طراثیث . [ طَ ] (ع اِ) بمعنی
طرثوث است و آن میوه ای است که به فارسی بل گویند. (برهان ). هیور، بیخ گیاهی است
سرد به درجه ٔ دوم و خشک بسوم تقویت اعضا دهد و خون شکم دفع کند. (نزهةالقلوب خطی
). نام میوه ای است . (غیاث اللغات ). طرثوث نیز گویند. بشیرازی بل شیرین خوانند سرخ
و سفید بود، بهترین وی سفید بود، طبیعت وی سرد و خشک بود در سیم ، قطع خون رفتن
کند از مقعد و مجموع اعضا و رحم و شکم ببندد و قوت مفاصل و جگر و معده دهد و چون
با روغن گاویا شیر بز پاره ای بپزند و بیاشامند استرخاء معده رامفید بود و مقدار
مأخوذ از وی یک مثقال بود و اسحاق گوید: مضر بود بسفل و مصلح وی گلنار است . و
بدل وی جفت بلوط بوزن آن و گویند نیم وزن آن پوست تخم مرغ سوخته ٔ شسته (کذا) و
چهار دانگ وزن آن قرط و شش یک آن عفص و ده یک آن صمغ عربی است . (اختیارات بدیعی
). بمعنی زُب الارض و زب الریاح است . و آن نباتی است خشبی شبیه به قطر و در زمین
فرورفته و سرخ و سفید میباشد و گیاه او مثل برگ پیچیده و بیشتر در نخودزار و زیر
درختها میروید و قسم سرخ او شیرین و مأکول است و باقبض و سفید او تلخ میباشد، در
سیم سرد و خشک و بسیار قابض و قاطع اسهال و سیلان خون و عرق و مقوی معده و جهت
اعیا و ردع مواد حاره نافع و مضر ریه و مصلحش شکر و شربتش تا دو درهم و بدلش سدس
وزن او عفص و بوزن اوصمغ عربی . (تحفه ٔ حکیم مؤمن ). صاحب مخزن الادویه آرد: پس
از ذکر ماهیت و طبیعت طراثیث و نقل عین بیانات تحفه ٔ حکیم مؤمن ، در ذکر افعال و
خواص آن گوید: بسیار قابض و قاطع و حابس اسهال و سیلان خون و عرق و مقوی کبد و
معده و دابغ و دافع استرخای آن و جهت اعیا و ردع مواد حاره . و تحلیل صلابات و
تقویت مفاصل مسترخیه شرباً و ضماداً و چون با شیر تازه دوشیده طبخ دهند و یا با
دوغ ماست گاو بیاشامند، جهت استرخای معده و کبد نافع. مضر به ریه ، مصلح آن شکر و
مخشن جلد و مصلح آن بزرقطونا، مقدار شربت آن تا دو درم ، بدل آن ثلث وزن آن عفص و
دو ثلث آن قرط و نصف وزن آن قشر بیض محترق و عشر وزن آن و بقولی بوزن آن صمغ عربی
است واقاقیا بوزن آن نیز گفته اند. (مخزن الادویه ). در سیستان او را خیسرو و
هسیرو هم گویند. ارجانی گوید: طراثیث سرد است در دو درجه و خشک است در سه درجه و
هیئت او آن است که چوب بارها کژ بود بمقدار انگشت ، و سرخ و تیره رنگ باشد و منبت
او در بادیه باشد و طعم او دلالت قبض بود و استرخای معده را دفع کند و معده را دباغت
کند. محمد زکریا گوید: بدل طراثیث در بستن شکم ورفتن خون از شکم نیم جزو از پوست
بیضه سوخته است و نیم جزو او مازو. ارجانی گوید: سُدس او مازو است و عشر او صمغ
است . (ترجمه ٔ صیدنه ٔ ابوریحان ). طراثیث ، یسمی زب الارض و زب الریاح و هو نبت
ٌ یرتفع کالورقة الملفوفة و اصله قطعٌ حمرٌ خشبیة کالقطر الی قبض و غضاضةبارد یابس
فی الثانیة، یحبس و یقطع الاسهال المزمن شرباً و العرق ضماداً و یحلل الصلابات
طلاءً و یمنع الاعیاء و هو یضر الرئة یصلحه السکر و یخشن الجلد، و یُصلحه
البزرقطونا. (تذکره ٔ داود انطاکی
) :بگیرند خرما و مویز و مازو و اقاقیا و شب ّ
یمانی و طراثیث ، بکوبند و بر زهار نهند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی).
/////////////////
طراثیث.
طرثوث نیز گویند به شیرازی بل شیرین خوانند و آن سرخ و سفید بود بهترین وی سفید
بود طبیعت آن سرد و خشک بود و قابض و رازی گوید سرد و خشک بود در سئوم قطع خون بکند
از بینی و مقعد و مجموع اعضا و رحم و شکم ببندد و قوت مفاصل سست بکند و معده و جگر
را قوت دهد و چون با دوغ گاو بپزند یا شیر بز تازه و بیاشامند استرخای معده را مفید
بود و مقدار مأخوذ از وی یک مثقال بود و اسحق گوید مضر بود به سغل و مصلح آن گلنار
بود و بدل آن نیم وزن آن پوست تخم‌مرغ سوخته شسته و چهار دنک وزن آن قرط و شش‌یک وزن
آن عفص بود و ده‌یک آن صمغ عربی
______________________________
صاحب مخزن الادویه (چاپ تهران) می‌نویسد: طرثوث
طراثیث است و گفته‌اند: اسمی است مشترک میان اشترغار و درخت اشق
صاحب تحفه می‌نویسد: بمعنی رب الارض و رب ریاح
و آن نباتیست خشی شبیه به قطر و گیاه آن مثل برگ پیچیده و بیشتر در نخودزار و زیر درختها
میروید
ابو ریحان در صیدنه می‌گوید: نواحی سیستان او
را هیور و خیور گویند و بیخ نباتیست سرخ‌رنگ که در ریگزارها میروید و بولس می‌گوید
عصاره درختی است که او را برومی قیسارون می‌گویند.
اختیارات بدیعی، ص: 282
///////////////////
طراثیث.
بعضی از اهل نواحی سیستان او را «هیوز» گویند و «خیوز» نیز گویند و بیخ نباتی
است که منبت او در ریگها باشد و لون او به سرخی مایل بود. و گویند طراثیث عصاره نباتی
است که او را «لحیة التیس» گویند و بولس گوید طراثیث عصاره درختی است که او را به رومی
«قیسارون» گویند. (صیدنه ص 457). طرثوث نیز گویند و به شیرازی بل شیرین خوانند و آن
سرخ و سفید بود. بهترین وی سفید بود. (اختیارات ص 281). به معنی رب الارض و رب ریاح
و آن نباتی است خشبی شبیه به فطرو. (تحفه ص 177). اسمی است مشترک میان اشتر غار و درخت
اشق. (مخزن ص 583).
یادگار، در دانش پزشکی و داروسازی، متن، ص:
337
/////////////////
خونین‌گُرزیان (Cynomoriaceae) تیره‌ای است از صندل‌سانانِ علفی و انگلی کامل،
بدون سبزینه با برگ‌های تحلیل‌رفته و قرمز که گل نر آنها یک‌پرچمی و میوۀ آنها از نوع
فندقی است.
Cynomorium
coccineum (habitat).jpg
Cynomorium
coccineum (flowers).jpg
Plante desert
Wadi Rum.jpg
منابع
مجموعهٔ واژه‌های
مصوّب فرهنگستان زبان فارسی تا پایان سال ۱۳۸۹.
//////////////
طرثوث هو نبات طفيلي معمر ومغطى البذور طويل مستدق كالفطر وله في بعض الأحيان اشكال
وألوان مختلفة وهو يميل إلى اللون الأحمر واللون البنفسجي والأصفر، وهو له ساق
سميك مرصع بقشور حرشفية، السنبلة طويلة كثيفة، القناب حرشفي عريض وأطول من كأس الزهرة، نبات الطرثوث مليء بالعصارة المائية وليس
له اوراق وهو نبات حولي يصل ارتفاعه في بعض الأحيان إلى 70سم، يتطفل
على جذور بعض النباتات الصحراوية مثل نبات الغضا, وللطرثوت استخدامات كثيرة فهو
يستعمل صبغاً احمر وكان البدو في السابق يجمعونه للتجارة من أجل استخلاص الصبغ
الأحمر وتخلط هذه الصبغة مع بعض المأكولات. ويستخدم البدو هذه الصبغة في وسم
مواشيهم. ويعرف رأس الطرثوت باسم "النكعة" ومن امثال العرب في وصف الرجل
شديد الحمرة بقولهم "أحمر مثل النكعة" ويقال "ثوب نكع". كما
تصبغ الحلي بعصير النكعة فتأخذ اللون الأحمر. ويرد ذكر الطرثوت في المثل الشعبي في
قولهم "مكتوب بطرثوث", يستخدم الطرثوث في صناعة الكثير من الأدوية العشبية العربية والأوربية والصينية, يتواجد الطرثوث
في دول عدة منهاالسعودية والكويت والبحرين والأردن وإيران وأفغانستان وتونس وجزر الكناري والبرتغال وأسبانيا وجنوب إيطاليا وسردينيا وغودش ومالطا.
////////////
Cynomorium is
a genus of parasitic perennial flowering
plants in the family Cynomoriaceae. The genus consists of
only one species, Cynomorium
coccineum (although one of its subspecies is sometimes treated as
a separate species). Its wider relationships are uncertain. Common names
include the misleading Maltese fungus or Maltese
mushroom; also desert thumb, red thumb, tarthuth (Bedouin)
and suo yang (Chinese). A rare or local species, it
grows in dry, rocky or sandy soils, often in salt marshes or
other saline habitats close to the coast. It has had a
wide variety of uses in European, Arabic and Chinese herbal medicine.[2][3]
Contents
[show]
Description[edit]
The plant has no chlorophyll and
is unable to photosynthesise. It is a geophyte,
spending most of its life underground, in the form of a rhizome, which
is attached to the roots of its host plant; it is a holoparasite,
i.e. totally dependent on its host. The low-growing inflorescence emerges
(in spring, following winter rain), on a fleshy, unbranched stem (most of which
is underground) with scale-like, membranous leaves. Dark-red or purplish, the
inflorescence consists of a dense, erect, club-shaped mass, some 15–30 cm
long (6–12 in), of minute scarlet flowers, which may be male, female
or hermaphrodite.[4] It
is pollinated by flies, attracted to the plant by its sweet, slightly
cabbage-like odour. Once pollinated the spike turns black.[3] The
fruit is a small, indehiscent nut.[5]
In the Mediterranean region, Cynomorium is
a parasite of salt-tolerant plants in the Cistaceae (cistus
family) orAmaranthaceae (amaranth family);
elsewhere it parasitizes Amaranthaceae, Tamaricaceae (tamarisks)
and, in China, Nitrariaceae,[6] especially Nitraria
sibirica. Other authorities suggest the host plants are saltbushes (Atriplexspecies, Amaranthaceae).[3]
DNA studies suggest that Cynomorium is
not a member of the Balanophoraceae, as previously thought, but more
probably belongs to the Saxifragales,
possibly near Crassulaceae (stonecrop family).[7]
Habitat in Sardinia
Close-up detail of flowers
Emerging inflorescence in the desert in Jordan
Distribution[edit]
Cynomorium coccineum var. coccineum[8] is found in Mediterranean regions,
from Lanzarote in
the Canary Islands and Mauritania through Tunisia andBahrain in
the south; Spain, Portugal,
southern Italy, Sardinia, Sicily, Gozo, Malta and the
Eastern Mediterranean. Its range extends as far east asAfghanistan, Saudi
Arabia and Iran.
Cynomorium coccineum var. songaricum[9] is found in Central
Asia and Mongolia, where it grows at high altitudes. Several
authorities consider this to be a separate species, C. songaricum;
it is called "suo yang" in China, where it is extensively
collected as a herbal remedy for illnesses
including sexual worries and nocturnal emissions.[7][10]
History and historical uses[edit]
Sir David Attenborough has suggested that, following the reasoning of the "Doctrine of signatures", the phallic shape
of the inflorescence suggested to earlyherbalists that Cynomorium should
be used as a cure for erectile dysfunction and other sexual
problems. Its colour suggested that it would cure anaemiaand other
diseases of the blood.[3] It
has been used for similar purposes in the east and west of its range: crusaders carried
dried spikes to help them recover from their wounds.[3]
Other traditional uses have included
treatments for apoplexy, dysentery, sexually transmitted diseases, hypertension,
vomiting and irregular menstruation.[3]
A city in China, near Anxi in
what is now Gansu Province,
was named Suoyang (the Chinese name for Cynomorium) after
7th-century General Xue Renguiand his army survived a siege there by eating
the plant.[3] Much
later, it was "introduced" (or imported?) to China from Mongolia
during the Yuan Dynastyas a medicinal plant, and is first
mentioned by Zhu Danxi in Bencao Yanyi Buyi (Supplement and
Expansion of Materia Medica) in 1347. It was an
ingredient in his recipe for Huquian Wan (Hidden Tiger Pills)
used for impotence and/or weak legs.[3]
During the 16th century, the Knights of Malta prized the plant greatly,
and sent samples to European royalty. They incorrectly believed it to be
a fungus and
it became known as "fungus melitensis", "Maltese
Mushroom". The Knights jealously guarded "Fungus
Rock" (a large rock formation, on whose flat top it grew in abundance)
just off the coast of Gozo. They even tried smoothing the outcrop's sides to prevent
theft of the plants, which was said to be punishable by death. The only access
was by a precarious cable car, which was maintained into the early 19th
century. The rock is now a nature reserve, so access is still strictly limited.[3]
In the Middle Ages, Arabic physicians called
it "tarthuth" and "the treasure of drugs". An aqrabadhin or
medical formulary complied by Al-Kindi in
the 9th century lists tarthuth as an ingredient in a salve to relieve skin
irritation; later, Rhazes (Al-Razi) recommended it
to cure piles, nosebleeds and dysfunctional uterine bleeding.[3]
In Saudi Arabia, where Cynomorium is
called "tarthuth", in addition to the uses detailed above, an
infusion made from the ground, dried mature spike has been used to treat colic and stomach
ulcers. It was eaten on long journeys by the Bedouin people,
who would clean and peel the fresh spikes and eat the crisp white interior,
which is said to be succulent and sweet, with a flavour of apples and a
pleasantly astringent effect. It is also relished by camels.[3]
It has often been used as a "famine
food" (last reported during the 19th century in the Canary Islands).
Among many other uses it has been used as acontraceptive,
a toothpaste and
a non-fading crimson fabric dye.[3]
"Fungus coccineus Melitensis
Typhoides" from Icones et Descriptiones rariarum plantarum…, Paolo
Boccone (1674)
"Cynomorion" from Nova
plantarum genera, Pier Antonio Micheli (1729)
"Malteserschwamm" (with "Cytinus
hypocistus" [sic],
left) from Pflanzenleben: Erster Band: Der Bau und die Eigenschaften
der Pflanzen, by Anton Joseph Kerner von Marilaun and
Adolf Hansen (1913)
Active ingredients[edit]
Cynomorium contains anthocyanic glycosides, triterpenoid saponins, and lignans.[3]
Cynomorium coccineum var. coccineum from Sardinia was found to
contain gallic acid and cyanidin-3-O-glucoside as
the main constituents.[11]
References[edit]
1. Jump up^ Angiosperm Phylogeny
Group (2009). "An
update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and
families of flowering plants: APG III". Botanical Journal of the
Linnean Society 161 (2): 105–121.doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x.
2. Jump up^ M. Blamey & C.
Grey-Wilson (2004). Wild Flowers of the Mediterranean. London: A&C
Black. p. 33.
3.
^ Jump up to:a b c d e f g h i j k l m ITM Online: CYNOMORIUM:
Parasitic Plant Widely Used in Traditional Medicine, by Subhuti
Dharmananda, Ph.D., plus The Treasure of Tarthuth, by R.W. Lebling,
Jr. (accessed 19 April 2011, 22:24 GMT)
4. Jump
up^ UBC
Botanical Garden: Botany Photo of the Day, 26 Feb 2008 (accessed 19 April
2011, 22:24 GMT)
7.
^ Jump up to:a b Daniel
L. Nickrent, Joshua P. Der & Frank E. Anderson (2005). "Discovery of the
photosynthetic relatives of the "Maltese
mushroom" Cynomorium".BMC Evolutionary Biology 5:
38. doi:10.1186/1471-2148-5-38.PMC 1182362. PMID 15969755.
8. Jump up^ World Checklist of
Selected Plant Families (2010). Royal Botanic Gardens, Kew (accessed
19 April 2011, 22:44 GMT)
9. Jump up^ World Checklist of
Selected Plant Families (2010). Royal Botanic Gardens, Kew (accessed
19 April 2011, 22:44 GMT)
11. Jump up^ Paolo Zucca, Antonella
Rosa, Carlo I. G. Tuberoso, Alessandra Piras, Andrea C. Rinaldi, Enrico
Sanjust, Maria A. Dessì & Antonio Rescigno (2013)."Evaluation of antioxidant
potential of "Maltese mushroom" (Cynomorium coccineum) by means of
multiple chemical and biological assays". Nutrients5 (1): 149–161. doi:10.3390/nu5010149. PMC 3571642.PMID 23344249.
|
Cynomorium coccineum
|
|
|
Kingdom:
|
|
|
(unranked):
|
|
|
Order:
|
|
|
Family:
|
|
|
Genus:
|
|
|
Species:
|
C. coccineum
|
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
