عصاالراعی/عصی الراعی، برسیان دارو، جنجر، بطباط، سرخ مرد، انزروت/عنزروت سرخ مرد... گیاه یا درخت؟!

عصاالراعی . [ ع َ صَرْ را ] (ع اِ مرکب ) درخت بطباط*. (از اقرب الموارد). کبیر و صغیر می باشد و کبیر نر و صغیر ماده است و بفارسی کبیر را سرخ مرز نامند. تخم و ساقش سرخ و برگش مایل به بنفشی و در باغها بسیار است . و صغیر او را در تنکابن خاک تره گویند، برگ و ساقش سبز و کوچک تر از کبیر، و تخمش سفید و گویاخاکستر بر برگهای او پاشیده اند و تخم هر دو قسم او در زیر برگها و انبوه . و در افعال ، کبیر او از صغیر قوی تر، و در اول خشک و در سیُم سردند. (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ). داروئی است . (نزهة القلوب ). عصافیرالراعی .(تذکره ٔ ضریر انطاکی ). عصا موسی . (فهرست مخزن الادویة). هزاربَندَک . (بحر الجواهر). برشیان دارو. شبطباط.سطیاط. (الابنیة). جُنجُر. نوعی صدپیوند که گیاهی است ، و آن را هفت بند نیز نامند. (فرهنگ فارسی معین ).

** بطباط. [ ب َ ] (معرب ، اِ) به لغت سریانی رستنیی باشد که آنرا سرخ مرز/سرخ مرد گویند. (برهان ) (آنندراج ). عصی الراعی . (ترجمه ٔ فرانسوی مفردات ابن بیطار) (فهرست مخزن الادویه ) (از اختیارات بدیعی نسخه ٔ خطی کتابخانه ٔ لغت نامه ) (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ذیل قرابادین ). مأخوذ از سریانی گیاهی که عصی الراعی گویند. (ناظم الاطباء). برسیان دارو. سبطباط. شبطباط. حمیرا. خشخاش . نباتی را گویند که عرب او را عصی الراعی گوید و بعضی گفته اند خشخاش را به این دو نام که یاد کردیم تعریف کنند و عصی الراعی را بزبان زابلی صدپیوندک گویند و یونس گوید: نبات او را شاخهای باریک باشد. (ترجمه ٔ صیدنه ٔ ابوریحان بیرونی نسخه ٔ خطی کتابخانه ٔ لغت نامه ). هفت بند. (فرهنگ فارسی معین).

////////////

جنجر*. [ ج ُ ج َ ] (اِ) دوایی است که آنرا سرخ مرد گویند و آن گیاهی است سرخ بسیاهی مایل و بعربی عصی الراعی خوانند. (برهان ) (آنندراج ). آذان الغزال . (فهرست مخزن الادویة) (تحفه ٔ حکیم مؤمن ).

* انزروت.  بعضی عنزروت گویند به سبب قرب مخرج و او را به لغت سریانی «عزرو» گویند و «ازرو» نیز گویند و «انزروتا» هم گویند و به زبان هندی «جنجر» و به سجزی «زنجر» گویند و «کویژده» گویند و گفته‌اند صمغ درختی است در زمین رس و معدن او در نواحی توران است و کوهها که در میان کرمان و مکران است معدن اوست.

ماسرجویه گوید صمغ درختی است که او را به درخت «کندر» تشبیه کرده‌اند و او دو نوع است یکی سپید و نوع دیگر سرخ و گویند صمغ درخت «قتاد» است. (صیدنه ص 96). صمغ خاری است که آن را شایکه خوانند و سرخ و سفید بود و هر دو از یک خار حاصل می‌شود و چون حرارت آفتاب در وی اثر کند و کهن گردد سرخ شود و آن را عنزروت و عنزرو و کنجده خوانند و به شیرازی کرزدو گویند و گویند از کوه شبانکاره و لورده جان خیزد و بهترین آن سفید بود که به زردی مایل بود. (اختیارات ص 45). به اصفهانی کنجده و اکروهک و به شیرازی کدرو و به عربی کحل فارسی و کحل کرمانی و به هندی لاتی نامند. (مخزن ص 177).

از یادگار

عصی الراعی‌.  بطباط خوانند و پرسیان دارو هم خوانند و بشیرازی کسته گویند و به لفظی دیگر سرخ‌مرد و آن دو نوع بود نر و ماده بهترین آن سرخ‌رنگ بود که بسیاهی زند و طبیعت آن سرد بود در دویم و گویند خشک بود در سیوم و گویند تر است در دویم و وی قابض بود و از این جهت منع خون رفتن بکند و طبیعت ببندد و بر اورام دموی و صفراوی ضماد کردن نافع بود و جراحتهای تر را باصلاح آورد و عصاره وی چون در گوش بچکانند کرم گوش بکشد و ریش آن را خشک گرداند و اگر زن فرزجه از وی بخود برگیرد قطع سیلان مزمن از رحم بکند و چون آب وی بیاشامند نفث دم که از سینه بود قطع بکند و تقطیر البول را سودمند بود از بهر آنکه مدری قوی بود و قولنج را سودمند بود و مقدار مأخوذ از وی دو درم بود و چون با شراب

بیامیزند گزندگی جانوران زهردار را نافع بود و چون پیش از آمدن تب بیک ساعت بیاشامند سودمند بود تب ادوار را و اسحق گوید مضر بود به شش و مصلح وی صندل بود و بدل آن گویند عنب الثعلب بود

در مخزن الادویه است که: عصی الراعی بفتح عین لغت عربیست به لاتینی آن را بسباث‌بلی گویند و به بربری رستنی نودیه و بلغت دیگر بربری کوری ژوله و بیونانی بطباط و بلغوثیون بر مندار نیز و بسریانی شطبانی فلوعرین و باقریقی خنجر و در جداول حاوی کبیر برشیان دارو نامند و گویند برشیان دارو اسم فارسی آنست که بفارسی کسته و هزار بندک و هرجرا و بهندی لال‌ساک و راج‌کیری نامند و به عصای موسی نیز نامند و در ماهیت آن اختلاف است‌.

اختیارات بدیعی، ص: 299

////////

علف هفت‌بند، به عربی "بطباط" گیاهی است از راسته گل میخک (Caryophyllales) تیره هفت‌بندان (Polygonaceae) از سردههفت‌بندها (Polygonum).

منابع[ویرایش]

·         گونیلی، ابوالحسن: فرهنگ اصطلاحات کشاورزی، انتشارات پیام، تهران: ۱۳۵۲خ.

·         ویکی‌پدیای انگلیسی.

///////////////

به عربی بطباط:

البَطْبَاط^[1][2] (من السريانية: شَبَطْبَاط أي العُصَيَّة، من شَبَطْ أي عصا وبَاطْ أي صغيرة)^[3][4] (الاسم العلمي:Polygonum) هو جنس من النباتات يتبعفصيلة البطباطية من الرتبة القرنفليات^{[5][6][7][8][9]}. يضم من 150 إلى 300 نوع.

من أنواعه[عدل]

·         البَطباط الألباني (باللاتينية: Polygonum albanicum)

·         البَطباط البحري (باللاتينية: Polygonum marinense)

·         البَطباط الرمادي (باللاتينية: Polygonum glaucum)

·         البَطباط الصيني (باللاتينية: Polygonum chinense)

·         بطباط الطيور (باللاتينية: Polygonum aviculare)

·         البَطباط القائم (باللاتينية: Polygonum erectum)

·         البَطباط القرمزي (باللاتينية: Polygonum coccineum)

·         البَطباط الكاليفورني (باللاتينية: Polygonum californicum)

·         البَطباط مستدق الطرف (باللاتينية: Polygonum acuminata)

·         بطباط المستنقعات (باللاتينية: Polygonum hydropiperoides)

·         البَطباط المشعر (باللاتينية: Polygonum hirsutum)

·         القردب (الاسم العلمي: Polygonum bellardii)

انظر أيضاً[عدل]

·         قائمة أنواع البطباط

مراجع[عدل]

1.       ^ تفسير كتاب دياسقوريدوس في الأدوية المفردة، ابن البيطار، تحقيق إبراهيم بن مراد، بيت الحكمة، تونس 1990.

2.       ^ معجم أسماء النبات، أحمد عيسى، المطبعة الأميرية بالقاهرة 1349 هـ.

3.       ^ المصطلح الأعجمي في كتب الطب والصيدلة العربية، إبراهيم بن مراد، دار الغرب الإسلامي.

4.       ^ تكملة المعاجم العربية، رينهارت دوزي، ترجمة محمد سليم النعيمي، دار الرشيد للنشر 1980.

5.       ^ موقع لائحة النباتات (بالإنكليزية) The Plant List جنس البطباط تاريخ الولوج 01 أغسطس 2013

6.       ^ موقع تاكسونوميكون (بالإنكليزية) Taxonomicon جنس البطباط تاريخ الولوج 01 أغسطس 2013

7.       ^ موقع زيبكودزو (بالإنكليزية) Zipcodezoo جنس البطباط تاريخ الولوج 01 أغسطس 2013

8.       ^ نظام المعلومات التصنيفية المتكامل (بالإنكليزية) ITIS جنس البطباط تاريخ الولوج 01 أغسطس 2013

9.       ^ المركز الوطني للمعلومات التقنية الحيوية (بالإنكليزية) NCBI جنس البطباط تاريخ الولوج 01 أغسطس 2013

//////////////

به کردی ایشکوک :

Îşkok (polygonum) komekê riwekan ji famîleya polygonaceae ye. Di hin devokan de îşkik, îşkîşk jî dibêjin. Li Kurdistanê di warê bijîşkiya gelêrî de tê bikaranîn. Carekê bê ajotin, çend salan li ser koka xwe digihê. Li ser qemçikekê yek an gelek gupik vedidin.

Li ser 3 rehan nêzîkî 300 cureyên wê digihên, lê florîstên nûjen niha hejmarê wekî 65 didin, ên din wekî hev dibinîn. Hin ji cureyên wê ev in:

·         Polygonum argyrocoleon Steud. ex Kunze

·         Polygonum aviculare L.

·         Polygonum equisetiforme Sm.

·         Polygonum erectum L.

·         Polygonum hickmanii H. R. Hinds & Rand. Morgan

·         Polygonum idaeum Hayek

·         Polygonum oxyspermum C.A.Mey. & Bunge ex Ledeb

·         Polygonum polygaloides Meisn.:

·         Polygonum polygaloides subsp. kelloggii (Greene) J. C. Hickman

·         Polygonum polygaloides subsp. polygaloides

·         Polygonum ramosissimum Michx.

//////////////////

به آذری، قیزخ بوگوم، قزلچق، یولوتو:

Qırxbuğum, qızılcıq, yolotu (lat. Polygonum)- Qarabaşaqkimilər fəsiləsindən birillik, çoxillik ot bitkisi, nadir hallarda yarımkol və liana cinsidir.

Ellips şəkilli, kənarı bütöv, xırda yarpaqları və diqqəti cəlb etməyən çiçəkləri var. Çiçəkləmə dövrü iyunayından başlayaraq payıza qədər davam edir. Yer kürəsinin, eləcə də Azərbaycanın bütün ərazisində yayılmışdır. 300-ə yaxın bioloji növü məlumdur. Kənd təsərrüfatında 20-yə yaxın növü istifadə edilir.

//////////////

Polygonum is a genus in the Polygonaceae family. Common names include knotweed, knotgrass, bistort,tearthumb, mile-a-minute, smartweed and several others. In the Middle English glossary of herbs Alphita (c. 1400-1425), it was known as ars-smerte.^[1] There have been various opinions about how broadly the genus should be defined. For example, Buckwheat has sometimes been included in the genus.

The genus primarily grows in northern temperate regions. They vary widely from prostrate herbaceous annual plantsunder 5 cm (2 in) high to erect herbaceous perennial plants growing up to 3–4 m (10–13 ft) tall to perennial woodyvines growing up to 20–30 m (66–98 ft) high in trees. Several are aquatic, growing as floating plants in ponds. The smooth-edged leaves range from 1–30 cm (0.39–11.81 in) long, and vary in shape between species from narrow lanceolate to oval, broad triangular, heart-shaped, or arrowhead forms. The stems are often reddish or red-speckled. The small flowers are, pink, white, or greenish, forming in summer in dense clusters from the leaf joints or stem apices.

The genus name is from the Greek poly = "many" and gonu = "knee" or "joint", in reference to the swollen jointed stem.

Polygonum species are occasionally eaten by humans, and are used as food plants by the larvae of someLepidoptera species - see list. Most species are considered weedy, especially in moist soils in the USA.

Contents

  [show] 

Distribution and uses[edit]

Several species can be eaten cooked,^[2] for example during famines.^[3] The species Polygonum cognatum, known locally as "madimak",^[4][5][6] is regularly consumed in central parts of Turkey.

In Chinese medicine, a Polygonum extract called Rèlínqīng Kēlì (热林清颗粒) is used to treat urinary tract infections.^[7]Chinese medicine also uses a Polygonum multiflorum extract called Fo-Ti.

Care should be taken not to confuse Polygonum with Polygonatum - an entirely different genus of plants.

Reference in Literature[edit]

In The Man Who Laughs Victor Hugo wrote of the Comprachicos (child-buyers) who created artificial dwarfs, formed "by anointing babies' spines with the grease of bats, moles and dormice" and using drugs such as "dwarf elder, knotgrass, and daisy juice". The idea of such use was also known to Shakespeare, as Beatrice K. Otto pointed out, quoting A Midsummer's Night Dream:^[8]

Get you gone, dwarf;
You minimus, of hindering knot-grass made;

Species[edit]

Between 65^[9] and 300 species are recognised, depending on the circumscription of the genus; some botanists divide the genus into several smaller genera, including Fagopyrum, Fallopia and Persicaria.

The genus Polygonella has a number of morphological similarities with Polygonum, and some authors have included Polygonella in Polygonum.^[9]

Selected species include:

·         Polygonum achoreum

·         Polygonum acetosum

·         Polygonum acuminata

·         Polygonum acuminatum - tapertip smartweed

·         Polygonum albanicum

·         Polygonum alpestre

·         Polygonum arenarium

·         Polygonum arenastrum – small-leaved knotgrass

·         Polygonum argyrocoleon

·         Polygonum arifolium

·         Polygonum austiniae

·         Polygonum aviculare – common knotgrass

·         Polygonum bellardii

·         Polygonum bidwelliae

·         Polygonum bistortoides American bistort, western bistort, smokeweed or mountain meadow knotweed

·         Polygonum bolanderi

·         Polygonum boreale

·         Polygonum brasiliensis

·         Polygonum bungeanum - Bunge's smartweed

·         Polygonum buxiforme

·         Polygonum caespitosum

·         Polygonum californicum – California knotweed

·         Polygonum careyi - Carey's smartweed

·         Polygonum cascadense

·         Polygonum caurianum

·         Polygonum chinense

·         Polygonum coccineum

·         Polygonum cognatum – Madimak or Indian knotgrass

·         Polygonum davisiae

·         Polygonum densiflorum

·         Polygonum dibotrys

·         Polygonum douglasii – Douglas' knotweed

·         Polygonum engelmannii

·         Polygonum erectum

·         Polygonum flaccidum – (Meisn.)

·         Polygonum foliosum

·         Polygonum forrestii

·         Polygonum fowleri

·         Polygonum franktonii

·         Polygonum glaucum

·         Polygonum griffithii

·         Polygonum herniarioides

·         Polygonum heterosepalum – dwarf desert knotweed

·         Polygonum hickmanii

·         Polygonum hirsutum

·         Polygonum hongkongensis

·         Polygonum hudsonianum

·         Polygonum humifusum

·         Polygonum hydropiperoides - swamp smartweed

·         Polygonum lacerum

·         Polygonum lanigerum

·         Polygonum majus

·         Polygonum marinense

·         Polygonum maritimum – sea knotgrass

·         Polygonum meisneranum

·         Polygonum meisnerianum

·         Polygonum minimum – broadleaf knotweed

·         Polygonum multiflorum

·         Polygonum newberryi - Newberry knotweed

·         Polygonum nuttallii

·         Polygonum oxyspermum – Ray's knotgrass

·         Polygonum paronychia

·         Polygonum paronychioides

·         Polygonum parryi

·         Polygonum patulum - Bellard's smartweed

·         Polygonum perfoliatum – mile-a-minute weed

·         Polygonum phytolaccifolium

·         Polygonum plebeium

Polygonum plebeium

·         Polygonum polycnemoides

·         Polygonum polycnenoides

·         Polygonum polygaloides

·         Polygonum polystachyum

·         Polygonum punctatum - dotted smartweed

·         Polygonum raii = Polygonum oxyspermum

·         Polygonum ramosissimum

·         Polygonum robustius - stout smartweed

·         Polygonum runcinatum

·         Polygonum rurivagum

·         Polygonum salicifolium^[10]

·         Polygonum sawatchense

·         Polygonum scoparium

·         Polygonum segetum - field smartweed

·         Polygonum setaceum - bog smartweed

·         Polygonum shastense

·         Polygonum spergulariiforme

·         Polygonum striatulum

·         Polygonum tenue

·         Polygonum utahense

Reclassified as Fagopyrum[edit]

·         Polygonum fagopyrum (Fagopyrum esculentum) – buckwheat

Reclassified as Fallopia[edit]

·         Polygonum aubertii = Fallopia aubertii

·         Polygonum baldschuanicum (Fallopia baldschuanica) (Fallopia aubertii, Bilderdykia aubertii, Bilderdykia balschuanicum) – Russian vine

·         Polygonum cilinode (Fallopia cilinodis, Bilderdykia cilinodis) – fringed black bindweed, mountain bindweed

·         Polygonum convolvulus (Fallopia convolvulus) – Black Bindweed, wild buckwheat

·         Polygonum cuspidatum = Polygonum japonicum - Japanese knotweed

·         Polygonum dumetorum (Fallopia dumetorum) – copse bindweed

·         Polygonum japonicum (Fallopia japonica, Reynoutria japonica) – Japanese knotweed

·         Polygonum multiflorum (Fallopia multiflora)

·         Polygonum sachalinense (Fallopia sachalinensis, Reynoutria sachalinensis) – giant knotweed

·         Polygonum scandens (Fallopia scandens)

Reclassified as Persicaria[edit]

Flowerhead of Persicaria maculata(syn. Polygonum persicara)

·         Polygonum affine (Persicaria affinis)

·         Polygonum alatum (Persicaria alata)

·         Polygonum alpinum – alpine knotweed (Persicaria alpina)

·         Polygonum amphibium – amphibious bistort, longroot smartweed, water smartweed, (Persicaria amphibia)

·         Polygonum amplexicaule (Persicaria amplexicaulis)

·         Polygonum bistorta – bistort (Persicaria bistorta)

·         Polygonum campanulatum – lesser knotweed, bellflower smartweed, (Persicaria campanulata) (Reynoutria campanulatum)

·         Polygonum capitatum - pinkhead smartweed, (Persicaria capitata)

·         Polygonum emodi (Persicaria emodi)

·         Polygonum filiforme (Persicaria virginiana)

·         Polygonum hydropiper – water-pepper (Persicaria hydropiper)

·         Polygonum lapathifolium – pale persicaria or nodding smartweed (Persicaria lapathifolia)

·         Polygonum longisetum (Persicaria longiseta)

·         Polygonum macrophyllum (Persicaria macrophylla)

·         Polygonum milletii (Persicaria milletii)

·         Polygonum minus – small water-pepper (Persicaria minor)

·         Polygonum mite – tasteless water-pepper (Persicaria mitis, Persicaria laxiflora)

·         Polygonum molle (Persicaria mollis)

·         Polygonum nepalense (Persicaria nepalensis)

·         Polygonum odoratum – Vietnamese coriander (Persicaria odorata)

·         Polygonum orientale (Persicaria orientalis)

·         Polygonum pensylvanicum – Pennsylvania smartweed or pink knotweed or pinkweed (Persicaria pensylvanica)

·         Polygonum persicaria – redshank or persicaria or lady's thumb (Persicaria maculosa)

·         Polygonum polystachyum = Polygonum wallichii

·         Polygonum runciforme (Persicaria runcinata)

·         Polygonum sagittatum – arrowleaf tearthumb, American tear-thumb or scratchgrass (Persicaria sagittata)

·         Polygonum tenuicaule (Persicaria tenuicaulis)

·         Polygonum tinctorium (Persicaria tinctoria)

·         Polygonum vaccinifolium (Persicaria vaccinifolia)

·         Polygonum virginianum (Persicaria virginiana)

·         Polygonum viviparum – alpine bistort (Persicaria vivipara)

·         Polygonum wallichii – Himalayan knotweed (Persicaria wallichii)

·         Polygonum weyrichii (Persicaria weyrichii)

References[edit]

1.       Jump up^ Middle English Dictionary

2.       Jump up^ Knotweed at NorthernBushCraft

3.       Jump up^ Łukasz Łuczaj (2008). "Archival data on wild food plants used in Poland in 1948". J Ethnobiol Ethnomed 4 (4): 4. doi:10.1186/1746-4269-4-4. PMC 2275233.PMID 18218132.

4.       Jump up^ See the article in Turkish: http://tr.wikipedia.org/wiki/Mad%C4%B1mak_(bitki)

5.       Jump up^ See the preparation of one particular dish in Turkey using Polygonum cognatum: http://www.youtube.com/watch?v=DzNCO94rWXE

6.       Jump up^ One more dish based on "madimak" polygonum cognatum: http://www.youtube.com/watch?v=p3cJk6ChPkY

7.       Jump up^ [1]

8.       Jump up^ Otto, Beatrice K. (2001) [2001-04-01]. "Facets of the Fool". Fools are Everywhere: The Court Jester Around the World. University Of Chicago Press. p. 29. ISBN 0-226-64091-4. Retrieved 2008-04-28.

9.       ^ Jump up to:^a b "Polygonum". Flora of North America.

10.    Jump up^ Bussmann, R. W.; et al. (2006). "Plant use of the Maasai of Sekenani Valley, Maasai Mara, Kenya". J Ethnobiol Ethnomed 2: 22. doi:10.1186/1746-4269-2-22.PMC 1475560. PMID 16674830.

Polygonum
Polygonum coccineum
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Core eudicots
Order:	Caryophyllales
Family:	Polygonaceae
Genus:	Polygonum L.
Species
Between 150-300 species; see text