Khollan Vafa : اخوان صفا: عدس و عدسی در فارسی و عربی و لاتین هر سه! (با این همه ما مصریم تا عدسی خود را از پشت لنز فرنگان بینیم تا مدرن و مستفرنگ بنظر آئیم حال آنکه خود واژه انگلیسی از لنز لاتین به معنای عدس است) و بقیه ماجرا...

عدس . [ ع َ دَ ] (ع اِ) نرسک . (منتهی الارب ). دانه ای است که قسمی از آن بیابانی است و خرد و مایل بگردی و قسمی بستانی است و پهن . (از اقرب الموارد) (از قطرالمحیط). در ترجمه ٔ صیدنه است که در پارسی آن را نرسک گویند و به هندی مسوری گویند، ارجانی گوید: سرد است در دو درجه اول و خشگ است در دو درجه ٔ و جرم او قابض است هر طبیعت را وخون را غلیظ گرداند و سیلان خون را قطع کند و ادرار بول را که از حرارت باشد. و دمش دهان را سود دارد و به معده و جمله اعضاء عصبی نیک باشد، و چشم را تاریک گرداند و بیماریهای سودائی را تقویت دهد و آبی که عدس را در او بجوشانند و بخورند اطلاق شکم آرد. (از ترجمه ٔ صیدنه ٔ ابوریحان ). در تحفه است که آن را به فارسی مرجومک گویند. برّی او کوچک است . (تحفه ص 181).

- عدس جبلی یا عدس کوهی ؛ نوعی از عدس است . (از تحفه ٔ حکیم ص 181).

//////////////

عدس‌. ملس خوانند و بیونانی قاقوس خوانند و وی نفاخ بود مرکب از قوت قابضه و جالیه و پوست وی بغایت قابض بود و بهترین وی سفیدرنگ بود و پهن که زود پخته شود و چون در آب کنند سیاه نشود و طبیعت وی معتدل بود در گرمی و سردی و خشک بود در دویم و گویند پوست وی گرم بود در اول و مقشر وی سرد بود در دوم و گویند در اول و خشک بود در سئوم و دیسقوریدوس گوید ادمان اکل وی تاریکی چشم آورد و با سویق بر نقرس ضماد کردن نافع بود با اکلیل الملک و روغن گل و سفرجل بر ورم گرم که در چشم پیدا شود و ورم پستان چون ضماد کنند نافع بود و جرم عدس شکم ببندد و آبی که عدس در وی پخته باشند شکم براند و خناق را سودمند بود و عدس مولد خلط سودا بود و خوابها آشفته نماید و خون را غلیظ کند و دیر هضم شود و معده را بد بود و مولد ریاح بود در معده و امعا و اعصاب و شش و سر را بد بود و چون با هندبا یا لسان الحمل یا سلق سیاه یا حب الاس یا قشور رمان یا ورق گل سرخ خشک یا زعرور یا سفرجل بپزند قوت قبض وی زیادت گردد و شکم ببندد و حدت دم ساکن کند و مقوی معده بود و چون با عسل بیامیزند ریشهای عمیق را باصلاح آورد و شیخ الرئیس گوید خونرا غلیظ گرداند و رها نکند در عروق روانه گردد و خلطی سوداوی و امراض سوداوی از وی حادث شود و بسیار خوردن وی جذام آورد و ورمهای صلب و سرطانات و نشاید که عدس با شیرینی خورند که سده در جگر پیدا کند و مضر بود باصحاب عسر البول و منع ادرار بول و حیض کند و بدترین وی نمکسود بود و گویند استسقا را نافع بود و صاحب جدری و ورمهای گرم چون با سرکه یا غوره بپزند و دفع شرر وی آن بود که با گوشت بره فربه بپزند یا روغن گاو و یا روغن بادام و بدل وی در طبیخ ماش بود

صاحب مخزن الادویه می‌نویسد: عدس بفتح عین و دال بفارسی نشک و مرجومک و بهندی مسور و در یمن ملس نامند

لاتین ‌ERVUM LENS -LENS ESCULENTA -LENS CULINARIS فرانسه ‌LENTILLE انگلیسی ‌LENTIL

//////////

عدس، مَرجو یا مَرجُمَک (Lens esculinaris) گیاهی کوچک شبیه به نخود است که معمولاً در خاک‌های فقیری که برای کاشت دیگر محصولات مناسب نیست، کاشته می‌شود. عدس در انواع و رنگ های گوناگونی وجود دارد که عدس قهوه ای، سبز، نارنجی از آن جمله اند. از عدس قرمز برای تهیه شوربای رنگی استفاده می‌شود. برای پختن نان، عدس را با آرد مخلوط می‌کنند.در ایران، از این گیاه، برای تهیه عدس‌پلو استفاده می‌کنند.

ریشه واژه[ویرایش]

واژه عدس ریشه و بنیاد فارسی داشته و از فارسی به زبان عربی داخل شده. این گیاه جزو حبوبات مناطق دیمی و کوهستانی می باشد واژه ی مرجمک نیز فارسی است و به زبان ترکی راه یافته است.

منابع[ویرایش]

ابوالقاسم ناصری. دانستن آثار صد گیاه. چاپ اول. تهران: بی‌نا، ۱۳۳۰. ۱۲۸.

Wikipedia contributors, "Lentil," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Lentil(accessed August 8, 2007).

//////////////

العدس نبات ينتمي إلى الفصيلة البقولية، اسمه العلمي (باللاتينية: Lens exculenta) والإنكليزي (بالإنجليزية: Lentil).

يزرع في مصر وبلاد الشام وجنوبي أوروبا والولايات المتحدة وإيران وتركيا. ويعود أصله إلى منطقة الشرق الأوسط وفي مصادر أخرى إلى آسيا.

بذوره ذات لون بني يميل إلى الحمرة، أو رمادي أو أسود. ولايزيد قطرها إطلاقًا عن 13ملم. تستخدم بذوره في إعداد الأطعمة. كما تستعمل أوراقه الخضراء علفاً للبقر الحلوب، كما تستعمل في تسميد الأرض الفقيرة بالأزوت وبالمواد العضوية وذلك بقلبها في التربة عندما تكون في طور الإزهار.

هناك عدة أطباق يمكن أن تحضّر من العدس وتؤمّن نسبة عالية من الألياف، البروتينات والحديد، مثلاً: العدس بالبندورة، عدس بالحامض، شوربة العدس وغيرها

نبات العدس

التاريخ[عدل]

عرف العدس في في الأراضي المقدسة منذ القدم، وقد ورد ذكره في التوراة في قصة عيسو أخي النبي يعقوب عندما تنازل عن زعامة العائلة لأخيه يعقوب مقابل وجبة عدس كان يرغب في تناولها وقد كانت هذه الوجبة مفضلة جداً لديهم حيث كانت توزع في المآتم. كما ورد ذكره في القرآن الكريم في قصة بني إسرائيل مع النبي موسى في سورة البقرة، عندما طالبوه بأن ينوّع لهم الطعام متعللين بأنهم لن يصبروا على طعام واحد.

عرف العدس أيضاً في الهند منذ آلاف السنين، وقد زرع فيها بمساحات واسعة كما زرع لدى دول الشرق الأدنى وفي حوض البحر الأبيض المتوسط في فرنسا وإسبانيا وإيطاليا ورومانيا بالإضافة لزراعته في مصر وفي تشيلي إذ يعد لديهما من المحاصيل الرئيسية كذلك زرع في شبة الجزيرة العربية في اليمن وظفار جنوب سلطنة عمان.

القيمة الغذائية و الفوائد الصحية[عدل]

يحتوي العدس على نسبة عالية من البروتينات وعلى الألياف، الفولايت، الفيتامين ب1 والمعادن. يحتوي العدس الأحمر على نسبة ألياف أقل من العدس الأخضر (11% بدل عن 31%). مجلة الصحة health magazine اختارت العدس كواحد من المأكولات الخمس الأكثر صحية.

المعلومات الغذائية[عدل]

نبات عدس ناضج.

يحتوي كل كوب من العدس المطبوخ (198غ) بحسب وزارة الزراعة الأميركية على المعلومات الغذائية التالية :

السعرات الحرارية: 230

الدهون: 0.75

الدهون المشبعة: 0.1

الكاربوهيدرات: 39.86

الألياف: 15.6

البروتينات: 17.86

الكولسترول: 0

انظر أيضاً[عدل]

عدس أسود

المصادر[عدل]

المعلومات الغذائية عن العدس

أطباق من العدس

USDA nutrient database

^ Raymond, Joan (March 2006). "World's Healthiest Foods: Lentils (India)". Health Magazine. http://www.health.com/health/article/0,23414,1149140,00.html.

////////////////

به کردی نیسک:

نیسک (بە لاتینی: lens culinaris) دانەوێڵەیەکی بەری گیای نیسک و لە بنەماڵەی فاباسیایە. نیسک بە کوڵاوی بۆ خواردن بە کار دێت و چێشتی لێ ساز دەکرێ. قازانجی زۆری بۆ لەش ھەیە، سەرچاوەیەکی زۆر دەوڵەمەندی پرۆتین و ڤیتامینەکانەکانی گرووپی بی و سییە.

///////

به عبری:

עדשה תרבותית (שם מדעי: Lens culinaris) היא מין צמח ממשפחת הקטניות. זרעי העדשה - העדשים, משמשות למאכל.

צמח העדשה הוא צמח חד-שנתי. הזריעה היא לקראת סוף החורף (באקלים ים תיכוני) וזמן הגידול נע בין 70-105 יום. גובה הצמח 20-70 ס"מ, ולו פרחים קטנים בצבעים לבן, ורוד או כחלחל. לצמח תרמילים המכילים בין 1-3 זרעים. קיימים שני תת-מינים: קטני זרע בעלי זרעים בקוטר 3-6 מ"מ, וגדולי זרע בעלי זרעים בקוטר 7-9 מ"מ.

עדשים בצבעים שונים

זרעי הצמח, הלא הן העדשים, משמשים את האדם למאכל כבר מתקופה קדומה. ראיה לכך היא הימצאות עדשים ביישובים מהתקופה הנאוליתית. קיימות עדשים במגוון צורות וצבעים, בהן ירוקות/חומות, כתומות/אדומות ושחורות. העדשים משמשות להכנת מגוון מאכלים: מסלטים, מרקים (מרק עדשים) ונזידים ועד קציצות. תבשיל הכולל עדשים הוא מג'דרה. העדשים מזינות ביותר, ומכילות כמות גבוהה של חלבון, מינרלים, ויטמינים וסיבים תזונתיים. תכולת החלבון הגדולה של העדשים (כ-30% בעדשים לא מבושלות) הופכת אותן למרכיב תזונתי חשוב בתזונתם של צמחונים וטבעונים, ובמטבחים צמחוניים כגון המטבח ההודי.

////////

به پنجابی مسور:

مسور اک دال دا نا اے جو کھائی جاندی اے۔ ایہ وکھرے رنگاں دی ہوندی اے۔ کینیڈا، ہندستان، آسٹریلیا تے ترکی وچ ود اگائی جاندی اے۔

///////////////

به آذری مرچیمک:

Mərcimək (lat. Lens esculenta) — Lens cinsinə aid bitki növü.

/////////////

به ترکی مرچیمک:

Mercimek (Lens culinaris), baklagiller (Fabaceae) familyasında yer alan Lens cinsine dahil dört türden biridir. Aslında Lens cinsi içinde bulunan tüm türlerin az çok mercek şekilli ve yenilebilir tohumları topluca "mercimekler" olarak anılsa da Lens culinaris, "mercimek" denildiğinde en çok akla gelen ve en sık tüketilendir.

//////////////

The lentil (Lens culinaris) is an edible pulse. It is a bushy annual plant of the legume family, known for its lens-shaped seeds. It is about 40 cm (16 in) tall, and the seeds grow in pods, usually with two seeds in each.

Contents [show]

Background[edit]

Lentil plants in the field before flowering

Lentils have been part of the human diet since aceramic Neolithic times, being one of the first crops domesticated in the Near East. Archeological evidence shows they were eaten 9,500 to 13,000 years ago.[1]

Lentil colors range from yellow to red-orange to green, brown and black.[1] Lentils also vary in size, and are sold in many forms, with or without the skins, whole or split.

Types[edit]

Illustration of the lentil plant, 1885

Red and brown comparison

This section needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed. (October 2015)

Beluga, said to resemble Beluga caviar[2]

Brown/Spanish pardina

French green

Puy lentils , Lens esculenta puyensis, (small dark speckled blue-green), Protected Designation of Origin name

Dark/Light Green

Indianhead

Yellow/tan lentils (red inside)

Red Chief (decorticated yellow lentils)

Eston Green (Small green)

Richlea (medium green)

Laird (large green)

Masoor (brown-skinned lentils which are orange inside)

Petite crimson/red (decorticated masoor lentils)

Macachiados (big Mexican yellow lentils)

Nutritional value[edit]

Lentils, raw (dry weight)

Nutritional value per 100 g (3.5 oz)

Energy 1,477 kJ (353 kcal)

Carbohydrates

60 g

Sugars 2 g

Dietary fiber 3.1 g

Fat

1 g

Protein

26 g

Vitamins

Thiamine (B1) (76%) 0.87 mg

Riboflavin (B2) (18%) 0.211 mg

Niacin (B3) (17%) 2.605 mg

Pantothenic acid (B5)

(42%) 2.120 mg

Vitamin B6 (42%) 0.54 mg

Folate (B9) (120%) 479 μg

Vitamin C (5%) 4.4 mg

Minerals

Calcium (6%) 56 mg

Iron (58%) 7.54 mg

Magnesium (34%) 122 mg

Phosphorus (64%) 451 mg

Potassium (20%) 955 mg

Sodium (0%) 6 mg

Zinc (50%) 4.78 mg

Other constituents

Water 10.4 g

Link to USDA Database entry

Units

μg = micrograms • mg = milligrams

IU = International units

Percentages are roughly approximated using US recommendations for adults.

Source: USDA Nutrient Database

According to the USDA National Nutrient Database 100 g of raw lentils (variety unspecified) provide 353 calories; the same weight of cooked lentils provides 116 kcal. Lentils are a rich source of numerous essential nutrients, particularly dietary fiber (11g/100g raw) and protein (25g).[3][4] Micronutrients in high content include folate (120% DV), thiamin (76% DV), phosphorus (64% DV), iron (58% DV) and zinc (50%), among others (table).

Lentils have the second-highest ratio of protein per calorie of any legume, after soybeans.

The low levels of readily digestible starch (5%), and high levels of slowly digested starch (30%), make lentils of potential value to people with diabetes.[5] The remaining 65% of the starch is a resistant starch classified as RS1,[6] as a high-content resistant starch, which is 32% amylose. A minimum of 10% in starch from lentils escapes digestion and absorption in the small intestine (therefore called "resistant starch").[7]

Lentils also have anti-nutrient factors, such as trypsin inhibitors and a relatively high phytate content. Trypsin is an enzyme involved in digestion, and phytates reduce the bioavailability of dietary minerals.[8] The phytates can be reduced by prolonged soaking and fermentation or sprouting.

Production[edit]

Worldwide lentil production

Lentils are relatively tolerant to drought, and are grown throughout the world. FAOSTAT reported that the world production of lentils for calendar year 2013 was 4,975,621 metric tons, primarily coming from Canada, India and Turkey.[9]

About a quarter of the worldwide production of lentils is from India, most of which is consumed in the domestic market. Canada is the largest export producer of lentils in the world, and Saskatchewan is the most important producing region in Canada (growing 99% of Canadian lentils).[10] Statistics Canada estimates that Canadian lentil production for the 2009/10 year was a record 1.5 million metric tons.[11] The most commonly grown type is the Laird lentil.[10]

The Palouse region of eastern Washington and the Idaho panhandle, with its commercial center at Pullman, Washington, constitute the most important lentil-producing region in the United States.[12] Montana and North Dakota are also significant lentil growers.[1] The National Agricultural Statistics Service reported United States 2007 production at 154.5 thousand metric tons.

Top Lentil Producing Countries, 2013

Country Metric Tons

Canada 1,880,500

India 1,134,000

Turkey 417,000

Australia 324,100

United States 227,658

World 4,975,621

Source: UN Food & Agriculture Organization, Statistics Division[13]

Diseases[edit]

Main article: List of lentil diseases

As food[edit]

The seeds require a cooking time of 10 to 40 minutes, depending on the variety—shorter for small varieties with the husk removed, such as the common red lentil—and have a distinctive, earthy flavor. Lentils with husk remain whole with moderate cooking; lentils without husk tend to disintegrate into a thick purée, which leads to quite different dishes.[14] Lentil recipes[15] are used throughout South Asia, the Mediterranean regions and West Asia. They are frequently combined with rice, which has a similar cooking time. A lentil and rice dish is referred to in Arab countries as mujaddara or mejadra. Rice and lentils are also cooked together in khichdi, a popular dish in the Indian subcontinent (India and Pakistan); a similar dish, kushari, made in Egypt, is considered one of two national dishes. Lentils are used to prepare an inexpensive and nutritious soup all over Europe and North and South America, sometimes combined with some form of chicken or pork.

Dried lentils can be sprouted by soaking in water for one day and keeping moist for several days, which changes their nutrition profile and reduces undesirable phytic acid.

Lentils were a chief part of the diet of ancient Iranians, who consumed lentils daily in the form of a stew poured over rice.

Lentils are commonly eaten in Ethiopia in a stew-like dish called kik, or kik wot, one of the dishes people eat with Ethiopia's national food, injera flat bread. Yellow lentils are used to make a non-spicy stew, which is one of the first solid foods Ethiopian women feed their babies.

In the Indian Subcontinent lentil curry is part of the everyday diet, eaten with both rice and roti. Boiled lentils and lentil stock are used to thicken most vegetarian curries. They are also used as stuffing in dal parathas and puris. Lentils are also used in many regional varieties of sweets.

In culture[edit]

The word "lens" in optics comes from the lentil-like shape of early double-convex lenses; lentil is lens in Latin, and gives its name to the botanical genus Lens.[citation needed]

In Italy and Hungary, eating lentils on New Year's Eve traditionally symbolizes the hope for a prosperous new year, most likely because of their round, coin-like form.[citation needed]

In Jewish mourning tradition, lentils and boiled eggs are traditional as food for mourners, because their round shape symbolizes the life cycle from birth to death.[citation needed]

Lentil

Lentils
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Rosids
Order:	Fabales
Family:	Fabaceae
Subfamily:	Faboideae
Tribe:	Vicieae
Genus:	Lens
Species:	*L. culinaris*
Binomial name
*Lens culinaris* Medikus

Khollan Vafa : اخوان صفا

۱۳۹۵ فروردین ۸, یکشنبه

دنبال کننده ها

بايگانی وبلاگ

درباره من