Khollan Vafa : اخوان صفا: عروق صفر، العروق الصفر، عروق الصفر، زردچوبه، هُرد، مامیران یا کرکم خُرد

[1] - عروق صفر ؛ العروق الصفر. عروق الصفر. زردچوبه* ، یا هُرد، یا مامیران** ، یا کرکم خرد است . (منتهی الارب ). گیاهی است صباغان و رنگرزان را، و گویند آن هُرد است ، و نیز گویند آن مامیران یا کُرکُم صغیر است . (از اقرب الموارد). عروق الزعفران است . (مخزن الادویة). بقلةالخطاطیف . ریشه ٔ شجرةالخطاطیف . خالیدوینون کبیر. (یادداشتهای مرحوم دهخدا). به فارسی زردچوبه گویند، و آن بیخ نباتی است برگش شبیه به برگ گشنیز و مایل به کبودی و ساقش بقدر ذرعی و باریک و پرشعبه و پربرگ ، و گل او مایل به سفیدی و زردی ، و آب برگش مایل به سرخی و ثمرش مثل خشخاش ، و قسم صغیر او مامیران است . در سیُم گرم و خشک و جالی و مفتح سده ٔ جگر است . و گویند فوةالصبغ است . (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ). گیاهی است از تیره ٔ کوکناریان به ارتفاع 30تا 80 سانتیمتر که معمولاً بر روی دیوارها و اماکن مخروبه میروید. برگهایش دارای 5 تا 7 قسمت مشخص است . جام گلش زردرنگ و کاسه ٔ گل آن نیز به رنگ جام است . بر اثر خراشی که بر برگها یا ساقه ٔ این گیاه وارد آیدشیرابه ٔ نارنجی رنگ تلخ و سوزنده ای خارج میشود که دارای اثر مسهلی است . انساج این گیاه شامل آلکالوئیدهائی نظیر کلیدونین و سانگینارین و کلریترین و اسید کلیدونیک می باشند. عصاره ٔ این گیاه را گاهی جهت از بین بردن زگیل تجویز میکنند. و نیز سابقاً برای از بین بردن تومورهای سرطانی تجویز میشده است . مامیران* . مامیران کبیر. مامیرون . ممران . بقلةالخطاطیف . شجرةالخطاطیف . خلیدونیون . خالدونیون . خالدونیون . کالیدونیون . عروق الصباغین . حشیشةالخطاف . حشیشةالصفراء. عروق الزعفران . قیرلانغج اوتی . (فرهنگ فارسی معین).

- عروق فالوذَج ؛ ابوخلسا است ، که شنجار نامند. (مخزن الادویة). رجوع به ابوخلسا شود.

* زردچوبه . [ زَ ب َ / ب ِ ] (اِ مرکب ) عروق الصفر. (ناظم الاطباء). عروق الصباغین . عروق الزعفران . عروق الصفر. عروق اصفر. (از یادداشتهای بخط مرحوم دهخدا). زردچوبه . گیاه علفی و پایا از تیره ٔ زنجبیلها، جزو راسته ٔ تک لپه ای ها. این گیاه دارای ساقه ٔ زیرزمینی متورمی است که یک ساقه هوائی از آن خارج میشود در قاعده ٔ ساقه برگهای بدون دمبرگ با غلاف مشخص ولی در قسمت فوقانی این برگها، برگهای کامل که ساقه ٔ گلدار از بین آنها ظاهر میشود، مشاهده می گردد. گلهایش مجتمع بصورت سنبله و محصوردر دو گوشوارک مایل به زرد است . هر گل این گیاه شامل سه کاسبرگ زردرنگ و سه گلبرگ نامتساوی بهم پیوسته (شبیه بوق ) می باشد. قسمت مورد استفاده ٔ این گیاه ریزوم آن است که پس از خارج کردن از زمین ریشه های آن را جدا ساخته و با آب می شویند. سپس در آب جوش قرار داده در گرمای خورشید بمدت چند روز خشک می کنند. زردجوبه .زردچوب . زرده چوب . اصل الزعفران . (فرهنگ فارسی معین ). رجوع به زردچوبه و کارآموزی داروسازی ص 180 شود.

** مامیران . (اِ) نوعی از عروق الصفراست و آن دوایی باشد زردرنگ به سبزی مایل ، باریک و گره دار می شود. گرم و خشک است در چهارم . یرقان را نافع است و آن را به عربی بقلة الخطاطیف و شجرةالخطاطیف خوانند... (از برهان ). بیخی است مشابه زردچوب که به دوای چشم به کار آید. (غیاث ) (آنندراج ). نوعی از زردچوبه . (ناظم الاطباء). قسمی از زردچوبه است* و شاخه های نبات او از زمین مرتفع و برگش شبیه به لبلاب و مایل به استداره و سفید مایل به زردی و بالزوجت و بیخ او پرشعبه و کوچک و گره دار و غیرمستقیم و در گره های او ریشهای باریک شبیه به موی و منبتش نزدیک آبهاست و هندی او زرد مایل به سیاهی و چینی زرد و زبون تراز هندی و غیرهندی و چینی مایل به سبزی می باشد و تخمش شبیه به کنجد... (تحفه ٔ حکیم مؤمن ). میرمیران . (دزی ج 2 ص 628) = مرمیران . (دزی ج 2 ص 585). لغت فارسی است . فرهنگ نویسان آن را با «خالیدونیون » یونانیان مترادف دانسته اند و اسم عربی «بقلةالخطاطیف » ترجمه ٔ این کلمه ٔ یونانی - یعنی «گیاه پرستوها» - است . رنولد-کولین گفته اند که محتملاً کلیدونین را که دارای عصاره و ریشه ٔ زردرنگ است با داروی شرقی دیگری که آن هم دارای ریشه های زردرنگ است یعنی کوپتیس تیتا خلط کرده اند. اصل گیاه اخیر، از چین است و ریشه های آن را به ایران و هند می بردند و در مخزن الادویه شرح آن آمده مایرهوف همین قول را معتبر می داند. (از حاشیه ٔ برهان چ معین ). معرب از فارسی است . گیاهی است از تیره ٔ کوکناریان به ارتفاع 30 تا 80 سانتیمتر که معمولاً بر روی دیوارها و اماکن مخروبه می روید. برگهایش دارای 5 تا 7 قسمت مشخص است . جام گلش زرد رنگ و کاسه ٔ گل آن نیز به رنگ جام است . بر اثر خراشی که بر برگها یا ساقه ٔ این گیاه وارد آید شیرابه ٔ نارنجی رنگ تلخ و سوزنده ای خارج می شود که دارای اثر مسهلی است . انساج این گیاه شامل آلکالوییدهایی نظیر کلیدونین و سانگینارین و کلریترین و اسید کلیدونیک می باشد. عصاره ٔ این گیاه را گاهی جهت از بین بردن زگیل تجویز می کنند و نیز سابقاً برای از بین بردن تومورهای سرطانی تجویز می شده است . مامیران کبیر. مامیرون . ممران . عروق صفر. عروق الصفر. بقلةالخاطیف .شجرة الخطاطیف . خلیدونیون . خالدونیون . کالیدونیون . خالدونیون . عروق الصباغین . حشیشةالخطاف . حشیشةالصفرا.عروق الزعفران . قیرلانغج اوتی . (فرهنگ فارسی معین ).

* زردچوبه

اشاره

در کتب طب سنتی با نامهای «عروق الصفر»، «حشیشة الصفرا»، «عروق الزعفران» و «عروق الصباغین» نام برده شده، به عربی «بقلة الخاطیف» گویند.

خطاف پرستو است و این پرنده بسیار تیزبین است و سبب آن را این می‌دانند که از گیاه زردچوبه می‌خورد، زیرا زردچوبه برای افزایش دید چشم مؤثر است. به همین دلیل یکی از نامهای زردچوبه را «بقلة الخطاطیف» گذارده‌اند.

در برخی کتب طب سنتی از جمله در تحفه، مامیران را نوع صغیر گیاه زردچوبه می‌دانند و بنا به دلیل فوق چون گیاه مامیران نیز برای چشم مفید است نام آن را حشیشة الخطاف گذارده‌اند.

زردچوبه ساقه زیرزمینی یا بیخ گیاهی است که به فرانسوی‌Curcuma و به انگلیسی نیزCurcuma وTurmeric گفته می‌شود. گیاهی است از خانواده زنجبیل‌Zingiberaceae از جنس‌Curcuma و نام علمی آن‌Curcuma domestica val . و مترادفهای آن‌Curcuma Longa auct . وC .longa var macrophylla Miq . می‌باشد. و در پاره‌ای اسنادC .tinctoria را نیز مترادف برای زردچوبه آورده‌اند.

توضیح: معمولا گیاه‌شناسان مدرن‌C .domestica val . و عده‌ای نیزCurcuma longa L . و یاC .longa auct . را نام اصلی زردچوبه ذکر می‌کنند.

مشخصات

زردچوبه گیاهی است پایا، بومی نواحی شرقی شبه‌قاره هند و مناطق حاره جنوبی

معارف گیاهی، ج‌2، ص: 336

آسیا. ارتفاع گیاه تا 5/ 1 متر می‌رسد. دارای ساقه زیرزمینی (ریزوم) متورم است که از آن چندین ساقه هوایی بیرون می‌آید. برگهای آن سبز روشن شبیه برگ موز به درازای 1- 5/ 0 متر که در قسمت پایین ساقه بدون دمبرگ و در قسمت بالا برگهای کامل دیده می‌شود و ساقه گلدار آن از بین برگها خارج می‌شود. گلهای آن مجتمع و سنبله به رنگ زرد و تخم آن خیلی ریز و سیاه‌رنگ است و اغلب تخمها بدون نطفه و عقیم هستند. تکثیر آن از طریق کاشت قطعاتی از ساقه زیرزمینی سال رویش قبل یا ساقه هوایی ریشه‌دار آن می‌باشد. منظور از ساقه هوایی ریشه‌دار این است که معمولا از کنار برگهای قاعده ساقه مرتبا شاخه‌های کوچک ضخیمی خارج می‌شود که به‌طور مایل به زمین فرورفته و ایجاد ریشه می‌نماید و این خود منشأ پایه گیاه جدیدی می‌شود.

آب و هوای گرم و مرطوب و خاکهای زهکشدار برای رویش آن مناسب است.

قطعات ریزوم را معمولا در عمق 8- 7 سانتی‌متر و با فاصله 30 سانتی‌متر از یکدیگر می‌کارند. قسمت مورد استفاده گیاه به عنوان ادویه و از نظر خواص دارویی ریزوم یا ساقه زیرزمینی آن است که معمولا 12- 10 ماه پس از کاشت موقع برداشت آن فرامی‌رسد.

از مزرعه زردچوبه به‌طور متوسط در هر هکتار 12- 10 تن ریزوم تازه خام برداشت می‌شود. معمولا ریزوم را پس از خارج ساختن از زمین تمیز کرده ریشه‌های آن را جدا نموده و خوب با آب می‌شویند، پس از آن در آب جوش قرار داده کمی می‌جوشانند و سپس آن را خارج کرده و پهن می‌کنند تا در مدت چند روز خشک شود. در جریان تمیز کردن و پاک کردن و خشک کردن معمولا تا حدود سه چهارم وزن ریزوم خام از دست می‌رود.

سطح خارجی ریزوم خشک‌شده و آماده‌شده به رنگ خاکستری مایل به زرد یا قهوه‌ای مایل به زرد است. بوی آن معطر و تند و طعم آن تلخ است. اگر در دهان گذارده شود آب دهان زرد می‌شود. آن را پس از قطعه‌قطعه کردن به دو صورت در بازار عرضه می‌نمایند، یکی نوع دراز که به شکل استوانه به طول 8- 4 سانتی‌متر و به قطر 2- 1 سانتی‌متر است و دیگری نوع گرد است که از ریزوم اولیه گیاه به دست می‌آید. نوع دوم معمولا مرغوبتر است.

از نظر مصرف و کاربرد زردچوبه در روزگاران کهن در خاور دور به سبب رنگ زرد درخشان و زیبایی که تولید می‌کند در رنگ‌رزی پارچه‌های ابریشمی و پنبه‌ای و

معارف گیاهی، ج‌2، ص: 337

همچنین در خوراکها مورد توجه بوده است، این رنگ زرد درخشان به سبب وجود ماده کورکومین 546] در ساقه زیرزمینی زردچوبه است، در حال حاضر به عنوان ادویه معطر و همچنین رنگ آن در طبخ غذاها بسیار مورد توجه است و جزء اصلی و مهم پودر معروف کاری که در غذاهای تند به کار می‌رود می‌باشد.

برای اطلاع خوانندگان عزیز اضافه می‌شود که پودر کاری که به عنوان ادویه تند هندی در بازار عرضه می‌شود، یک پودر ساده نیست بلکه مخلوطی است از پودر یا گرد چندین گیاه که جزء اصلی آن زردچوبه است. این مخلوط با ترکیبهای مختلف تهیه و عرضه می‌شود و ممکن است از 3 نوع گیاه تا 30 نوع گیاه در تهیه آن مصرف شده باشد. در پودر کاری علاوه بر زردچوبه از زیره سبز، تخم گشنیز، فلفل فرنگی قرمز تند، فلفل سیاه، هل، دارچین، میخک، زنجبیل، تخم رازیانه، تخم کرفس، تخم شنبلیله، جوز بویا یا نات‌مگ، برگهای خشک‌شده نعنا، تخم خردل، تخم خشخاش، تخم کنجد، زعفران و سرانجام برگهای درختچه کاری استفاده می‌شود.

درختچه کاری به نام علمی‌Murraya Koenigii است و دارای چوب بسیار سخت و برگهای معطر است، بومی مناطق حاره شبه‌قاره هندوستان در دامنه جبال هیمالیا می‌باشد. جالب توجه این است که به رغم نام این ادویه که به گرد کاری معروف است، گرد برگهای خشک‌شده کاری کمترین جزء مخلوط را تشکیل می‌دهد. البته گرد کاری با 3- 2 جزء نیز با قیمت ارزانتر در بازار عرضه می‌شود.

ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی در گزارش یکی از بررسی‌های شیمیایی این گیاه چنین آمده است که در زردچوبه گونه‌C .longa وجود کورکومین، تورمرون 547]، زینجی‌برون 548] [چونگ یائوچی ، و اسانس روغنی فرّار و تورمرول 549]، فلاندرن، کارون 550]، کامفور[551]، کورکومون 552]، چربی، نشاسته، رزین و ماده رنگی کورکومین در

معارف گیاهی، ج‌2، ص: 338

ساقه زیرزمین آن تأیید شده است [والنزوئلا].

در گزارش دیگری آمده است که در زردچوبه به‌طور کلی ماده رنگی کورکومین، آلکالوئید و اسانس یافت می‌شود. در بیخ خشک آن در حدود 8/ 5 درصد اسانس است که شامل یک کتون 553] و یک الکل می‌باشد و در بیخ تازه زردچوبه در حدود 24/ 0 درصد اسانس است که در آن ماده زینجی‌برین 554] نیز وجود دارد.

اسانس بیخ زردچوبه دارای اثر کولرتیک 555] می‌باشد یعنی ترشح صفرا را از طریق کبد افزایش می‌دهد و این اثر مدیون وجود پی- تولیل متیل کاربینول 556] است. ماده رنگی زردچوبه مانند یک صفرابر اثر می‌کند و موجب انقباض کیسه صفرا می‌شود.

گرد زردچوبه دارای خاصیت آنتی‌اکسیدان 557] است و این اثر مدیون اثر فنلی ماده کورکوکین می‌باشد]G .I .M .P[ . در گزارش دیگری آمده است که اسانس زردچوبه شامل والریانیک اسید[558]، کاپروئیک اسید[559]، سابی‌نن 560]، بورنئول (از الکلها می‌باشد و به نام کافور بورنئو معروف است)، تورمرول، یک ستون 561] به نام کورکومون و در آخر یک ماده زرد قابل تبلور و محلول در چربی‌ها به نام کورکومین می‌باشد.

خواص- کاربرد

زردچوبه طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است و از نظر خواص معتقدند که گرفتگی‌ها و انسداد کبد را باز می‌کند و اگر 4 گرم آن با 4 گرم انیسون و سرکه رقیق مخلوط و بیاشامند برای استسقا و یرقان نافع است. جویدن آن در دهان برای تسکین درد دندان مفید است، بویژه اگر کمی تفت داده شود و گرم خاییده شود.

ذرات گرد آن برای خشک کردن زخمها و رفع درد ورم آنها مفید است. زردچوبه مضر قلب است و برای رفع عوارض آن باید از آب لیموترش و اترج استفاده نمود.

معارف گیاهی، ج‌2، ص: 339

زردچوبه

1. گیاه کامل با ریشه 2. برگ 3. گل‌آذین

مقدار خوراک آن تا 7 گرم است.

در هندوستان از بیخ زردچوبه به عنوان ادویه معطر، محرک، تونیک، بادشکن، تصفیه‌کننده خون و تب‌بر و در استعمال خارجی برای التیام زخم و در موارد دررفتگی اعضا مصرف می‌شود.

در چین و ژاپن: معمولا ساقه زیرزمینی اصلی و متورم آن که بیشتر از یک سال کهنه باشد به عنوان دارو مصرف می‌شود و انشعابات جانبی ساقه زیرزمینی اصلی به عنوان ادویه در طبخ غذا مصرف می‌گردد.

ساقه زیرزمینی زردچوبه از نظر دارویی برای تقویت معده و به عنوان محرک و

معارف گیاهی، ج‌2، ص: 340

بادشکن و برای بند آوردن خونریزی از هر نوع مصرف می‌شود و داروی مؤثری برای انواعی از یرقان و اختلالات کبدی می‌باشد.

در استعمال خارجی برای التیام زخمهای جزئی و انواعی از ناراحتی‌ها و التهابهای پوست به کار می‌رود. ضمنا برای رسانیدن دمل نیز مفید است. جوشانده آن برای رفع سوزش چشم و در برخی بیماری‌های چشم نافع است. برای رفع بی‌نظمی در قاعدگی بسیار مؤثر است. جریان گردش خون را افزایش می‌دهد و در حل کردن لخته خون یا بلادکلوتس 562] اثر بارزی دارد. معمولا برای رفع دردهای پشت، سینه و کمر تجویز می‌شود [چونگ یائوچی . در هند و چین به علت خاصیت ضد انعقاد خون در زردچوبه آن را در مواقع وضع حمل توصیه می‌نمایند [فوکود].

در چین برای اسهال مصرف می‌شود. در شبه‌جزیره مالایا برای رفع اسهال خونی کاربرد دارد و به علاوه برای تسکین درد روماتیسم و سرفه و سل مفید است.

در اندونزی علاوه بر موارد فوق برای تسکین درد روماتیسم و سرفه و سل مفید است.

در اندونزی علاوه بر موارد فوق برای معالجه سنگ در بدن و پاک کردن رحم در دوران وضع حمل نیز به کار می‌رود و ضمنا به صورت غرغره برای شست‌وشوی دهان در موارد التهاب لثه مصرف دارد.

زردچوبه در مقابل روشنایی خیلی حساس است و رنگ خود را از دست می‌دهد بنابراین باید در محل سربسته و بی‌نور نگهداری شود.

گونه‌های مختلفه دیگری از زردچوبه نیز در طب سنتی به عنوان دارو مستعمل است مانند زدوار که در فصل جداگانه‌ای ذکر شده و گونه دیگری نیز که بیشتر در اندونزی کاشته می‌شود و به‌طور وحشی نیز وجود دارد و در طب سنتی مستعمل است گونه‌ای است که نام علمی آن‌Curcuma heyneana Val .Zijp . می‌باشد.

ساقه زیرزمینی این گیاه به رنگ لیمویی مخلوط با برگهای آن برای معالجه و رفع اضافه وزن و چربی زاید زیر پوست بدن خورده می‌شود، در حقیقت برای رفع اضافه وزن و چاقی نافع است. شیره رقیق گیاه به عنوان کرم‌کش و ضد انگل مصرف می‌شود.

خنک‌کننده و تمیزکننده است و برای معالجه بیماری‌های پوست مفید است [وان‌استی‌نیس- کروزمان*، کلوپن‌برگ- ورستیغ و هین .

معارف گیاهی، ج‌2، ص: 341

//////////////

بقلة الخطاطیف‌. صاحب جامع گوید عروق الصفر است اما آنچه محقق است دواء الخطا می‌خوانند و آن مامیران است

______________________________

صاحب تحفه می‌نویسد: دواء الخطاطیف است و گویند عروق صفر است‌.

اختیارات بدیعی

/////////////

1. زَردچوبه یا زَرچوبه (نام علمی: Curcuma longa) نوعی گیاه و ادویه‌ای است که از آن گیاه تهیه می‌شود. زردچوبه از رده زنجبیل‌وارها (Zingiberidae)، راسته زنجبیل‌ها (Zingiberales)، تیره زنجبیلیان (Zingiberaceae)، گونه زردچوبه‌ای‌ها (Curcuma) است.

2. پودر زردچوبه به رنگ زرد تیره‌است که یکی از پرکاربردترین ادویه جات به شمار می‌رود. رویشگاه اصلی این گیاه هند است و قسمت اصلی ادویه معروف کاری را که در بسیاری از غذاهای هندی به کار می‌رود، تشکیل می‌دهد.

3. محتویات

4. [نمایش]

5. مشخصات گیاه[ویرایش]

6. گیاهی است چندساله که در هند و کشورهای جنوب آسیا ببار می‌آید و دمای حدود ۲۰-۳۰ درجه سانتیگراد و محیط مرطوب بارانی نیاز دارد. ساقه های زیر زمینی گوشتی گیاه یا ریزوم جمع‌آوری شده و پس از جوشاندن در آب و سپس خشک کردن آسیاب شده و پودر زرد مایل به نارنجی تهیه می‌گردد. زردچوبه عمده ترین ادویه مورد مصرف در غذاهای آسیائی است. در جنوب و جنوب شرقی آسیا این گیاه بصورت خودرو در جنگل‌ها وجود دارد.

7. موارد مصرف[ویرایش]

8. ریشه خشک شده و آسیاب شده آن به تنهائی و یا مخلوط با دیگر ادویه‌ها در ایران، پاکستان و هند مصرف زیادی دارد. از برگ‌های آن در بعضی مناطق آسیا بصورت دُلمه نیز استفاده می‌کنند. هرچند زردچوبه بعنوان طعم دهنده از مواد اصلی ادویه هااست، اما از آن بعنوان رنگ غذائی نیز در پاره‌ای از مناطق استفاده می‌کنند.

9. ترکیب شیمیائی[ویرایش]

10.

11. Curcumin Keto form

12. ترکیب شیمیائی زردچوبه شامل ۵٪ اسانس و ۵٪ ماده اصلی زردچوبه، یعنی پلی‌فنلی بنام کورکومین می‌باشد.

13.

14. ویژگی‌های درمانی[ویرایش]

15.

16. زردچوبه به دلیل خصوصیات آنتی آکسیدانی قوی خود یکی از مؤثرترین مواد در جلوگیری از سرطانی شدن سلول‌های بدن است.^[۱] این گیاه همچنین موجب افزایش ترشح انسولین و کاهش قند خون در بیماران دیابتی می‌گردد. کارآزمائی‌های بالینی زیادی در ارتباط با فواید مصرف روزمره زردچوبه انجام شده است.^[۲] گفته شده است که زردچوبه می‌تواند شدت علائم بیماری آلزایمر را کاهش دهد.^[۳] همچنین ماده موثر زردچوبه یعنی کورکومین اثرات ضد التهابی و ضد درد شبیه داروهای مسکن معمولی را دارا می‌باشد.^[۴] اثر ضدالتهابی کورکومین با اثر ضدالتهابی داروهای استروئیدی و غیر استروئیدی با فنیل بوتازون قابل مقایسه است. این دارو با مهار سنتزپروستاگلاندینهای التهابی، اثر ضدالتهاب خودرا آشکارمیسازد. درمطالعه روی موش صحرایی اثر مهارکننده کورکومین سدیم mg3 به ازاء هر کیلوگرم وزن موجب مهار لیپواکسی ژنار و سیکلواکسیژناز می‌شود.^[۵] در درمان پسوریازیس، دردهای دندان و لثه، مارگزیدگی و عقرب گزیدگی ازاین گیاه استفاده می‌شود.^{[نیازمند منبع]}

17. جستارهای وابسته[ویرایش]

18. کورکومین

19. منابع[ویرایش]

20. پرش به بالا↑ Aggarwal, BB.; Shishodia S. (May 2006). "Molecular targets of dietary agents for prevention and therapy of cancer".Biochemical Pharmacology (Elsevier) 71 (10): 1397–421. doi:10.1016/j.bcp.2006.02.009. PMID 16563357.

21. پرش به بالا↑ NIH-listed human clinical trials on curcumin, June, 2011

22. پرش به بالا↑ "Curry 'may slow Alzheimer's'". BBC News. 21 November 2001. Retrieved 28 March 2010.

23. پرش به بالا↑ Kuptniratsaikul, V; Kuptniratsaikul V. , et al. (August 15, 2009). "Efficacy and safety of Curcuma domestica extracts in patients with knee osteoarthritis". The Journal of Alternative and Complementary Medicine 15 (8): 891–7. doi:10.1089/acm.2008.0186. PMID 19678780. Retrieved October 20, 2011. C. domestica extracts seem to be similarly efficacious and safe as ibuprofen for the treatment of knee OA.

24. پرش به بالا↑ Chandra D ,Gupta S.. Anti- inflammatory and anti-arthritic activity of volatile oil of Curcuma longa. Ind .J.Med Res، 1972.

25. cancer".Biochemical Pharmacology (Elsevier) 71 (10): 1397–421. doi:10.1016/j.bcp.2006.02.009. PMID 16563357.

26. پرش به بالا↑ NIH-listed human clinical trials on curcumin, June, 2011

27. پرش به بالا↑ "Curry 'may slow Alzheimer's'". BBC News. 21 November 2001. Retrieved 28 March 2010.

28. پرش به بالا↑ Kuptniratsaikul, V; Kuptniratsaikul V. , et al. (August 15, 2009). "Efficacy and safety of Curcuma domestica extracts in patients with knee osteoarthritis". The Journal of Alternative and Complementary Medicine 15 (8): 891–7. doi:10.1089/acm.2008.0186. PMID 19678780. Retrieved October 20, 2011. C. domestica extracts seem to be similarly efficacious and safe as ibuprofen for the treatment of knee OA.

29. پرش به بالا↑ Chandra D ,Gupta S.. Anti- inflammatory and anti-arthritic activity of volatile oil of Curcuma longa. Ind .J.Med Res، 1972.

/////////////

الكركم (الكركم الطويل) /ˈ t ɜr m ər ɪ k / أو /ˈ t juː m ər ɪ k / أو /ˈ t uː m ər ɪ k /^[2] هو جذمور و نبات عشبي أو نبات معمر من الفصيلة الزنجبيلية، .^[3]موطنه الأصلي هو جنوب غرب الهند. وهو يحتاج درجات حرارة تتراوح بين 20 و 30 °C (68 و 86 °F) وكمية كبيرة من الأمطار السنوية ليزدهر.^[4] وتجمع النباتات سنويا للاستفادة من الجذمور وتنشر بعض من تلك الجذور في الموسم التالي. عندما لا تستخدم طازجة، فإن الجذور تغلى لمدة 30-45 دقيقة ثم تجفف في أفران ساخنة،^[5] وبعد ذلك تطحن حيث تتحول إلى بودرة داكنة برتقالية اللون أو صفراء يشيع استخدامها بوصفها من أهمالتوابل في المطبخ الهندي ،و المأكولات الباكستانية أما الكاري، فيستخدم كتوع من الصبغات ، ويستفاد من إضفاء لونه إلى التوابل. ويوجدعنصر واحد نشط الكركمين، الذى لديه مظهر ترابي واضح،وهو مر قليلا، وحار قليلا فلفلي وله نكهة ورائحة المسطردة .

عرض من الوجهة النباتيةللكركم الطويل

حقل الكركم في قرية هندية

الهند، وهى بلد منتج كبير للكركم,^[6] لديها أسماء إقليمية على أساس اللغة والبلد.

محتويات

[أظهر]

الموئل والانتشار[عدل]

ينتشر في الهند وإندونسيا يعرف علمياً باسم كركوما لونجا Curcuma longa، (Turmeric).

كركم

أهمية الكركم[عدل]

يستخرج من جذامير النبات مسحوق لونه أصفر بني. يستعمل الكركم كلبخة للجلد وتفيد في الكدمات والورم، ويوضع على الشعر الزائد فيقلل نموه. ينشط الكبد لإفراز الصفراء ويزيد حركة المعدة. ويزيد ذوبان حصوات المرارة.لأنه مدر للصفراء. يحوي زيوتاً عطرية وأصباغ تذوب في الماء. يمنع المغص وطارد للأرياح وينظم العادة الشهرية وبه مادة Curcumin الصبغة الصفراء ولها تأثير يفوقالكورتيزون في الأمراض الجلدية وهي مضادة للأكسدة وأشد من فيتامين E ويقلل. ويخفض ضغطالدم^{[بحاجة
لمصدر]}. ومن هذا المسحوق تحضر الخلطة المعروفة باسم الكاري ذات التاريخ الطويل في بلاد الشرق كأشهر التوابل حيث يعطيها الطعم الحاد والمر نسبياً والرائحة المميزة نتيجة وجود زيت الكركومين الطيار Curcumins oil، والكركم يوجد منه عدة أنواع تنمو في أماكن مختلفة من العالم. يسمى بعدة أسماء بالعربية منها الكركم والكركب والهِرِدْ وعقيد الهند والزعفران الهندي والخرقوم والجدوار والزرنب وعروق الصباغينوبقلةالخطاطيف^{[بحاجة
لمصدر]} والورس.

قطع كركم

حقل كركم

الكركم لعلاج التهاب الكبد[عدل]

فضلا عن كون الكركم مضادا قويا للأكسدة وللفيروسات وللالتهابات وللسرطان ويتمتع بخصائص خافضة للكولسترول, يَنصح العلماء به لعلاج مرضى التهاب الكبد الوبائيسي^{[بحاجة
لمصدر]}. فقد أظهرت الدراسات أن الكركم أكثر فعالية من خلاصة الشاي الأخضر في تثبيط التلف الفيروسي لخلايا الكبد، وذلك بعد أن ثبتت قدرته على تحفيز الانتحار الذاتي المبرمج للخلاياالسرطانية^{[بحاجة
لمصدر]}. وتوصل الباحثون بعد دراسة العناصر الطبيعية التي تشجع الانتحار الذاتي للخلايا الخبيثة وتطويرها كجيل جديد من أدوية السرطان مثل السيلينيوم وفيتامين (أ) والشاي الأخضر وفيتامين (د3) إلى أن مادة "كركيومين" -وهي خلاصة مضادة للأكسدة مستخلصة من بهار الكركم ذو الخصائص الصحية المتميزة ويرى الباحثون أن على مرضى السرطان أن يتعاطوا ما بين 2000 و4000 مليغرام يوميا من خلاصة كركيومين مع وجبة غنية بالمغذيات، حيث تعمل هذه المادة على تجديد وظائف الكبد وحمايته من الأمراض التيتصيبه^{[بحاجة
لمصدر]}.

المعلومات الغذائية[عدل]

تحتوي كل ملعقة كبيرة من بهارات الكركم (6.8غ) بحسب وزارة الزراعة الأميركية على المعلومات الغذائية التالية :

· السعرات الحرارية: 24

· الدهون: 0.67

· الدهون المشبعة: 0.21

· الكاربوهيدرات: 4.42

· الألياف: 1.4

· البروتينات: 0.53

· الكولسترول: 0

اقرأ أيضاً[عدل]

· كركومين

مراجع[عدل]

1. ^ "Curcuma longa information from NPGS/GRIN". ars-grin.gov. اطلع عليه بتاريخ 2008-03-04.

2. ^ Turmeric | Definition of Turmeric by Merriam-Webster

3. ^ Chan، E.W.C. et al.؛ Lim، Y.Y.؛ Wong، S.K.؛ Lim، K.K.؛ Tan، S.P.؛ Lianto، F.S.؛ Yong، M.Y. (2009). "Effects of different drying methods on the antioxidant properties of leaves and tea of ginger species". Food Chemistry 113 (1): 166–172.doi:10.1016/j.foodchem.2008.07.090.

4. ^ PMID 22593922 (PubMed)
Citation will be completed automatically in a few minutes. Jump the queue or expand by hand

5. ^ Indian Spices. "Turmeric processing". kaubic.in. اطلع عليه بتاريخ 2013-07-07.

6. ^ Tahira JJ et al (2010). "Weed flora of Curcuma longa". Pakistan J Weed Sci Res 16 (2): 241–6. اطلع عليه بتاريخ 11 October 2012.

///////////////////

به دیوهی (مالدیوی):

ރީނދޫ(ސައިންޓިފިކް ނަން: Curcuma longa)ނުވަތަ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Turmeric) އަކީ ފޯލިކޮށް ހުންނަ ދޮންރަތްކުލައިގެ ގޮނޑިއެކެވެ. މިއީ ހަވާދާއި ބޭހަށް ބޭނުން ކުރާއެއްޗެކެވެ. ރާއްޖޭގައި އާންމުކޮށް ރީނދޫ ބޭނުންކުރަނީ ތަފާތު ބާވަތްތަކުގެ ކާތަކެތި ހެދުމަށެވެ. ރީނދޫ އަކީ އިގުރު އާއިލާއަށް ނިސްބަތްވާ ހަވާދުގެ ބާވަތެކެވެ. ރީނދޫ އެންމެ ގިނައިން ހެދޭކަމަށް ފާހަގަ ކުރެވިފައިވަނީ ދެކުނު އޭޝިޔާގެ ގައުމުތަކުގައެވެ. ރީނދޫ ހެދެނީ ފިނިހޫނު މިން 30-20 ސެންޓި ގްރޭޑް އާއި ދެމެދުގެ ފިނިހޫނު މިން ހުންނަ ހިސާބު ތަކުގައެވެ. ރީނދޫ ހެއްދުމަށް އެންމެ މަޝްހޫރު އެންމެ ފާހަގަ ކޮށްލެވޭ ޝަހަރަކީ އިންޑިޔާގެ މަހާރާޝްތުރާ ސްޓޭޓް އެވެ.

//////////

به عبری:

כֻּרְכּום (שם מדעי: Curcuma longa, בעברית: כורכומה ארוכה) הוא צמח רב-שנתי במשפחת הזנגביליים. הוא בעל קנה שורש דמוי פקעת. גבעולי הצמח יכולים להגיע עד לגובה של שלושה מטרים. הצמח בעל עלים גדולים, פורח בסתיו בשיבולת צפופה. הריבוי של צמח הכורכום נעשה על ידי חלוקת הפקעת.

קנה השורש (המזכיר בצורתו את קרוב משפחתו - הזנגביל) הוא בצבע כתום ועטוף בקליפה חומה.

הכורכום מכיל כורכומין אשר יעילותו הרפואית נמצאת בבדיקה‏[1] אולם קיימות ראיות מעטות בלבד לתועלת שבו, עקב מספר מחקרים קליניים מצומצם.‏[2] מחקר שנערך בבית החולים שיבא מצא כי כורכומין מסייע בטיפול במחלת קוליטיס כיבית.‏

//////////////

به پنجابی هلدی:

ہلدی پھلوالے بوٹیاں دے اک ٹبر ادرکی دی جنس کرکما دا اک بوٹا اے۔ ایہ دکھنی ایشیاء دا واسی تے ایہنوں 20° توں 30° سیلسیس تک گرمی چا‏ئیدی اے تے چوکھا سارا مینہ دا پانی۔ ایہدیاں جڑ توں بوٹا بندا اے تے جڑ ای مصالے وچ کم آندی اے۔

ایہدی جڑ اندروں پیلے کھٹے رنگ دی ہوندی اے۔ سواد مٹیالہ تے تکھا ہوندا اے۔ ایہ پاکستان تے ہندستان وچ ہوندی اے۔ صدیاں توں ایہ کھان پین تے دوائیاں وچ ورتی جارئی اے۔

///////////////

به کردی زردیکال، زردیکاو:

Zerdeçal, zerdeçav (curcuma longa), ji famîleya zencefîlan (zingiberaceae) riwekek kulîlkzer, pelmezin û pirrsalane ye. Ji başûrê Asyayê belav bûye.

/////////////////

به پشتو کورکمن

//////////////

به اردو هلدی:

ہلدی (Turmeric) (سائنسی نام: Curcuma longa) ادرک خاندان کا ایک پودا ہے۔ یہ جنوب مشرقی ہندوستان کا مقامی پودا ہے۔

//////////////

به آذری اوزم ساری کوک، اوزوم کورکوما:

Uzun kurkuma (lat. Curcuma longa)[1] — kurkuma cinsinə aid bitki növü

///////////////

به ترکی زردیکال:

Zerdeçal (Curcuma longa), zencefilgiller (Zingiberaceae) familyasından sarı çiçekli, büyük yapraklı, çok yıllık otsu bir bitki cinsidir. Hint safranı olarak da bilinir. Anavatanı Güney Asya'dır.

Diğer isimleri zerdeçöp , safran kökü, sarıboya, zerdeçav, hint safranıdır. Başta Pakistan, Hindistan, Çin ve Bangladeş olmak üzere Asya’nın tropik bölgelerde yetişir. Bitkinin toprak altındaki ana kökleri yumurta veya armut seklindedir. Yan kökleri ise parmak şeklindedir. Rizomların üst yüzü sarımsı, iç yüzü ise sarı renklidir. Acımsı bir tadı vardır.

//////////////

Turmeric (Curcuma longa) /ˈtɜːrmərɪk/ or /ˈtjuːmərɪk/ or /ˈtuːmərɪk/^[2] is a rhizomatous herbaceous perennial plant of the ginger family, Zingiberaceae.^[3] It is native to southwest India, requiring temperatures between 20 and 30 °C (68 and 86 °F) and a considerable amount of annual rainfall to thrive.^[4] Plants are gathered annually for their rhizomesand propagated from some of those rhizomes in the following season.

When not used fresh, the rhizomes are boiled for about 30–45 minutes and then dried in hot ovens, after which they are ground into a deep-orange-yellow powder^[5] commonly used as a spice in Bangladeshi cuisine, Indian cuisine,Pakistani cuisine and curries, for dyeing, and to impart color to mustard condiments. One active ingredient iscurcumin, which has a distinctly earthy, slightly bitter, slightly hot peppery flavor and a mustardy smell.

Botanical view of Curcuma longa

Turmeric field in an Indian village

India, a significant producer of turmeric,^[6] has regional names based on language and state.

Contents

[show]

History and etymology[edit]

Turmeric has been used in Asia for thousands of years and is a major part of Siddha medicine.^[7] It was first used as a dye, and then later for its medicinal properties.^[8]

The origin of the name is uncertain, possibly deriving from Middle English/early modern English as turmeryte ortarmaret. There was speculation that it may be of Latin origin, terra merita (merited earth).^[9]

The name of the genus, Curcuma, is from an Arabic name of both saffron and turmeric (see Crocus).

Pronunciation[edit]

Turmeric is sometimes pronounced without the earlier "r".^[2] Many people pronounce it as (/juː/ ew or /uː/ oo rather than /uːr/ oor), as if it were spelled "Tu-mer-ic".

Botanical description[edit]

Appearance[edit]

Turmeric is a perennial herbaceous plant that reaches up to 1 m tall. Highly branched, yellow to orange, cylindrical, aromatic rhizomes are found. The leaves are alternate and arranged in two rows. They are divided into leaf sheath,petiole, and leaf blade.^[10] From the leaf sheaths, a false stem is formed. The petiole is 50 to 115 cm long. The simple leaf blades are usually 76 to 115 cm long and rarely up to 230 cm. They have a width of 38 to 45 cm and are oblong to elliptic, narrowing at the tip.

Inflorescence, flower, and fruit[edit]

Native turmeric in the bush nearCooktown, Queensland, Australia

In China, the flowering time is usually in August. Terminally on the false stem is a 12- to 20-cm-long inflorescencestem containing many flowers. The bracts are light green and ovate to oblong with a blunt upper end with a length of 3 to 5 cm.

At the top of the inflorescence, stem bracts are present on which no flowers occur; these are white to green and sometimes tinged reddish-purple and the upper ends are tapered.^[11]

The hermaphrodite flowers are zygomorphic and threefold. The three 0.8- to 1.2-cm-long sepals are fused, white, have fluffy hairs and the three calyx teeth are unequal. The three bright-yellow petals are fused into a corolla tube up to 3 cm long. The three corolla lobes have a length of 1.0 to 1.5 cm, and are triangular with soft-spiny upper ends. While the average corolla lobe is larger than the two lateral, only the median stamen of the inner circle is fertile. The dust bag is spurred at its base. All other stamens are converted to staminodes. The outer staminodes are shorter than thelabellum. The labellum is yellowish, with a yellow ribbon in its center and it is obovate, with a length from 1.2 to 2.0 cm. Three carpels are under a constant, trilobed ovary adherent, which is sparsely hairy. The fruit capsule opens with three compartments.

Biochemical composition[edit]

Curcumin keto form

Curcumin enol form

The most important chemical components of turmeric are a group of compounds called curcuminoids, which include curcumin (diferuloylmethane), demethoxycurcumin, and bisdemethoxycurcumin. The best-studied compound is curcumin, which constitutes 3.14% (on average) of powdered turmeric.^[12] However, there are big variations in curcumin content in the different lines of the species Curcuma longa (1–3189 mg/100g). In addition, other important volatile oils include turmerone, atlantone, andzingiberene. Some general constituents are sugars, proteins, and resins.^[13]

Uses[edit]

Culinary[edit]

Turmeric powder is used extensively in South Asian cuisine.

Curry of fresh turmeric, referred to as "Haldi ki Sabji", is a dish fromRajasthan (India).

Turmeric grows wild in the forests of South and Southeast Asia. It is one of the key ingredients in many Asian dishes. Indian traditional medicine, called Siddha, has recommended turmeric for medicine. Its use as a coloring agent is not of primary value in South Asian cuisine.

Turmeric is mostly used in savory dishes but is used in some sweet dishes, such as the cake sfouf. In India, turmeric plant leaf is used to prepare special sweet dishes, patoleo, by layering rice flour and coconut-jaggery mixture on the leaf, then closing and steaming it in a special copper steamer (goa).

In recipes outside South Asia, turmeric is sometimes used as an agent to impart a rich, custard-like yellow color. It is used in canned beverages, baked products, dairy products, ice cream, yogurt, yellow cakes, orange juice, biscuits, popcorn color, cereals, sauces, gelatins, etc. It is a significant ingredient in most commercial curry powders.

Most turmeric is used in the form of rhizome powder. In some regions (especially in Maharashtra, Goa, Konkan andKanara), turmeric leaves are used to wrap and cook food. Turmeric leaves are mainly used in this way in areas where turmeric is grown locally, since the leaves used are freshly picked. Turmeric leaves impart a distinctive flavor.

Although typically used in its dried, powdered form, turmeric is also used fresh, like ginger. It has numerous uses in East Asian recipes, such as pickle that contains large chunks of soft turmeric, made from fresh turmeric.

Turmeric is widely used as a spice in South Asian and Middle Eastern cooking. Many Persian dishes use turmeric as a starter ingredient. Almost all Iranian khoresh dishes are started using onions caramelized in oil and turmeric, followed by other ingredients.

In India and Nepal, turmeric is widely grown and extensively used in many vegetable and meat dishes for its color; it is also used for its supposed value in traditional medicine.

In South Africa, turmeric is used to give boiled white rice a golden colour.

In Vietnamese cuisine, turmeric powder is used to color and enhance the flavors of certain dishes, such as bánh xèo, bánh khọt, and mi quang. The powder is used in many other Vietnamese stir-fried and soup dishes.

The staple Cambodian curry paste kroeung, used in many dishes including amok, typically contains fresh turmeric.

In Indonesia, turmeric leaves are used for Minangese or Padangese curry base of Sumatra, such as rendang, sate padang, and many other varieties.

In Thailand, fresh turmeric rhizomes are widely used in many dishes, in particular in the southern Thai cuisine, such as the yellow curry and turmeric soup.

In medieval Europe, turmeric became known as Indian saffron because it was widely used as an alternative to the far more expensive saffron spice.^[14]

Folk medicine and traditional uses[edit]

In India, turmeric has been used in an attempt to treat stomach and liver ailments, as well as topically to heal sores, based on its supposed antimicrobial property.^[4]

Research[edit]

Turmeric rhizome and powder.

A. Bernecker, Curcuma domestica Valeton (=Curcuma longa), around 1860

See also: Curcumin

Basic research shows extracts from turmeric may have antifungal and antibacterial properties.^[15]

Turmeric is under study for its potential to affect human diseases, including kidney and cardiovascular diseases,arthritis, cancer, irritable bowel disease,^[16] Alzheimer's disease,^[17] diabetes,^[18][19] and other clinical disorders.^[20][21]

Dye[edit]

Turmeric makes a poor fabric dye, as it is not very light fast, but is commonly used in Indian and Bangladeshi clothing, such as saris and Buddhist monks's robes.^[22] Turmeric (coded as E100 when used as a food additive)^[23] is used to protect food products from sunlight. The oleoresin is used for oil-containing products. A curcumin andpolysorbate solution or curcumin powder dissolved in alcohol is used for water-containing products. Over-coloring, such as in pickles, relishes, and mustard, is sometimes used to compensate for fading.

In combination with annatto (E160b), turmeric has been used to color cheeses, yogurt, dry mixes, salad dressings, winter butter and margarine. Turmeric is also used to give a yellow color to some prepared mustards, canned chicken broths, and other foods (often as a much cheaper replacement for saffron).

Indicator[edit]

Turmeric paper, also called curcuma paper or (in German literature) "Curcumapapier" is paper steeped in a tinctureof turmeric and allowed to dry. It is used in chemical analysis as an indicator for acidity and alkalinity.^[24] The paper is yellow in acidic and neutral solutions and turns brown to reddish-brown in alkaline solutions, with transition between pH of 7.4 and 9.2.^[25]

For pH detection, turmeric paper has been replaced in common use by litmus paper. Turmeric can be used as a substitute for phenolphthalein, as its color change pH range is similar.

Ceremonial uses and myths[edit]

Turmeric is considered auspicious and holy in India and has been used in various Hindu ceremonies for millennia. It remains popular in India for wedding and religious ceremonies.

Turmeric has played an important role in Hindu spiritualism. The robes of the Hindu monks were traditionally colored with a yellow dye made of turmeric. Because of its yellow-orange coloring, turmeric was associated with the sun or the Thirumal in the mythology of ancient Tamil religion. Yellow is the color of the solar plexus chakra which in traditional Tamil Siddha medicine is an energy center. Orange is the color of the sacral chakra.

The plant is used in Poosai (Tamil)|poosai to represent a form of the Tamil Goddess Kottravai. In Eastern India, the plant is used as one of the nine components of navapatrika along with young plantain or banana plant, taro leaves, barley (jayanti), wood apple (bilva), pomegranate (darimba), asoka,manaka or manakochu, and rice paddy. The Navaptrika worship is an important part of Durga festival rituals.^[26]

It is used in poosai to make a form of Ganesha. Yaanaimugathaan, the remover of obstacles, is invoked at the beginning of almost any ceremony and a form of Yaanaimugathaan for this purpose is made by mixing turmeric with water and forming it into a cone-like shape.

Haldi ceremony (called Gaye holud in Bengal) (literally "yellow on the body") is a ceremony observed during Hindu wedding celebrations in many parts of India including Bengal, Punjab, Maharashtra and Gujarat. The 'ceremony takes place one or two days before the religious and legal Bengali wedding ceremonies. The turmeric paste is applied by friends to the bodies of the couple. This is said to soften the skin, but also colors them with the distinctive yellow hue that gives its name to this ceremony. It may be a joint event for the bride and groom's families, or it may consist of separate events for the bride's family and the groom's family.

During the Tamil festival Pongal, a whole turmeric plant with fresh rhizomes is offered as a thanksgiving offering to Suryan, the sun god. Also, the fresh plant sometimes is tied around the sacred Pongal pot in which an offering of pongal is prepared.

Turmeric flower in Maharashtra, India

In Tamil Nadu and Andhra Pradesh, as a part of the Tamil/Telugu marriage ritual, dried turmeric tuber tied with string is used to create a Thali necklace, the equivalent of marriage rings in western cultures. In western and coastal India, during weddings of the Marathi and Konkani people, Kannada Brahmins turmeric tubers are tied with strings by the couple to their wrists during a ceremony called Kankanabandhana.^[27]

Friedrich Ratzel in The History of Mankind reported in 1896 that in Micronesia, the preparation of turmeric powder for embellishment of body, clothing, and utensils had ceremonial character.^[28]

Adulteration[edit]

As turmeric and other spices are commonly sold by weight, the potential exists for powders of toxic, cheaper agents with a similar color to be added, such as lead(II,IV) oxide, giving turmeric an orange-red color instead of its native gold-yellow.^[29] Another common adulterant in turmeric, metanil yellow (also known as acid yellow 36), is considered an illegal dye for use in foods by theBritish Food Standards Agency.^[30]

Turmeric

Curcuma longa

Processed turmeric
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Monocots
(unranked):	Commelinids LP
Order:	Zingiberales
Family:	Zingiberaceae
Genus:	Curcuma
Species:	*C. longa*
Binomial name
*Curcuma longa* L.^[1]
Synonyms
Curcurma domestica Valeton

Khollan Vafa : اخوان صفا

۱۳۹۵ فروردین ۸, یکشنبه

عروق صفر، العروق الصفر، عروق الصفر، زردچوبه، هُرد، مامیران یا کرکم خُرد

دنبال کننده ها

بايگانی وبلاگ

درباره من