شاهدانج، شهدانج، قنب، کنف، کانابیس فرنگان، به زازاکی کیندیر، به ترکی کنویر، به اردو قنب، به آذری کِنَف، به هندی بهنک، به یونانی، قبثانیش، کنابیس دیفرونس(!) به سریانی قنبیرا

شاهدانج . [ ن َ ] (معرب ،اِ مرکب ) شهدانج . دانه ٔ قنب است . (منتهی الارب ). معرب شهدانه . (از اقرب الموارد) (دزی ج 1 ص 717) (جوالیقی 206:9) (ضریر انطاکی ص 213). رجوع به شاهدانه شود.

- شاهدانج البر ؛ حب السمنه . (یادداشت مولف ).

- شاهدانج عدسی ؛ عدس الملک . سنگ شادنج . (یادداشت مولف ). دهخدا

قنب . [ ق ِ / ق ُن ْ ن َ ](معرب ، اِ) کنب . کنف . شهدانه . شهدانق . شهدانج . (ابن بیطار). درخت شاهدانه . (از اقرب الموارد). سه نوع است بری و بستانی و هندی که کنب است . (منتهی الارب ) (آنندراج ). معرب کنب است و آن رستنیی باشد که آن را بنگ و تخم آن را شاه دانه گویند. (برهان ) (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). معرب از کنب فارسی است و برگ او را بنگ و اسرار ورق الخیال و حشیش گویند و پوست ساق او را کنب و تخم او را شاهدانه و شکوفه و غبار زغبی او را چرس نامند برگش مرکب القوی و درسیم سرد و خشک و با حرارت لطیفه و برودت کثیفه و مسکر و بسبب جر و حاره مفرح و مشهی و مبهی بالعرض و بعد از تحلیل جزو حاره و بقای اجزای بارده مخدر و مضعف حواس و جگر و معده و مورث فساد رنگ رخسار و استسقا و بلاده و کسالت و جنون و تکدر روح دماغی و اکثار او قاطع باه و مخفف منی و شیرینیها مقوی فعل او و ترشیها مفسد آن است ، بری و بستانی میباشد و بری او را برگ مایل به سفیدی و پوست او باز نمی شود و تخمش شبیه به حب السمینه و قوی تر از بستانی است و قطور عصاره ٔ او کشنده ٔ کرم گوش و سعوط آن منقی دماغ و شستن سر با طبیخ او رافع ابریه و قمل موی سر و ضماد مطبوخ بیخ او رافع اورام حاره و مسکن درد آن و قدر شربتش از یکدرهم تا دو درهم و غیر معتاد را زیاده از آن کشنده است و شاهدانه در اول سیم گرم و خشک و محلل ریاح و مسکن غثیان و مدر بول و قابض طبع و مخفف منی و بوداده ٔ اورا ضرر کمتر است و اکثار او باعث قرحه احشا و مصلحش خشخاش و سکنجبین است ، و ذرور کنب پوسیده را جهت جراحات مجرب دانسته اند و روغن شاهدانه که بدستور روغن بادام گیرند گرم و خشک و جهت درد اعصاب و صلابت رحم و درد گوش و رفع اورام صلبه نافع و شرب آن قاطع باء است . (تحفه ٔ حکیم مؤمن ). و رجوع به مخزن الادویة شود.  دهخدا

/////////////

 قنب‌.  سه نوع است بری و بستانی و هندی بری قضبان وی مانند خطمی بود لیکن بغایت سیاه بود و ورق وی مانند ورق بستانی بود ولی خشن بود و سیاهی کمتر و سفیدی بر وی غالب بود و زهر وی سرخ بود و ثمر وی مانند ثمر فلفل بود و نزدیک به حب السمنه و بیخ وی چون بپزند و بر ورمهای گرم ضماد کنند و بر حمره و اعضا که کیموسات در وی تحجر شده باشد ورم ساکن کند و کیموسات بگدازاند و عصاره وی درد گوش را نافع بود و از آن بستانی تخم آن را شهدانج خوانند چون بسیار بخورند قطع منی بکند چون تخم وی تر بکوبند و آب آن بگیرند و در گوش چکانند درد گوش را ساکن کند و جالینوس گوید تخم وی بادها بشکند و محلل نفخ بود و مجففی محکم و اگر بسیار خورند منی را خشک گرداند و شیخ الرئیس گوید خلط وی بد بود و قلیل الغذا بود و دمشقی گوید طبیعت وی گرم بود در دویم و خشک بود در اول منشف رطوبت معده و قاتل دیدان و چون به آب آن سعوط کنند دماغ را پاک گرداند و اسحق بن عمران گوید عسر الهضم بود و معده را بد بود و صداع آورد و شکم ببندد و بول براند و مصلح وی شراب لیمو بود و اسحق بن سلیمان گوید تخم وی چون بریان کرده باشند مضرت وی کمتر بود و دفع مضرت وی با سکنجبین قندی کنند که بعد از آن بیاشامند اما ورق وی چون بکوبند و به آب آن سر بشویند بن مویها را پاک گرداند از خشکی و سفیدی و رازی گوید مصدع و مظلم چشم بود و دفع مضرت وی به آب سرد یا رب فواکه ترش کنند نوع سوم که آن قنب هندی خوانند را به شیرازی بنگ گویند و بپارسی حشیش و بعضی جزو اعظم گویند و ابن مؤلف گوید بعضی شرفک و بعضی حاجی فخر و بعضی اسرار گویند و وی نوعی بود که مجنن بود و اگر زیادت استعمال کنند کشنده بود و نوعی مفرح بود و طرب آورد و اشتهای کاذب و بعضی باشد که حزن آورد و خیالهای فاسد و نوعی بود که مقوی باه بود و آنچه نیکو بود شربتی از وی یک درم بود تا دو درم بحسب مزاج استعمال کنند و آن بود که اگر زیاده استعمال کنند از این مقدار کشنده بود و اگر کسی بسیار خورده باشد دفع مضرت وی بقی کنند یا روغن گاو و آب گرم تا هیچ در معده نماند و شراب حماض بغایت نافع بود

______________________________

صاحب مخزن الادویه می‌نویسد: قنب بکسر قاف و فتح نون مشدده و با- بضم قاف نیز آمده عربی است و گفته‌اند معرب کنب فارسی است و آن را ابق و بیونانی و دیفرونس و بسریانی قنبیرا و برومی کتانی و بفارسی کنب و بنگ و بهندی بهنک بخفای‌ها و باصطلاح ورق الجبال و جزو اعظم و حشیش و حشیشة الفقرا و نشاط افزا و فلک ثاز و عرش‌نما و حبة المساکین و شهوت‌انگیز و مونس الهموم و چتر اخضر و زمردرنگ و بر کلک شیرازی و امثال اینها نامند و دیسقوریدوس قنابس و قنابوس نیز نامیده و گفته‌اند پوست ساق آن را قنب نامند و از آن مانند کتان ریسمان و البسه سازند و کاغذ از آن خوب ساخته می‌شود و شکوفه و غبار زغبی و شبنمی که بر آن می‌نشیند و غلیظ و چسبنده است همه را جمع می‌نمایند و چرس می‌نامند و در سر غلیان می‌کشند تخدیر و سکر بسیار می‌آورد

لاتین ‌CANNABIS INDICAE FOLIA فرانسه ‌FEUILLES DE CHAVRE INDIEN انگلیسی‌INDIAN HEMPHEAVES

اختیارات بدیعی، ص: 359

////////////

 12 (78). بنگ^[1]،  Bang بنگ‌دانه، بذرالبنج (Hyoscyamus) مخدری است که از دانه‌های بوتۀ شاهدانه گیرند.  این دانه‌ها جایگزین تریاک می‌شد (ابومنصور، شمار ۀ 59). در سنسکریت bhangā نام شاهدانه (Cannabis sativa) است.  ریشۀ واژۀ فارسی را در بنگهه، bangha اوستایی "نوعی مخدر" نیز یافته‌اند، اما از دید من گمان اشتقاق مستقیم آن از زبان سنسکریت در دورۀ تاریخی بهتر است.  در عربی بنج banj در پرتقالی bango ، در فرانسه bangue ‌گویند.  در فارسی واژۀ شبیبی^[2] šabībī را نیز داریم به معنای "ریشه‌ای مخدر"؛ همین‌طور تخم شاهدانه که مستی آرد."  ساینو-ایرانیکا

///////////

 6. در كتاب دوكاندول¹ چنین می‌خوانیم: " از كتب چینی برمی‌آید كه كنجد پیش از میلاد مسیح به چین برده نشده بود. نخستین  اشاره بی گمان به آن را در كتابی از سده پنجم یا ششم ترسائی با نام Ts'i min yao šu می‌توان یافت. پیش از این کتاب، نام این گیاه با نام كتان، كه از دانه آن نیز روغن می‌گیرند، و پیشینه درازی هم در چین ندارد، درآشفته  می‌شده است. " منبع این اطلاعاتش را برتشنایدر گفته است. نخستین بار برتشنایدر بود كه گفت بر پایه Pen ts'ao hu ma (sesamum orientale/كنجد) را چان کی‌ین از تا‌ـ‌ یوان (Ta-yüan) به چین آورد. ² وی در كتاب خود، "گیاهان چین"³ با بی گمانی و بروشنی می گوید hu ma، یا شاهدانه بیگانه گیاهی است كه در سده دوم پیش از میلاد از باختر آسیا وارد چین شده است. ⁴ استوارت نیز بر همین است. ⁵

پشتوانه این گمان تنها  و تنها  این است كه: در Pen ts'ao kan mu ⁶ گفته زیر به تائو هون‌ـ‌كین (Ta'o Hun-kin) (536-451 م) نسبت داده شده است: " hu ma (’شاهدانه مردمان هو‘) در اصــــل در تا‌ـ‌یوان ، (Ta-yüa (فرغانه) می‌رویید،⁷ و از همین رو hu ma  (’شاهدانه ایرانی‘) نام گرفت. "  وی از چان کی‌ین یا روزگار ورود این گیاه به چین یادی نکرده است، چیزی که هر آشنا با گزارشهای مكتوب چینی را در اندیشه می کند، زیرا در آن نشانی از باریکبینی معمول و گواهان تاریخی و قرائن و گواهان دیگر نیست. در اسناد تا‌ـ‌یوان نامی از hu ma نیامده و در سالنامه‌ها نیز نامی نیست. و اما تائو هون‌ـ‌كین؛ او کارشناس آئین تائو بود، گیاهان دارویی گرد آوری می‌کرد و كیمیاگر و واله جاودانگی بود؛ هیچ‌گاه هم پــــای از مرزهای كشور خویش بیرون نگذاشت وبی گمان اطلاعات خاصی درباره تا‌ـ‌یوان هم نداشت.  وقتی هم استدلال می‌كند چون mu-su (یونجه) و انگور از تا‌ـ‌یوان (یعنی از یكی از سرزمینهای هو) آمده‌اند، hu ma نیز كه یكی از گیاهان هو است بی گمان از همان خطه برخاسته، تنها دارد از تخیل خود یاری می‌گیرد. این حرفهای واهی را نمی‌توان تاریخ شمرد. از این گفته تنها می‌توان به این نتیجه رسید كه شاید تائو هون‌ـ‌كین با hu ma آشنا بوده است. لی شی‌ـ‌چن (Li Ši-čen) به نقل از    Mon kei pi t'an نوشتـــــه شنک ـــوا    (Šen Kwa)   ¹ در سده یازدهـــــــــــــم گوید  : "در گذشته دور، در چین تنها  شاهدانه درشت ، ta ma (Cannabis sativa/شاهدانه) فراوان می‌رویید. چان کی‌ین ، فرستاده دودمان هان، نخستین  کسی بود كه تخم  شاهدانه روغنی ² را در تا‌ـ‌یوان به دست آورد؛ ازیراست كه آن را hu ma  نامیده‌اند تا با گونه چینی آن، ta ma، جابجا نشود. " داستان چان کی‌ین در كتاب T'un či نوشته چـــــــــــــن تسیائو (Čen Tsiao) (62-1108) از دوره سونگ نیز واگوئی  شده است. ³ در T'ai p'in yü lan ⁴، كه در سال  983 م منتشر شد، به نقل از Pen ts'ao kin که تاریخ نگارشش روشن نیست گوید چان کی‌ین hu ma و hu tou را در خارج به دست آورد. ⁵ بدین ترتیب گویا این افسانه در دوره سونگ (1278ـ960 ترسائی)، یعنی بیش از هزار سال پس از روزگار چان کی‌ین، ساخته و پرداخته شده باشد. با همه دانشمندانی اندیشور یافت می‌شوند كه می‌خواهند به ما بپذیرانند  این دســـــــت موهومات تاریخ راستین  دودمان هان است!

در دوره تانگ این افسانه به كلی ناشناخته بود: در T'an Pen ts'ao نه از ورود hu ma به چین چیزی گفته شده و نه ذكری از چان کی‌ین در این مورد به میان آمده است.

در كتابی وزین چون T'u kin pen ts'ao، کار سو سون، كه نام yu ma (شاهدانه روغنی) نیز نخستین بار در آن آمده، تنها  گفته شده كه این گیاه در اصل در سرزمین مردم هو می‌روییده، در شكل ظاهری شاهدانه را ماند و از همین رو hu ma نام گرفته است.

بدبختانه  چون روز روشن اســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت كه چینی‌ها Sesamum indicum (از تیره كنجد/ Pedaliaceae) را بــــــــــــــــــــــــــا Linum usitatissimum (از تیره كتان / Linaceae) درآشفته  و در نــــام  hu ma ("شاهدانه ایرانی") با هم آمیخته‌اند؛ تنها دلیلی كه می‌توان برای این رویدا آورد این است كه از دانه هر دو گیاه روغنی به دست می‌آید با کاربرد  دارویی همسان. این دو گیاه یکسره متفاوت‌اند و هیچ ربطی هم به شاهدانه ندارند. از نظر ریشه‌شناسی تاریخی، قضیه تا حدودی شبیه به hu tou (ص 305) است. بسا که این دو گیاه از سرزمینهای ایرانی وارد چین شده و در آنجا بومی شده‌ باشند، زیرا هر دو نوعاً از گیاهانی هستند كه از دوران باستان در باختر آسیا كشت می‌شده‌اند. آن کنجد چینی كه ادعا می‌شود خود روست¹ بی‌ چون و چرا  كنجدی است كه بستانی بوده و خود رو شده.

هرودوت² تأکید دارد  تنها روغنی كه بابلی‌ها به كار می‌برند از كنجد گرفته می‌شود. بروسوس، كاهن بابلی (سده چهارم ق م)، نیز كنجد را در شمار  فرآورده های بابل آورده است. ³

ایلیوس گالوس، از شهسوران رومی، كه لشكر به عربستان برد این گزارش را به همراه آورد كه خوراک بادیه‌نشینان شیر و گوشت جانوران وحشی است و مردمان دیگر مثل هندیان، از خرما شراب و از كنجد روغن می‌گیرند. ⁴ به گفته پلینی،‌ كنجد از هند می‌آید، در آنجا از آن روغن می‌گیرند و رنگ دانه‌ها سفید است. ⁵ رومیها در داروهای خود دانه و روغن كنجد را بسیار کار می گرفتند. ¹ مگاستنز² از كشت كنجد در هند می گوید. در آتارورا ودا (Atharva Veda) و در فرمانهای مانو (tila در سنسكریت) نیز همین آمده است. ³ دیدگاه دوكاندول⁴ كه كنجد در ادوار پیش از تاریخ از جزایر سوندا به هند آورده شد درست نیست. این گمانه یكسره بر پایه استدلالی زبان‌شناسانه است: "رومفیوس سه نام برای كنجد در این جزایر ارائه می‌كند كه با یكدیگر و نیز با واژه كنجد در سنسكریت  تفاوت بسیار دارند و همین مؤید این نظریه است كه دیرینگی كنجد در مجمع‌الجزایر بسیار بیشتر از دیرینگی آن در قاره هند است."  این سند ادعایی چیزی در مورد تاریخچه این گیاه اثبات نمی‌كند و تنها نكته‌ای است بر پایه زبان. اكنون کمترین روشن است كه از دید گیاه‌شناسی، خاستگاه این جنس افریقای استوایی است كه در آن دوازده گونه كنجد هست ، حال آنكه در هند تنها  دو گونه كنجد داریم.⁵

در كتاب Fan yi min yi tsi ⁶، همبرابری سنسكریت برای "كنجد" آمده است:   a-t'i-mu-to-k'ie، *a-di-muk-ta-ga، یعنی adhimuktaka سنسكریت، كه با kü-šen (نک : صفحات پیش رو  ) و hu-ma یكسان است. در واژه نامه ای کهن در تعریف این نام  آمده است: "گل بیگانه تفكر زاهدانه" ( šan se i hwa) كه نمونه‌اش افروختن چراغی است كه با روغن سه گل (صندل، سوما و كامپاكا [Michelia champaca]^* ) می‌سوزد و جای دادن آن بر محـــــــراب تریاتنا. ^**7 از موارد كاربرد adhimuktaka این نیز مسلم می‌شود كه از روغن  کنجد هم باید در این میان نام برده شود. همه خوانندگان جاتكه بودایی می‌دانند كه بارها در این کتاب از این روغن برای افروختن چراغ مقدس نام برده شده است. در واژه نامه سنسكریت به چینی كه پیشتر نام بردیم شرح زیر آمده است:"این گیاه به ظاهـــــــــــر به ’شاهــــــدانه درشت‘ (Cannabis sativa) ماند.  گلهای سرخ و برگهای سبز دارد. از دانه‌های آن روغن  و نیز ماده‌ای خوشبو  گیرند . بر پایه    Tsun kin yin nie lun، كنجد (kü-šen) در اصل زغال چوب است كه وقتی دیرزمانی زیر خاك مدفون بماند كنجد گردد. در سرزمینهای باختری (هند) رسم دارند در تدهین بدن با روغن نخست گلهای خوشبو و سپس دانه‌های كنجد کار گیرند. دانه‌های كنجد را  گرفته در آب می‌خیسانند تا كاملاً براق شوند؛ سپس با فشار روغن کنجد را دانه‌ها می‌گیرند، این روغن بعدا" خوشبو می‌شود."

آنچه برای ما بیشتر اهمیت دارد، دیرینگی كنجد در ایران است. به گفته هرودوت،¹ مردم خوارزم، هیركانیا، پارت، زرنج و تامان این گیاه را كشت می‌كردند. در ایران، روغن کنجد را دست كم از روزگار نخستین شاهان هخامنشی می‌شناختند. ² وات³ حتی ایران و آسیای مركزی را خاستگاه این گونه می‌داند؛ به نظر او شاید این گیاه نخستین بار در جایی بین دره فرات و بخارا، جنوب افغانستان و شمال هند كشت شده و بسا که پیش از راهیابی به مصـــــر و اروپا در شبه قاره هـــــــــند و مجمع‌الجزایر [مالایا] پراکنده شده باشد.

Sesamun indicum (رقم (subindivisum در تركستان روسیه كشت می‌شود و در آنجا جایگاه  نخست  را در میان گیاهان روغنی دارد.  این گیاه در گرمترین نقاط دره فرغانه رشد می‌كند و در بلندای  بالاتر از نهسد  متر نمی‌روید.  بیشتر در سرزمین های  نَمنگان و اندیجان، آن هم نه چندان، می‌روید. ⁴ نام فارسی آن kunjut است*.

روشن است كه این گونه از سرزمین های  ایرانی وارد چین شد، اما روزگار آن روشن نیست. نخست اینکه این رخداد در هیچ سند تاریخی درست  نگاشته نشده است؛ دودیگر، کمابیش  هیچ امیدی نیست كه بتوان در آشفتگی را كه چینی‌ها در بررسی این در افکنده اند از میان برد. برای مثال، به نخستین اشاره به hu ma یعنی در Pie lu، كه در Pen ts'ao نقل شده توجه كنید: "hu ma را Kü-šen نیز نامیده‌اند. این گیاه در کنار رودخانه‌ها و زمین های باتلاقی شان‌ـ‌تان (Šan-tan)  (بخش جنوب خاوری شان‌ـ‌سی) می‌روید و آن را در پاییز برداشت می‌كنند. مراد  از ts'in žan جوانه‌های kü-šen است. این جوانه‌ها در دره‌هـــــــای رودخــــــــــــانه‌ای چــــــــــون یوان   (Čun-yüan)   (هو‌ـ‌نان Ho-nan) می‌رویند". در اینجا هیچ اشاره‌ای به ورود این گیاه از خارج یا كشت آن نشده است؛ برعكس، گویا اینجا پای یك گیاه خودروی باتلاقی‌ـ  ‌شاید Mulgedium sabiriacum‌ـ‌در میان است. ¹ به هیچ روی ممکن نیست که مراد  Sesamum [كنجد] و Linum [كتان] باشد، زیرا این دو در خــــاك برگ خشك می‌رویند و كنجد بویژه در خاك ماسه‌ای رشد می‌كند. بدین ترتیب، گمان محتمل این است كه hu ma و kü-šen در اصل به گیاهی خودرو داده می‌شده كه در شان‌ـ‌سی و هو‌ـ‌نان می‌روییده؛ و hu ma در اینجا همان سیری را می گذراند  كه hu šen در كتاب Li sao (ص 195). آنچه این گمان را تقویت می‌كند این است كه ، نام  hu ma در نوشته‌ای منسوب به هوایی نان‌ـ‌تسه (Hwai-nan-tse) كه در سال 122پ م  در گذشت و در كتاب T'ai p'in yü lan نقل شده آمده است. ² افزون بر این، در pen ts'ao (p'u یا) Wu ši نوشته وو پو (Wu P'u)     در نیمـــــــــــــــــــــه نخست  سده سوم، در بازنمود hu ma از شن‌ـ‌نون (Šen-nun)، فغفور افسانه‌ای، و لی كون     (Lei Kun)  ، حكیمی كه فغفورهوان در تکاپوی به كمال رساندن هنر شفابخشی به خدمت گرفته بود، یاد شده است.

kü-šen به معنای "برتر بزرگ" است. نویسندگان بعدی آن را گونه ایی Sesamum دانــــسته، اما تعاریفی متـــــــــــــــــفاوت از آن داده‌انـــــــــــــد: تائو هـــــون‌ـ‌كین (T'ao Hun-kin) گوید كه گونه ساقه چهارگوش (شاید Mulgedium) kü-šen  نامیده می‌شود و گونه ساقه گرد hu ma.  سوكون (Su Kun) از دودمان تانگ گوید گیاه دارای غلاف (kio ) های هشت‌گوش یا هشت‌ پر (Pa len ) را Kü-šen می‌نامند و آن را كه غلافهای چهارگوش دارد hu ma.  شاید دومی تعریف Sesamum indicum باشد كه غلافـــــــهای راستگوشه، دوتیغه‌ای و دوخانه‌ای دارد كه در هر خانه شمار بزرگی دانه‌های روغنی نهفته‌اند.

مون شن  (Mon Šen)      در كتاب خود، Ši liao pen t'sao (كه در نیمه دوم سده هفتم  نوشته) گوید: "گیاهانی كه در خاك پربار  كشت می‌شوند غلافهای هشت‌گوش ‌آرند، اما آنها كه در کشتزارهای  كوهستانی كشت می‌شوند غلافهای چهارگوش دارند و این تفاوت  جنس خاك است، اما این دو گونه خواصی یكسان دارند. لی هیائو   (Lei Hiao)   از سده پنجم نیز گوید اگر kü-šen هفت‌ پر یا هفت‌گوش باشد با رنگ قرمز و مزه ترش، گیاه اصیل است اما نباید غلافهای هشت‌گوش را كه دو سرآنها تیز و رنگشان مشكی است و روغنی سیاه از آنها گیرند  hu ma نامید.   روشن است که ازاین بازنمودهای  دیگرگونه گیاهانی یکسره متفاوت را مراد می کرده اند. كائو چن (Kao Č'en) از دوره سونگ، در كتابش، Ši wu ki yüan ¹، می پذیرد مراد از hu ma در نوشته های گیاهنامه‌ها معلوم نیست.

برگردانی از متن لی شی‌ـ‌چن (Li Ši-čen) درباره این موضوع نیز فراهم آورده‌ام كه برتشنایدر برگردان آنرا نداده است؛ اما از آنجـــــــا كه چندین نكته گیاه‌شناختی دشوار در آن هست كه نتوانسته‌ام را روشن کنم، بهتر می دانم داوری را به گیاه‌شناسی توانا واگذارم.  کوتاه سخن اینكه لی شی‌ـ‌چن hu ma را كنجد می‌داند و این را از کارگیری واژه امروزی či ma  می‌توان دریافت.  او گوید  دو گونه محصول از این گیاه به دست می‌آید: پیش‌رس و دیر رس،² با دانه‌های سیاه، سفید یا سرخ؛ اما روشن نیست بر چه پایه گوید كه همه ساقه‌ها چهارگوش‌اند. گرچه به نقد گسترده گفته‌های پیشینیان خود می پردازد ، اما به نظرم آوردنشان چندان كمكی به روشن شدن قضیه برای ما نخواهد كرد.  فكر می‌كنم بهترین راه برون‌رفت از این مشكل نظر استوارت است كه گوید در داستان چینی‌ها Sesamum (كنجد)، Linum (كتان) و Mulgedium با یكدیگر درآمیخته اند. اونو رانزان، طبیعی‌دان ژاپنی،³ نیز بر همین رفته است. وی گوید برخلاف ادعای لی ‌شی‌ـ‌چن هیچ یك از انواع كنجد دانه‌های سرخ ندارند (جز دانه‌های سیاه كنجد که نارسش سرخ فام است) و از اینجا نتیجه می گیرد مراد  گونه‌ای از Linum [كتان] است كه همیشه تنها  دانه‌های قرمز می‌آورد. فزون بر این  اونو گوید رنگِ ‌دانه‌ها و شمار  گوشه‌های غلافها همبستگی نزدیك دارند؛ گونه سفید همیشه غلافهای دو یا چهارگوش آرد، حال آنكه در همه غلافهای شش‌گوش و هشت‌گوش دانه‌های سیاه را می‌توان یافت.  نمی‌دانم این گفته درست  است یا نه واگرهست، تا چه حد درآشفتگی  Sesamum با Linum زاده نــــــــام مشترك hu ma بوده است. امـــا بدبختانه  اثبات می‌كند گیاه‌شناسان چینی، یا بهتر بگویم ، داروسازان چینی، اطلاعات خود را بیشتر از كتابها مـــــی‌گرفتند  تا مشاهدات مستقیم؛ زیرا اصلاً نمی‌توان فهمید چگونه  ممكن است كسی حتی یك بار این گیاهان یکسره متفاوت را دیده باشد و آنها را با هم جابجا بگیرد. در این وضعیت مأیوس كننده مورخ چاره‌ای جز پوزش خواهی ندارد.

7. این نكته كه چینی‌ها هیچگاه الیاف كتان را بکار پارچه ‌بافی نزده اند اما از کهن ترین روزگار کنف،کنب (الیاف شاهدانه) را در بافندگی  به كار می‌گرفته‌اند اهمیت فراوان برای تاریخِ ‌فرهنگ دارد. ¹ یكی از تفاوتهای بنیادین تمدنهای خاور آسیا و مدیترانه در همین جاست كه در اولی کنف و در دومی كتان را برای بافت پارچه پوشاک بکار می ‌بردند. دو واقعیت مهم دیگر نیز هست كه در این زمینه شایان توجه اند: نخست اینکه آریاییها (ایرانیان و هندوآریایی‌ها) برای نامیدن کنف واژه‌ای مشابه به كار می‌برند (اوستایی bangha، سنسكریت bhanga)، در حالی كه در زبانهای اروپایی نامی متفاوت رایج است كه احتمالاً وام واژه ای از زبانهای فینو-اوگرایی و تركی باشد؛ دودیگر، در تركی باستان واژه‌ای رایج  بـــــــرای "کنف" دارند از گونه kändir كه با نامهای فینو-اوگرایی ارتباطی دارد. ² به احتمال قوی سكوتیایی‌ها کنف را از آسیا به اروپا بردند. ³از سوی دیگر، همه می‌دانند كتان و پارچه كتانی در زندگی مصریان و ملل دوران کلاسیك چه اهمیتی داشت. ⁴ بافته ها كتانی نوعاً اروپایی و بافته های کنفی نیز نوعاً آسیـــــــــایی‌اند. به طور قــطع Linum usitatissimum در ایران و هند باستان شناخته بود. این گیاه در سرزمین های  بین خلیج فارس، دریای خزر و دریای سیاه خودرو بوده و هنــــــــوز هم هست. ¹ از ایران به هند برده شده، اما نه در ایران و نه در هند الیاف آنرا به کارپوشاك نمی‌ زده اند و تنها برای بدست آوردن بَزَرَك و روغن بَزَرَك كشت می‌كردند. ² از كاربرد الیاف كتـــــان در بافندگی در یك نقطه از ایران،ــ‌كازرون در استان فارس‌ــ‌آن هم در ادوار کمابیش نو خبر داریم. این داستان از آغاز سده چهاردهم است و شرح مفصلی كه از این فرایند داده شده گواهی است بر بدعت و استثنایی بودن آن. ³ این استثناء مؤیـــد دستور  است. پر پیداست که  بومی شدن گیاه Linum [كتان] در چین بسیار زودتر از سده چهاردهم رخ داد. در کارگیری کتان، چینی‌ها با ایرانیان و هندوآریایی‌ها همسویند و این گیاه را از ایرانیها گرفتند. این مورد گواهی است نمایان که بخوبی نشان می دهد چینی‌ها هیچ گاه در تماس مستقیم با حوزه فرهنگی مدیترانه نبودند و حتی آن دسته از گیاهان بستانی این حوزه كه به چین منتقل شد، مستقیم به چین نرفت و تنها بدست ایرانیان به آنها رسید. این قضیه همچنین به خوبی نشان می‌دهد كه از لحاظ فرهنگ فنی تأثیر یونانیان در خاور از روزگار کشورگشایی‌های اسكندر تا چه پایه سطحی بوده است، زیرا گرچه طبیعت كتان را در این منطقه ارزانیشان کرده بود، نتوانستند صنعتی چون بافت پارچه های كتانی راه اندازند.

به دلایل گیاه‌شنــــــــــــــــاختی، مـــــــــــــــــی‌توان این احتمال را پذیرفت كه Linum usitatissimum از فرغانه  وارد چین شده باشد. هنوز هم این گیاه در فرغانه كاشته می‌شود،هر چند تنها  پی روغن گیری اند. ⁴ همچنان كه گفتیم، این گیاه بومی شمال ایران نیز هست و به احتمال زیاد از ادوار باستان در آنجا كشت می‌شده، هر چند در این مورد هیچ اطلاعاتی از اسناد محلی یا نویسندگان یونانی در دست نیست. ⁵

به گفته برتشنایدر،¹ "چینیان باستان کتان را نمی‌شناختند؛ امروزه كتان در كوهستانهای شمال چین (و شاید در سرزمین های  دیگر) و در جنوب مغولستان کــــشت می‌شود، اما تنها  روغن دانه‌هایش را کار گیرند  نه الیاف را؛ چینی‌ها آنرا hu ma (’کنف بیگانه ‘) می‌نامند؛ در Pen ts'ao نامی از آن نیست؛ ورود آن به چین باید در روزگاری دیرتر انجام شده باشد. "  این سخن نادرست است.  ایـــن گونه در Pen ts'ao زیر نام گنگ hu ma آمده، و گرچه تاریخ ورود آن را به چین نمی‌توان بدرستی  تعیین کرد، گویا در نخستین سده های ترسائی انجام شده باشد.

چنین می نماید که اینک  نام hu ma تنها دلالت بر كتان دارد. هنری² زیر مطلع  hu ma گوید :"مراد  كتان (Linum usitatissimum) است كه در شان‌ــ‌سی، مغولستان و سرزمین های  كوهستانی هو‌ـ‌پی (Hu-pei) و سه‌ـ‌چوان کشت می‌شود. مشاهدات شخصی چنین می نماید که كتان در دو استان آخر تنها برای کار گرفتن دانه‌هایش کشت می‌شود كه از اجناس رایج  عطاریهای چینی است و آن را در سرزمین های متفاوت  بهر روغن پخت و پز و روشنایی كارگیرند." همــــــــین نویسنده، در پژوهشی دیـــــــگر،³ گویــــــــــــد   Linum usitatissimum را در یی‌ـ‌چان (Yi-č'an) واقـــــــــــــــع در هو‌ـ‌پی      šan či ma     ⁴  ("کتان روغنی كوهی") گویند و در كوههای سرزمین  پاتون (Patun)، نه برای الیاف که برای کارگیری روغن دانه‌هایش كشت می‌كنند.

نام  چینی hu ma به شكل xuma (خوما) و به معنای "كنجد" وارد زبان مغولی،⁵ و به صورت goma وارد زبان ژاپنی شده و تنها به معنای Sesamum indicum در این زبان به كار می‌رود،⁶ در حالی كه در زبان ژاپنی Linum usitatissimum را ama یا i činen-ama می‌نامند. ⁷

یائو مین‌ـ‌هوئی (Yao Min-hwi)  در كتاب خود درباره مغولستان (Mon-ku či)،¹ hu ma را در شمار  فرآورده های آن سرزمین نام می‌برد. چندین گونه خود رو  Linum در شمــــــــــــــــــال چین و ژاپن می‌روید:  ya ma (در ژاپنی، (nume-goma یا aka-goma)، كه همان Linum perenne و matsuba-ninjin یا matsuba-nadešiko كـــــــــــــــــــــــــــــــــــه همان Linum possarioides باشد. ² افزون بر این، فـــــــوربز و همـــــــــــزلی³ Linum nutans را در شمار  فرآورده های كان‌ـ‌ســــــــــــو (Kan-su) و L. stelleroides را از فرآورده های چی‌ـ‌لی (Či-li)، شان‌ـ‌تون (Šan-tun)، منچوری و مجمع‌الجزایر كره نـــــــــام مــــــــــــــــی ‌برنـــــــــــــــــــــد. در شمـــــــــــال چــــــــــــــــــــــــــین Linum sativum ( Šan-si hu ma) را برای روغن دانه‌هایش می‌كارند. ⁴  ساینو-ایرانیکا

//////////////////

شاه‌دانه (به فارسی افغانستان: تخم بنگ) (نام علمی: Cannabis sativa var indica) گیاهی یک ساله با برگ‌های قطره‌ای است. میوهٔ این گیاه ریز و روغنی بوده و خاصیت آرامش بخش دارد که از آن برای درمان نیز استفاده می‌شود. از بخش‌های مختلف این گیاه مشتقات فراوانی از جمله تخم شاه‌دانه، الیاف شاه‌دانه و مواد روانگردان شامل ماری‌جوانا و حشیش تهیه می‌شود.^[۲]

محتویات

  [نمایش] 

مشخصات گیاه[ویرایش]

گیاهی شبیه به گزنه که بلندیش تا دو متر می‌رسد. دارای غنجهای متعدد، برگهای کشیده و دانه‌های ریز است. همچنین از دانه‌ها جهت تهیه روغن و تولید صابون استفاده می‌شود. برگ‌ها و غنچه مستقیماً یا جهت تولید بنگ استفاده می‌شد. تی. اچ. سی در گونه ماده این گیاه غلظت بیشتری دارد. بر طبق بیانات مورخین، شاهدانه از اولین گیاهانی بوده که توسط بشر کشت شده‌است و استفاده از برگ و غنچه شاهدانه (کانابیس) به عنوان کانابانوید به بیش از ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد. بر طبق گزارش سازمان ملل، سالانه حدود ۱۶۴ میلیون نفر از شاهدانه به عنوان محرک استفاده می‌کنند و این در حالی است که قریب به ۲۳ میلیون نفر آنرا روزانه مصرف می‌کنند. در بعضی از کتب قدیمی به کانابیس گیاه مقدس می‌گفتند. از این گیاه جهت درمان بعضی بیماری ها-کم کردن درد قاعدگی خانم ها-درمان افسردگی و... استفاده می‌شود. شاهدانه در استانهای فارس، اصفهان، تهران و شمال ایران کشت می‌شود. این گیاه در ایران به نام وید یا کنف نیز شناخه می‌شود.

مشتقات گیاه[ویرایش]

از بخش‌های مختلف این گیاه مواد مختلفی بدست می‌آید. از جمله:

الیاف[ویرایش]

از ساقه‌های گیاه نر شاهدانه الیافی تهیه می‌شود که برای بافت طناب، گونی و پارچه‌های ضخیم و تولید مواد کامپوزیت به کار می‌رود.

تخم شاه‌دانه[ویرایش]

گیاه مؤنث شاهدانه دارای چندین گل است. داخل تخمدان این گل‌ها دانه‌های سیاه رنگی است که در حقیقت همان شاه‌دانه‌ای است که به عنوان آجیل در ایران مصرف می‌شود و طعم مطبوعی دارد؛ و برای خوراک بعضی از پرندگان زینتی نیز می‌توان از این دانه استفاده کرد.

مواد روانگردان[ویرایش]

مواد روانگردان به موادی الحاق می‌شود که خاصیت تغییر در حواس پنج‌گانه و گاهی اوقات طرز تفکر افراد صورت می‌دهد. مواد روانگردان حاصله از شاهدانه( ماری جوانا و حشیش) تی.اچ.سی می‌باشند.

ماری‌جوانا[ویرایش]

نوشتار اصلی: ماری‌جوانا

این ماده از سر گل و برگ‌های جوان گیاهِ مؤنث شاه‌دانه بدست می‌آید.

حشیش[ویرایش]

نوشتار اصلی: حشیش

حشیش ماده‌ای جامد اما بسیار نرم است که از صمغِ گیاهِ مؤنث شاه‌دانه بدست می‌آید. حشیش اثراتی مشابه ماری جوانا(علف , کانابیس , شاهدانه , گل ) دارد.

روغن حشیش[ویرایش]

روغن حشیش خالص‌ترین ترکیب روانگردان تهیه شده از گیاهِ مؤنث شاه‌دانه است. برای اولین بار در سال ۱۸۴۰ یک شیمیدان بریتانیایی به نام پیتر سکوایِر روغن حشیش را ساخت او گیاه شاهدانه را درون یک حلّال قرار داد و عصاره ماده محرک تی.اچ.سی را از آن استخراج کرد.

خاصیت روانگردانی[ویرایش]

عنصر اثرگذار[ویرایش]

عنصرِ اصلی و فعالِ گیاهِ شاه‌دانه تی.اچ.سی است. حشیش و ماری‌جوانا هر دو حاوی تی. اچ. سی هستند. بخش مواد و جرایم سازمان ملل متحد ^[۳] عنوان می‌کند که ماری‌جوانا غالباً حاوی چیزی حدود %۵ تی. اچ. سی است. صمغ حاوی حدود ۲۰٪ تی. اچ. سی است و روغن حشیش می‌تواند تا بیش از ۶۰٪ حاوی تی. اچ. سی باشد.^[۴]مرکز ملی پیش‌گیری و اطلاعات مرتبط با شاه‌دانه در استرالیا ^[۵] عنوان می‌کند که گل‌های گیاه مادهٔ شاه‌دانه حاوی بالاترین میزان تجمع تی. اچ. سی است، بعد از آن برگ‌ها بیشترین میزان تی. اچ. سی را دارند و بعد از آن دانه‌ها و ساقه میزان بسیار کمتری تی. اچ. سی دارند.^[۶] بخش مواد و جرایم سازمان ملل متحد عنوان می‌کند که برگ‌ها می‌توانند تا ۱۰ برابر کمتر از گل‌ها حاوی تی. اچ. سی باشند و ساقه و بذرها تا ۱۰۰ برابر کمتر.^[۴]

مکانیسم اثر تی. اچ. سی[ویرایش]

تی. اچ. سی به گیرنده‌های موجود در مناطقِ مختلفِ مغز، از جمله اَسبَک، مخچه، هستهٔ دمی و نئوکرتکس متصل می‌شود.^[۷]یکی از اثراتِ تی. اچ. سی آزادسازیِ دوپامیناست. چن و همکارانش (۱۹۹۰) دریافتند تزریقِ تی. اچ. سی به موش‌های صحرایی، منجر به آزادشدنِ دوپامین در بخش‌های هستهٔ دمی و قشرِ پیشانی _ میانیِ آنها می‌گردد.^[۷]

نگارخانه[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

• ماری‌جوانا
• حشیش
• معجون بیرجندی
• گیرنده کانابینویید

پانویس و منابع[ویرایش]

1. ↑ ^{پرش به بالا به:۱٫۰ ۱٫۱} "Cannabis sativa information from NPGS/GRIN". www.ars-grin.gov. Retrieved 2008-07-13.
2. پرش به بالا↑ Erowid. 2006. Cannabis Basics. Retrieved on 25 February 2007
3. پرش به بالا↑ UNODC
4. ↑ ^{پرش به بالا به:۴٫۰ ۴٫۱} "Why Does Cannabis Potency Matter?". United Nations Office on Drugs and Crime. 2009-06-29.
5. پرش به بالا↑ NCPIC
6. پرش به بالا↑ "Cannabis Potency.". National Cannabis Prevention and Information Centre. Retrieved 2011-12-13.
7. ↑ ^{پرش به بالا به:۷٫۰ ۷٫۱} مبانی شناخت انسان- اثر مایکل آیزنک- ترجمه آرش حسینیان- نشر اینترنتی- تحت مجوز توزیع و تکثیر اشتراکی- چاپ اول ۱۳۸۷- ص ۳۰۵

////////////////////

به عربی قنب (کنف):

القنب (بالإنجليزية: Hemp): هو الاسم الشائع لنباتات من جنس القنب الهندي (cannabis)، تتبع الفصيلة القنبية.

كثيرًا ما يستخدم الاسم للإشارة فقط لزراعة سلالة القنب لأغراض صناعية (غير المخدرات). للقنب الصناعي استخدامات كثيرة، بما فيها الورق،والمنسوجات، واللدائن القابلة للتحلل الحيوي، والغذاء، والوقود. وهي واحدة من أسرع المصادر الطبيعية المعروفة نموًا، وواحدة من أبكر النباتات المستأنسة المعروفة^[1]. كما أنه يتماشى بالتوازي مع فكرة المستقبل الأخضر وهو هدف تزداد شعبيته يومًا بعد يوم. فالقنب لا يتطلب الكثير من مبيدات الآفات^[2]، وأي من مبيدات الأعشاب^[3]، وهو يمنع تعرية التربة السطحية، وينتج الأوكسجين. وعلاوة على ذلك، يمكن استخدام القنب ليحل محل العديد من المنتجات الضارة المحتملة، مثل الأوراق التي تصنع من الشجر (عملية تحضير الورق تستخدم المبيضات وغيرها من المواد الكيميائية السامة، وتسهم في إزالة الغابات)، مستحضرات التجميل، والبلاستيك، التي يعتمد أكثرها على النفط ولا تتحلل بسهولة.

تنوع مظهر القنب، فقط ساتيفا (على اليسار) مناسب للقنب الصناعي، ولكن له أيضًا أنواع دوائية

وجد أن استخدام القنب يعود إلى 10000 سنة على الأقل في تايوان

في الإتحاد الأوروبي وكندا، يتوجب الحصول على تراخيص لزراعة القنب. وفي المملكة المتحدة، تصدر وزارة الداخلية ترخيص الزراعة بموجبقانون إساءة استخدام المخدرات لعام 1971.

يشار إلى القنب المزروع لغير أغراض المخدرات بالقنب الصناعي، ويستخدم في صناعة الألياف لاستخدامها في طائفة واسعة من المنتجات، وكذلك الجوانب الغذائية للبذور وكذلك من أجل الزيت. القنب البري عادة ما يكون سلالة من القنب الطبيعي أو البذور التي نجت من عملية الحصاد ونمت لوحدها.

القنب المستأنس أو المزروع (L. subsp. sativa var. sativa) هو نوع يزرع للاستخدام الصناعي في أوروبا، وكندا، وأماكن أخرى، بينما يمتلك القنب الهندي (C. sativa subsp. indica) بصفة أليافًا ضعيفةً، وتستخدم في المقام الأول لإنتاج العقاقير الطبية والترفيهية. والفرق الرئيسي بين هذين النوعين من النباتات هو المظهر وكمية (Δ⁹-tetrahydrocannabinol (THC)) تتراهيدروكانابينول المفرز في الخليط الراتينجي في شعر البشرة المسمى غدد التريكوم (نمو خارجي من بشرة النبات على هيئة شعيرات غدية أو غير غدية^[4]). وقد تمت الموافقة على سلالات من القنب للإنتاج الصناعي، بكمية دقيقة فقط لإنتاج كميات من هذا الداوء ذو التأثير النفساني، وهو لا يكفي لأية آثار جسدية أو نفسية. يحتوي القنب عادة على أقل من 0.3 ٪ من التتراهيدروكانابينول، في حين أن القنب الهندي المزروع لصناعة الماريجوانا يمكن أن يحتوي على أية حال من 6 أو 7 ٪ إلى 20 ٪ أو حتى أكثر.

ينتج القنب الصناعي في العديد من البلدان في جميع أنحاء العالم. المنتجون الرئيسيون هم كندا، فرنسا، والصين. الولايات المتحدة هي الدولة الصناعية الوحيدة التي تواصل في حظر القنب الصناعي. ففي حين أن القنب يستورد إلى الولايات المتحدة أكثر من أي بلد آخر، فإن حكومة الولايات المتحدة لم تميز بين الماريجوانا والقنب عديم التأثير النفساني والمستخدم لأغراض تجارية وصناعية.

إنتاج القنب الصناعي في فرنسا

محتويات

  [أظهر] 

الاستخدامات[عدل]

الألياف[عدل]

حبل من القنب في تكساس، دالاس، الولايات المتحدة، في الحوض المائي في دالاس

الألياف هي واحدة من أهم الأجزاء في نبات القنب، ومن الشائع أن تدعى ألياف لحائية (بالإنجليزية: bast fiber)، وهي تنمو على السطح الخارجي لساق النبات الخشبي الداخلي، وتحت الجزء الخارجي (اللحاء). تعطي الألياف اللحائية قوة للنباتات، وهذا ينطبق بصورة خاصة في نبات القنب. يمكن لألياف القنب أن تبلغ طولاً من 0.91 متر (3 أقدام) إلى 4.6 متر (15 أقدام)، وتكون الألياف على طول النبات. واعتمادًا على العملية المستخدمة لإزالة الألياف من ساق النبات، فقد تكون الألياف بلون أبيض قشدي، أو بني، أو رمادي، أو أسود، أو أخضر.

لقد انخفض إنتاج القنب من أجل أليافه بشدة خلال القرنين الماضيين، ولكن قبل الثورة الصناعية، كانت ألياف القنب ذات شعبية لأنها قوية وتنمو بسرعة، وهي تنتج 250 ٪ أكثر من ألياف القطن، و 600 ٪ أكثر من ألياف الكتان عندما تنمو على نفس الأرض. استخدم القنب لصنع الورق. ويستخدم لصنع قماش لوحات الرسم الزيتية. وقد كان للقنب شعبية كبيرة لأن له الكثير من الاستخدامات. فقد استخدم نوع قنب مانيلا في الحبال. واستولى الخيش المصنوع من الجوت على سوق الأكياس. وقد بدأت صناعة الورق باستخدام لب الخشب. وتحولت صناعة السجاد إلى الصوف، والسيزال، والجوت، ثم النايلون. وتطبيقات الشبكات استولى عليها القطن والمواد التركيبية. ويعتقد أن إنتاج الورق المصنوع من القنب في العالم يبلغ نحو 120000 طن في السنة في عام 1991 الذي كان نحو 0.05 ٪ من حجم الإنتاج العالمي السنوي^[5].

كيس مصنوع من ألياف القنب

تستخدم ألياف القنب اليوم في الحبال، والخيوط المبرومة، وكذلك في الأكياس وأقمشة التغطية المتينة التي لاتبلى بسرعة. يصنع القنب ضمن أقمشة رقيقة تستخدم لتغطية الجدران والستائر. ألياف القنب سمراء داكنة إلى بنية اللون، وهي ليست دقيقة ورفيعة كما هي الحال في ألياف الكتان.

متانة القنب (5.8-6.8 غرام / دنييه) تقارن بتلك لألياف الكتان. وهذه الألياف عالية المتانة لا تبلى بسهولة عندما تتعرض للمياه. ألياف القنب مقاومة للحشرات ولكنها تتضرربالعفن. ضوء الشمس يؤثر على القنب بنفس الطريقة التي يؤثر فيها على القطن.

الخصائص الكيميائية للقنب مماثلة لتلك التي للقطن وللكتان. تحل القلويات الساخنة والمركزة ألياف القنب، ولكنالقلويات الممددة الباردة أو الساخنة لا تضر الألياف. وفيما عدا الحموض الضعيفة والباردة، فإن الحموض المعدنيةتخفض من المتانة، ثم يمكنها تدمير الألياف نهائيًا. لا تضر مواد القصر (المبيضات)، ومذيبات التنظيف العضوية، القنب إذا استخدمت بطريقة سليمة.

للقنب قابلية امتصاص جيدة. ويصل محتوى الرطوبة إلى 12 ٪، ويمكن لألياف القنب أن تمتص رطوبة تصل إلى 30 ٪ من وزنها.^[6]. بينما القطن 7-11% والفيسكوز 11-17%^[7].

ألياف القنب المحيطة بساق نبات القنب

اقرأ أيضًا[عدل]

• قنب هندي
• القاذفة (سلاح)

المراجع[عدل]

1. ^ "Information paper on industrial hemp (industrial cannabis)". www2.dpi.qld.gov.au. اطلع عليه بتاريخ 2008-07-05.
2. ^ "HIA: Resources: Education: FAQs & Facts: Facts". www.thehia.org. اطلع عليه بتاريخ 2008-07-05.
3. ^ "HIA: Resources: Education: FAQs & Facts: FAQs: Answers". www.thehia.org. اطلع عليه بتاريخ 2008-07-05.

/////////////////

به کردی شهدانه:

شەدانە (بە ئینگلیزی: Cannabis) ڕوەکیکە گەڵاکانی لە شێوە نزیکن لە گیای گەزگەسک (گەزنە‌). شیرەی ئەم گیایە بە کار دێت بۆ بەنگکاری و سڕکردن. کە بە ماریجوانا دەناسرێت. قەدی ئەم روەکە بۆ دروستکردنی گوریسی نایاب بە کاردێت کە لە کوردستان بە «کندر» ناسراوە.

////////////////

به عبری:

קנאביס (שם מדעי: Cannabis) הוא סוג של צמח ממשפחת הקנאביים, אשר כוללת 2 סוגים, בהם כשותנית וקנאביס. הקנאביס הוא המפורסם שבהם, והוא כולל 3 זנים עיקריים: קנאביס סאטיבה (Cannabis sativa sativa), קנאביס אינדיקה (Cannabis sativa indica) וקנאביס רודראליס (Cannabis sativa ruderalis). קנאביס שימש משחר ההיסטוריה לייצור סיבים (המפ), שמן זרעים, למטרות רפואיות וכחומר פסיכואקטיבי. לזרעי צמח הקנאביס אין השפעה שעשועית והם מזינים ועשירים בחלבון ונצרכים כמזון ובפרט מופק מהם שמן המפ.

בצמח הקנאביס זוהו 3 משפחות כימיות עיקריות של חומרים: טרפנואידים, פלבנואידים וקנאבינואידים. כ-80 קנאבינואידים ידועים קיימים בצמח, שהעיקריים שבהם הם החומרים הפסיכואקטיביים THC וCBD.

השימוש בקנאביס למטרות משכרות ורפואיות שנוי במחלוקת, ובמרבית מדינות העולם בינהן ישראל, ייצורו, החזקתו והשימוש בו אסורים ללא פיקוח; בחלק מהמדינות הוא אף נכלל בפקודת הסמים המסוכנים. הסיבה העיקרית לכך היא שצריכה עקבית ובלתי מבוקרת של קנאביס (בפרט כסם) נחשבת על ידי רבים מתחום הרפואה הקונבנציונאליות ובריאות הנפש כממכרת (התמכרות פסיכולוגית) ולכן צריכתו מומלצת רק כתרופה ובפיקוח רוקחי כאשר זני הצמח ניתנים באופן מתחלף וכאשר מינונו מותאם למטופל במסגרת המעקב הרפואי.

///////////////

به زازاکی کیندیر:

Kındır ya zi Kındırê hindi yew royeko. Cı ra purti vıraziyeno.

///////////////

به اردو قنب:

قنب ایک پودا ہے جس کے پھول ، بیج اور تنے مختلف اشیاء کی تیاری میں استعمال ہوتے ہیں۔ قنب ہندی کے مادہ پھولوں سے بھنگ اور حشیشتیار ہوتی ہے۔

///////////////

به آذری کِنَف:

Kənaf və ya çətənə (lat. Cannabis) - çətənəkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

^{/////////////////////}

به ترکی کِنِویر:

Kenevir (Cannabis), Cannabaceae familyasına ait, tek yıllık bitki cinsidir.

İnsanlık tarihinin en eski bitkisel hammadde kaynağı olan, saplarında bulunan lifler iplik, dokuma ve kumaş yapımında, hamurlu kısmı ise kâğıt yapımında kullanılan bir bitki türüdür. Anavatanı Orta Asya'dır. Ilıman ve Tropik bölgelerde yetişir ve kültürü yapılır. Tür; sert, çalımsı, gövde içi boş, palmat yapraklı, dioik ve tek yıllıktır. Lifleri dayanıklı ve oldukça uzundur. Liflerde lignin maddesi biriktiğinde esneklik özelliği azalır. Cinsin lifleri, kaba dokumacılıkta (çuval, halat çanta, ağ yapımı gibi) kullanılır. Yapraklarının tıpta ve kozmetikte kullanımları vardır. Tohumu ise oldukça yağlı olması açısından yakıt ve oldukça besleyici olması açısından da gıda olarak kullanılmaktadır. Sabun yapımı ve boya yapımında da tohumlarından yararlanılır. Tohumları kuşların en sevdiği besinlerden biridir.

Cinsin yağ ve lif eldesinde kullanılan türü Cannabis indicadır. Esrar eldesinde kullanılan türü ise, Cannabis sativadır. Kenevirin esrar yapımında kullanılanı, dişi eşeyli bitkidir ve yetiştirilmesi için Tarım Bakanlığından izin alınması gerekmektedir. Erkek bitki esrar elde etmede kullanılmazken, yetiştirmek için izin gerekli olup olmadığı kanunda tam olarak belirtilmemiştir. Kenevir Türkiye'de yetiştiği yerler: Kastamonu-Samsun-Kocaeli-Adana-Amasya-Kayseri-Sivas-İzmir-Kütahya-Antakya(Yasadışı olarak). Mutedil iklimlerde yetiştirilen, temmuz-ağustos aylarında soluk yeşilimsi renkli çiçekler açan, kültürü yapılan ve yabani olarak da yol kenarlarında, ekilmemiş alanlarda rastlanan, 50 cm-3 m boylarında, bir senelik, iki evcikli ve otsu bir bitki. Esrar otu olarak da bilinir. Gövdeleri dik ve içi boş olup üzerleri dikenimsi tüylerden dolayı pürtüklüdür

////////////////

Cannabis (/ˈkænəbɪs/) is a genus of flowering plant that includes three species (and seven taxa)^[2] or subspecies,^[3]sativa, indica, and ruderalis. The plant is indigenous to Central Asia and the Indian subcontinent.^[4]

Cannabis has long been used for hemp fibre, for hemp oils, for medicinal purposes, and as a recreational drug. Industrial hemp products are made from cannabis plants selected to produce an abundance of fiber. To satisfy theUN Narcotics Convention, some cannabis strains have been bred to produce minimal levels of tetrahydrocannabinol(THC), the principal psychoactive constituent. Many plants have been selectively bred to produce a maximum of THC (cannabinoids), which is obtained by curing the flowers. Various compounds, including hashish and hash oil, are extracted from the plant.^[5]

Globally, in 2013, 60,400 kilograms of cannabis were produced legally.^[6] In 2013 between 128 and 232 million people are thought to have used cannabis as a recreational drug (2.7% to 4.9% of the global population between the ages of 15 and 65).^[7]

Contents

  [show] 

Description

Cannabis growing as weeds at the foot of Dhaulagiri.

Cannabis is an annual, dioecious, flowering herb. The leaves are palmately compound or digitate, with serrateleaflets.^[8] The first pair of leaves usually have a single leaflet, the number gradually increasing up to a maximum of about thirteen leaflets per leaf (usually seven or nine), depending on variety and growing conditions. At the top of a flowering plant, this number again diminishes to a single leaflet per leaf. The lower leaf pairs usually occur in an opposite leaf arrangement and the upper leaf pairs in an alternate arrangement on the main stem of a mature plant.

The leaves have a peculiar and diagnostic venation pattern that enables persons poorly familiar with the plant to distinguish a cannabis leaf from unrelated species that have confusingly similar leaves (see illustration). As is common in serrated leaves, each serration has a central vein extending to its tip. However, the serration vein originates from lower down the central vein of the leaflet, typically opposite to the position of, not the first notch down, but the next notch. This means that on its way from the midrib of the leaflet to the point of the serration, the vein serving the tip of the serration passes close by the intervening notch. Sometimes the vein will actually pass tangent to the notch, but often it will pass by at a small distance, and when that happens a spur vein (occasionally a pair of such spur veins) branches off and joins the leaf margin at the deepest point of the notch. This venation pattern varies slightly among varieties, but in general it enables one to tell Cannabis leaves from superficially similar leaves without difficulty and without special equipment. Tiny samples of Cannabis plants also can be identified with precision by microscopic examination of leaf cells and similar features, but that requires special expertise and equipment.^[9]

The plant is believed to have originated in the mountainous regions northwest of the Himalayas.^{[citation needed]} It is also known as hemp, although this term is often used to refer only to varieties of Cannabis cultivated for non-drug use.

Reproduction

Cannabis normally has imperfect flowers, with staminate "male" and pistillate "female" flowers occurring on separate plants.^[10] It is not unusual, however, for individual plants to bear both male and female flowers.^[11] Although monoecious plants are often referred to as "hermaphrodites", true hermaphrodites (which are less common) bear staminate and pistillate structures on individual flowers, whereas monoecious plants bear male and female flowers at different locations on the same plant. Male flowers are normally borne on loose panicles, and female flowers are borne on racemes.^[12] "At a very early period the Chinese recognized the Cannabis plant as dioecious",^[13] and the (c. 3rd century BCE) Erya dictionary defined xi 枲 "male Cannabis" and fu 莩 (or ju 苴) "female Cannabis".^[14]

All known strains of Cannabis are wind-pollinated^[15] and the fruit is an achene.^[16] Most strains of Cannabis are short day plants,^[15] with the possible exception of C. sativa subsp. sativa var. spontanea (= C. ruderalis), which is commonly described as "auto-flowering" and may be day-neutral.

Biochemistry and drugs

Cannabis plants produce a group of chemicals called cannabinoids, which produce mental and physical effects when consumed.

Cannabinoids, terpenoids, and other compounds are secreted by glandular trichomes that occur most abundantly on the floral calyxes and bracts of female plants.^[17] As a drug it usually comes in the form of dried flower buds (marijuana), resin (hashish), or various extracts collectively known as hashish oil.^[5] In the early 20th century, it became illegal in most of the world to cultivate or possess Cannabis for sale or personal use.

Root system side view

Root system top view

Micrograph C. sativa (left), C. indica (right)

Chromosomes and genome

Cannabis, like many organisms, is diploid, having a chromosome complement of 2n=20, although polyploid individuals have been artificially produced.^[18]The first genome sequence of Cannabis, which is estimated to be 820 Mb in size, was published in 2011 by a team of Canadian scientists.^[19]

Taxonomy

Underside of Cannabis sativa leaf, showing diagnostic venation

The genus Cannabis was formerly placed in the Nettle (Urticaceae) or Mulberry (Moraceae) family, and later, along with the Humulus genus (hops), in a separate family, the Hemp family (Cannabaceae sensu stricto).^[20] Recentphylogenetic studies based on cpDNA restriction site analysis and gene sequencing strongly suggest that the Cannabaceae sensu stricto arose from within the former Celtidaceae family, and that the two families should be merged to form a single monophyletic family, the Cannabaceae sensu lato.^[21][22]

Various types of Cannabis have been described, and variously classified as species, subspecies, or varieties:^[23]

• plants cultivated for fiber and seed production, described as low-intoxicant, non-drug, or fiber types.
• plants cultivated for drug production, described as high-intoxicant or drug types.
• escaped, hybridised, or wild forms of either of the above types.

Cannabis plants produce a unique family of terpeno-phenolic compounds called cannabinoids, which produce the "high" one experiences from consuming marijuana. There are 483 identifiable chemical constituents known to exist in the cannabis plant,^[24] and at least 85 different cannabinoids have been isolated from the plant.^[25] The two cannabinoids usually produced in greatest abundance are cannabidiol (CBD) and/or Δ⁹-tetrahydrocannabinol (THC), but only THC is psychoactive.^[26] Since the early 1970s, Cannabis plants have been categorized by their chemicalphenotype or "chemotype", based on the overall amount of THC produced, and on the ratio of THC to CBD.^[27] Although overall cannabinoid production is influenced by environmental factors, the THC/CBD ratio is genetically determined and remains fixed throughout the life of a plant.^[28] Non-drug plants produce relatively low levels of THC and high levels of CBD, while drug plants produce high levels of THC and low levels of CBD. When plants of these two chemotypes cross-pollinate, the plants in the first filial (F₁) generation have an intermediate chemotype and produce similar amounts of CBD and THC. Female plants of this chemotype may produce enough THC to be utilized for drug production.^[27][29]

Top of Cannabis plant in vegetative growth stage

Whether the drug and non-drug, cultivated and wild types of Cannabis constitute a single, highly variable species, or the genus is polytypic with more than one species, has been a subject of debate for well over two centuries. This is a contentious issue because there is no universally accepted definition of a species.^[30] One widely applied criterion for species recognition is that species are "groups of actually or potentially interbreeding natural populations which are reproductively isolated from other such groups."^[31] Populations that are physiologically capable of interbreeding, but morphologically or genetically divergent and isolated by geography or ecology, are sometimes considered to be separate species.^[31] Physiological barriers to reproduction are not known to occur withinCannabis, and plants from widely divergent sources are interfertile.^[18] However, physical barriers to gene exchange (such as the Himalayan mountain range) might have enabled Cannabis gene pools to diverge before the onset of human intervention, resulting in speciation.^[32] It remains controversial whether sufficient morphological and genetic divergence occurs within the genus as a result of geographical or ecological isolation to justify recognition of more than one species.^[33][34][35]

History of cannabis

Cannabis sativa appears naturally in many tropical and humid parts of the world. Its use as a mind-altering drug has been documented by archaeological finds in prehistoric societies in Euro-Asia and Africa.^[36]

The oldest written record of cannabis usage is the Greek historian Herodotus's reference to the central Eurasian Scythians taking cannabis steam baths.^[37]His (c. 440 BCE) Histories records, "The Scythians, as I said, take some of this hemp-seed [presumably, flowers], and, creeping under the felt coverings, throw it upon the red-hot stones; immediately it smokes, and gives out such a vapour as no Grecian vapour-bath can exceed; the Scyths, delighted, shout for joy."^[38] Classical Greeks and Romans were using cannabis, while in the Middle East, use spread throughout the Islamic empire to North Africa. In 1545 cannabis spread to the western hemisphere where Spaniards imported it to Chile for its use as fiber. In North America cannabis, in the form of hemp, was grown for use in rope, clothing and paper.^{[39][40][41][42]}

Early classifications

Relative size of varieties ofCannabis

The Cannabis genus was first classified using the "modern" system of taxonomic nomenclature by Carl Linnaeus in 1753, who devised the system still in use for the naming of species.^[43] He considered the genus to be monotypic, having just a single species that he named Cannabis sativa L. (L. stands for Linnaeus, and indicates the authority who first named the species). Linnaeus was familiar with European hemp, which was widely cultivated at the time. In 1785, noted evolutionary biologist Jean-Baptiste de Lamarck published a description of a second species of Cannabis, which he named Cannabis indica Lam.^[44] Lamarck based his description of the newly named species on plant specimens collected in India. He described C. indica as having poorer fiber quality than C. sativa, but greater utility as an inebriant. Additional Cannabisspecies were proposed in the 19th century, including strains from China and Vietnam (Indo-China) assigned the namesCannabis chinensis Delile, and Cannabis gigantea Delile ex Vilmorin.^[45] However, many taxonomists found these putative species difficult to distinguish. In the early 20th century, the single-species concept was still widely accepted, except in theSoviet Union where Cannabis continued to be the subject of active taxonomic study. The name Cannabis indica was listed in various Pharmacopoeias, and was widely used to designate Cannabis suitable for the manufacture of medicinal preparations.^[46]

20th century

Cannabis ruderalis

In 1924, Russian botanist D.E. Janichevsky concluded that ruderal Cannabis in central Russia is either a variety ofC. sativa or a separate species, and proposed C. sativa L. var. ruderalis Janisch. and Cannabis ruderalis Janisch. as alternative names.^[23] In 1929, renowned plant explorer Nikolai Vavilov assigned wild or feral populations ofCannabis in Afghanistan to C. indica Lam. var. kafiristanica Vav., and ruderal populations in Europe to C. sativa L. var. spontanea Vav.^[29][45] In 1940, Russian botanists Serebriakova and Sizov proposed a complex classification in which they also recognized C. sativa and C. indica as separate species. Within C. sativa they recognized two subspecies: C. sativa L. subsp. culta Serebr. (consisting of cultivated plants), and C. sativa L. subsp. spontanea(Vav.) Serebr. (consisting of wild or feral plants). Serebriakova and Sizov split the two C. sativa subspecies into 13 varieties, including four distinct groups within subspecies culta. However, they did not divide C. indica into subspecies or varieties.^[23][47] This excessive splitting of C. sativa proved too unwieldy, and never gained many adherents.

In the 1970s, the taxonomic classification of Cannabis took on added significance in North America. Laws prohibiting Cannabis in the United States andCanada specifically named products of C. sativa as prohibited materials. Enterprising attorneys for the defense in a few drug busts argued that the seizedCannabis material may not have been C. sativa, and was therefore not prohibited by law. Attorneys on both sides recruited botanists to provide expert testimony. Among those testifying for the prosecution was Dr. Ernest Small, while Dr. Richard E. Schultes and others testified for the defense. The botanists engaged in heated debate (outside of court), and both camps impugned the other's integrity.^[33][34] The defense attorneys were not often successful in winning their case, because the intent of the law was clear.^[48]

In 1976, Canadian botanist Ernest Small^[49] and American taxonomist Arthur Cronquist published a taxonomic revision that recognizes a single species ofCannabis with two subspecies: C. sativa L. subsp. sativa, and C. sativa L. subsp. indica (Lam.) Small & Cronq.^[45] The authors hypothesized that the two subspecies diverged primarily as a result of human selection; C. sativa subsp. sativa was presumably selected for traits that enhance fiber or seed production, whereas C. sativa subsp. indica was primarily selected for drug production. Within these two subspecies, Small and Cronquist described C. sativa L. subsp. sativa var. spontanea Vav. as a wild or escaped variety of low-intoxicant Cannabis, and C. sativa subsp. indica var. kafiristanica (Vav.) Small & Cronq. as a wild or escaped variety of the high-intoxicant type. This classification was based on several factors including interfertility, chromosome uniformity, chemotype, and numerical analysis of phenotypic characters.^[27][45][50]

Professors William Emboden, Loran Anderson, and Harvard botanist Richard E. Schultes and coworkers also conducted taxonomic studies of Cannabis in the 1970s, and concluded that stable morphological differences exist that support recognition of at least three species, C. sativa, C. indica, and C. ruderalis.^{[51][52][53][54]} For Schultes, this was a reversal of his previous interpretation that Cannabis is monotypic, with only a single species.^[55] According to Schultes' and Anderson's descriptions, C. sativa is tall and laxly branched with relatively narrow leaflets, C. indica is shorter, conical in shape, and has relatively wide leaflets, and C. ruderalis is short, branchless, and grows wild in central Asia. This taxonomic interpretation was embraced by Cannabisaficionados who commonly distinguish narrow-leafed "sativa" drug strains from wide-leafed "indica" drug strains.^[56]

Continuing research

Molecular analytical techniques developed in the late 20th century are being applied to questions of taxonomic classification. This has resulted in many reclassifications based on evolutionary systematics. Several studies of Random Amplified Polymorphic DNA (RAPD) and other types of genetic markers have been conducted on drug and fiber strains of Cannabis, primarily for plant breeding and forensic purposes.^{[57][58][59][60][61]} Dutch Cannabis researcher E.P.M. de Meijer and coworkers described some of their RAPD studies as showing an "extremely high" degree of genetic polymorphism between and within populations, suggesting a high degree of potential variation for selection, even in heavily selected hemp cultivars.^[28] They also commented that these analyses confirm the continuity of the Cannabis gene pool throughout the studied accessions, and provide further confirmation that the genus comprises a single species, although theirs was not a systematic study per se.

Karl W. Hillig, a graduate student in the laboratory of long-time Cannabis researcher Paul G. Mahlberg^[62] at Indiana University, conducted a systematic investigation of genetic, morphological, and chemotaxonomic variation among 157 Cannabis accessions of known geographic origin, including fiber, drug, and feral populations. In 2004, Hillig and Mahlberg published a chemotaxomic analysis of cannabinoid variation in their Cannabis germplasm collection. They used gas chromatography to determine cannabinoid content and to infer allele frequencies of the gene that controls CBD and THC production within the studied populations, and concluded that the patterns of cannabinoid variation support recognition of C. sativa and C. indica as separate species, but notC. ruderalis.^[29] The authors assigned fiber/seed landraces and feral populations from Europe, central Asia, and Asia Minor to C. sativa. Narrow-leaflet and wide-leaflet drug accessions, southern and eastern Asian hemp accessions, and feral Himalayan populations were assigned to C. indica. In 2005, Hillig published a genetic analysis of the same set of accessions (this paper was the first in the series, but was delayed in publication), and proposed a three-species classification, recognizing C. sativa, C. indica, and (tentatively) C. ruderalis.^[32] In his doctoral dissertation published the same year, Hillig stated thatprincipal components analysis of phenotypic (morphological) traits failed to differentiate the putative species, but that canonical variates analysis resulted in a high degree of discrimination of the putative species and infraspecific taxa.^[63] Another paper in the series on chemotaxonomic variation in the terpenoidcontent of the essential oil of Cannabis revealed that several wide-leaflet drug strains in the collection had relatively high levels of certain sesquiterpenealcohols, including guaiol and isomers of eudesmol, that set them apart from the other putative taxa.^[64] Hillig concluded that the patterns of genetic, morphological, and chemotaxonomic variation support recognition of C. sativa and C. indica as separate species. He also concluded there is little support to treat C. ruderalis as a separate species from C. sativa at this time, but more research on wild and weedy populations is needed because they were underrepresented in their collection.

In September 2005, New Scientist reported that researchers at the Canberra Institute of Technology had identified a new type of Cannabis based on analysis of mitochondrial and chloroplast DNA.^[65] The New Scientist story, which was picked up by many news agencies and web sites, indicated that the research was to be published in the journal Forensic Science International.^[66]

Popular usage

The scientific debate regarding taxonomy has had little effect on the terminology in widespread use among cultivators and users of drug-type Cannabis.Cannabis aficionados recognize three distinct types based on such factors as morphology, native range, aroma, and subjective psychoactive characteristics. Sativa is the most widespread variety, which is usually tall, laxly branched, and found in warm lowland regions. Indica designates shorter, bushier plants adapted to cooler climates and highland environments. Ruderalis is the informal name for the short plants that grow wild in Europe and central Asia.

Breeders, seed companies, and cultivators of drug type Cannabis often describe the ancestry or gross phenotypic characteristics of cultivars by categorizing them as "pure indica", "mostly indica", "indica/sativa", "mostly sativa", or "pure sativa".

Uses

Cannabis is used for a wide variety of purposes.

Recreational use

Main article: Cannabis (drug)

Comparison of physical harm and dependence regarding various drugs^[67]

A dried bud, typical of what is sold for drug use

Cannabis is a popular recreational drug around the world, only behind alcohol, caffeineand tobacco. In the United States alone, it is believed that over 100 million Americans have tried cannabis, with 25 million Americans having used it within the past year.^[68]

The psychoactive effects of cannabis are known to have a biphasic nature. Primary psychoactive effects include a state of relaxation, and to a lesser degree, euphoria from its main psychoactive compound, tetrahydrocannabinol. Secondary psychoactive effects, such as a facility for philosophical thinking, introspection and metacognitionhave been reported amongst cases of anxiety and paranoia.^[69] Finally, the tertiary psychoactive effects of the drug cannabis, can include an increase in heart rate and hunger, believed to be caused by 11-OH-THC, a psychoactive metabolite of THCproduced in the liver.

Normal cognition is restored after approximately three hours for larger doses via asmoking pipe, bong or vaporizer.^[69] However, if a large amount is taken orally the effects may last much longer. After 24 hours to a few days, minuscule psychoactive effects may be felt, depending on dosage, frequency and tolerance to the drug.

Various forms of the drug cannabis exist, including extracts such as hashish and hash oil^[5] which, because of appearance, are more susceptible to adulterants when left unregulated.

Cannabidiol (CBD), which has no psychotropic effects by itself^[26] (although sometimes showing a small stimulant effect, similar to caffeine),^[70] attenuates, or reduces^[71] the higher anxiety levels caused by THC alone.^[72]

According to Delphic analysis by British researchers in 2007, cannabis has a lower risk factor for dependencecompared to both nicotine and alcohol.^[73] However, everyday use of Cannabis can in some cases be correlated with psychological withdrawal symptoms such as irritability and insomnia,^[69] and evidence could suggest that if a user experiences stress, the likeliness of getting a panic attack increases because of an increase of THC metabolites.^[74][75] However, cannabis withdrawal symptoms are typically mild and are never life-threatening.^[76]

Medical use

Main article: Medical cannabis

Medical cannabis (or medical marijuana) refers to the use of cannabis and its constituent cannabinoids, to treat disease or improve symptoms. Cannabis is used to reduce nausea and vomiting during chemotherapy, to improve appetite in people with HIV/AIDS, and to treat chronic pain and muscle spasms.^[77][78]

Short-term use increases both minor and major adverse effects.^[78] Common side effects include dizziness, feeling tired, vomiting, and hallucinations.^{[78]Long-term effects of cannabis} are not clear.^[79] Concerns including memory and cognition problems, risk of addiction, schizophrenia in young people, and the risk of children taking it by accident.^[77]

Cannabinoids are under preliminary research for their potential to affect stroke^[80] or children's epilepsy.^[81]

Hemp

Main article: Hemp

Cannabis sativa stem longitudinal section

The term hemp is used to name the durable soft fiber from the Cannabis plant stem (stalk). Cannabis sativa cultivars are used for fibers due to their long stems; Sativa varieties may grow more than six metres tall. However, hemp can refer to any industrial or foodstuff product that is not intended for use as a drug. Many countries regulate limits for psychoactive compound (THC) concentrations in products labeled as hemp.

Hemp is valuable in tens of thousands of commercial products, especially as fibre^[82] ranging from paper, cordage,construction material and textiles in general, to clothing. Hemp is stronger and longer-lasting than cotton. It also is a useful source of foodstuffs (hemp milk, hemp seed, hemp oil) and biofuels. Hemp has been used by many civilizations, from Chinato Europe (and later North America) during the last 12,000 years.^[82][83] In modern times novel applications and improvements have been explored with modest commercial success.^[84][85]

Ancient and religious uses

Main articles: Religious and spiritual use of cannabis and History of medical cannabis

Cannabis Museum inAmsterdam

The Cannabis plant has a history of medicinal use dating back thousands of years across many cultures.^[86] The Yanghai Tombs, a vast ancient cemetery (54 000 m²) situated in the Turfan district of the Xinjiang Uyghur Autonomous Region of the People's Republic of China, have revealed the 2700-year-old grave of a shaman. He is thought to have belonged to theJushi culture recorded in the area centuries later in the Hanshu, Chap 96B.^[87] Near the head and foot of the shaman was a large leather basket and wooden bowl filled with 789g of cannabis, superbly preserved by climatic and burial conditions. An international team demonstrated that this material contained tetrahydrocannabinol, the psychoactive component of cannabis. The cannabis was presumably employed by this culture as a medicinal or psychoactive agent, or an aid to divination. This is the oldest documentation of cannabis as a pharmacologically active agent.^[88]

Settlements which date from c. 2200–1700 BCE in the Bactria and Margiana contained elaborate ritual structures with rooms containing everything needed for making drinks containing extracts from poppy (opium), hemp (cannabis), andephedra (which contains ephedrine).^[89]

"While we have no evidence of the use of ephedra among the steppe tribes, we have already seen that they did share in the cultic use of hemp, a practice that ranged from Romania east to the Yenisei River from at least the 3rd millennium BC onwards where its use was later encountered in the apparatus for smoking hemp found at Pazyryk."^[90]

Cannabis is first referred to in Hindu Vedas between 2000 and 1400 BCE, in the Atharvaveda. By the 10th century CE, it has been suggested that it was referred to by some in India as "food of the gods".^[91] Cannabis use eventually became a ritual part of the Hindu festival of Holi.

In Buddhism, cannabis is generally regarded as an intoxicant and may be a hindrance to development of meditation and clear awareness. In ancientGermanic culture, Cannabis was associated with the Norse love goddess, Freya.^[92][93] An anointing oil mentioned in Exodus is, by some translators, said to contain Cannabis.^[94] Sufis have used Cannabis in a spiritual context since the 13th century CE.^[95]

In modern times the Rastafari movement has embraced Cannabis as a sacrament.^[96] Elders of the Ethiopian Zion Coptic Church, a religious movementfounded in the United States in 1975 with no ties to either Ethiopia or the Coptic Church, consider Cannabis to be the Eucharist, claiming it as an oral tradition from Ethiopia dating back to the time of Christ.^[97] Like the Rastafari, some modern Gnostic Christian sects have asserted that Cannabis is theTree of Life.^[98][99] Other organized religions founded in the 20th century that treat Cannabis as a sacrament are the THC Ministry,^[100] Cantheism,^[101] theCannabis Assembly^[102] and the Church of Cognizance. Rastafarians tend to be among the biggest consumers of modern Cannabis use.

Clay pipes at William Shakespeare's Stratford-upon-Avon garden may contain cannabis, indicating that Shakespeare may have been a cannabis smoker.^{[103][104][105][106][107]}

Reproduction

Breeding systems

Cannabis sativa fruits (achenes) that contain the seeds

Cannabis is predominantly dioecious,^[15][108] although many monoecious varieties have been described.^[109]Subdioecy (the occurrence of monoecious individuals and dioecious individuals within the same population) is widespread.^{[110][111][112]} Many populations have been described as sexually labile.^{[59][113][114]}

Cannabis flower with visibletrichomes

Male Cannabis flower buds

As a result of intensive selection in cultivation, Cannabis exhibits many sexual phenotypes that can be described in terms of the ratio of female to male flowers occurring in the individual, or typical in the cultivar.^[115]Dioecious varieties are preferred for drug production, where the female flowers are used. Dioecious varieties are also preferred for textile fiber production, whereas monoecious varieties are preferred for pulp and paper production. It has been suggested that the presence of monoecy can be used to differentiate licit crops of monoecious hemp from illicit drug crops.^[110] However, sativa strains often produce monoecious individuals, probably as a result of inbreeding.

Sex determination

Cannabis has been described as having one of the most complicated mechanisms of sex determination among the dioecious plants.^[115] Many models have been proposed to explain sex determination inCannabis.

Based on studies of sex reversal in hemp, it was first reported by K. Hirata in 1924 that an XY sex-determination system is present.^[113] At the time, the XY system was the only known system of sex determination. The X:A system was first described in Drosophila spp in 1925.^[116] Soon thereafter, Schaffner disputed Hirata's interpretation,^[117] and published results from his own studies of sex reversal in hemp, concluding that an X:A system was in use and that furthermore sex was strongly influenced by environmental conditions.^[114]

Since then, many different types of sex determination systems have been discovered, particularly in plants.^[108] Dioecy is relatively uncommon in the plant kingdom, and a very low percentage of dioecious plant species have been determined to use the XY system. In most cases where the XY system is found it is believed to have evolved recently and independently.^[118]

Since the 1920s, a number of sex determination models have been proposed for Cannabis. Ainsworth describes sex determination in the genus as using "an X/autosome dosage type".^[108]

A male hemp plant

Dense raceme of carpellate flowers typical of drug-type varieties ofCannabis

The question of whether heteromorphic sex chromosomes are indeed present is most conveniently answered if such chromosomes were clearly visible in a karyotype. Cannabiswas one of the first plant species to be karyotyped; however, this was in a period when karyotype preparation was primitive by modern standards (see History of Cytogenetics). Heteromorphic sex chromosomes were reported to occur in staminate individuals of dioecious "Kentucky" hemp, but were not found in pistillate individuals of the same variety. Dioecious "Kentucky" hemp was assumed to use an XY mechanism. Heterosomes were not observed in analyzed individuals of monoecious "Kentucky" hemp, nor in an unidentified German cultivar. These varieties were assumed to have sex chromosome composition XX.^[119] According to other researchers, no modern karyotype of Cannabis had been published as of 1996.^[120] Proponents of the XY system state that Y chromosome is slightly larger than the X, but difficult to differentiate cytologically.^[121]

More recently, Sakamoto and various co-authors^[122][123] have used RAPD to isolate severalgenetic marker sequences that they name Male-Associated DNA in Cannabis (MADC), and which they interpret as indirect evidence of a male chromosome. Several other research groups have reported identification of male-associated markers using RAPD and AFLP.^{[28][59][124]}Ainsworth commented on these findings, stating,

"It is not surprising that male-associated markers are relatively abundant. In dioecious plants where sex chromosomes have not been identified, markers for maleness indicate either the presence of sex chromosomes which have not been distinguished by cytological methods or that the marker is tightly linked to a gene involved in sex determination.^[108] "

Environmental sex determination is known to occur in a variety of species.^[125] Many researchers have suggested that sex in Cannabis is determined or strongly influenced by environmental factors.^[114] Ainsworth reviews that treatment with auxin and ethylene have feminizing effects, and that treatment withcytokinins and gibberellins have masculinizing effects.^[108] It has been reported that sex can be reversed in Cannabis using chemical treatment.^[126] A PCR-based method for the detection of female-associated DNA polymorphisms by genotyping has been developed.^[127]

Etymology

Main article: Cannabis (etymology)

The word cannabis is from Greek κάνναβις (kánnabis) (see Latin cannabis),^[128] which was originally Scythian or Thracian.^[129] It is related to the Persiankanab, the English canvas and possibly even to the English hemp (Old English hænep).^[129] In modern Hebrew, קַנַּבּוֹס qannabōs (modern pronunciation: [kanaˈbos]) is used but there are those who have theorized that it was referred to in antiquity as קני בושם q'nei bosem, a component of the biblical anointing oil.^[130][131] Old Akkadian qunnabtu, Neo-Assyrian and Neo-Babylonian qunnabu were used to refer to the plant meaning "a way to produce smoke."^{[132][133][134]}

See also

Cannabis portal

• Cannabis cultivation
• Cannabis drug testing
• Cannabis Social Club
• Hash, Marihuana & Hemp Museum
• Indian Hemp Drugs Commission

References

‹ The template below (Research help) is being considered for deletion. See templates for discussion to help reach a consensus.›

Using Wikipedia for research 

1. Jump up^ Geoffrey William Guy; Brian Anthony Whittle; Philip Robson (2004). The Medicinal Uses of Cannabis and Cannabinoids. Pharmaceutical Press. pp. 74–. ISBN 978-0-85369-517-2.
2. Jump up^ Karl Hillig (January 2005). "Genetic evidence for speciation in Cannabis (Cannabaceae)" (PDF). Researchgate. Retrieved 24 October 2015.
3. Jump up^ "Cannabis sativa information from NPGS/GRIN". www.ars-grin.gov. Retrieved 13 July 2008.
4. Jump up^ A. ElSohly, Mahmoud (2007). Marijuana and the Cannabinoids. Humana Press. p. 8. ISBN 1-58829-456-0. Retrieved 2 May 2011.
5. ^ Jump up to:^a b c Erowid. 2006. Cannabis Basics. Retrieved on 25 February 2007
6. Jump up^ Narcotic Drugs 2014 (pdf). INTERNATIONAL NARCOTICS CONTROL BOARD. 2015. p. 21. ISBN 9789210481571.
7. Jump up^ "Status and Trend Analysis of Illict [sic] Drug Markets". World Drug Report 2015 (pdf). Retrieved 26 June 2015.
8. Jump up^ "Leaf Terminology (Part 1)". Waynesword.palomar.edu. Retrieved17 February 2011.
9. Jump up^ Watt, John Mitchell; Breyer-Brandwijk, Maria Gerdina: The Medicinal and Poisonous Plants of Southern and Eastern Africa 2nd ed Pub. E & S Livingstone 1962
10. Jump up^ Lebel-Hardenack, Sabine; Grant, Sarah R. (1997). "Genetics of sex determination in flowering plants". Trends in Plant Science 2 (4): 130–6.doi:10.1016/S1360-1385(97)01012-1.
11. Jump up^ Moliterni, V. M. Cristiana; Cattivelli, Luigi; Ranalli, P.; Mandolino, Giuseppe (2004). "The sexual differentiation of Cannabis sativa L.: A morphological and molecular study". Euphytica 140: 95–106. doi:10.1007/s10681-004-4758-7.
12. Jump up^ Bouquet, R. J. 1950. Cannabis. United Nations Office on Drugs and Crime. Retrieved on 23 February 2007
13. Jump up^ Li Hui-Lin (1973). "The Origin and Use of Cannabis in Eastern Asia: Linguistic-Cultural Implications", Economic Botany 28.3: 293–301, p. 294.
14. Jump up^ 13/99 and 13/133. In addition, 13/98 defined fen 蕡 "Cannabisinflorescence" and 13/159 bo 薜 "wild Cannabis".
15. ^ Jump up to:^a b c Clarke, Robert C. 1991. Marijuana Botany, 2nd ed. Ron Publishing, California. ISBN 0-914171-78-X^{[page needed]}
16. Jump up^ Small, Ernest (1975). "Morphological variation of achenes of Cannabis".Canadian Journal of Botany 53 (10): 978–87. doi:10.1139/b75-117.
17. Jump up^ Mahlberg Paul G., Soo Kim Eun (2001). "THC (tetrahyrdocannabinol) accumulation in glands of Cannabis (Cannabaceae)". The Hemp Report 3(17).
18. ^ Jump up to:^a b Small, Ernest (1972). "Interfertility and chromosomal uniformity inCannabis". Canadian Journal of Botany 50 (9): 1947–9. doi:10.1139/b72-248.
19. Jump up^ Van Bakel, Harm; Stout, Jake M; Cote, Atina G; Tallon, Carling M; Sharpe, Andrew G; Hughes, Timothy R; Page, Jonathan E (2011). "The draft genome and transcriptome of Cannabis sativa". Genome Biology 12 (10): R102.doi:10.1186/gb-2011-12-10-r102. PMC 3359589. PMID 22014239.
20. Jump up^ Schultes, R. E., A. Hofmann, and C. Rätsch. 2001. The nectar of delight. In: Plants of the Gods 2nd ed., Healing Arts Press, Rochester, Vermont, pp. 92–101. ISBN 0-89281-979-0
21. Jump up^ Song, B.-H.; Wang, X.-Q.; Li, F.-Z.; Hong, D.-Y. (2001). "Further evidence for paraphyly of the Celtidaceae from the chloroplast gene mat K". Plant Systematics and Evolution 228: 107–15. doi:10.1007/s006060170041.
22. Jump up^ Sytsma, K. J.; Morawetz, J.; Pires, J. C.; Nepokroeff, M.; Conti, E.; Zjhra, M.; Hall, J. C.; Chase, M. W. (2002). "Urticalean rosids: Circumscription, rosid ancestry, and phylogenetics based on rbcL, trnL-F, and ndhF sequences".American Journal of Botany 89 (9): 1531–46. doi:10.3732/ajb.89.9.1531.PMID 21665755.
23. ^ Jump up to:^a b c Small, E (1975). "American law and the species problem in Cannabis: Science and semantics". Bulletin on narcotics 27 (3): 1–20. PMID 1041693.
24. Jump up^ "What chemicals are in marijuana and its byproducts?". ProCon.org. 2009. Retrieved 13 January 2013.
25. Jump up^ El-Alfy, Abir T.; Ivey, Kelly; Robinson, Keisha; Ahmed, Safwat; Radwan, Mohamed; Slade, Desmond; Khan, Ikhlas; Elsohly, Mahmoud; Ross, Samir (2010). "Antidepressant-like effect of Δ9-tetrahydrocannabinol and other cannabinoids isolated from Cannabis sativa L". Pharmacology Biochemistry and Behavior 95 (4): 573–82. doi:10.1016/j.pbb.2010.03.004.PMC 2866040. PMID 20332000.
26. ^ Jump up to:^a b Ahrens J, Demir R, Leuwer M; et al. (2009). "The nonpsychotropic cannabinoid cannabidiol modulates and directly activates alpha-1 and alpha-1-Beta glycine receptor function". Pharmacology 83 (4): 217–222.doi:10.1159/000201556. PMID 19204413. Retrieved 4 August 2009.
27. ^ Jump up to:^a b c Small, E; Beckstead, HD (1973). "Common cannabinoid phenotypes in 350 stocks of Cannabis". Lloydia 36 (2): 144–65. PMID 4744553.
28. ^ Jump up to:^a b c De Meijer, EP; Bagatta, M; Carboni, A; Crucitti, P; Moliterni, VM; Ranalli, P; Mandolino, G (2003). "The inheritance of chemical phenotype in Cannabis sativa L". Genetics 163 (1): 335–46. PMC 1462421.PMID 12586720.
29. ^ Jump up to:^a b c Hillig, K. W.; Mahlberg, P. G. (2004). "A chemotaxonomic analysis of cannabinoid variation in Cannabis (Cannabaceae)". American Journal of Botany 91 (6): 966–75. doi:10.3732/ajb.91.6.966. PMID 21653452.
30. Jump up^ Small, E. 1979. Fundamental aspects of the species problem in biology. In:The Species Problem in Cannabis, vol. 1: Science. Corpus Information Services, Toronto, Canada, pp. 5–63. ISBN 0-919217-11-7
31. ^ Jump up to:^a b Rieger, R., A. Michaelis, and M. M. Green. 1991. Glossary of Genetics, 5th ed. Springer-Verlag, pp. 458–459. ISBN 0-387-52054-6
32. ^ Jump up to:^a b Hillig, Karl W. (2005). "Genetic evidence for speciation in Cannabis (Cannabaceae)". Genetic Resources and Crop Evolution 52 (2): 161–80.doi:10.1007/s10722-003-4452-y.
33. ^ Jump up to:^a b Small, E (1975). "On toadstool soup and legal species of marihuana".Plant Science Bulletin 21 (3): 34–9.
34. ^ Jump up to:^a b Emboden, William A. (1981). "The Genus Cannabis and the Correct Use of Taxonomic Categories". Journal of Psychoactive Drugs 13 (1): 15–21.doi:10.1080/02791072.1981.10471446. PMID 7024491.
35. Jump up^ Schultes, R. E., and A. Hofmann. 1980. Botany and Chemistry of Hallucinogens. C. C. Thomas, Springfield, Illinois, pp. 82–116. ISBN 0-398-03863-5
36. Jump up^ Ernest Abel, Marijuana, The First 12,000 years (Plenum Press, New York 1980)
37. Jump up^ Butrica James L (2002). "The Medical Use of Cannabis Among the Greeks and Romans". Journal of Cannabis Therapeutics 2 (2): 51–70.doi:10.1300/j175v02n02_04.
38. Jump up^ Herodotus (translated by George Rawlinson) (1994–2009). "The History of Herodotus". The Internet Classics Archive. Daniel C. Stevenson, Web Atomics. Retrieved 13 August 2014.
39. Jump up^ "Cannabis: History". deamuseum.org.
40. Jump up^ Chris Conrad, HEMP, Lifeline to the Future (ISBN 0-9639754-1-2)
41. Jump up^ Jack Herer, The Emperor Wears No Clothes (ISBN 1-878125-00-1)
42. Jump up^ Peter Stratford, Psychedelics Encyclopaedia (ISBN 0-914171-51-8)
43. Jump up^ Linnaeus, C. 1753. Species Plantarum 2: 1027. Salvius, Stockholm. [Facsimile edition, 1957–1959. Ray Society, London, U.K.]
44. Jump up^ de Lamarck, J.B. 1785. Encyclopédie Méthodique de Botanique, vol. 1, pt. 2. Paris, France, pp. 694–695
45. ^ Jump up to:^a b c d Small, Ernest; Cronquist, Arthur (1976). "A Practical and Natural Taxonomy for Cannabis". Taxon 25 (4): 405–35. doi:10.2307/1220524.JSTOR 1220524.
46. Jump up^ Winek, Charles L. (1977). "Some Historical Aspects of Marijuana". Clinical Toxicology 10 (2): 243–53. doi:10.3109/15563657708987969.PMID 322936.
47. Jump up^ Serebriakova T. Ya. and I. A. Sizov. 1940. Cannabinaceae Lindl. In: Vavilov N. I. (ed.), Kulturnaya Flora SSSR, vol. 5, Moscow-Leningrad, USSR, pp. 1–53. [in Russian]
48. Jump up^ Watts, G. (2006). "Cannabis confusions". BMJ 332 (7534): 175–6.doi:10.1136/bmj.332.7534.175. PMC 1336775. PMID 16424501.
49. Jump up^ Ernest Small (biography). National Research Council Canada. Retrieved on 23 February 2007
50. Jump up^ Small, Ernest; Jui, Perry Y.; Lefkovitch, L. P. (1976). "A Numerical Taxonomic Analysis of Cannabis with Special Reference to Species Delimitation". Systematic Botany 1 (1): 67–84. doi:10.2307/2418840.JSTOR 2418840.
51. Jump up^ Schultes R. E., Klein W. M., Plowman T., Lockwood T. E. (1974). "Cannabis: an example of taxonomic neglect". Harvard University Botanical Museum Leaflets 23: 337–367.
52. Jump up^ Anderson, L. C. 1974. A study of systematic wood anatomy in Cannabis.Harvard University Botanical Museum Leaflets 24: 29–36. Retrieved on 23 February 2007
53. Jump up^ Anderson, L. C. 1980. Leaf variation among Cannabis species from a controlled garden. Harvard University Botanical Museum Leaflets 28: 61–69. Retrieved on 23 February 2007
54. Jump up^ Emboden, William A. (1974). "Cannabis — a polytypic genus". Economic Botany 28 (3): 304–310. doi:10.1007/BF02861427.
55. Jump up^ Schultes, R. E. 1970. Random thoughts and queries on the botany ofCannabis. In: Joyce, C. R. B. and Curry, S. H. (eds), The Botany and Chemistry of Cannabis. J. & A. Churchill, London, pp. 11–38.
56. Jump up^ Interview with Robert Connell Clarke. 1 January 2005. NORML, New Zealand. Retrieved on 19 February 2007
57. Jump up^ Mandolino, G.; Carboni, A.; Forapani, S.; Faeti, V.; Ranalli, P. (1999). "Identification of DNA markers linked to the male sex in dioecious hemp (Cannabis sativa L.)". TAG Theoretical and Applied Genetics 98: 86–92.doi:10.1007/s001220051043.
58. Jump up^ Forapani, Silvia; Carboni, Andrea; Paoletti, Claudia; Moliterni, V. M. Cristiana; Ranalli, Paolo; Mandolino, Giuseppe (2001). "Comparison of Hemp Varieties Using Random Amplified Polymorphic DNA Markers". Crop Science41 (6): 1682. doi:10.2135/cropsci2001.1682.
59. ^ Jump up to:^a b c Mandolino, Giuseppe; Ranalli, Paolo (2002). "The Applications of Molecular Markers in Genetics and Breeding of Hemp". Journal of Industrial Hemp 7: 7–23. doi:10.1300/J237v07n01_03.
60. Jump up^ Gilmore, Simon; Peakall, Rod; Robertson, James (2003). "Short tandem repeat (STR) DNA markers are hypervariable and informative in Cannabis sativa: Implications for forensic investigations". Forensic Science International131 (1): 65–74. doi:10.1016/S0379-0738(02)00397-3. PMID 12505473.
61. Jump up^ Kojoma, Mareshige; Iida, Osamu; Makino, Yukiko; Sekita, Setsuko; Satake, Motoyoshi (2002). "DNA Fingerprinting of Cannabis sativa Using Inter-Simple Sequence Repeat (ISSR) Amplification". Planta Medica 68 (1): 60–3.doi:10.1055/s-2002-19875. PMID 11842329.
62. Jump up^ Dr. Paul G. Mahlberg's Cannabis Research. North American Industrial Hemp Council. Retrieved on 23 February 2007
63. Jump up^ Hillig, Karl William. 2005. A systematic investigation of Cannabis. Doctoral Dissertation. Department of Biology, Indiana University. Bloomington, Indiana. Published by UMI. Retrieved on 23 February 2007 Archived 16 October 2014 at the Wayback Machine.
64. Jump up^ Hillig, Karl W (2004). "A chemotaxonomic analysis of terpenoid variation in Cannabis". Biochemical Systematics and Ecology 32 (10): 875–891.doi:10.1016/j.bse.2004.04.004.
65. Jump up^ 2005. Rasta lends its name to a third type of Cannabis. New Scientist2517: 12. Retrieved on 24 February 2007
66. Jump up^ Gilmore, Simon; Peakall, Rod; Robertson, James (2007). "Organelle DNA haplotypes reflect crop-use characteristics and geographic origins of Cannabis sativa". Forensic Science International 172 (2–3): 179–90.doi:10.1016/j.forsciint.2006.10.025. PMID 17293071.
67. Jump up^ "Drug Toxicity". Web.cgu.edu. Retrieved 17 February 2011.
68. Jump up^ "Introduction". NORML. Retrieved 17 February 2011.
69. ^ Jump up to:^a b c Cannabis. "Erowid Cannabis (Marijuana) Vault : Effects". Erowid.org. Retrieved 17 February 2011.
70. Jump up^ Block, R (1998). "Sedative, Stimulant, and Other Subjective Effects of Marijuana: Relationships to Smoking Techniques". Pharmacology Biochemistry and Behavior 59 (2): 405–412. doi:10.1016/S0091-3057(97)00453-X.
71. Jump up^ Zuardi, A. W.; Shirakawa, I.; Finkelfarb, E.; Karniol, I. G. (1982). "Action of cannabidiol on the anxiety and other effects produced by ?9-THC in normal subjects". Psychopharmacology 76 (3): 245–50. doi:10.1007/BF00432554.PMID 6285406.
72. Jump up^ Fusar-Poli, Paolo; Crippa, José A.; Bhattacharyya, Sagnik; Borgwardt, Stefan J.; Allen, Paul; Martin-Santos, Rocio; Seal, Marc; Surguladze, Simon A.; O'Carrol, Colin; Atakan, Zerrin; Zuardi, Antonio W.; McGuire, Philip K. (2009). "Distinct Effects of Δ9-Tetrahydrocannabinol and Cannabidiol on Neural Activation During Emotional Processing". Archives of General Psychiatry 66 (1): 95–105. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2008.519.PMID 19124693.
73. Jump up^ Nutt, David; King, Leslie A; Saulsbury, William; Blakemore, Colin (2007). "Development of a rational scale to assess the harm of drugs of potential misuse". The Lancet 369 (9566): 1047–53. doi:10.1016/S0140-6736(07)60464-4. PMID 17382831.
74. Jump up^ "Marijuana Detection Times Influenced By Stress, Dieting". NORML. Retrieved 17 February 2011.
75. Jump up^ "Cannabis use and panic disorder". Cannabis.net. Retrieved 17 February2011.
76. Jump up^ "Myths and Facts About Marijuana". Drugpolicy.org. Retrieved 17 February2011.
77. ^ Jump up to:^a b Borgelt LM, Franson KL, Nussbaum AM, Wang GS (February 2013). "The pharmacologic and clinical effects of medical cannabis". Pharmacotherapy(Review) 33 (2): 195–209. doi:10.1002/phar.1187. PMID 23386598.
78. ^ Jump up to:^a b c Whiting, PF; Wolff, RF; Deshpande, S; Di Nisio, M; Duffy, S; Hernandez, AV; Keurentjes, JC; Lang, S; Misso, K; Ryder, S; Schmidlkofer, S; Westwood, M; Kleijnen, J (23 June 2015). "Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-analysis.". JAMA 313 (24): 2456–2473.doi:10.1001/jama.2015.6358. PMID 26103030.
79. Jump up^ Wang, T.; Collet, J.-P.; Shapiro, S.; Ware, M. A. (2008). "Adverse effects of medical cannabinoids: A systematic review". Canadian Medical Association Journal 178 (13): 1669–78. doi:10.1503/cmaj.071178. PMC 2413308.PMID 18559804.
80. Jump up^ England, TJ; Hind, WH; Rasid, NA; O'Sullivan, SE (March 2015). "Cannabinoids in experimental stroke: a systematic review and meta-analysis".Journal of Cerebral Blood Flow and Metabolism 35 (3): 348–58.doi:10.1038/jcbfm.2014.218. PMID 25492113.
81. Jump up^ Butticè, Claudio (December 9, 2015). "Therapeutic Cannabis for children – a possible new treatment for epilepsy". Meds News. Retrieved February 2,2016.
82. ^ Jump up to:^a b "Hemp Facts". Naihc.org. Retrieved 17 February 2011.
83. Jump up^ "The cultivation and use of hemp in ancient China". Hempfood.com. Retrieved 17 February 2011.
84. Jump up^ Van Roekel, Gerjan J. (1994). "Hemp Pulp and Paper Production". Journal of the International Hemp Association (Wageningen, The Netherlands).
85. Jump up^ Atkinson, Gail (2011). "Industrial Hemp Production in Alberta". CA: Government of Alberta, Agriculture and Rural Development.
86. Jump up^ Ben Amar M (2006). "Cannabinoids in medicine: a review of their therapeutic potential" (PDF). Journal of Ethnopharmacology (Review) 105 (1–2): 1–25.doi:10.1016/j.jep.2006.02.001. PMID 16540272.
87. Jump up^ Hulsewé (1979), p. 183.
88. Jump up^ Russo, E. B.; Jiang, H.-E.; Li, X.; Sutton, A.; Carboni, A.; Del Bianco, F.; Mandolino, G.; Potter, D. J.; Zhao, Y.-X.; Bera, S.; Zhang, Y.-B.; Lü, E.-G.; Ferguson, D. K.; Hueber, F.; Zhao, L.-C.; Liu, C.-J.; Wang, Y.-F.; Li, C.-S. (2008). "Phytochemical and genetic analyses of ancient cannabis from Central Asia". Journal of Experimental Botany 59 (15): 4171–82.doi:10.1093/jxb/ern260. PMC 2639026. PMID 19036842.
89. Jump up^ Mallory and Mair (2000), p. 262.
90. Jump up^ Mallory and Mair (2000), p. 306.
91. Jump up^ Abel, Ernest L. (1980). "Marijuana – The First Twelve Thousand Years".Chapter 1: Cannabis in the Ancient World. India: The First Marijuana-Oriented Culture.
92. Jump up^ Pilcher, Tim (2005). Spliffs 3: The Last Word in Cannabis Culture?. Collins & Brown Publishers. p. 34. ISBN 1-84340-310-2. ISBN 978-1-84340-310-4.
93. Jump up^ Vindheim, Jan Bojer. "The History of Hemp in Norway". The Journal of Industrial Hemp. International Hemp Association.
94. Jump up^ Kaplan, Aryeh (1981). The Living Torah. New York. p. 442. ISBN 0-940118-35-1.
95. Jump up^ Ernest, Abel (1979). A Comprehensive Guide to Cannabis Literature. Greenwood Press. p. 14. ISBN 978-0-313-20721-1.
96. Jump up^ Joseph Owens (1982). Dread, The Rastafarians of Jamaica. London: Heinemann. ISBN 0-435-98650-3.
97. Jump up^ The Ethiopian Zion Coptic Church. "Marijuana and the Bible". Schaffer Library of Drug Policy. Retrieved 13 September 2007.
98. Jump up^ "Zion Light Ministry". Retrieved 20 August 2007.
99. Jump up^ Chris Bennett, Lynn & Osburn, Judy Osburn (1938). Green Gold: the Tree of LifeMarijuana in Magic & Religion. Access Unlimited. p. 418. ISBN 0-9629872-2-0.
100. Jump up^ "The Hawai'i Cannabis Ministry". Retrieved 13 September 2007.
101. Jump up^ "Cantheism". Retrieved 13 September 2007.
102. Jump up^ "Cannabis Assembly". Retrieved 13 September 2007.
103. Jump up^ http://theconversation.com/could-shakespeare-have-been-high-when-he-penned-his-plays-45566
104. Jump up^ http://www.huffingtonpost.com/2011/06/28/was-shakespeare-a-stoner_n_886225.html
105. Jump up^ http://www.foxnews.com/scitech/2011/06/23/did-shakespeare-smoke-weed/
106. Jump up^ http://metro.co.uk/2015/04/23/here-are-eight-bizarre-and-little-known-facts-about-shakespeare-5163283/
107. Jump up^ http://news.nationalgeographic.com/news/2001/03/0301_shakespeare.html
108. ^ Jump up to:^{a b c d e} Ainsworth, C (2000). "Boys and Girls Come Out to Play: The Molecular Biology of Dioecious Plants". Annals of Botany 86 (2): 211–221.doi:10.1006/anbo.2000.1201.
109. Jump up^ de Meijer, E. P. M. 1999. Cannabis germplasm resources. In: Ranalli P. (ed.). Advances in Hemp Research, Haworth Press, Binghamton, NY, pp. 131–151. ISBN 1-56022-872-5
110. ^ Jump up to:^a b "Cannabis as a licit crop: recent developments in Europe". Retrieved February 2008.
111. Jump up^ Schumann, Erika; Peil, Andreas; Weber, Wilhelm Eberhard (1999). Genetic Resources and Crop Evolution 46 (4): 399–407.doi:10.1023/A:1008696018533. Missing or empty |title= (help)
112. Jump up^ Ranalli, Paolo (2004). "Current status and future scenarios of hemp breeding". Euphytica 140: 121–131. doi:10.1007/s10681-004-4760-0.
113. ^ Jump up to:^a b Hirata K (1924). "Sex reversal in hemp". Journal of the Society of Agriculture and Forestry 16: 145–168.
114. ^ Jump up to:^a b c Schaffner, John H. (1931). "The Fluctuation Curve of Sex Reversal in Staminate Hemp Plants Induced by Photoperiodicity". American Journal of Botany 18 (6): 424–30. doi:10.2307/2435878. JSTOR 2435878.
115. ^ Jump up to:^a b Truţa, E; Gille, E; Tóth, E; Maniu, M (2002). "Biochemical differences in Cannabis sativa L. Depending on sexual phenotype". Journal of applied genetics 43 (4): 451–62. PMID 12441630.
116. Jump up^ Bridges, Calvin B. (1925). "Sex in Relation to Chromosomes and Genes".The American Naturalist 59 (661): 127–37. doi:10.1086/280023.JSTOR 2456354.
117. Jump up^ Schaffner, John H. (1929). "Heredity and sex". Ohio Journal of Science 29(1): 289–300. hdl:1811/2398.
118. Jump up^ Negrutiu, I; Vyskot, B; Barbacar, N; Georgiev, S; Moneger, F (2001)."Dioecious plants. A key to the early events of sex chromosome evolution".Plant Physiology 127 (4): 1418–24. doi:10.1104/pp.010711.PMC 1540173. PMID 11743084.
119. Jump up^ Menzel, Margaret Y. (1964). "Meiotic Chromosomes of Monoecious Kentucky Hemp (Cannabis sativa)". Bulletin of the Torrey Botanical Club 91 (3): 193–205. doi:10.2307/2483524. JSTOR 2483524.
120. Jump up^ Hong, Shao; Clarke, Robert C. (1996). "Taxonomic studies of Cannabis in China". Journal of the International Hemp Association 3 (2): 55–60.
121. Jump up^ Peil, A; Flachowsky, H; Schumann, E; Weber, WE (2003). "Sex-linked AFLP markers indicate a pseudoautosomal region in hemp (Cannabis sativa L.)".Theoretical and Applied Genetics 107 (1): 102–9. doi:10.1007/s00122-003-1212-5 (inactive 2015-01-01). PMID 12835935.
122. Jump up^ Sakamoto, K; Shimomura, K; Komeda, Y; Kamada, H; Satoh, S (1995). "A male-associated DNA sequence in a dioecious plant, Cannabis sativa L". Plant & cell physiology 36 (8): 1549–54. PMID 8589931.
123. Jump up^ Sakamoto, Koichi; Abe, Tomoko; Matsuyama, Tomoki; Yoshida, Shigeo; Ohmido, Nobuko; Fukui, Kiichi; Satoh, Shinobu (2005). "RAPD markers encoding retrotransposable elements are linked to the male sex inCannabis sativaL". Genome 48 (5): 931–6. doi:10.1139/g05-056. PMID 16391699.
124. Jump up^ Törjék, Ottó; Bucherna, Nándor; Kiss, Erzsébet; Homoki, Hajnalka; Finta-Korpelová, Zsuzsanna; Bócsa, Iván; Nagy, István; Heszky, László E. (2002).Euphytica 127 (2): 209–218. doi:10.1023/A:1020204729122. Missing or empty |title= (help)
125. Jump up^ Tanurdzic, M.; Banks, JA (2004). "Sex-Determining Mechanisms in Land Plants". The Plant Cell Online 16 (Suppl): S61–71. doi:10.1105/tpc.016667 (inactive 2015-01-01). PMC 2643385. PMID 15084718.
126. Jump up^ Mohan Ram, HY; Sett, R (1982). "Induction of fertile male flowers in genetically female Cannabis sativa plants by silver nitrate and silver thiosulphate anionic complex". Theoretical and Applied Genetics 62 (4): 369–75. doi:10.1007/BF00275107 (inactive 2015-01-01). PMID 24270659.
127. Jump up^ Shao, Hong; Song, Shu-Juan; Clarke, Robert C. (2003). "Female-Associated DNA Polymorphisms of Hemp (Cannabis sativaL.)". Journal of Industrial Hemp8: 5–9. doi:10.1300/J237v08n01_02.
128. Jump up^ "cannabis" OED Online. July 2009. Oxford University Press. 2009. [1]
129. ^ Jump up to:^a b "Online Etymology Dictionary". Etymonline.com. Retrieved 17 February2011.
130. Jump up^ "Judaism and the Legalization of Marijuana?". Algemeiner.com.
131. Jump up^ "Is there a place in religious life for marijuana? Ask Yoseph Needelman – Religion". Jewish Journal.
132. Jump up^ Reinhard K. Sprenger (2004). Die Entscheidung liegt bei dir!: Wege aus der alltäglichen Unzufriedenheit. Campus Verlag. p. 305. ISBN 3-593-37442-0.
133. Jump up^ Rubin, Vera D. (1975). Cannabis and culture. The Hague: Mouton. p. 305.ISBN 90-279-7669-4.
134. Jump up^ Black, Jeremy; George, Andrew; Nicholas, Postgate, eds. (1999). A Concise Dictionary of Akkadian. SANTAG 5 (2 ed.). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.ISBN 9783447042642.

Further reading

• Deitch, Robert (2003). Hemp: American History Revisited: The Plant with a Divided History. Algora Pub. ISBN 0-87586-206-3.
• Earleywine, Mitchell (2005). Understanding Marijuana: A New Look at the Scientific Evidence. Oxford University Press. ISBN 0-19-513893-7.
• Emmett, David; Graeme Nice (2009). What you need to know about cannabis: understanding the facts. Jessica Kingsley Publishers. ISBN 1-84310-697-3.
• Hulsewé, A. F. P. (1979). China in Central Asia: The Early Stage 125 BC – AD 23: an annotated translation of chapters 61 and 96 of the History of the Former Han Dynasty. E. J. Brill, Leiden. ISBN 90-04-05884-2.
• Geoffrey William, Guy; Brian Anthony Whittle; Philip Robson (2004). The medicinal uses of cannabis and cannabinoids. Pharmaceutical Press. ISBN 0-85369-517-2.
• Holland, Julie M.D. (2010). The Pot Book: A Complete Guide to Cannabis: Its Role in Medicine, Politics, science, and culture. Park Street Press. ISBN 978-1-59477-368-6.
• Iversen, Leslie L (2008). The science of marijuana (2nd ed.). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-532824-0.
• Jenkins, Richard (2006). Cannabis and Young People: Reviewing the Evidence. Jessica Kingsley. ISBN 1-84310-398-2.
• Lambert, Didier M (2008). Cannabinoids in Nature and Medicine. Wiley-VCH. ISBN 3-906390-56-X.
• Mallory, J. P. and Victor H. Mair (2000). The Tarim Mummies: Ancient China and the Mystery of the Earliest Peoples from the West. Thames & Hudson, London. ISBN 0-500-05101-1.
• Roffman, Roger A; Robert S. Stephens (2006). Cannabis Dependence: Its Nature, Consequences, and Treatment. Cambridge University Press. ISBN 0-521-81447-2.
• Russo, Ethan; Melanie Creagan Dreher; Mary Lynn Mathre (2004). Women and Cannabis: Medicine, Science, and Sociology. Haworth Press. ISBN 0-7890-2101-3.
• Solowij, Nadia (1998). Cannabis and Cognitive Functioning. Cambridge University Press. ISBN 0-521-59114-7

Cannabis
Common hemp
Conservation status
Least Concern (IUCN 3.1)
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Rosids
Order:	Rosales
Family:	Cannabaceae
Genus:	Cannabis L.
Species[1]
Cannabis sativa L. Cannabis indica Lam. Cannabis ruderalis Janisch

---

[1] -  بنگ ، سانسکریت "بهنگ" " . اوستا "بنگهه » " . پهلوی "منگ » " (کنب ). بنج و منج معرب آن است و آن به حشیش " اطلاق شود. گاه برگ آن و گاه دانه ٔ آن (چرس ) را فروشند. دانه های کوبیده ٔ بنگ را با شیر مخلوط کنند و در کره بزنند تا روغن بنگ بدست آید. مایع آن (بنگاب ) را مانند چای مینوشند و آن در مداوای حرقهالبول بکار رود. (از حاشیه ٔبرهان چ معین ). گیاهی است معروف مسکر و با لفظ زدن و رساندن بمعنی خوردن و نشئه مند شدن . (از آنندراج ). گردی است که از کوبیدن برگها و سرشاخه های گلدار شاهدانه گیرند که بمناسبت داشتن مواد سمی و مخدره در تداوی بمقادیر بسیار کم مورد استعمال دارد و مانند دیگرمخدرات بمصرف تدخین نیز برسد. این گرد بصورت توده ٔ یکنواخت فشرده ای است که بعلت وجود مقدار کمی رزین دربرگها و گلها بیکدیگر چسبندگی یافته اند... (فرهنگ فارسی معین ). روغنی باشد که از شاهدانه گیرند. (گل گلاب ). پوست درختی است خوشبو شبیه به پوست درخت توت و گویند پوست درخت مغیلان یمنی است . (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ). ماده ٔ سبزی که از برگ کنب گیرند و از آن بنگ آب ساخته دراویش مانند مخدر مسکر بنوشند و از این ماده ٔ سبز، ماده ٔ سقزی و سمی گیرند که چرس گویند و آن را درسر غلیان با تنباکو مخلوط کرده بکشند و کیف کنند. (ناظم الاطباء). بنج ، معرب بنگ فارسی است و آن گیاهی است خواب آور و دورگرداننده ٔ حس . (از اقرب الموارد). لغت نامه دهخدا

[2] - شبیی، نام گیاهی است که آن را بیخ شوکران یا سیکران و شیکران گویند. (فرهنگ فارسی معین ). رجوع شود به شوکران .شوکران، گیاهی است دوایی که خوردن بیخ آن جنون آورد و بعضی گویند بیخی است کوهی و آن را دورس گویند و در تفت که از ولایت یزد است میشود و آن را دورس تفتی میگویند و شوکران تخم آن است و آن را به عربی طَحْماء خوانند. (برهان ). بیخ تفت . (انجمن آرا) (آنندراج ). تخمی است که به تخم گوز ماند. مسیح گوید: او تخم خشخاش سیاه بود که از عصاره ٔ او افیون حاصل شود. برگ شوکران به برگ یبروح شبیه بود الا آنکه اندکی از آن بزرگتر بود و بوی او ضعیف بود و مزه ٔ او اندک باشد و از او لعابی پدید آید و از جمله ٔ سموم نباتی است . (از ترجمه ٔ صیدنه ٔ بیرونی ). به یونانی قوشیون و منقونیون و بازریقون و اطفیسقون گویند و گویند تخم بیخ رومی است ، ساق آن مانند ساق روزیانه است و گل وی سفید بود و تخم وی مانند انیسون رومی بود اما سفید بود و ورق آن مانند ورق یبروح زردی بغایت بود و بیخ آن باریک بود و تخم آن مانند نانخواه بود به شکل نه به طعم . به پارس دوراس و دوراس تفتی گویند. (از اختیارات بدیعی ). ساقش مانند بادیان است و برگش مانند خیار و تخمش مانند انیسون و گل سفید دارد و کشنده است . (نزههالقلوب ). شیکران . سیکران . دورس تفتی . تودریون . بیخ کوهی . بیخ تفتی . صَرْو. تفت بیخ . تفت . باریقون . جقوطه . قونیون . (یادداشت مؤلف ). گیاهی است علفی و دوساله از تیره ٔ چتریان به ارتفاع 0/8 تا 1/5متر که بحد وفور در اماکن سایه دار و در کنار رودخانه های نقاط مختلف میروید. ساقه اش راست و بدون کرک است و بر روی ساقه و دمبرگ لکه هایی برنگ قهوه یی قرمز دیده میشود. برگهایش متناوب و بزرگ و شفاف و دارای بریدگیهای بسیار است ولی وضع متناوب برگها بتدریج که به انتهای ساقه میرسد بهم خورده به صورت متقابل درمی آید. رنگ برگها در سطح فوقانی پهنک ، سبز شفاف و در سطح تحتانی سبز کم رنگ است . گلهایش کوچک و سفیدرنگند. درشوکران پنج آلکالوئید یافت میشود. میوه ٔ شوکران در استعمال داخلی دارای اثر آرام کننده و ضدتشنج است . این گیاه در اکثر نقاط آسیا و اروپا و افریقا بفراوانی میروید و در تمام نقاط ایران نیز (مخصوصاً خراسان وفارس ) بوفور دیده میشود. شوکران سقراط. شوکران یونانی . دورس . طَحْماء. شیکران . صَرْو. بالدران . قونیون .بیوک بالدیران . شوکران آتنی . درست . بسبس بری . شوکیران . در بعضی کتب بیخ تفت را مرادف با شوکران یا ریشه ٔ شوکران ذکر کرده اند، در حالی که تفت گیاه دیگری است و ارتباطی با شوکران ندارد. (فرهنگ فارسی معین ). لغت نامه دهخدا.

آزاددرخت، آزادِرَخْت . اَزادِرَخْت . نام درختی است عظیم ، ثمرش شبیه به زعرور و بخوشه . تخمش مانند تخم زعرور، ثمر آن در آخر بهار رسد و مدتها بر درخت ماند و خوردنی نیست . برگش سبز مایل بسیاهی مثل برگ ترنج و خزان نمی کند گلش سرخ شبیه بخیری در غایت خوشبوئی . جوشانیده پوست آن در تب های آجامی نافع، و خواص بسیار دیگر نیز در مفردات برای برگ و تخم و میوه و پوست آن نوشته اند و بعضی تخم او را مقدار درهمی کشنده دانسته اند و نیز خوردن برگ و چوب آن را در بهایم زهر قاتل گفته اند و برخی آثار سمی را در آن انکار کرده و تنها نوعی از آن را که شبیه بفندق است سم شمرده اند. آن را در گرگان زهر زمین و در تنکابن جلی دارد (؟) و در طبرستان طاخک و بپارسی طاغ وسرشک گویند، و چون از هسته ٔ آن در پاره ای جایها سبحه کنند درخت تسبیح نیز خوانند و در عربی آن را قیقبان (ابن درید) و شجره ٔ حُرّه و شجرهالتسبیح نامند و بهندی نام آن بکاین است ، و بگفته ٔ بعض فرهنگ نویسان طاخک و شالسنجان نیز مرادف این کلمه باشد. لغت نامه دهخدا.

1. Origin of Cultivated Plants, p. 420.

2. Chinese Recorder, 1871, p. 222؛ كه هیرت هم آن را اقتباس كرده است: Hirth, T'oung Pao, Vol. VI, 1895, p. 439 ؛ و بار دیگر نیز آن را مطرح كرده است: Journal Am. Or. Soc., 1917, p. 92 .

3. Botanicon Sinicum, pt. II, p. 206.

4. اما در همان منبع، ص، 204،‌ می‌گوید كه در Pen ts'ao چیزی در مورد كتان نیامده و ورود آن به چین باید دیر تر از این  بوده باشد. این سخن با گفته پیشین او نمی خواند.

5. Stuart, Chinese Materia Medica, p. 404.

6. Ch. 22, p. 1 همین طور است در كتاب کهن ‌تر Čen lei pen ts'ao, Ch. 24, p. 1b.

7. این داستان بدون ذكر مأخذ در كتاب Pen ts'ao yen i از سال 1116 م.واگوئی شده است (Ch. 20, p. 1, ed. of Lu Sin-yüan).

1. این همان نویسنده ای است که برتشنایدر  به غلط ’’چن تسونگ‌ـ‌چونگ‘‘ (Ch'en-Ts'ung-chung) نامیده است (Bot Sin., pt. II, p. 377). تسون‌ـ‌چون (Ts'un-čun)    haoی اوست.

2. مترادفی برای hu ma.

3. Ch. 75, p. 33.

4. Ch. 841, p. 6b.

5. ص 305 كتاب پیش رو را ببینید.

1. Forbes and Hemsley, Journal Linnean Soc., Vol XXVI, p. 236.

2. I, 193.

3. Müller, Fragmenta historiae graecae, Vol. II, p. 496.

در مورد مصر، نک. : V. Loret, Flore pharaonique, p. 57.

4. Pliny, vi, 28, § 161.

5. Sesama ab Indis venit. Ex ea et oleum faciunt; colos eius candidus (xviii, 22, § 96).

1. Pliny, xxii, 64, § 132.

2. Megasthenes, in Strabo, XV., i, 13.

3. Joret, Plantes dans l'antiquité, Vol. II, p. 269.

4. در همه زبانهای مالایایی، Sesamum indicum یك نام دارد؛ در زبان جاوه‌ای و مالایایی lena، در زبان باتاكی lona، در زبان چامی lonö یا lanö و در زبان خمری lono.

5. A. Engler, Pflanzenfamilien, Vol. IV, pt. 3b, p. 262.

6. Ch. 8, p. 6 (نک. : ص 254 كتاب پیش رو ).

* این گیاه در مانیل و جاوه می‌روید. با بخار آب از گلهای آن اسانسی بس خوشبو گیرند كه مایعی است زرد سرخ فام یا قهوه‌ای كه کمتردر آب و بیشتر در كلروفورم و اتر حل می‌شود. در صنعت عطرسازی اهمیت دارد. م.

** Triratna [سنسكریت: سه جواهر]، سه جزء متشكله بودا در کیش بودایی.

7. بسنجید با: Eitel, Handbook of Chinese Buddhism, p. 4.

1. III, 117.

2. Joret, op. cit., Vol. II, p. 71 از كنجد در نوشته های  پهلوی نیز نام برده شده است (ص 193 كتاب پیش رو ).

3. G. Watt, Gingelly or Sesame oil, p. 11 (Handbooks of Commercial Products, No. 21).

4. S. Koržinski, Vegetation of Turkistan (in Russian), p. 50.

* تخمی است معروف که از آن روغن گیرند بهندی آنر تِل گویند. (آنندراج ) (غیاث ). سمسم . (منتهی الارب ). اسم فارسی سمسم است . (تحفه ٔ حکیم مؤمن ) (فهرست مخزن الادویه ). جلجلان . سمسم . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). گیاهی است از رده ٔ دولپه ایهای پیوسته گلبرگ که سردسته ٔ تیره ٔ کنجدها می باشد. این گیاه یک ساله است و ارتفاعش بالغ بر یک متر است . قسمت فوقانی ساقه اش پوشیده از کرک می باشد ولی قسمتهای تحتانی آن عاری از کرک است . برگهایش در قسمت قاعده به طور متناوب و در قسمتهای انتهایی ساقه به طور متقابل قرار گرفته ، پهنک برگها بیضوی و دراز و نوک تیز است و در قسمت قاعده ٔ ساقه پهن تر از قسمت انتهایی است . گلهای آن که به طور منفرد در کناره ٔ برگهای قسمت انتهایی ساقه قرار دارد، شامل قطعات پنج تایی پیوسته به هم می باشد ولی تعداد پرچمها چهار عدد است . میوه اش کپسولی و محتوی دانه های مسطح و بیضوی است . دانه های کنجدبه سبب دارا بودن مواد روغن قابل استخراج ، تنها قسمت مورد استفاده ٔ گیاه است . سمسم . جلجلان . (فرهنگ فارسی معین ). گیاهی است  یک ساله و پیوسته گلبرگ  که در تمام ادوار کهن برای بدست آوردن روغن از دانه ٔ آن در آسیای استوایی کشت می شده است.  لغت نامه دهخدا.

1. Stuart, Chinese Materia Medica, p. 269. پرپیداست که این شناسائی قطعی نیست.

2. Ch. 989, p. 6b.

1. (نک. : ص 279 كتاب پیش رو ).

2. در Encyclopaedia Sinica نوشته كولینگ (S. Couling) (ص 504) آمده است كه در چین تنها یك نوع محصول از این گیاه به دست می‌آید، اما انواع دیررس و زودرس آن وجود دارند.

3. Ono Ranzan, Honzō kōmoku keimō, Ch. 18, p. 2.

1. امیدوارم در یكی از پژوهشهای آتی خود درباره گیاهان و كشاورزی هندوچین نشان دهم ملل هندوچین به ویژه چینی‌ها و تبتی‌ها نامی مشترك برای ’’شاهدانه‘‘ دارند و شاهدانه را در دوره پیش از تاریخ كشت می‌كرده‌اند. در آنجا  ازتاریخچه شاهدانه نیز گفتگو خواهم كرد.

2. Z. Gombocz, Bulgarisch-türkische Lehnwörter, p. 92.

3. فعلاً بسنجید با:A. de Candolle, Origin of Cultivated Plants, p. 148.

4. Pliny, xix, 1-3; H. Blümner, Technologie, Vol. I, 2d ed., p. 191.

1. A. de Candolle, Origin of Cultivated Plants, p. 130.

2. نک :جستار گیرائی در این باره در: Watt, Commercial Products of India, p. 721.

3. G. Le Strange, Description of the Province of Fars in Persia, p. 55.

4. S. Koržinski, Vegetation of Turkistan (in Russian), p. 51.

5. Joret, Plantes dans L'antiquité, Vol. II, p. 69.

1. Bot. Sin., Pt. II, P. 204.

2. A. Henry, Chinese Jute, p. 6 (publication of the Chinese Maritime Customs, Shanghai, 1891).

3. "Chinese Names of Plants", p. 239 (Journal China Branch Royal As. Soc., Vol. XXII, 1887).

4. فرونگاشت  رایج ، به استناد Pen ts'ao kan mu، نادرست است.

5. Kovalevski, Dictionnaire mongol, p. 934.

6. Matsumura, No. 2924.

7. Ibid., No. 1839.

1. Ch. 3., p. 41 (Shanghai, 1907).

2. Matsumura, Nos. 1837, 1838; Stuart, Chinese Materia Medica, p. 242.

3. Forbes and Hemsley, Journal Linnean Soc., Vol. XXXIII, p. 95.

4. نام این گونه در Či wu min ši t'u k'ao  آمده و بازنمائی شده است.