فُطر قارچ، سماروغ، خایه دیس، چتر مار، کلاه دیوان، زماروغ، کارگ، اُلّی، چناس، به ایغوری زەمبۇرۇغ، به آذری گوبلگ، به ترکی مانترلر به پنجابی کهُمبی

[1] - فطر. [ ف ُ ] (ع اِ) نباتی است سفید بشکل نصف تخم مرغ که منکوس باشد و بی برگ و گل و ساقش بسیار کوتاه و جوف او مملو از صفایح ، و مأکول ، او را به فارسی قارچ [ خوانند ] و فطر و کماءة اسم جنس مأکول و غیرمأکول آنند... (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ). نوعی ازسماروغ است و این بدترین همه ٔ انواع است و پوست این زهر قاتل باشد و اگر کمتر خورند بیهوش گرداند. (برهان ). و بباید دانست که از خوردن فطر که به پارسی سماروغ گویند.... زفان آماس کند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). نام گونه ای قارچ که آن را دنبلان گویند و خوراکی است .(فرهنگ فارسی معین ). || نام عام قارچهای سمی کلاهک دار است . در اسماء العقار (ذیل نمره ٔ 192) کلمه ٔ فطر مرادف با «کما» ذکر شده ، در حالی که کما نام گیاهی از تیره ٔ چتریان است . (فرهنگ فارسی معین (

///////////.

سماروغ . [ س َ ] (اِ) رستنی باشد که آنرا خایه دیس گویند چه به تخم مرغ می ماند و کلاه دیوان هم خوانند در زمینهای نمناک و دیوارهای حمامهاو صحراها روید. میتوان خورد آنچه در جاهای دیگر بروید بسبب سمیتی که دارد نمی خورند، گویند شیره ٔ آن جلدی بصر دهد و عوام آنرا چترمار گویند. (از برهان ) (ازآنندراج ). نباتی باشد که بر جایگاه نمناک روید چون کناره ٔ چاه و دیوار حمام و آنرا چله نیز خوانند و مانند خایه باشد و در شورستانها نیز روید و آنچه در شوره و صحرا روید توان خورد و آنچه بجای دیگر روید نخورند چه فصل زهر کند. (صحاح الفرس ). گیاهی باشد که دردوغ کنند. (لغت فرس ). اکارس . جله . خایه دیس . زماروغ .(از فرهنگ رشیدی ). کماءة. (دهار) (منتهی الارب ). قارچهایی که در مزارع و اماکن مرطوب و دیواره ٔ چاهها و درختان روید از قبیل آسکومیستها یا هیمنومیست ها . (فرهنگ فارسی معین ). فطر را سماروغ خوانند و کلاه دیوان نیز گویند. (الابنیه عن حقایق الادویه (.

/////////

قارچ . (اِ) رستنی است که مانند چتر مدور باشد. در جاهای نمناک بلا تخم میروید و به هندی آن را لگرمتا خوانند. (آنندراج ). قارچها رستنی هائی هستند بیگانه خوار که کلرفیل ندارند و به حالت ساپروفیت بر روی مواد آلی در حال تجزیه میرویند و ممکن است همزیست رستنی های دیگر شوند. بعضی از آنها مواد معدنی را ممکن است از زمین بدست آورند. ولی همیشه کربن آنها از مواد آلیه دیگر باید تهیه شود. قارچها دارای رشته های گوناگون منشعب و به اشکال گوناگون هستند که کلافه نامیده میشود. تکثیر آنها به دو طریق است . اول تکثیر غیرجنسی به وسیله ٔ هاگهای مختلف و آن مانند قلمه است . دوم تکثیر جنسی به وسیله ٔ آمیزش دو گامت با یکدیگر و تشکیل تخم . از روی شکل کلافه ها عموماً قارچها را بدو رده تقسیم میکنند: 1- سیفومیستها یا قارچهای طبقات پست . 2- اُمیست ها یا قارچهای طبقات عالیتر. سیفومیست ها دارای کلافه ای هستندکه در آن تیغه های عرضی دیده نمیشود و به شکل لوله های یکسره ای است ، تکثیر غیرجنسی آنها به وسیله ٔ هاگ هائی است که گاهی دارای تاژک میباشند و گاهی عده ٔ زیادی از آنها در هاگدانها قرار گرفته اند. تکثیر جنسی آنها به وسیله ٔ گامت های تاژک دار نر و گامت ماده ٔ درشتی است که تخمه (اُاُسفر) نامیده میشود. اُمیست ها یا قارچهای حقیقی رستنی هائی هستند که در کلافه آنها تیغه های عرضی دیده میشود و دستگاه زایشی آنها عموماً با کلافه ٔ رویشی اختلاف شکل کلی دارد. تکثیر غیرجنسی و جنسی آنها مانند طبقه ٔ اول است ولی چون در هر نوع آنها دستگاه زایشی شکل مخصوصی دارد آنها را به گروههای مختلف تقسیم کرده اند. اگر دستگاه زایشی و دستگاه رویشی قارچها هر دو را در نظر بگیریم آنها را به پنج راسته تقسیم میکنند از اینقرار: 1 - میکسومیست ها . 2 - اُاُمیست ها . 3 - بازیدومیست ها . 4- اسکومیست ها . 5 - اوردینه . (گیاه شناسی حسین گل گلاب صص 137 – 142 .).

////////

فطر.  سماروغ گویند و آن انواع است یک نوع فقع و یک نوع فوشنه خوانند و فقع را بفارسی هکل خوانند و یک نوع فقیل و مجموع انواع را کماة خوانند و بدترین همه فطر بود و یک نوع صحرائی بود و یک نوع در شیب خم شراب روید و آنچه سرخ زهر و آنچه سفید بود پادزهر بود و هرآنچه در شیب خم شراب روید پوست آن باز کنند و خشک کند هرکرا چند سرانگشتی دهند بیهوش شود و پوست وی زهر بود و گویند هرکه بناپاک سماروغ بخورد نسل او منقطع گردد و دیگر فرزند از وی حاصل نشود و خلطی غلیظ بد از وی حاصل شود و خشک کرده وی را بدی کمتر بود و طبیعت فطر سرد بود و تر در آخر سئوم و گویند در دویم خدر و سکته آورد و گاه باشد که بکشد و اگر نکشد هیضه و عسر البول احداث کند و چون بسیار خورده باشد و وی دشوار هضم شود و نوع کشنده ضیق النفس و عرق سرد آورد و گاه باشد که در روز بکشد و آن در موضعهای عفن یا در موضعی که مقام گزندگان بود یا در شیب درختان زیتون روید و مصلح وی آنست که مسلوق کرده یا کمثری تر و خشک بخورند که بخاصیت دفع مضرت وی بکند و شراب سخت بر سر آن خورند و معالجه کشنده وی به مقطعات کنند مانند سکنجبین و فودنج

______________________________

در مخزن الادویه می‌نویسد: فطر بکسر فا و بضم نیز آمده بفارسی سماروغ و شما و بسریانی فطریاثا و برومی موکوطیس و بهندی پهین‌چهنر و بیونانی اونطریثا نامند و دیسقوریدوس در ثالثه قنطس و در رابعه موقوطیس نامیده است و آن نباتیست که در زمینهای نمناک و عقب بارشها می‌روید بشکل نصف بیضه مرغ که منکوس باشد ماکول آن را بفارسی قارچ و بشیرازی مردم عوام هیکل و بترکی کیلک و فطر و کماه اسم ماکول و غیر ماکول آنست

لاتین‌AGARICUS ESCULENTUS  فرانسه‌CHAMPIGNON COMESTIBLE  انگلیسی‌MASHROOM

اختیارات بدیعی، ص: 327

/////////////

قارچ خوراکی

اشاره

به فارسی «کلاه‌دیوان»- «چترمار» و در کتب طب سنتی با نام‌های «سماروغ» «فطر» (نوع غیر رسمی) آمده است. به فرانسوی‌Champignon comestible و به انگلیسی‌Mushroom گفته می‌شود.

گیاهی است بدون گل و بدون کلروفیل از خانواده‌Agaricaceae دارای گونه‌های مختلفی است که نام علمی دو گونه آنکه بیشتر در طب سنتی مورد توجه است عبارت‌اند از:

1.Agaricus campestris L . و مترادف آن:Psalliota Campestris (L .) Fr

2.Agaricus ostreatus (Jacq .) Fries

مشخصات

این قارچها معمولا قارچهای کلاهدارند. گیاهانی هستند بدون گل و کلروفیل. گونه‌Agaricus campestris از گروه قارچهای (اسپر ارغوانی) است، این قارچ در مساحتهای وسیعی کاشته می‌شود و از محصول آن برای تغذیه استفاده می‌شود و در بازارهای دنیا عرضه می‌شود.

از نظر مواد عامله و مؤثره طبق بررسی‌های به عمل آمده در شیره این قارچ یک ماده‌ای وجود دارد که در مقابل حرارت معتدل باثبات است و خوراندن آن موجب

معارف گیاهی، ج‌1، ص: 189

انقباض قلب نوعی قورباغه است و همچنین در انقباض قلب سگ نیز تأثیر می‌گذارد.

ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی در هریک صد گرم قارچ خام تجارتی خوراکی گونه‌Agaricus campestris مواد زیر وجود دارد:

آب 90 درصد، پروتئین 7/ 2 درصد، چربی 3/ 0 درصد، قند و مواد نشاسته‌ای 4/ 3 درصد، کلسیم 6 میلی‌گرم، فسفر 116 میلی‌گرم، آهن 8/ 0 میلی‌گرم، پتاسیم 414 میلی‌گرم، تیامین 1/ 0 میلی‌گرم، رایبوفلاوین 46/ 0 میلی‌گرم، نیاسین 2/ 4 میلی‌گرم، ویتامین‌C 3 میلی‌گرم.

نمونه‌ای از قارچهای خوراکی با کلاهک

خواص کاربرد

گونه‌A .Campestris تونیک و ملین است و نیروی جنسی را افزایش می‌دهد.

و در مورد گونه‌A .Ostreatus له کرده آن را با کمی آب مخلوط کرده و به صورت خمیر روی لثه‌های دندان می‌اندازند در موارد ترشح مفرط بزاق مفید است.

ضمنا مقوی معده است و در استعمال داخلی این قارچ برای قطع اسهال خونی و اسهال معمولی نافع می‌باشد و خون‌ریزی‌های داخلی را متوقف می‌نماید.

از خانواده‌Agaricaceae گونه‌های دیگری نیز از قارچ‌های خوراکی لذیذ وجود دارد که یکی از آنها با نام علمی‌Pleurotus ostreatus به صورت قارچ ممتاز خوراکی به بازار عرضه می‌شود.

این قارچ به صورت طبقه‌طبقه و دارای چند طبقه روی خرده چوب و تنه درختان

معارف گیاهی، ج‌1، ص: 190

می‌روید. پایک آنها خیلی کوتاه و در کنار قارچ است و یا بدون پایک می‌باشد و کلاهک آنها نیز به شکل صدف است. این قارچ را به فرانسوی‌Pleurote en coquille d'huitre گویند و معمولا در طول ماههای مهرماه تا دی‌ماه و بهمن‌ماه روی تنه درختان رشد می‌کند. رنگ کلاهک آنها قهوه‌ای تیره است و در قسمت بالای کلاهک مانند صدف گردی دیده می‌شود. گوشت آن کمی سفت است ولی دارای طعم بسیار عالی است.

معارف گیاهی، ج‌1، ص: 191

//////////

قارچها(به انگلیسی: Fungus) دسته‌ای جداگانه از یوکاریوت‌ها را تشکیل می‌دهند و نه گیاه هستند و نه جانور. این دسته همگی دگرپرورده (هتروتروف یا دگرخوار) بوده و برای رشد و تکثیر به ترکیبات آلی برای دریافت انرژی و کربن نیاز دارند. قارچها هوازی یا ناهوازی اختیاری هستند. اکثر قارچها گندروی (ساپروتروف) بوده، در خاک و آب به سر می‌برند و در این نواحی، بقایای گیاهی و جانوری را تجزیه می‌کنند. قارچها مانند باکتری‌ها در تجزیهٔ مواد و گردش عناصر در طبیعت دخالت داشته، حائز اهمیتند. علم مطالعهٔ قارچ‌ها را قارچ‌شناسی نامیده و علم مطالعهٔ قارچ‌های انگل برای انسان راقارچ‌شناسی پزشکی گویند (این انگل‌ها بیماری‌های زیادی به وجود می‌آورند).

قارچ‌ها تأثیرهای زیاد و متفاوتی در طبیعت دارند. گونه‌ای از قارچ‌ها با تخمیر انگور آن را تبدیل به شراب می‌کند. گونه‌ای دیگر انگورها را بر روی تاک می‌کُشد. گونه‌ای دیگر باعث سیاه شدن رنگ کاشی‌های حمام می‌شود و گونه‌های دیگر قارچ، باعث ایجاد یا درمان بیماری می‌شوند یا باعث پوسیدگی چوب یا رویش دوبارهٔ ریشهٔ گیاه می‌شوند.^[۳] قارچ‌ها بر خلاف گیاهان نمی‌توانند خوراک خود را تولید کنند؛ بنابر این برای ادامهٔ زندگی ناچارند مصرف کننده باشند (هتروتروف).^[۴]

ساختار سلول‌های ریسه قارچ: ۱- دیواره هایفال ۲- اسپتوم ۳- میتوکندری ۴-کریچه ۵- کریستال ارگوسترول ۶- ریبوزوم ۷-هسته سلول ۸- شبکه آندوپلاسمی ۹-لیپید ۱۰- غشای پلاسما ۱۱- اسپیتزنکورپرSpitzenkörper ۱۲- دستگاه گلژی

قارچ‌های کلاه‌دار

محتویات

  [نهفتن] 

·         ۱نام

·         ۲دسته‌بندی

·         ۳خواص دارویی

·         ۴بیماری‌های قارچی

·         ۵نگارخانه

·         ۶منابع

نام[ویرایش]

نام دیگر آن سماروغ بوده‌است. مردم عادی به آن «کلاه دیوان» و «چتر مار» هم می‌گویند. البته این در زبان و ریشه خودزبان فارسی است اما ریشه اصلی آن یک کلمه انگلیسی ویونانی است.

قارچ یک کلمه انگلیسی است که به طور مستقیم از نام لاتین آن یعنی mushroom به تصویب رسیده است. البته خود این کلمه هم از زبان یونانی گرفته شده‌است. که اشاره به ساختارهای ماکروسکوپی و مورفولوژی قارچ دارد.

دسته‌بندی[ویرایش]

بیش از ۳۸ هزار نوع قارچ وجود دارد که بعضی از آنها سمی اند و بعضی از آنها قابل خوردن می‌باشند. رنگ، شکل و اندازهٔ قارچ‌ها می‌تواند خیلی متنوع و مختلف باشد. سلسلهٔ قارچها به دو شاخهٔ قارچ‌های کاذب و قارچ‌های حقیقی تقسیم بندی می‌شوند. قارچ‌های حقیقی خود به پنج زیر شاخه تقسیم می‌شوند که عبارتند از: ماستیگومایکوتا، زیگومایکوتا،آسکومایکوتا، بازیدیومایکوتا و دئوترومایست.

بعضی از قارچ‌ها با تثبیت نیتروژن به گیاهان کمک می‌کنند و بعضی دیگر به خاطر داشتن این ویژگی با گیاهان به طورهمزیست زندگی می‌کنند.

کپک عنوانی کلی‌است که به همهٔ گونه‌های قارچهای ذره‌بینی که به صورت رشته‌های چندسلولی رشد می‌کنند اطلاق می‌شود.

قارچها انواع خوراکی نیز دارند که زیرشاخه بازیدیومایکوتا و از نوع قارچ چتری هستند. قارچ‌های خوراکی از لحاظ نوع تغذیه‌شان به دو دستهٔ: تجزیه‌کننده‌های اولیه و تجزیه‌کننده‌های ثانویه تقسیم می‌شوند: تجزیه‌کننده‌های اولیه به دسته‌ای از قارچها اطلاق می‌گردد که توانایی تجزیهٔ سلولز و بقایای مردهٔ گیاهی را دارند؛ اما تجزیه‌کننده‌های ثانویه برای رشد و تغذیه به محیطی احتیاج دارند که قبلاً توسط ریزسازوارهها (میکروب‌ها) تجزیه شده باشند. طبق طبقه‌بندی فوق قارچهای Agaricus SPP. و Volvariella SPP. در دستهٔ قارچهای تجزیه کنندهٔ ثانویه و Polurotus SPP. و (Shitake)Lentinus SPP. در دسته قارچهای تجزیه کنندهٔ اولیه قرار می‌گیرند. قارچ‌های سمی متعددی نیز در طبیعت رویش دارند. تغذیه از این قارچ‌ها منجر به بروز علایم متعدد روانی و جسمی تا مرگ می‌گردد.^[۵]

تک‌تاژکان	آمیبوزوا   پشت‌تاژکان           جانوران قیف‌زیان Nucleariids Rozellida   قارچ[۶]   Microsporidia قارچ‌های دیگچه‌ای قارچ‌های تاژکی قارچ‌های جوانه‌ای Zoopagomycotina Kickxellomycotina Entomophthoromycotina قارچ‌های سنجاقی قارچ‌های کلافی   دوهستگان   قارچ‌های کیسه‌ای قارچ‌های چتری

خواص دارویی[ویرایش]

برخی آنتی بیوتیکها ازجمله پلوروموتیلین از کشت قارچ تهیه می‌شوند. قارچها همچنین به عنوان مهارکننده آنزیم بکار برده می‌شوند. انواعی از قارچها مانند قارچ‌های سیلوسایبین، خاصیت توهم‌زایی دارند.^[۷]

بیماری‌های قارچی[ویرایش]

نوشتار اصلی: بیماری‌های قارچی

قارچها (به خصوص مخمرها) موجب برخی بیماریها در انسان مانند کچلی مو و ناخن، کریپتوکوکوزیس و کاندیدیازیس می‌شوند.

/////////

فُطْر^[2] (بالإنجليزية: Fungus) وجمعه فُطْريات أو فطور Fungi من مملكة الكائنات الحية ضمن نطاق حقيقية النوى، وتشكل أنواعه العديدة مملكة الفطريات. تتميز بأنها تهضم طعامها خارجيا (وليس داخليا ضمن جوف هضمي) وتمتص الجزيئات المغذية إلى ضمن خلاياه بعد إتمام عملية الهضم؛ وهذه تتم بإفراز هيدرولازات تذيب خلايا الأنسجة النباتية أو الحيوانية أو المواد العضوية التي تتغذى عليها. الفطريات هي كائنات حية ثالوسية تنتشر انتشاراً واسعاً في الأوساط المختلفة فهي توجد في التربة الرطبة والجافة , وفي المياه العذبة والمالحة و في الهواء حتى ارتفاعات شاهقة منه. يهاجم الكثير منها النباتات والحيوانات والإنسان ممرضة له . كما تشاهد هذه الفطريات في كثير من الأغذية مسببة فساد الكثير منها , كما قد تساهم في تسوية وانضاج بعضها مثل الجبن الركفور. ومن الفطريات مايتعمل كغذاء مثل أنواع من فطر عيش الغراب , كما أن منها مايختلط على الآكل فتكون له سماً قاتلاً.^[3] الفطور بالغة الأهمية اقتصاديا فالخمائر مسؤولة عن التخمر في معظم الصناعات الغذائية من إنتاج منتجات الحليب من ألبان وأجبان وصناعة الخبز إلى صناعة المشروبات الكحولية. كما تشكل زراعة فطر عيش الغراب مصدر غذائي مهم في العديد من البلدان. للفطور أيضا أهمية بيئية فهي المفككات الأولية لجثث الحيوانات والنباتات الميتة في العديد من الأنظمة البيئية. كما تظهر على سطوح الخبز القديم بشكل عفن.بدأ باستخدام بعض أنواع الفطور في بدايات القرن الماضي كمصدر أساسي للمضادات الحيوية مثل البنسيلين.

//////////

به کردی سورانی کارگ:

کارگ

قارچک یان کارگ بە چەندین جۆرە لە گیانلەبەران دەوترێت کە خۆراکی خۆیان لە بەرھەمی دیکەی گیانلەبەران بە دەست دێنن.

^/////////

^{به عبری:}

 פטריות (שם מדעי: Fungi) הן אורגניזמים איקריוטיים (בדומה לבעלי חיים וצמחים) המעכלים את מזונם מחוץ לגופם, וסופגים את הרכיבים התזונתיים מהמזון המפורק אל תוך תאיהם.

הפטריות, יחד עם החיידקים ההטרוטרופים ופרוטיסטים שונים, מרכיבות את קבוצת המפרקים של הביוספרה בשרשרת המזון. הן רקיבותברובן (ניזונות מחומר אורגני לא חי) וחלקן טפילות (נזונות מרקמותיו של יצור חי). מרבית הפטריות הן רב-תאיות, אך ישנן פטריות בנות תאאחד בלבד, כדוגמת השמרים.

קיימים בעולם למעלה ממאה אלף מיני פטריות. ניתן למצאן באוויר, במים, באדמה ובמזון, ואף קיימות פטריות הזוהרות בחושך. התחום בביולוגיה העוסק בפטריות נקרא מיקולוגיה.

///////

به پنجابی اُلّی:

اُلّی جانداراں دا اک دیس اے۔ ایہنوں انگریزی وچ فنگس کہندے نیں جیدی انیک فنجائی اے۔ فنجائی جانداراں دے پنج دیساں وچوں اک دیس اے۔

//////////////

به پشتو چناس:

چڼاس (په لاتين: Fungi) چې د قارچونو،پنجیانو په نومونو سره هم یادیږي تر دې مهاله تر سل زره زیاتې نوعې Species پیژندل شوي دي چې تقریباً د نړۍ په ټولو برخو کښې ژوند کوي. زیات شمیریې په وچ چاپیریال کښې يواځې ځولومړني (ابتدايي) ډولونه یې په اوبو کښې ژوند کوي. هغه پوهه چی فنگوسونه تر ځیړنی لاندی نیسی دمایکولوژی په نامه سره یادیږی. چڼاس پگمنټ او کلوروفیل نلري. ډیرۍ یې د سپروپیت Saprophyte په شکل د عضوي موادو اویا په د مړو جسدونو د پاسه ژوند کوي، یوشمیریې د پرازیت په شکل د تیارشویو غذايي موادو چې ژوندي موجودات یې د ځان لپاره چمتوکوي، ژوند کوي. د 500 په شاه وخواکښې د چڼاس نوعې د انسانانو ناروغۍ منځ ته راوړي،په همدومره شمیره په حیواناتو کښې بیلا بیلې ناروغۍ منځ ته راوړي چې زیاتره یې د پوټکي ناروغۍ دي. له اتو زرو 8000 څخه زیاتې د چڼاسو نوعې په نباتاتو کښې بیلابیلې ناروغۍ منځ ته راوړي. هر پرازیتي فنگس کولای شي ځو ډوله نباتات تر خپلې حملې لاندې ونیسي. ددې چڼاسو له ډلې څخه ځینې اجباری پرازیتونه Obligate Parasites او ځینې یې اختیاري پرازیتونه Facultative parasite دي. هغه فگسونه چې د عضوي موادو په تجزیه کښې رول لري د حیاتي اهمیت لرونکي گڼل کیږي. همدارنگه د غذا په جوړولو لکه پنیر، ډوډۍ د تخمر عملیه کښې هم حیاتی رول لري. د انتي بیوتیکونو Antibiotics په برابرولو کښې هم ستر اهمیت لري، همدارنگه د لرگیو او د نساجۍ د الیافو د خرابیدو سبب کیږي چې د بشر اقتصاد ته نه جبرانیدونکی زیان اړوي. له بلې خوا چڼاس د نباتاتو د زیات شمیر بلابیلو ناروغۍ سبب کیږي، د نباتاتو حاصل راټیټوي ځینې وختونه د غذایي موادو د کاختۍ سبب کیږي.

/////////////////

به ایغوری زەمبۇرۇغ

//////////

به اردو پھُپھُوند :

پھُپھُوند (انگریزی: Fungus) حقیقی المرکزیہ نامیات کے گروہ کا ایک رکن جاندار ہے جس میں خمیر اور فُطرجیسے خردنامیات شامل ہوتے ہیں۔ ان نامیوں کی جماعت بندی بطور مملکت، فنگی، شمار کی جاتی ہے جو نباتات،جانوروں اور بیکٹیریا سے مختلف ہوتے ہیں۔

/////////////////

به آذری گوبلک:

Göbələk (lat. Fungi) — təbiətin canlı amilləri sırasına daxil olan bir dəlidir.Bu canlı təbiətin hər cür şəraitində yaşamağa uyğunlaşmamışdır. Göbələklər eukariot orqnizmlərin elə bir qrupudur ki, buraya mayalar və kiflər kimi mikroorqanizmlər və eləcə də geniş yayilmış papaqlı göbələklər ölmüşlər. Göbələklər - bitkilər, heyvanlar, bakteriyalar və protistlərdən fərqlənən və ayrıca bir aləm kimi Göbələklər adı altında birləşdirilən orqanizmlərdirlər. Xitindən təşkil olunan hüceyrə divarı göbələkləri bakteriyalar, bitkilər və protistlərdən fərqləndirən başlıca əlamətdir( Protistlər və bitkilərdə hüceyrə divarı əsasən sellüozadan təşkil olunur). Əksər göbələklər mikotoksinlər adlanan bioaktiv birləşmələr əmələ gətirirlər. Göbələklər əsasən kosmopolitan orqanizmlərdirlər ki, onlara hər yerdə rast gəlmək mümkünür. Göbələkləri öyrənən elm mikologiya adlanır. Göbələklərin 100 000-ə qədər növü var.

///////////////

به ترکی مانترلر:

Mantarlar (Latince: fungus mantar, fungi mantarlar), çok hücreli^[1] ve tek hücreli^[1] olabilen ökaryotik^[2] canlıları kapsayan bir canlılar âlemi ve şapkalı mantarların tümüne halk arasında verilen genel addır.

Halk arasında kav mantarı, küf mantarı, maya mantarı, mildiyö mantarı, pas mantarı, puf mantarı, rastık mantarı, şapkalı mantar gibi çeşitli isimlerle anılan bütün mantarlar, mantarlar âlemi içerisinde incelenirler.

Dünya'nın her yerinde bulunurlar. Fazla nemli yerlerde daha çokturlar. Yeryüzünde 1,5 milyon kadar mantar türü olduğu düşünülmekte ise de günümüzde sadece 69.000^[3] kadar türü tanımlanmıştır. Çoğu insan, mantarların bitki olduğunu düşünmektedir, ancak mantarlar bitki değildir. Çünkü, mantarlar kendi besinlerini üretemezler. Bu yüzden mantarlar üretici değil, ayrıştırıcıdırlar.

/////////////

A fungus (/ˈfʌŋɡəs/; plural: fungi^[3] or funguses^[4]) is any member of the group of eukaryotic organisms that includes unicellular microorganisms such as yeasts and molds, as well as multicellular fungi that produce familiar fruiting forms known as mushrooms. These organisms are classified as a kingdom, Fungi, which is separate from the other eukaryotic life kingdoms of plants and animals…

The English word fungus is directly adopted from the Latin fungus (mushroom), used in the writings of Horace and Pliny.^[5] This in turn is derived from theGreek word sphongos (σφογγος "sponge"), which refers to the macroscopic structures and morphology of mushrooms and molds;^[6] the root is also used in other languages, such as the German Schwamm ("sponge") and Schimmel ("mold").^[7] The use of the word mycology, which is derived from the Greekmykes (μύκης "mushroom") and logos (λόγος "discourse"),^[8] to denote the scientific study of fungi is thought to have originated in 1836 with English naturalist Miles Joseph Berkeley's publication The English Flora of Sir James Edward Smith, Vol. 5.^[6] A group of all the fungi present in a particular area or geographic region is known as mycobiota (plural noun, no singular), e.g., "the mycobiota of Ireland".^[9]…

Human use

Saccharomyces cerevisiaecells shown with DIC microscopy

The human use of fungi for food preparation or preservation and other purposes is extensive and has a long history.Mushroom farming and mushroom gathering are large industries in many countries. The study of the historical uses and sociological impact of fungi is known as ethnomycology. Because of the capacity of this group to produce an enormous range of natural products with antimicrobial or other biological activities, many species have long been used or are being developed for industrial production of antibiotics, vitamins, and anti-cancer and cholesterol-lowering drugs. More recently, methods have been developed for genetic engineering of fungi,^[186] enabling metabolic engineering of fungal species. For example, genetic modification of yeast species^[187]—which are easy to grow at fast rates in large fermentation vessels—has opened up ways of pharmaceutical production that are potentially more efficient than production by the original source organisms.^[188]

Therapeutic uses

Modern chemotherapeutics

Many species produce metabolites that are major sources of pharmacologically active drugs. Particularly important are the antibiotics, including thepenicillins, a structurally related group of β-lactam antibiotics that are synthesized from small peptides. Although naturally occurring penicillins such aspenicillin G (produced by Penicillium chrysogenum) have a relatively narrow spectrum of biological activity, a wide range of other penicillins can be produced by chemical modification of the natural penicillins. Modern penicillins are semisynthetic compounds, obtained initially from fermentation cultures, but then structurally altered for specific desirable properties.^[189] Other antibiotics produced by fungi include: ciclosporin, commonly used as an immunosuppressantduring transplant surgery; and fusidic acid, used to help control infection from methicillin-resistant Staphylococcus aureus bacteria.^[190] Widespread use of antibiotics for the treatment of bacterial diseases, such as tuberculosis, syphilis, leprosy, and others began in the early 20th century and continues to date. In nature, antibiotics of fungal or bacterial origin appear to play a dual role: at high concentrations they act as chemical defense against competition with other microorganisms in species-rich environments, such as the rhizosphere, and at low concentrations as quorum-sensing molecules for intra- or interspecies signaling.^[191] Other drugs produced by fungi include griseofulvin isolated from Penicillium griseofulvum, used to treat fungal infections,^[192] andstatins (HMG-CoA reductase inhibitors), used to inhibit cholesterol synthesis. Examples of statins found in fungi include mevastatin from Penicillium citrinumand lovastatin from Aspergillus terreus and the oyster mushroom.^[193]

Traditional and folk medicine

See also: Medicinal fungi

The medicinal fungi Ganoderma lucidum (left) and Ophiocordyceps sinensis (right)

Certain mushrooms enjoy usage as therapeutics in folk medicines, such as Traditional Chinese medicine. Notable medicinal mushrooms with a well-documented history of use include Agaricus subrufescens,^[194][195] Ganoderma lucidum,^[196] and Ophiocordyceps sinensis.^[197] Research has identified compounds produced by these and other fungi that have inhibitory biological effects against viruses^[198][199] and cancer cells.^[194][200] Specific metabolites, such as polysaccharide-K, ergotamine, and β-lactam antibiotics, are routinely used in clinical medicine. The shiitakemushroom is a source of lentinan, a clinical drug approved for use in cancer treatments in several countries, including Japan.^[201][202] In Europe and Japan, polysaccharide-K (brand name Krestin), a chemical derived fromTrametes versicolor, is an approved adjuvant for cancer therapy.^[203]

Cultured foods

Baker's yeast or Saccharomyces cerevisiae, a unicellular fungus, is used to make bread and other wheat-based products, such as pizza dough anddumplings.^[204] Yeast species of the genus Saccharomyces are also used to produce alcoholic beverages through fermentation.^[205] Shoyu koji mold (Aspergillus oryzae) is an essential ingredient in brewing Shoyu (soy sauce) and sake, and the preparation of miso,^[206] while Rhizopus species are used for making tempeh.^[207] Several of these fungi are domesticated species that were bred or selected according to their capacity to ferment food without producing harmful mycotoxins (see below), which are produced by very closely related Aspergilli.^[208] Quorn, a meat substitute, is made from Fusarium venenatum.^[209]

Edible and poisonous species

Amanita phalloides accounts for the majority of fatal mushroom poisoningsworldwide.

Edible mushrooms are well-known examples of fungi. Many are commercially raised, but others must be harvested from the wild. Agaricus bisporus, sold as button mushrooms when small or Portobello mushrooms when larger, is a commonly eaten species, used in salads, soups, and many other dishes. Many Asian fungi are commercially grown and have increased in popularity in the West. They are often available fresh in grocery stores and markets, including straw mushrooms (Volvariella volvacea), oyster mushrooms (Pleurotus ostreatus), shiitakes (Lentinula edodes), andenokitake (Flammulina spp.).^[210]

There are many more mushroom species that are harvested from the wild for personal consumption or commercial sale. Milk mushrooms, morels, chanterelles, truffles, black trumpets, and porcini mushrooms (Boletus edulis) (also known as king boletes) demand a high price on the market. They are often used in gourmet dishes.^[211]

Certain types of cheeses require inoculation of milk curds with fungal species that impart a unique flavor and texture to the cheese. Examples include the blue color in cheeses such as Stilton or Roquefort, which are made by inoculation with Penicillium roqueforti.^[212] Molds used in cheese production are non-toxic and are thus safe for human consumption; however, mycotoxins (e.g., aflatoxins, roquefortine C, patulin, or others) may accumulate because of growth of other fungi during cheese ripening or storage.^[213]

Stilton cheese veined withPenicillium roqueforti

Many mushroom species are poisonous to humans, with toxicities ranging from slight digestive problems or allergic reactions as well as hallucinationsto severe organ failures and death. Genera with mushrooms containing deadly toxins include Conocybe, Galerina, Lepiota, and, the most infamous, Amanita.^[214] The latter genus includes the destroying angel (A. virosa) and the death cap (A. phalloides), the most common cause of deadly mushroom poisoning.^[215] The false morel (Gyromitra esculenta) is occasionally considered a delicacy when cooked, yet can be highly toxic when eaten raw.^[216] Tricholoma equestre was considered edible until it was implicated in serious poisonings causing rhabdomyolysis.^[217] Fly agaric mushrooms (Amanita muscaria) also cause occasional non-fatal poisonings, mostly as a result of ingestion for its hallucinogenic properties. Historically, fly agaric was used by different peoples in Europe and Asia and its present usage for religious or shamanic purposes is reported from some ethnic groups such as the Koryak people of north-eastern Siberia.^[218]

As it is difficult to accurately identify a safe mushroom without proper training and knowledge, it is often advised to assume that a wild mushroom is poisonous and not to consume it.^[219][220]

///////////////

////////////////

همچنین قارچ چتری:

قارچ چتری یا قارچ گوشتی نوعی قارچ است که دارای هاگدان گوشتی اسپورزا در سطح بالایی خود است و عمدتاً بر روی زمین، خاک یا منابع مغذی می‌روید. به نظر می‌رسد که بیشتر گونه‌های قارچ‌ها در طول شب، به سرعت رشد می‌کنند.

///////////

عيش الغراب أو المشروم (Mushroom)، هو فطر مثمر الذي ينمو فوق الأرض. حيث توجد أصناف كثيرة من الفطريات اللحيمة، التي تشبه المظلة في شكلها. وينمو عيش الغراب بكثرة في الغابات ومناطق الأعشاب.

كان العلماء في الماضي يعتبرون عيش الغراب وكذلك الفطريات الأخرى نباتات غير خضراء. أما اليوم فينظر إلى الفطريات باعتبارها مملكة مستقلة في عالم الأحياء. يختلف عيش الغراب، مثل باقي الفطريات، عن النباتات الخضراء في كونه لا يحتوي على الكلوروفيل، وهو المادة الخضراء التي تستعملها النباتات في صنع الغذاء. وبدلا من ذلك يعتمد عيش الغراب في حياته أساسا على امتصاص المواد الغذائية من النباتات الحية أو الآخذة في التحلل في البيئة المحيطة. يوجد نوعين من الفطر: فطر سام وفطر صالح للأكل.

/////////////

به کردی کوارک:

Kuvark (bi latînî: mussirion) yek curayê kuvan e. Gelek texlîtên kuvarkan bi rengên cuda cuda hene. Heta hin ji wan hene ku jehrî jî di wan de heye. Her sal gelek kes bi van karokên jehrîdar dimirin.

Karok li Kurdistanê di demsala biharê de li mêrg û terazinan şîndibin. Karok dema hêj nû ji binê axê derdikevin derva, gelek piçûk in, qurma wan zirav e û jora wan tar vedigire; girover dibe û keviyên xwe bi jêrê ve diwergerînin. Karok ji aliyê tara xwe ya binî ve, xetxetkî ye. Bihneke xweş jê tê û ji bo xwarina mirovan xwerekekî pir hêja, bi adan û nişa ye.

///////////////

به پنجابی کھمبی :

کھمبی.   چھتری دی طرح دا بوٹا جیدے نا ای بی ہوندے نے نا ای جڑ نا ای ٹاہنیاں نا ای پتے نا ای پھل۔ ایدیاں بے شمار قسماں نیں۔ پر کھان دے قابل صرف دو سو نیڑے نیں۔ پاکستان دے پہاڑی علاقیاں چ رکھاں دے ساۓ تھلے تے پہاڑاں دیاں ٹہلواناں تے سارا سال کھمبیاں اگدیاں ریندیاں نے۔

/////////////

به سواحلی/سواحیلی اُیوگا:

Uyoga ni sehemu ya kuvu inayotokea juu ya ardhi na kukuza vibufu vinavyofanana na mbegu ya mimea. Uyoga mara nyingi huitwa mimea lakini si mimea, ni sehemu ndogo ya kuvu au fungi.

Kazi ya uyoga kwa fungi yake ni kama matunda kwa mmea yaani ni kusaidia kuzaa na kusambaza.

Uyoga ni sehemu ndogo tu ya fungi yote inayoendelea kama miseli ndani ya ardhi kwa mita nyingi.

Uyoga si fungi yenyewe bali kitu kama tunda lake. Unajengwa na nyuzi nyingi za kungunyanzi na kuwa mahali pa kukuza vibufu ambavyo ni kama mbegu wa fungi.

/////////////////

به اردو کهُمبی:

کھُمبی(Mushroom) فُطر؛ سماروغ؛ کُلاہ باران؛ککر متّا؛سانپ کی چھتری؛ گودے والی خود روفُطر؛ کھمبی کی جنس سے تعلق رکھنے والی کوئی سی خوردنی قسم جس کی شکل چھتری جیسی ہوتی ہے، اس سے مشابہ یا اس قدر تیزی سے پیدا اور بڑھنے والی کوئی بھی چیز۔ (صفت) کھُمبی کی، اس سے متعلق یا اس کی بنی ہوئی؛ کھمبی سے مشابہ یا اس سے مشابہت کی یاد دلانے والی؛ تیزی سے نشوونما پانے والی لیکن کم پائیدار یا تھوڑی مدت رہنے والی۔ (فعل لازم) کھُمبیاں اکٹھی کرنا؛ کھُمبی کی صورت کا ہونا یا ایسی صورت اختیار کرنا؛ پھوٹ نکلنا؛ تیزی سے بڑھنا یا اضافہ ہونا۔^[1]

1.       ^ آن لائن قومی انگریزی اُردو لُغت،ادارۂ فروغِ قومی زبان اسلام آباد

////////////////////

A mushroom (or toadstool) is the fleshy, spore-bearing fruiting body of a fungus, typically produced above ground on soil or on its food source.

The standard for the name "mushroom" is the cultivated white button mushroom, Agaricus bisporus; hence the word "mushroom" is most often applied to those fungi (Basidiomycota, Agaricomycetes) that have a stem (stipe), a cap (pileus), and gills (lamellae, sing. lamella) on the underside of the cap. These gills produce microscopic spores that help the fungus spread across the ground or its occupant surface.

"Mushroom" describes a variety of gilled fungi, with or without stems, and the term is used even more generally, to describe both the fleshy fruiting bodies of some Ascomycota and the woody or leathery fruiting bodies of some Basidiomycota, depending upon the context of the word.

Forms deviating from the standard morphology usually have more specific names, such as "bolete", "puffball", "stinkhorn", and "morel", and gilled mushrooms themselves are often called "agarics" in reference to their similarity to Agaricus or their place Agaricales. By extension, the term "mushroom" can also designate the entire fungus when in culture; the thallus (called a mycelium) of species forming the fruiting bodies called mushrooms; or the species itself…

Human use[edit]

The Agaricus bisporus, one of the most widely cultivated and popular mushrooms in the world

Further information: Ethnomycology

Edible mushrooms[edit]

Main articles: Edible mushroom, Mushroom hunting and Fungiculture

Mushrooms are used extensively in cooking, in many cuisines (notably Chinese, Korean, European, andJapanese). Though neither meat nor vegetable, mushrooms are known as the "meat" of the vegetable world.^[23]

Most mushrooms sold in supermarkets have been commercially grown on mushroom farms. The most popular of these, Agaricus bisporus, is considered safe for most people to eat because it is grown in controlled, sterilized environments. Several varieties of A. bisporus are grown commercially, including whites, crimini, and portobello. Other cultivated species now available at many grocers include shiitake, maitake or hen-of-the-woods,oyster, and enoki. In recent years, increasing affluence in developing countries has led to a considerable growth in interest in mushroom cultivation, which is now seen as a potentially important economic activity for small farmers.^[24]

Mushroom and truffle output in 2005

A number of species of mushrooms are poisonous; although some resemble certain edible species, consuming them could be fatal. Eating mushrooms gathered in the wild is risky and should only be undertaken by individuals knowledgeable in mushroom identification. Common best practice is for wild mushroom pickers to focus on collecting a small number of visually distinctive, edible mushroom species that cannot be easily confused with poisonous varieties. A. bisporus contains carcinogens called hydrazines, the most abundant of which is agaritine. However, the carcinogens are destroyed by moderate heat when cooking.^[25]

More generally, and particularly with gilled mushrooms, separating edible from poisonous species requires meticulous attention to detail; there is no single trait by which all toxic mushrooms can be identified, nor one by which all edible mushrooms can be identified. Additionally, even edible mushrooms may produce allergic reactions in susceptible individuals, from a mild asthmatic response to severe anaphylactic shock.^[26][27]

People who collect mushrooms for consumption are known as mycophagists,^[28] and the act of collecting them for such is known as mushroom hunting, or simply "mushrooming".

China is the world's largest edible mushroom producer.^[29] The country produces about half of all cultivated mushrooms, and around 2.7 kilograms (6.0 lb) of mushrooms are consumed per person per year by over a billion people.^[30]

Toxic mushrooms[edit]

Main article: Mushroom poisoning

Young Amanita phalloides, "death cap" mushrooms

Many mushroom species produce secondary metabolites that can be toxic, mind-altering, antibiotic, antiviral, orbioluminescent. Although there are only a small number of deadly species, several others can cause particularly severe and unpleasant symptoms. Toxicity likely plays a role in protecting the function of the basidiocarp: the mycelium has expended considerable energy and protoplasmic material to develop a structure to efficiently distribute its spores. One defense against consumption and premature destruction is the evolution of chemicals that render the mushroom inedible, either causing the consumer to vomit the meal (see emetics), or to learn to avoid consumption altogether. In addition, due to the propensity of mushrooms to absorb heavy metals, including those that are radioactive, European mushrooms may, to date, include toxicity from the 1986 Chernobyl disaster and continue to be studied.^{[31][32][33][34][35]}

Psychoactive mushrooms[edit]

Psilocybe zapotecorum, a hallucinogenic mushroom

Mushrooms with psychoactive properties have long played a role in various native medicine traditions in cultures all around the world. They have been used as sacrament in rituals aimed at mental and physical healing, and to facilitate visionary states. One such ritual is the velada ceremony. A practitioner of traditional mushroom use is theshaman or curandera (priest-healer).^[36]

Psilocybin mushrooms possess psychedelic properties. Commonly known as "magic mushrooms" or "'shrooms", they are openly available in smart shops in many parts of the world, or on the black market in those countries that have outlawed their sale. Psilocybin mushrooms have been reported as facilitating profound and life-changing insights often described as mystical experiences. Recent scientific work has supported these claims, as well as the long-lasting effects of such induced spiritual experiences.^[37]

Psilocybin, a naturally occurring chemical in certain psychedelic mushrooms such as Psilocybe cubensis, is being studied for its ability to help people suffering from psychological disorders, such as obsessive-compulsive disorder. Minute amounts have been reported to stop cluster and migraine headaches.^[38] A double-blind study, done by the Johns Hopkins Hospital, showed psychedelic mushrooms could provide people an experience with substantial personal meaning and spiritual significance. In the study, one third of the subjects reported ingestion of psychedelic mushrooms was the single most spiritually significant event of their lives. Over two-thirds reported it among their five most meaningful and spiritually significant events. On the other hand, one-third of the subjects reported extreme anxiety. However, the anxiety went away after a short period of time.^[39][40]Psilocybin mushrooms have also shown to be successful in treating addiction, specifically with alcohol and cigarettes.^[41]

A few species in the Amanita genus, most recognizably A. muscaria, but also A. pantherina, among others, contain the psychoactive compound muscimol. The muscimol-containing chemotaxonomic group of Amanitas contains no amatoxins or phallotoxins, and as such are not hepatoxic, though if not properlycured will be non-lethally neurotoxic due to the presence of ibotenic acid. The Amanita intoxication is similar to Z-drugs in that it includes CNS depressantand sedative-hypnotic effects, but also dissociation and delirium in high doses.

Medicinal properties[edit]

Main article: Medicinal mushrooms

Ganoderma lucidum

Some mushrooms or extracts are used or studied as possible treatments for diseases, such as cardiovascular disorders.^[42] Some mushroom materials, including polysaccharides, glycoproteins and proteoglycans are underbasic research for their potential to modulate immune system responses and inhibit tumor growth,^[43] whereas other isolates show potential antiviral, antibacterial, antiparasitic, anti-inflammatory, and antidiabetic properties in preliminary studies.^[44] Currently, several extracts have widespread use in Japan, Korea and China, as adjuncts to radiation treatments and chemotherapy,^[45][46] even though clinical evidence of efficacy in humans has not been confirmed.

Historically, mushrooms have long been thought to hold medicinal value, especially in traditional Chinese medicine.^[47] They have been studied in modern medical research since the 1960s, where most studies use extracts, rather than whole mushrooms. Only a few specific extracts have been tested for efficacy in laboratory research.Polysaccharide-K and lentinan are among extracts best understood from in vitro research, animal models such as mice, or early-stage human pilot studies.^[46]

Preliminary experiments show glucan-containing mushroom extracts may affect function of the innate and adaptive immune systems, functioning asbioresponse modulators.^[46] In some countries, extracts of polysaccharide-K, schizophyllan, polysaccharide peptide, or lentinan are government-registeredadjuvant cancer therapies.^[45][48]

As of June 2014, whole mushrooms or mushroom ingredients are being studied in 32 human clinical trials registered with the US National Institutes of Health for their potential effects on a variety of diseases and normal physiological conditions, including vitamin D deficiency, cancer, bone metabolism,glaucoma, immune functions and inflammatory bowel disease.^[49]

Other uses[edit]

A tinder fungus, Fomes fomentarius

Mushrooms can be used for dyeing wool and other natural fibers. The chromophores of mushroom dyes are organic compounds and produce strong and vivid colors, and all colors of the spectrum can be achieved with mushroom dyes. Before the invention of synthetic dyes, mushrooms were the source of many textile dyes.^[50]

Some fungi, types of polypores loosely called mushrooms, have been used as fire starters (known as tinder fungi).

Mushrooms and other fungi play a role in the development of new biological remediation techniques (e.g., usingmycorrhizae to spur plant growth) and filtration technologies (e.g. using fungi to lower bacterial levels in contaminated water).^[51]