوچهری:

گر خاک بدان دست یک استیر بگیرد

گوگرد کند سرخ همه وادی و کهسار

اسدی طوسی:

به مثقال سی سرخ گوگرد پاک

به‌یکباره چون اختری تابناک

خاقانی:

لشکرگهت بر حاشیت گوگرد سرخ از خاصیت

بر تو ز کنج عافیت عیش مهنا ریخته

بود چو گوگرد سرخ کز بر چرخ کبود

داد مس خاک را گونهٔ زر عیار

دل گوهر بقاست به دست جهان مده

گوگرد سرخ تعبیه در خاکدان مخواه

کرد چو مشک سیاه خاک چو گوگرد سرخ

هردو حنوط و حنا از پی خصم و خدم

نظامی:

زر که گوگرد سرخ شد لقبش

سرخی آمد نکوترین سلبش

نه گوگرد سرخی نه لعل سپید

که جوینده گردد از او ناامید

^[۷۴]

در فرهنگ معین^[۸][ویرایش]

سعدی:

گر کیمیای دولت جاویدت آرزوست

بشناس قدر خویش که گوگرد احمری

ناصر خسرو:

که بود آنکه او ساخت شنگرف رومی

ز گوگرد سرخ و ز سیماب لرزان؟

در هفت پیکر می‌خوانیم:

آتشی زو نشاط را پشتی

کان گوگرد سرخ زردشتی

ناصر خسرو در سفرنامه‌اش نوشته‌است: گویند بر سر دماوند چاهی است که نشادر و کبریت (گوگرد) از آن گیرند.^[۷۵]

محمد زکریای رازی را کاشف اسید سولفوریک یا همان جوهر گوگرد می‌دانند.^[۷۶]

پانویس[ویرایش]

1.      پرش به بالا↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics. CRC press. 2000. ISBN 0849304814.

2.      ↑ ^{پرش به بالا به:۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳} دکتر حسین آقا بزرگ و دکتر محمد رضا ملاردی. «فصل هشتم - بررسی اجمالی شیمی توصیفی عناصر اصلی». در شیمی معدنی (۱). چاپ دوم. تهران: انتشارت علوی، ۱۳۷۴. ۴۳۳.

3.      پرش به بالا↑ با توجه به جدول تناوبی چاپ شرکت کیمیاگستر در سال ۱۳۸۰.

4.      پرش به بالا↑ «جدول تناوبی». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

5.      پرش به بالا↑ «پایگاه اطلاع‌رسانی شیمی - جدول تناوبی - گوگرد». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

6.      ↑ ^{پرش به بالا به:۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳} «پایگاه ملی داده‌های علوم زمین: اطلاعات مواد معدنی». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

7.      ↑ ^{پرش به بالا به:۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲} «گوگرد». دانشنامه رشد.

8.      ↑ ^{پرش به بالا به:۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳} محمد معین. «جلد سوم». در فرهنگ معین (مالکیت عمومی). چاپ سیزدهم. تهران: امیر کبیر، ۱۳۷۸. ۳۴۶۹. ISBN 964-00-0379-4.

9.      پرش به بالا↑ منیژه خواجه‌پور. «آشنایی با برخی از خواص عناصر». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

10.  پرش به بالا↑ دکتر مهری باقری. «بخش گونه‌های تحول معنایی». در مقدمات زبان‌شناسی. چاپ سیزدهم. انتشارات دانشگاه تبریز، ۱۳۶۷.

11.  پرش به بالا↑ محمد معین. «جلد ششم». در فرهنگ معین. چاپ سیزدهم. تهران: امیر کبیر، ۱۳۷۸. ۱۷۹۶. ISBN 964-00-0382-4.

12.  پرش به بالا↑ مهدی کاظمی. «سایت خبری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

13.  پرش به بالا↑ Steudel, Ralf; Eckert, Bodo (2003). "Solid Sulfur Allotropes Sulfur Allotropes". Topics in Current Chemistry. Topics in Current Chemistry 230: 1–80. doi:10.1007/b12110. ISBN 978-3-540-40191-9.

14.  پرش به بالا↑ Steudel, R. (1982). "Homocyclic Sulfur Molecules". Topics in Current Chemistry. Topics in Current Chemistry 102: 149–176. doi:10.1007/3-540-11345-2_10. ISBN 978-3-540-11345-4.

15.  پرش به بالا↑ Tebbe, Fred N.; Wasserman, E.; Peet, William G.; Vatvars, Arturs; Hayman, Alan C. (1982). "Composition of Elemental Sulfur in Solution: Equilibrium ofS₆, S₇, and S₈ at Ambient Temperatures". Journal of the American Chemical Society 104 (18): 4971–4972. doi:10.1021/ja00382a050.

16.  پرش به بالا↑ Meyer, Beat (1964). "Solid Allotropes of Sulfur". Chemical Reviews 64 (4): 429–451. doi:10.1021/cr60230a004.

17.  پرش به بالا↑ Meyer, Beat (1976). "Elemental sulfur". Chemical Reviews 76 (3): 367–388.doi:10.1021/cr60301a003.

18.  پرش به بالا↑ "Allergies: Sulfite Sensitivity". WebMD. 1 February 2007. Retrieved 2007-09-10.

19.  پرش به بالا↑ Zacharkiw, Bill, Montreal Gazette (July 15, 2008). "Can't hold the sulphites".

20.  ↑ ^{پرش به بالا به:۲۰٫۰ ۲۰٫۱} ادوارد بورگویان. «شانزدهم - آنزیم‌ها». در یک دوره کوتاه در شیمی آلی. ترجمهٔ دکتر مجید هروی. چاپ چهارم. مشهد: جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۷۲. ۵۲۶-۵۲۸.

21.  پرش به بالا↑ Nyle Steiner. «Iron Pyrites Negative Resistance Oscillator» ‎(انگلیسی)‎. ۲۱ فوریه. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷-۰۸-۱۵.

22.  پرش به بالا↑ «Cysteine definition - ساختار سیستئین». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

23.  پرش به بالا↑ «Cysteine Biosynthesis - بیوسنتز (مراحل تولید) سیستئین». بایگانی‌شده ازنسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

24.  پرش به بالا↑ «Methionine Pathways - از دپارتمان شیمی دانشگاه واترالو». بایگانی‌شده ازنسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

25.  پرش به بالا↑ «ساختار نوع L متیونین». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

26.  پرش به بالا↑ «مفاهیم شیمی آلی - هوموسیستئین». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

27.  پرش به بالا↑ «Taurine Biosynthesis - بیوسنتز (مراحل تولید) تائورین». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

28.  پرش به بالا↑ «Biological Magnetic Resonance Data Bank - ساختار تائورین». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

29.  پرش به بالا↑ «انجمن درمان‌گران ایران». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

30.  پرش به بالا↑ دکتر علیرضا طالبیان. «آیا زبانتان را مسواک زده‌اید؟ - از سایت رسمی شرکت خوش‌بو». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

31.  پرش به بالا↑ Pronk JT, Meulenberg R, Hazeu W, Bos P, Kuenen JG (1990). "Oxidation of reduced inorganic sulphur compounds by acidophilic thiobacilli". FEMS Microbiology letters 75 (2–3): 293–306. doi:10.1111/j.1574-6968.1990.tb04103.x.

32.  پرش به بالا↑ Heldt, Hans-Walter (1996). Pflanzenbiochemie. Heidelberg: Spektrum Akademischer Verlag. pp. 321–333. ISBN 3-8274-0103-8.

33.  پرش به بالا↑ Ruckmic, J. C. , Wimberly B. H. and Edwards,A. F. , 1979, Classifcation and Genesis of Biogenic Surfur Deposits, Econ, Geol. , V. 74, p. 469-474.

34.  پرش به بالا↑ «پیریت یا سولفید آهن» ‎(انگلیسی)‎. آکسفورد. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلیدر ۰۷ مه ۲۰۱۲.

35.  پرش به بالا↑ «ساختار پیریت» ‎(انگلیسی)‎. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

36.  پرش به بالا↑ «ساختار اسفالریت و کالکوپریت» ‎(انگلیسی)‎. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

37.  پرش به بالا↑ Cornelis Klein and Cornelius S. Hurlbut, Jr. , 1985, Manual of Mineralogy, John Wiley, 20th ed. , pp. 352-353, ISBN 0-471-80580-7

38.  پرش به بالا↑ ویکی‌انبار. «تصویر باریوم سولفات دو بار منفی». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلیدر ۰۷ مه ۲۰۱۲.

39.  پرش به بالا↑ دانشنامه رشد. «آنالیز نفت خام».

40.  پرش به بالا↑ مهندسان شیمی ایران. «شیمی نفت». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

41.  پرش به بالا↑ دانشنامه رشد. «گاز طبیعی».

42.  پرش به بالا↑ دکتر احمدرضا ربانی - محمد یونسی. «بررسی منشاء سولفید هیدروژن در مخازن گاز طبیعی ایران». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

43.  پرش به بالا↑ پایگاه اطلاع‌رسانی خدمات مهندسی و صنایع برق و آب. «بررسی علل خوردگی ناشی از ترکیبات گوگرددار در تجهیزات شبکه‌های توزیع مناطق نفت‌خیز». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

44.  پرش به بالا↑ دکتر ابراهیم رزم‌پا. «اطلاعات پزشکی». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

45.  پرش به بالا↑ سایت آفتاب. «باران اسیدی». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

46.  پرش به بالا↑ پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. «انواع کانسارهای گوگرد». بایگانی‌شده ازنسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

47.  پرش به بالا↑ پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. «ذخایر عمده گوگرد در جهان». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

48.  پرش به بالا↑ پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. «ذخایر و پتانسیل‌های عمده گوگرد در ایران». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

49.  پرش به بالا↑ پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. «مصارف عمده گوگرد». بایگانی‌شده ازنسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

50.  پرش به بالا↑ «دانشنامه رشد».

51.  پرش به بالا↑ «ساختار اسید سولفوریک». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

52.  پرش به بالا↑ «سایت سم‌شناسی - طبقه‌بندی آلاینده‌های گازی». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

53.  پرش به بالا↑ محبوبه نامنی - سیدحسن هاشمی. «فرایندهای حذف و کنترل دی‌اکسید گوگرد در صنایع». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

54.  پرش به بالا↑ پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. «روشهای عمده استخراج گوگرد». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

55.  پرش به بالا↑ پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. «روشهای متداول فرآوری گوگرد». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

56.  پرش به بالا↑ برگرفته از ماهنامه سبزینه - شماره هشتم.

57.  پرش به بالا↑ امیرمکری، ۱۳۸۲

58.  پرش به بالا↑ «ساختار ترکیبات» ‎(انگلیسی)‎. بریتانیکا. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

59.  پرش به بالا↑ «واقعیاتی در رابطه با گوگرد آلی». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

60.  پرش به بالا↑ «Sulfur Acids and Their Derivatives Containing Sulfur Directly Linked to an Organic Radical Rule C-641» ‎(انگلیسی)‎. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

61.  پرش به بالا↑ «Fertilizer use by crop in the Islamic Republic of Iran». فائو. بایگانی‌شده ازنسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

62.  پرش به بالا↑ لغت‌نامه آن‌لاین دهخدا. «گوگرد سرخ». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

63.  پرش به بالا↑ لغت‌نامه آن‌لاین دهخدا. «گوگرد احمر». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

64.  پرش به بالا↑ لغت‌نامه آن‌لاین دهخدا. «گوگرد». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

65.  پرش به بالا↑ حدود العالم.

66.  پرش به بالا↑ از امثال و حکم دهخدا ج ۴ ص ۱۹۷۰ - در واقع اشاره به مثلی است که در این مصرع آمده‌است.

67.  پرش به بالا↑ امثال و حکم دهخدا جلد ۳ صفحه ۱۳۳۴

68.  پرش به بالا↑ همان - جلد ۳ صفحه ۱۴۸۱

69.  پرش به بالا↑ حاشیهٔ هفت پیکر نظامی صفحه ۱۳۷

70.  پرش به بالا↑ برهان ذیل گوگرد.

71.  پرش به بالا↑ انجمن آرا ذیل گوگرد - آنندراج - برهان.

72.  پرش به بالا↑ غیاث اللغات.

73.  پرش به بالا↑ گنجینهٔ گنجوی صفحه ۳۳۸.

74.  پرش به بالا↑ از آنندراج.

75.  پرش به بالا↑ ناصرخسرو، سفرنامه چهارم.

76.  پرش به بالا↑ «زکریای رازی». صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲.

منابع[ویرایش]

• محمد معین. «جلد سوم». در فرهنگ معین. چاپ سیزدهم. تهران: امیر کبیر، ۱۳۷۸. ISBN 964-00-0379-4.
• محمد معین. «جلد ششم». در فرهنگ معین. چاپ سیزدهم. تهران: امیر کبیر، ۱۳۷۸. ISBN 964-00-0382-4.
• حسن عمید. فرهنگ عمید (جیبی). چاپ یازدهم. تهران: امیر کبیر، ۱۳۷۷. ISBN 964-00-0179-1.
• دکتر حسین آقا بزرگ و دکتر محمد رضا ملاردی. شیمی معدنی(۱). چاپ دوم. تهران: انتشارت علوی، ۱۳۷۴.
• ادوارد بورگویان. یک دوره کوتاه در شیمی آلی. ترجمهٔ دکتر مجید هروی. چاپ چهارم. مشهد: جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۷۲.
• ماهنامه ترویجی سبزینه شماره هفتم
• دکتر مهری باقری. «بخش گونه‌های تحول معنایی». در مقدمات زبان‌شناسی. چاپ سیزدهم. انتشارات دانشگاه تبریز، ۱۳۶۷.

• John Wiley. James Dwight Dana. ویرایش ۲۰th ed.. Cornelis Klein and Cornelius S. Hurlbut, Jr.، ۱۹۸۵. ISBN 0-471-80580-7.

پیوند به بیرون[ویرایش]

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔگوگرد موجود است.

معنای واژهٔ «گوگرد» را در ویکی‌واژه ببینید.

• گوگرد در دانشنامه رشد
• نمودار فاز گوگرد(انگلیسی)
• WebElements.com – گوگرد(انگلیسی)
• (انگلیسی)chemicalelements.com/sulfur
• انیستیتوی گوگرد(انگلیسی)

[نهفتن] ن ب و جدول تناوبی

H

He

Li

Be

B

C

N

O

F

Ne

Na

Mg

Al

Si

P

S

Cl

Ar

K

Ca

Sc

Ti

V

Cr

Mn

Fe

Co

Ni

Cu

Zn

Ga

Ge

As

Se

Br

Kr

Rb

Sr

Y

Zr

Nb

Mo

Tc

Ru

Rh

Pd

Ag

Cd

In

Sn

Sb

Te

I

Xe

Cs

Ba

La

Ce

Pr

Nd

Pm

Sm

Eu

Gd

Tb

Dy

Ho

Er

Tm

Yb

Lu

Hf

Ta

W

Re

Os

Ir

Pt

Au

Hg

Tl

Pb

Bi

Po

At

Rn

Fr

Ra

Ac

Th

Pa

U

Np

Pu

Am

Cm

Bk

Cf

Es

Fm

Md

No

Lr

Rf

Db

Sg

Bh

Hs

Mt

Ds

Rg

Cn

Uut

FL

Uup

Lv

Uus

Uuo

فلزات قلیایی فلزات قلیایی خاکی لانتانیدها اکتینیدها فلزات واسطه فلزات ضعیف شبه‌فلزات نافلزات هالوژن‌ها گازهای نجیب  جدول تناوبی با جزئیات بیشتر

[نمایش] ن ب و اکسید‌ها

[نمایش] ن ب و داروهای غده تیروئید (H03)

رده‌ها: 

• گوگرد
• بسپارهای معدنی
• زیست‌شناسی و داروشناسی عنصرهای شیمیایی
• سوخت‌های آتش‌بازی
• عناصر شیمیایی
• عوامل ضد آکنه
• کانی‌های راست‌لوزی
• کانی‌های عناصر آزاد
• کانی‌های غذایی
• مواد شیمیایی کشاورزی
• نافلزها

//////////////

به عربی کبریت:

الكبريت هو عنصر كيميائي لا فلزي رمزه الكيميائي S وعدده الذري (16), ولون الكبريت أصفر، ويوجد في الطبيعة بشكل خام ويدخل في صناعة البارود وعيدان الثقاب.

يوجد في النفط المستخرج وهو النفط الحمضي الحاوي على غاز H2S وللاستفادة من هذا النفط في التصدير أو المصافي يستوجب التخلص من هذا الغاز وبالتالي يمكن استخراج الكبريت من هذا الغاز ويكون على شكلين أما على شكل كتل وبودرة صفراء اللون أو على شكل شرائح صفراء اللون.

عنصر الكبريت لا فلزي وهو من أملاح المعادن. الكبريت ثالث أكبر معدن في جسم الإنسان، ويحتوي الجسم على 14 غرام منه إنه مكون في كل خلية...

/////////

به کردی سورانی گوگرد:

گۆگرد (بە ئینگلیزی: Sulfur) یەکێکە لە توخمە کیمیاییەکان، هێماکەی (S) و گەردیلەی ژمارە (١٦)یە.

/////////

به دیودهی (مالدیوی):

ސަލްފަރު(އިނގިރޭސި ބަހުން: Sulfur) އަކީ ވެސް ވަރަށް ބޭނުންތެރި މަޢުދަނެކެވެ. ބޮޑުމީހެއްގެ ހަށިގަކުޑަގޮހޮރު ގެ ތެރެއިންނެވެ. ބާކީވާ ބައި ފަހަރުވާ (ކުޑަކަމުދާ ތަކެތި) އާއި ނުވަތަ ނަޖިސް ( ބޮޑުކަމުދާ ތަކެތި ) އާއި އެކުވެގެން ހަށިގަނޑުން ބޭރުވެދެއެވެ. ސަލްފަރ ގެ ކަނޑައެޅިފައިވާ ވަކި ކެލަމިން(އިނގިރޭސި ބަހުން: Recommanded Dietary intake) ( ދުވަހެއްގައި ކެއުމަށް ލަފާދޭ މިންވަރު ) އެއް ނޯވެއެވެ. ޕްރޮޓީން ހިމެނޭ ކާނާ އެކަށޭނަ ވަރަށް ކާނަމަ، ސަލްފަރ ހަށިގަނޑަށް ލިބިދޭނެއެވެ. ދުވަހެއްގެ ކެއުމުގައި 850 މިލިގްރާމްގެ ސަލްފަރ އެކުލެވިފައިވާނަމަ، ފު ސަލްފަރ މަދުވެގެން ދިމާވާ މައްސަލަތަކެއް ހުންނަކަމަކަށް އަދި ފާހަގަކުރެވިފައެއް ނުވެއެވެ. ސަލްފަރ އެކުލެވޭ ކާނާގެ ތެރޭގައި، އެއްގަމު މަސް، ކަނޑު މަސް، ފަރު މަސް، ކުކުޅު ބިސް، ކިރު، ކިރުގެ ތަފާތު ބާވަތްތައް، މަދު، މުގު، ރެވި، އަދި ތޮޅި ހިމެނެއެވެ. ސަލްފަރ ގެ ބާވަތެއް ކަމަށްވާ ސަލްފޭޓް ހަށިގަނޑަށް ލިބެނީ ބޯން ބޭނުންކުރާ ފެނުންނާއި، މޭވާ، ތަރުކާރީގެ ބާވަތްތަކުންނެވެ. ސަލްފަރ އެކުލެވޭ ކާނާ ގިނައިން ކެއުމަކުން ސަލްފަރ އިތުރުވާނެ ކަމަކަށް ނުވަތަ ވިހަވާނެ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ.

/////////

به کردی کوگرد:

Kewkurd an jî kirkût (ji peyvê latînî Sulphur) elementek û nemetalek e. Ew bi alafekî şîn dişewte. Bi vê rêkêKewkurddîoksîd çêdibe, bêhnê xwe zêde makin e.

///////////////

به عبری:

גופרית (Sulfur או Sulphur) היא יסוד כימי שסמלו הכימי S ומספרו האטומי 16.

הגופרית היא מינרל חיוני בכל היצורים החיים.

////////////////

به پنجابی گندهک

///////////

به پشتو گوگر:

گوگړ چې کيميايي نوم يې سلفر دی، يوه کيميايي ماده ده.

//////////

به اردو گندهک:

گندھک (انگریزی: Sulfur) ایک ایسا کیمیائی عنصر ہے جس کا عنصری عدد 16 ہے۔ انگریزی میں اسے S سے ظاہر کرتے ہیں۔ قدرتی طور پر بکثرت پایا جانے والا یہغیر دھاتی عنصر ہے۔ گندھک اپنی خام حالت میں چمکدار پیلے رنگ کا ٹھوس قلمی عنصر ہوتا ہے۔ قدرت میں گندھک اور زندگی کا قریبی تعلق ہے۔ تجارتی پیمانے پر اسے کھادوں میں استعمال کیا جاتا ہے تاہم ماضی میں اسے کالے بارود، ماچسوں، کُرم کُش ادویات اور پھپھوندی مارنے کے لئے بھی استعمال کیا جاتا تھا۔

///////////////

به اویغوری گۈڭگۈرت

/////////////

به آذری کوکرد:

Kükürd (S) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 16-cı element.

Kükürd

Kükürd

Kükürd (S) – zülalların tərkibində olur. Proteinoidlərin tərkibində kükürdün miqdarı, başqa zülallara nisbətən daha çoхdur. Taхıl, paхlalılar, süd məhsulları, balıq və yumurtada kükürd vardır. Metionin və sistein aminturşularının tərkibində olduğu üçün onların tərkibindəki çevrilmələrdə iştirak edir.B1 vitamininin , insulinin və digər birləşmələrin əmələ gəlməsində iştirak edir. 60 Orqanizmdə oksidləşdikdə sulfat turşusunun duzları şəklində orqanizmdən sidiklə ifraz olunur. Gündəlik tələbat 1 qramdır.

/////////////////

به ترکی کوکور:

Kükürt, limon sarısında ametal, yalın katı cisimdir (simgesi S olan kimyasal bir elementtir). Kükürt doğada yaygın olarak bulunan bir elementtir (yer kürenin % 0,06'sını oluşturur). Özellikle en önemli kükürt yataklarının yer aldığı Sicilya, Louisiana ve Japonya'da eski volkanların yakınında, alçı taşı ya da kireç taşı katmanları arasında doğal halde bulunur. Çoğunlukla metallerle birleşmiş olarak görülür. Demir, bakır, kurşun, ve çinko sülfürler, bu metallerin en önemli cevridir. Kalsiyum sülfatı ya da başka deyişle alçıtaşını saymak gerekir.

//////////////

Sulfur or sulphur (see spelling differences) is a chemical element with symbol S and atomic number 16. It is an abundant, multivalent non-metal. Under normal conditions, sulfur atoms form cyclic octatomic molecules with chemical formula S₈. Elemental sulfur is a bright yellowcrystalline solid at room temperature. Chemically, sulfur combines with all elements except for gold, platinum, iridium, nitrogen, tellurium, iodine and the noble gases.

Elemental sulfur occurs naturally as the element (native sulfur), but most commonly occurs in combined forms as sulfide and sulfate minerals. Being abundant in native form, sulfur was known in ancient times, being mentioned for its uses in ancient India, ancient Greece,China, and Egypt. In the Bible, sulfur is called brimstone.^[5] Today, almost all elemental sulfur is produced as a byproduct of removing sulfur-containing contaminants from natural gasand petroleum. The greatest commercial use of the element is the production of sulfuric acid for sulfate and phosphate fertilizers, and other chemical processes. The element sulfur is used in matches, insecticides, and fungicides. Many sulfur compounds are odoriferous, and the smells of odorized natural gas, skunk scent, grapefruit, and garlic are due toorganosulfur compounds. Hydrogen sulfide gives the characteristic odor to rotting eggs and other biological processes.

Sulfur is an essential element for all life, but almost always in the form of organosulfurcompounds or metal sulfides. Three amino acids (cysteine, cystine, and methionine) and two vitamins (biotin and thiamine) are organosulfur compounds. Many cofactors also contain sulfur including glutathione and thioredoxin and iron–sulfur proteins. Disulfides, S–S bonds, confer mechanical strength and insolubility of the protein keratin, found in outer skin, hair, and feathers. Elemental sulfur is not common in higher forms of life, but is both a product and an oxidant for various bacteria…

History[edit]

Antiquity[edit]

Pharmaceutical container for sulfur from the first half of the 20th century. From the Museo del Objeto del Objeto collection

Being abundantly available in native form, sulfur was known in ancient times and is referred to in theTorah (Genesis). English translations of the Bible commonly referred to burning sulfur as "brimstone", giving rise to the term "fire-and-brimstone" sermons, in which listeners are reminded of the fate of eternal damnation that await the unbelieving and unrepentant. It is from this part of the Bible that Hell is implied to "smell of sulfur" (likely due to its association with volcanic activity). According to the Ebers Papyrus, a sulfur ointment was used in ancient Egypt to treat granular eyelids. Sulfur was used for fumigation in preclassical Greece;^[47] this is mentioned in theOdyssey.^[48] Pliny the Elder discusses sulfur in book 35 of his Natural History, saying that its best-known source is the island of Melos. He mentions its use for fumigation, medicine, and bleaching cloth.^[49]

A natural form of sulfur known as shiliuhuang (石硫黄) was known in China since the 6th century BC and found in Hanzhong.^[50] By the 3rd century, the Chinese discovered that sulfur could be extracted from pyrite.^[50] Chinese Daoists were interested in sulfur's flammability and its reactivity with certain metals, yet its earliest practical uses were found in traditional Chinese medicine.^[50] A Song dynasty military treatise of 1044 AD described different formulas for Chineseblack powder, which is a mixture of potassium nitrate (KNO
3), charcoal, and sulfur. It remains an ingredient of black gunpowder.

Indian alchemists, practitioners of "the science of mercury" (sanskrit rasaśāstra, रसशास्त्र), wrote extensively about the use of sulfur in alchemical operations with mercury, from the eighth century AD onwards.^[51] In the rasaśāstra tradition, sulfur is called "the smelly" (sanskrit gandhaka, गन्धक).

Early European alchemists gave sulfur a unique alchemical symbol, a triangle at the top of a cross ( , but also   in use.). In traditional skin treatment, elemental sulfur was used (mainly in creams) to alleviate such conditions as scabies, ringworm, psoriasis, eczema, andacne. The mechanism of action is unknown—though elemental sulfur does oxidize slowly to sulfurous acid, which is (through the action ofsulfite) a mild reducing and antibacterial agent.^[52][53][54]

Modern times[edit]

Sicilian kiln used to obtain sulfur from volcanic rock.

In 1777, Antoine Lavoisier helped convince the scientific community that sulfur was an element, not a compound.

Sulfur deposits in Sicily were the dominant source for more than a century. By the late 18th century, about 2,000 tons per year of sulfur were imported into Marseilles, France for the production ofsulfuric acid by the Leblanc process. In industrializing Britain, with the repeal of tariffs on salt in 1824, demand for sulfur from Sicily surged upward. The increasing British control and exploitation of the mining, refining, and transportation of the sulfur, coupled with the failure of this lucrative export to transform Sicily's backward and impoverished economy, led to the 'Sulfur Crisis' of 1840, when King Ferdinand II gave a monopoly of the sulfur industry to a French firm, violating an earlier 1816 trade agreement with Britain. A peaceful solution was eventually negotiated by France.^[55][56]

In 1867, sulfur was discovered in underground deposits in Louisiana and Texas. The highly successful Frasch process was developed to extract this resource.^[57]

In the late 18th century, furniture makers used molten sulfur to produce decorative inlays in their craft. Because of the sulfur dioxideproduced during the process of melting sulfur, the craft of sulfur inlays was soon abandoned. Molten sulfur is sometimes still used for setting steel bolts into drilled concrete holes where high shock resistance is desired for floor-mounted equipment attachment points. Pure powdered sulfur was used as a medicinal tonic and laxative.^[26] With the advent of the contact process, the majority of sulfur today is used to make sulfuric acid for a wide range of uses, particularly fertilizer.^[58]