سمک

سمک‌.  بپارسی ماهی خوانند و بعضی بقیاس با بعضی کرم بود مانند کوسج ماهی و مارماهی منی بیفزاید و پیه گرده نیز زیاده کند بهترین ماهی صخوری بود که پوست وی تنک بود و فلوس وی کوچک و میانه بود در کوچک و بزرگی و فربهی و لاغری و سهوکت نداشته باشد و لذیذترین انواع ماهی شبوط بود و هازنی و بستی و شبوط در فرات بسیار بود و در دجله بغداد فاضل‌ترین جایگاه ایشان بود جایگاهی بود که سنگ‌ریزه بسیار بود یا رملی و آبهای شیرین و اگر بحری بود افضل وی آن بود که در لجه بود و افضل آنچه خورند از جهت ترطیب با اسفیداج خورند بعد از مشوی و آنچه بآتش بریان کرده باشند سبکتر بود از آنچه بروغن بریان کرده باشند و آنچه به آرد ملوث کرده باشند و بروغن بریان کرده باشند بد بود و تشنگی آورد و دیر از معده بگذرد و طبیعت ماهی سرد و تر بود در دویم باه بیفزاید خاصه هازنی و بدن لاغر را فربه کند و مرق وی نافع بود جهت زهرهایی که خورده باشند و گزیدن جانوران زهردار را نیز سود دهد و چربی که آن را سلون خوانند و آن در نیل مصر بود و طویل و املس بود و سر وی بدرازی مایل بود و دهن وی کشیده بود مانند خرطومی و دیسقوریدوس گوید وی را سلورس خوانند و وی فربه بود و تر و در گوشت وی رخاوتی و لزوجتی بود و جهودان وی را نخورند و برومی وی را سوارش خوانند و چون تازه بود غذا دهد و شکم براند و چون نمکسود بود غذا اندک بدهد و قصبه شش پاک کند و آواز صافی گرداند و اگر گوشت وی نمکسود کرده ضماد کنند از بیرون برسلی آن را بیرون آورد از عمق گوشت و طبیخ نمکسود وی چون در آن نشینند در ابتدای علت قرحه امعا موافق بود بجهت جذب مواد که بطاهر بدن آورد و چون بدان حقنه کنند عرق النسا زایل کند و اگر همچنانکه گفته شد ضماد کنند بر فضول و پیکان و زجاج از بدن بیرون آورد بقوت جاذبه و خوردن وی مولد بلغم لزج بود و چون تازه بود بخورند غذای فاسد بود و اگر ادمان بخورد وی کنند مولد برص بود بسبب بسیاری تری که در وی بود مگر که نمکسود بود و با سرکه خورند که بقوت نمک قطع آن فضول بکند و انواع ماهی مولد بلغم باشند و مرخی اعصاب و موافق نبود الا بمعده گرم و شبکوری آورد و مصلح آن مثلث باشد با عسل بسیار که عسل ویرا گرم کند و لطیف و زود بیرون آورد و جالینوس گوید دشوار هضم شود و خونی که از وی متولد شود در غایت لزوجت باشد و مرضهای بد از او پیدا شود و ماهی که سرد شده باشد و در موضع نمناک نهاده باشند از خوردن همان عارض شود که از خوردن قطر حادث شود و ماهی آنچه نمکسود بود بهترین آن تازه بود اولی آن بود که به آب بجوشانند و بعد از آن ماهی در آن اندازند و بپزند و طبیعت آن ماهی که شور بود گرم و خشک بود و سر وی نافع بود جهت ملازه و شقاق مقعد و سر ماهی شور که آن را سماریس خوانند چون بسوزانند و بر گزندگی سگ دیوانه و عقرب نهند سودمند بود و گوشت وی چون بخورند همین عمل کند و ماهی شور بلغم بگدازاند و بهق سیاه و تشنگی بیشتر آورد از ماهی تازه و مصلح آن بود که بسرکه و سعتر و کرویا معمول کرده باشند و بعد از آن حلوا و روغن گاو خورند و سردمزاج را نشاید که ماهی تازه بخورد و معده بلغمی را مضر بود بغایت و ادمان خوردن وی بیماریهای بد در دماغ و اعصاب پیدا کند و اولی آن بود اگر ادمان خوردن کنند بروغن گردکان و زیت بریان کنند و فلفل کوفته بران افشانند و بعد از آن زنجبیل مربی و شراب صرف خورند و نخود آب چندانکه توانند و اگر آب اتفاق افتد تمدد در معده پیدا کند و قی آورد و اولی آن بود که آب نخود خورد مگر روزی که عزم قی کردن داشته باشد و اگر بخورد اتفاق نیفتد بقی کردن بعد از آن داروی مسهل بیاشامد تا از معده و بدن بیرون آید و الا بلغم لزج زجاجی از وی متولد شود بسیار و آن بلغم سبب قولنج سخت و فالج و سکته گردد و مصلح وی عسل بود که از عقب وی بخورند و بلغم براند و تغییر در مزاج پیدا کند و سرکه نیز موافق بود در اصلاح آن و سمک مملوح ممقور نیکوترین آن بود که تر و فربه بود ویرا نمکسود کنند و در سرکه نهند و گشنیز خشک اضافه کنند و طبیعت آن سرد و خشک است اشتهای طعام بیاورد و خشکی کمتر از آن نمکسود کند و اگر تازه بریان کنند مضر بود بعرق النسا و سوداوی‌مزاج و مصلح وی اترج مربا و سمک مسکنج نیکوتر بود که بهار با بود و آن آش سرکه است و اولی آن بود که بسرکه بجوشانند با سداب و کرفس و زعفران بعد از آن ماهی را شرحه کنند و در آن اندازند و بپزند نه‌چندان که مهرا شود و لذت وی باقی بود و باید که بعد از آنکه صید کرده باشند زمانی رها کنند نه‌چندان که متغیر شود و تباه گردد و طبیعت آن سرد بود و گویند معتدل بود و رطوبات جگر گرم را نافع بود و یرقان و تبهای صفراوی و باصره را مضر بود و مصلح وی فالودج باشد

______________________________

صاحب مخزن الادویه می‌نویسد: سمک بفتح سین و میم بفارسی ماهی و بترکی بالغ و بهندی مچهلی و شبوط را بهندی روهو و رضراضی راموی مچهلی نامند

‌POISSON  انگلیسی ‌FISH

سمکة الصیدا.  در شام سمکة البرکه خوانند شریف گوید در حبشه بود دودی مانند ورلی کوچک بود وی را در بهار صید کنند که در هیچ فصل دیگر نتوانند صید کرد و نیکوتر آن نر بود ما دام که زنده باشد فرق نر و ماده توان و چون هر دو خشک شوند علامات ایشان پنهان شود و چون گیرنده زنده نمکسود کنند و چون استعمال کنند نیم درم از وی سحق کنند و بر شراب سفید کنند و بیاشامند و بخسبند شهوت مجامعت برانگیزد و نعوظ آورد و بعضی گویند فرق میان نر و ماده آن بود که نر را سر کوچک بود و بدن دراز و ابن جمع گوید که نیکوترین آن بود که از منتصف شهر شباط صید کنند نر آن مهیج باه بود مردان را و ماده وی مهیج باه بود زنان را و باید که بر سر بیضه نیم‌برشت کنند و بخورند

صاحب مخزن الادویه می‌نویسد: آن را سمیکه صیدا و سمکه برکه و سمکه ثول و بیونانی سقیفس نامند و آن ماهئی است که در قریه تبوک در چشمه ثول بهم می‌رسد شبیه به وزغه کوچکی با دست و پا و دم و مخلب ...

فرانسه اختیارات بدیعی، ص: 235

////////////////

السمك (ج. أسماك؛ والواحدة سمكة).السمكة هي أي عضو من تلك المجموعة من الكائنات الحية الشبه شُعْبَوِيّة التي تضم جميع الحيوانات المائيةالقحفية ذات الخياشيم والتي تفتقر لأطراف ذات أصابع. ويندرج تحت هذا التعريف أسماك الجريث، والأنقليس، والأسماك الغضروفية والعظميةالحالية، فضلا عن مختلف المجموعات السمكية المنقرضة ذات الصلة. معظم الأسماك هي كائنات خارجية الحرارة ("ذات دم بارد")، مما يسمح لحرارة أجسامها بالاختلاف مع تغير درجات الحرارة المحيطة، على الرغم من أن بعض الأسماك الكبيرة نشطة السباحة مثل القرش الأبيض وأسماك التونةتستطيع أن تحتفظ بدرجة حرارة باطنية أعلى من الحرارة المحيطة.^[1][2] أغلب أنواع الأسماك لها عظام وبعض الأنواع الأخرى مثل القرش ليس لها عظام حقيقية بل هي غضروفية. بعض الأسماك تكون صغيرة بطول ١ سم أو أقل وبعضها الأخر كبيرة وطويلة قد يصل طولها إلى ١٥ متر ووزنها إلى ١٥ طن كما في سمك القرش والحوت.

//////////////

به کردی ماسی:

زۆر جۆر له‌ ماسیه‌کان بڕبڕه‌دارن . ماسیه‌کان چه‌ند به‌شێک له‌ له‌شیاندا هه‌یه‌ که‌ یارمه‌تیان ده‌دات له‌ مه‌له‌کردندا. ماسولکه‌ به‌هێزه‌ به‌ستراوه‌کان بربڕه‌ی پشت ببوار به‌ مه‌له‌کردنی خێرا ده‌دات بۆ گرتنی نێچیره‌کانیان ! . ماسیه‌کان په‌ڕه‌کانیان به‌کاردێنن بۆ ئاڕاسته‌کردن و وه‌ستانو له‌نگه‌گرتن ئه‌مانه‌ش پێکهاتووێکن که‌ یارمه‌تی ماسیه‌کان ده‌دات بۆ 'جوڵه‌ زۆربه‌ی ماسیه‌کان ئه‌و ته‌نانه‌یان هه‌یه‌ که‌ پێکهاتووی ئێسکی ده‌ورهده‌درێن که‌ به‌ پوله‌که‌کان ناو ده‌برێن پوله‌کهکان له‌ش ده‌پارێزن و لێکخشان که‌م ده‌کاته‌وه‌ کاتێك به‌ناو ئاودا مه‌له‌ ده‌که‌ن ! .

////////////

به پنجابی مچهی:

مچھی پانی دا اک جاندار اے۔ ایدے جسم تے اکثر چانے ہوندے تے عام طور تے ایدا خون ٹھنڈا ہوندا اے۔مچھی سجرے تے سمندری پانی پعاڑ دے اتے جھیلاں وچ تے ڈونگیاں سمندراں چ ہر تھاں تے وسدی اے۔ ایہناں دے انگاں تے انگلیاں انگوٹھے نہیں ہوندے. چوکھیاں مچھیاں ٹھنڈے خون والیاں ہوندیاں نیں۔ پر کج بہت نس دوڑ کرنوالیاں مچھیاں جیویں ٹونا تے چٹی وڈی شارک اپنا گرمی ناپ اچا رکھدیاں نیں۔ 32,000 ونڈاں نال ایہ ریڈھ دی ہڈی والے جانوراں وچ سب توں وڈی ٹولی نیں۔

مجھیاں انساناں دے کھان پین دی اک وڈی کم دی شے نیں۔ بپاری تے ایہدے تے گزارا کرنوالے ایہنوں کھلے پانیوں جوں پھڑدے نیں تے ایہنوں تلاواں وچ تے وڈے جنگلیاں وچ وڈے سمندراں وچ وی پالیا جاندا اے۔ ایہناں نوں کج شقین وی پھڑدے نیں تے پالیا وی جاندا اے۔ رہتل وچ مچھیاں، پوجا لئی نشان لئی تے ہور کماں وج ورتی گئی اے۔

سب توں پرانے جاندرا جیہڑے مچھیاں وج گنے جاسکدے نیں اوہ نرم پنڈے والے کورڈیٹ سن تےکیمبرین ویلے وچ ہوۓ سن۔ مچھیاں پرانا جیون ویلہ وچ ودھیا مورت وچ آیاں تے ایہناں دیاں کغی ونڈاں بنیاں. ایس ویلے دیاں کغی مچھیاں نے اپنے بچاؤ لئی بچاؤ کنداں بنائیاں۔ سیلورین ویلے وچ کئی مچھیاں دے جباڑے نکلدے نیں تے اوہ (جیویں شارک) وڈیاں شکاری مجھیاں بندیاں نیں۔

مچھیاں گلپھڑیاں راہیں فیرینکس دے دوناں پاسیوں گیس لیندیاں کڈدیاں نیں۔ ایہ گلپھڑے دھاگے ورگے فلامنٹ دے بنے ہوندے نیں. ہر فلامنٹ وج جالیاں دا جال بنیا ہوندا اے جیدے نال وڈی اتلی پدھر بندی اے اکسیجن کاربن ڈائیاکسائڈ دے آن جان لئی۔ کئی مچھیاں جیویں شارک تے لیمپرے دی گلپھڑیاں لئی کئی راہ بنے ہوندے نین پر بونی مچھی دا اک ای اک پاسے ہوندا اے۔ مچھیاں دیاں کئی ٹولیاں لمے چر لئی پانی توں باہر رہ سکدیاں نیں۔ دو جیونی مچھیاں وچوں چکڑ مچھی پانی چوں باہر یا تھوڑی آکسیجن والے پانی وچ کئی دن لنگھاہ سکدی اے۔ اینج دیاں مچھیاں کئی ولاں نال سآ لیندیاں نیں۔

////////////

به اردو مچهلی:

مچھلیاں فقاری آبی جانور ہیں، جنہیں سرد خون والا جانور بھی کہا جاتا ہے۔ چھلکوں سے دھکا ہوا اور پانی میں تیرنے کے لئے بنے خصوصی پر اور گلپھڑوں سے لیس۔مچھلیاں کھلے سمندر، تازے پانی، دریاؤں،جھیلوں سے لے کر پہاڑی جھرنوں سمندر کی اتھاہ گہرائیوں تک میں پائی جاتی ہے۔ مچھلی دنیا بھر میں انسانوں کی سمندری غذائی ضرورت پورا کرنے کے لئے نہایت اہم گردانی جاتی ہے، خواہ وہ سمندروں یا کھلے آبی مقامات سے شکار کی جائیں یا اُن کی پرورش انسان کے بنائے ہوئے ماہی خانوں میں کی جائے، جیسا کہ مرغیوں کی افزائش کے لئے مرغی خانے یا دیگر جانوروں کے لئے باڑے بنائے جاتے ہیں۔ مچھلیوں کا شکار یا افزائش تفریحء طبع یا محظوظ ہونے کے لئے بھی کیا جاتا ہے، جیسا کہ شوقین لوگوں کا ڈنڈیوں پر ڈور لگا کر مچھلی کا شکار کرنا یا لوگوں کا گھروں کے باغیچہ میں تالابوں یا مہمان خانوں میں شیشے سے بنے ماہی پروری کے بڑے مچھلی گھر (Aquarium) رکھنا، جو کہ عموماً لوگوں کو دکھانے اور محظوظ کرنے کے لئے ہوتے ہیں۔ مچھلی مختلف ثقافتوں اور تہذیبوں میں بھی صدیوں سے نہایت اہمیت کی حامل ہے، دیوتاؤں سے لے کر مذہبی علامات، کتابوں کے موضوعات سے لے کر فلموں تک ہر جگہ مچھلی کا کردار و ذکر نظر آتا ہے۔

////////////

به عبری:

דג הוא בעל חיים בעל חוליות, קר דם, החי במים ונושם בעזרת זימים‏^[1] (הזימים יכולים להתקיים לצד ריאות כמו אצל ‏דגי הריאות) במשך כל חייו (בניגוד לדו-חיים שמאבדים אותם בבגרותם). מרבית הדגים מניעים עצמם בעזרת סנפירים, ועורם מכוסה קשקשים.

/////////////////////////

به ترکی آذری بالیخ لر:

Balıqlar (lat. Pisces) – orqanizminin bütün mərhələsində qəlsəmə ilə tənəffüs etmək xüsusiyyətinə malik olan çənəağızlı onurğalı su heyvan qruplarının sinifüstü.

Balıqların əksəriyyəti bütün ömrü boyu qəlsəmələrlə, az qismi isə həm də atmosfer havası ilə tənəffüs edir. Bəzi növlərdə əlavə tənəffüs orqanları inkişaf etmişdir. Balıqlarda hərəkətli çənələr, tək və cüt üzgəclər əmələ gəlmişdir. Tək üzgəclərə bel, quyruq və anal üzgəcləri, cüt üzgəclərə isə döş və qarın üzgəcləri aiddir. Başın üstündə öndə bir cüt qoxu dəliyi yerləşir. Dərinin üzəri, adətən, pulcuqlarla örtülü olur. Bədən forması çox müxtəlifdir.

////////////

به ترکی استانبولی بالیخ:

Balıklar (Latince: pisces) poikloterm olan, neredeyse sadece suda yaşayan ve solungaçları ile solunum yapan, soğuk kanlı, yürekleri çift gözlü, çoğunun vücudu pullu, genellikle yumurta ile üreyen omurgalı hayvanlardır. Bazı türler canlı doğurarak ürer (lepistes, kılıçkuyruk, moli v.s.). Mesela tatlı su balıklarından Lepistes'in (Poecilia reticulata) yumurtaları anne karnında çatlar ve canlı doğum gerçekleşir. Çiklitgillerde ise kuluçka süresi dişinin ağzında gerçekleşir. Ağzında yumurtaları çeviren, mantarlaşmasını engelleyen dişi yumurtalar çatlayana hatta yavrular serbestçe yüzmeye başlayana kadar onları ağzındaki kesesinde korur. Balıklar su yaşamındaki en önemli varlıklardan bir tanesidir.

//////////////

A fish is any member of a paraphyletic group of organisms that consist of all gill-bearing aquatic craniateanimals that lack limbs with digits. Included in this definition are the living hagfish, lampreys, and cartilaginousand bony fish, as well as various extinct related groups. Most fish are ectothermic ("cold-blooded"), allowing their body temperatures to vary as ambient temperatures change, though some of the large active swimmers like white shark and tuna can hold a higher core temperature.^[1][2] Fish are abundant in most bodies of water. They can be found in nearly all aquatic environments, from high mountain streams (e.g., char and gudgeon) to the abyssal and even hadal depths of the deepest oceans (e.g., gulpers and anglerfish). With 33,100 described species, fish exhibit greater species diversity than any other group of vertebrates.^[3]

Fish are an important resource for humans worldwide, especially as food. Commercial and subsistence fishers hunt fish in wild fisheries (see fishing) or farm them in ponds or in cages in the ocean (see aquaculture). They are also caught by recreational fishers, kept as pets, raised by fishkeepers, and exhibited in public aquaria. Fish have had a role in culture through the ages, serving as deities, religious symbols, and as the subjects of art, books and movies.

Because the term "fish" is defined negatively, and excludes the tetrapods (i.e., the amphibians, reptiles, birdsand mammals) which descend from within the same ancestry, it is paraphyletic, and is not considered a proper grouping in systematic biology. The traditional term pisces (also ichthyes) is considered a typological, but not a phylogenetic classification.

The earliest organisms that can be classified as fish were soft-bodied chordates that first appeared during theCambrian period. Although they lacked a true spine, they possessed notochords which allowed them to be more agile than their invertebrate counterparts. Fish would continue to evolve through the Paleozoic era, diversifying into a wide variety of forms. Many fish of the Paleozoic developed external armor that protected them from predators. The first fish with jaws appeared in the Silurian period, after which many (such as sharks) became formidable marine predators rather than just the prey of arthropods.

Contents

  [show] 

Evolution

Main article: Evolution of fish

Leedsichthys (left) the largest known fish.

Dunkleosteus was a gigantic, 10 meter (33 feet) long prehistoric fish.

Fish do not represent a monophyletic group, and therefore the "evolution of fish" is not studied as a single event.^[5]

Early fish from the fossil record are represented by a group of small, jawless, armored fish known asOstracoderms. Jawless fish lineages are mostly extinct. An extant clade, the Lampreys may approximate ancient pre-jawed fish. The first jaws are found in Placodermi fossils. The diversity of jawed vertebrates may indicate the evolutionary advantage of a jawed mouth. It is unclear if the advantage of a hinged jaw is greater biting force, improved respiration, or a combination of factors.

Fish may have evolved from a creature similar to a coral-like Sea squirt, whose larvae resemble primitive fish in important ways. The first ancestors of fish may have kept the larval form into adulthood (as some sea squirts do today), although perhaps the reverse is the case.