شوکران قونیون، حفوظه

شوکران‌.  حفوظه گویند و بیونانی قرنیون و سقونیون و باریقون و طفیقون نیز گویند و آن طحما بود و گویند تخم بنج رومی بود و دیسقوریدوس گوید ساق وی مانند ساق رازیانه بود و ورق وی مانند ورق خیارزه و گل وی سفید بود و تخم وی مانند انیسون رومی بود اما سفید بود روفس گوید ورق آن مانند ورق یبروج زردی بغایت و بیخ آن بغایت باریک بود و تخم آن مانند نانخواه بشکل و لعابی داشته باشد و مؤلف گوید آن بیخی کوهی است که آن را بپارسی دورس گویند و بهترین آن یزدی بود که از ولایت یزد آورند و در تفت خیزد و آن را دورس تفتی خوانند و تخم آن شوکران است طبیعت آن سرد و خشک است در سیم تا چهارم و کشنده بود و اگر عصاره آن بگیرند پیش از آنکه تخم وی خشک شود و در آفتاب نهند تا منعقد شود بسیار منفعت داشته باشد و در اطلیه و شافها جهت درد چشم استعمال کردن نافع بود و چون ضماد کنند بر جمره و نمله ساکن گرداند و اگر نبات وی همچنان با ورق بکوبند و بر انثیین ضماد کنند یا قضیب نافع بود جهت کثرت احتلام و چون ضماد کنند بر قضیب سسی در وی پیدا شود و چون بر پستان دختران ضماد کنند رها نکند که بزرگ گردد و اگر بر پستان شیردار ضماد کنند قطع شیر بکند و اگر بر زهار یا موضعی که پرموی بود طلا کنند منع موی رستن بکند و اگر بر خصیه کودکان ضماد کنند رها نکند که بزرگ شود و اگر کسی بخورد علامت وی آنست که عقل از وی زایل کند و چشم تاریک شود تا بحدی که هیچ نبیند و فواق آورد و اعضای وی سرد شود و در آخر تشنج اعصاب آورد و خناق و مضرت وی اکثر بدل رسد و گاه باشد که بکشد و علاج وی به قی کنند بعد از آن شراب صرف کنند و فلفل به شیر خر یا افسنتین و فلفل و جندبیدستر و سداب با شراب و قردمانا و میعه و فلفل و تخم انجره با شراب و ورق الفار بود و انجدان و حلتیث با روغن کنند و نیز به فرفیون تدبیر کنند و اگر از تخم وی اندکی در شراب اندازند بغایت منوم بود و بدل آن دو وزن آن بذر البنج بود و ابن مؤلف گوید زراریر تخم وی خورد زیان نمی‌دارد او را.

______________________________

صاحب مخزن الادویه می‌نویسد: شوکران بفتح شین لغت عربی است و بغدادی گفته یونانیست و ابن بیطار گفته به عجمی اندلس حفوظه نامند و بیونانی فونیون و سقونیون و باریقون و طفنیقون و منقوسیون و بفرنگی شبکته و بفارسی بیخ تفت نامند

لاتین ‌CONIUM MACULATUM -CICUTA MAJOR فرانسه ‌CIQUE انگلیسی‌HEMLOCK

اختیارات بدیعی، ص: 261

///////////////

شوکران کبیر

اشاره

به فارسی «شوکران» گویند و در کتب طب سنتی «شوکران» و «حفوظه» نامبرده می‌شود. در کتب قدیم فارسی با نامهای «شیکران» و «سیکران» و «دورس تفتی» و «بیخ کوهی» و «بیخ تفتی» و «باریقون» و «قونیون» و «جقوطه» و «شوکران آتنی» آمده است (دهخدا). به فرانسوی‌Grande cigue وCigue tachetee وGigue de socrate و به انگلیسی‌Hemlock وConium گویند. گیاهی است از خانواده‌Umbelliferae نام علمی آن‌Conium maculatum L . و مترادف آن‌Cicuta officinalis Crantz . است.

مشخصات

شوکران کبیر گیاهی است علفی 2 ساله. این گیاه که همان شوکران معروف قدیم است که طبق گفته تاریخ به سقراط خورانده شده است، گیاهی است بلند که تا یک متر و یا بیشتر ارتفاع دارد. ساقه آن استوانه‌ای توخالی و قوی با شاخه‌های منشعب در قسمت فوقانی ساقه و اغلب در قسمتهایی از ساقه بخصوص زیر چتر گلها لکه‌های ارغوانی بنفش دیده می‌شود. برگهای آن متناوب و در بعضی قسمتهای ساقه متقابل، به رنگ سبز تیره با بریدگی زیاد، کمی شبیه برگ جعفری منتهی با رنگ سبز تیره‌تر با یک بوی قوی سمّ بخصوص اگر آن را لای انگشتان بمالند بوی آن خیلی بیشتر می‌شود. گلهای سفید به صورت گروهی مانند چتر در رأس ساقه گل‌دهنده ظاهر

معارف گیاهی، ج‌5، ص: 132

می‌شوند. میوه آن گرد خیلی کوچک و دارای تعدادی برجستگی با سطح خارجی ناصاف است. تمام اعضای گیاه سمّی است و سمیت آن در شرایط اقلیمهای متفاوت مختلف است مثلا شوکران کبیر که در مناطق شمال اروپا که سرد است می‌روید تقریبا سمیت ندارد و خیلی سمیت آن کم است به‌طوری که حیوانات ضمن علوفه می‌خورند و خطر ندارد، ولی ارقامی که در جنوب اروپا، آسیا و در ایران در آب‌وهوای گرم می‌روید خیلی سمّی و خطرناک هستند. شوکران کبیر در ایران در مناطق شمال و جنوب ایران و در سایر مناطق مانند فارس و خراسان می‌روید. در شمال ایران در دامنه‌های سنگی پوشیده از درختان سرو کوهی در ارتفاعات 2000 متر و بالاتر دیده شده است. به‌طور کلی این گیاه در اراضی سنگلاخ و متروکه و مرطوب می‌روید و گلهای آن معمولا در تیر و مردادماه سال دوم ظاهر می‌شوند. معمولا برگ و میوه شوکران کبیر مصرف دارویی دارد.

ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی در گیاه شوکران کبیر آلکالوئیدهای دی- کونی‌ئین 189] [که سابقا آن را سیکوتین 190] و یا کونی‌سین 191] نیز می‌نامیده‌اند]. گاما- کونی‌سئین 192]، کونیدرین 193]، ان- متیل کونی‌ئین 194]، هسپریدین 195] و اسانس وجود دارد. نسبت درصد مقدار آلکالوئیدها در اعضای مختلف گیاه به شرح زیر است:

در ساقه‌ها و شاخه‌ها (06/ 0- 01/ 0) درصد، در برگها (8/ 0- 03/ 0) درصد، در گل‌ها (24/ 0- 09/ 0) درصد و در میوه نارس و سبز آن (98/ 0- 73/ 0) درصد]G .I .M .P[ .

در گزارش دیگری در مورد ترکیبات شیمیایی گیاه شوکران کبیر چنین آمده است.

معارف گیاهی، ج‌5، ص: 133

در گیاه وجود کونی‌ئین 196]، متیل کونی‌ئین 197]، کونیدرین، پزودو کونیدرین 198]، کونی‌سئین و روغن ثابت تأیید شده است [یونگ کن .[199]

معارف گیاهی ؛ ج‌5 ؛ ص133

خواص- کاربرد

در چین و هند و چین از گیاه شوکران کبیر در استعمال خارجی برای معالجه ناراحتی‌های جلدی و گرفتگی‌های غدد و سرطان استفاده می‌کنند. این گیاه را به عنوان داروی ضد اسپاسم، آرام‌بخش، ضد هاری 200] و ضد کزاز[201] می‌شناسند. از این دارو به عنوان تریاق یا ضد سم در مورد مسمومیتهای ناشی از استریکنین 202] به کار می‌برند. ولی به‌هرحال میوه‌ها، برگها و ریشه خلاصه تمام قسمتهای گیاه سمّی است [پروت و هریر و کروست و پتلو].

در کتب طب سنتی حکمای ایران چنین آمده است که شوکران از نظر طبیعت خیلی سرد و خیلی خشک است. از نظر خواص، خیلی مخدّر و مسکر است و از نظر دارویی بیشتر استعمال خارجی دارد. برای استعمال داخلی، با مقدار خیلی کم و خیلی با احتیاط تجویز می‌شود. مقدار خوراک این گیاه و عصاره آبی آن 2/ 0 گرم است که عصاره آبی را می‌توان به صورت حب مصرف کرد. از عصاره الکلی و تنطور آن 30- 10 قطره ممکن است در داخل یک پوسیون خورده شود. چون سمّی است در مواردی که مصرف داخلی آن لازم می‌شود، حتما باید زیر نظر پزشک و با نظر پزشک باشد. شوکران اگر به مقدار بیش از حد مجاز مصرف شود موجب بروز تهوع و سردرد و سرگیجه می‌شود. ابتدا عضلات اراده را فلج می‌کند بعد عضلات تنفسی سینه و در آخر عضلات دیافراگم فلج می‌شود و حالت اختناق عارض شده و موجب مرگ می‌گردد، ولی مقدار کم آن از عوامل مؤثره برای تسکین دردها می‌باشد.

معمولا شوکران کبیر را برای درمان اقسام سرطان تجویز می‌نمایند و در اقسام تومورهای خنازیری نتایج خوب داده است. ضمنا برای کنترل آسم و سیاه‌سرفه و

معارف گیاهی، ج‌5، ص: 134

ارقام شوکران‌A - دانه

1- شوکران آبی 2- شوکران صغیر 3- شوکران کبیر

سرفه‌های شدید و بیشتر اختلالات عصبانی سودمند است. در رفع سل ریه نیز تجویز می‌شود. از نظر سایر خواص معتقدند که اگر خوشه دانه بسته آن را قبل از آنکه تخم آن کامل و خشک شود گرفته و بکوبند و عصاره آن را گرفته در آفتاب خشک کنند، داروی بسیار نافعی است، برای تسکین دردهای چشم خیلی مفید است و اگر بر پستان دختران گذارده شود مانع بزرگ شدن بیش از حد متعارف پستان می‌گردد و اگر ضماد آن بر بیضه پسران و یا بر کشاله ران پسران گذارده شود مانع احتلام و مانع نعوظهای دردناک شدید می‌شود، اگر بر قضیب گذارده شود نیروی جنسی را ضعیف می‌کند و مانع بزرگ شدن خارج از حد متعارف قضیب می‌گردد و اگر بر زهار یا هر عضوی که بخواهند مو بر آن نروید بگذارند مانع رویش مو می‌شود. اگر ضماد آن را بر شکم بگذارند اسهال را قطع می‌کند و بر روی هر عضوی بگذارند مانع خونریزی آن می‌شود. اگر ضماد یا عصاره آن را بر پیشانی بمالند خونروی از بینی را قطع می‌کند و حکیم میر محمد مؤمن نوشته است که اگر 20 گرم از ریشه آن را گرفته و با 20 گرم

معارف گیاهی، ج‌5، ص: 135

بنگ دانه باهم کوبیده با 750 گرم آب مخلوط و 150 گرم مویز درشت نیز در آن بریزند و روی آتش بگذارند تا آب آن بکلی تبخیر شود، بعد مویزها را از داروها جدا کرده و نگهدارند. خوردن 3- 1 عدد از این مویزها مسکر قوی است و ترشح اسپرم را قطع می‌کند و اگر بیشتر از 3 دانه بخورند خواب‌آور است.

دو گونه دیگر از جنس شوکران نیز وجود دارد که در ایران تا به حال شناسایی نشده ولی در اروپا و سایر مناطق نیمکره شمالی بخصوص در هندوستان و چین و ژاپن می‌رویند که چون به عنوان دارو مصرف دارند مختصرا به ذکر آنها می‌پردازیم.

1. شوکران آبی

اشاره

در کتب مختلف طب سنتی با نامهای «شوکران آبی»، «شیکران مائی»، «چقوطه»، «فیروزا»، «قاتل البقر» و «شیکران آبی» آمده است. به فرانسوی‌Cicutaire وGigue vireuse و به انگلیسی‌Cow bane وEuropean water hemlock گفته می‌شود. گیاهی است از خانواده‌Umbelliferae نام علمی آن‌Cicuta virosa L . و مترادف آن‌C .angustifolia Kit . می‌باشد.

مشخصات

به‌طوری که در شکل ملاحظه می‌شود این گیاه نیز به‌طور کلی شبیه شوکران کبیر است، با این تفاوت که دارای ریشه‌های گوشتی و ضخیم و خیلی سمّی است و کوتاهتر از شوکران کبیر می‌باشد. این گیاه دارای بوی خیلی متعفنی است. در مورد این گیاه ریشه ضخیم آن مصرف دارویی دارد و خواص ریشه آن تا حدود زیادی مشابه خواص و برگ و میوه شوکران کبیر است. این گیاه معمولا در مردابها می‌روید. در اروپا و هندوستان در مردابها و نهرهای آب سری‌ناگار اطراف کشمیر فراوان است. در ایران تا به حال شناسایی نشده است.

ترکیبات شیمیایی

تمام اندام گیاه دارای ماده سیکوتوکسین 203] که سمّی است و مراکز اعصاب را تا آن حد تحریک می‌کند که منجر به تشنج و تسریع ضربان نبض و سخت شدن تنفس و

معارف گیاهی، ج‌5، ص: 136

گاهی مرگ می‌شود [کاریونه و کیمورا]. در اسانس روغنی فرّار میوه‌های گیاه سیمول 204] و کومین آلدئید[205] یافت می‌شود. [کاریونه و کیمورا].

خواص- کاربرد

خواص ریشه آن شبیه خواص برگ و میوه شوکران کبیر است.

2. شوکران صغیر

اشاره

در کتب طب سنتی با نامهای «شوکران صغیر»، «کزبرة الثعلب»، «شوکران بستانی»، «شوکران باغی» و «بقدونس کاذب» آمده است. به فرانسوی‌Petite cigue وEthuse وGigue des Jardins و چون برگهای آن کمی شبیه برگ جعفری است‌Faux persil گفته می‌شود. گیاهی است از خانواده‌Umbelliferae نام علمی آن‌Aethusa cynapium L . می‌باشد.

مشخصات و کاربرد

گیاهی است علفی در مزارع و باغها می‌روید. خیلی کوتاه و از یک وجب نیز کوتاه‌تر است و در برخی مکانها که مساعد باشد تا یک متر نیز می‌رسد. از نظر میزان سمیت این گیاه اختلاف نظر هست در مدارک علمی قدیم یعنی مدارک و اسناد که قبل از 50- 40 سال قبل تهیه شده آن را خیلی سمّی نوشته‌اند ولی در سالهای اخیر بررسی‌های جدید دانشمندان شیمی این سمیت را نشان نمی‌دهد. این گیاه در اروپا می‌روید و در ایران تا به حال شناسایی نشده است به‌هرحال آنچه که به نام شوکران مطلق مورد نظر است و از نظر خواص قابل توجه می‌باشد همان شوکران کبیر است که از اعصار قدیم از زمان سقراط تاکنون تمام بررسی‌ها و تجربیات در مورد آن متفق القول می‌باشند که مشروحا ذکر گردید.

معارف گیاهی، ج‌5، ص: 137

شوکران الماء

اشاره

به فارسی «شوکران آبی» و در کتب طب سنتی با نامهای «شوکران الماء»، «فلاندری»، «رازیانه آبی» و «بادیان آبی» آمده است. به فرانسوی‌Phellandrie وFenouillet وFenouil d ?eau وCigue d ?eau و به انگلیسی‌Drop wort وWater hemlock وHorse bane «قاتل الفرس» گفته می‌شود. گیاهی است سمّی از خانواده‌Umbelliferae نام علمی آن‌Oenanthe aquaticum (L .) Poir . و مترادف آن‌Phellandrium aquaticum L . می‌باشد. در برخی مدارک نام اصلی گیاه‌Phellandrium aquaticum آورده شده است.]Larousse agricile[ .

مشخصات

گیاهی است چندساله و علفی. ساقه آن استوانه‌ای و توخالی و مخطط به بلندی تا 2 متر است. برگهای آن سبز تیره با بریدگی زیاد و خیلی ظریف می‌باشد. گلهای آن سفید در گروه‌های کوچک مجتمع به صورت چتر در انتهای ساقه گل‌دهنده ظاهر می‌شوند.

بیخ یا سوش زیرزمینی گیاه متورم و سفیدرنگ پوشیده از ریشه‌های دراز، میوه آن تخم‌مرغی است این گیاه سمّی است ولی بیشتر برای حیوانات بخصوص اسب مسمومیت ایجاد می‌کند.

این گیاه در اراضی مردابی و آبهای راکد و کنار نهرها خوب رشد می‌کند. در اروپا، آسیا و ایران می‌روید. در ایران در شمال ایران بین رشت و لاهیجان در مردابها

معارف گیاهی، ج‌5، ص: 138

شوکران الماء

B

- میوه‌A - گل

و کنار آب‌بندها به‌طور خودرو می‌روید.

ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی برخی از دانشمندان وجود ماده فلاندرین 206] را در میوه گیاه تأیید نموده‌اند ولی همه در این امر متفق القول نیستند و عده‌ای از جمله تلونگ 207] منکر وجود این ماده در میوه گیاه هستند. به علاوه در میوه گیاه وجود رزین، صمغ، مواد چرب و مانان 208] و اسانسی دارای فلاندرن 209] راست تأیید شده است.

توضیح: فلاندرن راست معمولا در اسانس رازیانه وجود دارد به همین دلیل بوی این گیاه شبیه رازیانه است.

معارف گیاهی، ج‌5، ص: 139

خواص- کاربرد

میوه شوکران آبی یا فلاندری اشتهاآور است و مدّر، قاعده‌آور و معرّق می‌باشد و در موارد سل و برونشیت از آن استفاده می‌کنند. معمولا 10- 5 گرم میوه آن را در 1000 گرم آب جوش دم می‌کنند و صاف‌کرده را 6 دفعه در عرض 24 ساعت می‌خورند. برای برونشیتهای مزمن، سیاه‌سرفه، تسکین سرفه مسلولین و آسم اثر محسوس دارد.

گرد میوه فلاندری: مقدار خوراک از گرد میوه خشک فلاندری 2- 1 گرم است.

ممکن است این گرد را در مغز نان بگذارند و بخورند و یا با عسل و یا با شربت ساده مخلوط نموده 5- 4 دفعه در روز بخورند.

معجون فلاندری: 2- 1 گرد میوه فلاندری را در مقدار کافی شربت ساده ریخته و صبح و عصر بیاشامند. ساندراس از دانشمندان قدیم طب سنتی معتقد بوده است که اگر مسلول هشت روز از این معجون بخورد احساس بهبودی می‌کند و مشاهده می‌شود که اخلاط سینه کم شده، خروج آن آسان گشته، تب کاهش یافته و یا به کلی قطع شده، اشتها برگشته و خواب برقرار می‌شود و عموما در نزله‌ها و زکامهای مزمن و برونشیت آن را منظما استعمال می‌کنند، تخفیف کلی می‌دهد.

گرد مخلوط فلاندری: لاکتوز یا قند شیر کوبیده و نرم شده 60 گرم، صمغ عربی کوبیده و نرم شده 30 گرم خصیة الثعلب کوبیده و نرم 30 گرم و میوه فلاندری کوبیده 5 گرم. اینها را مخلوط کرده 4- 3 دفعه در روز یک قاشق چای‌خوری آن را در قدری شربت قند مخلوط کرده و بخورند در رفع زکام، ناراحتی ریه و سل مفید است.

توضیح: منظور از خصیة الثعلب‌Orchis است که شرح آن در بخش خاصی در جلدهای این کتاب آمده است.

معارف گیاهی، ج‌5، ص:

////////////////////

شوکران گیاهی از زیرتیرهٔ چتری‌ها (نام علمی Apioideae) از جنس شوکران‌ها (نام علمی Conium) می‌باشد. در قدیم به شوکران، دوراس تفتی، بیخ کوهی و تفت بیخ هم گفته می‌شد. به‌ویژه در جنوب ایران به آن دوراس تفتی گفته می‌شد که منسوب به شهر تفت یزد است.

شوکران گیاهی علفی و دوساله با ساقی صاف و بدون کرک است. گل‌های آن سفیدرنگ و برگ‌هایش دارای بریدگی‌های زیاد است. بیخ شوکران و عصاره برگ و ساقه آن سمی بوده و جنون‌آور است. (ر. ک. به خاصیت سمی در پایین). بوی آن ضعیف و مزه‌اش اندک است. از نظر ظاهری با رازیانه همانندی دارد.

از گونه‌های آن شوکران آبی و شوکران صغیر است.

خاصیت سمی[ویرایش]

تمامی اجزاء این گیاه سمی هستند. ماده سمی آن Coniin و از خانواده آلکالوئیدها است. پزشکان ایرانی و یونانی از این ماده در قدیم استفاده‌های داروئی بسیار می‌بردند. نیم تا یک گرم این سم برای یک انسان بالغ کشنده است. گیاه «نرسیده» و جوان سمی‌تر از گیاه «رسیده» و بالغ است. تاثیر سم مستقیماً بروی سیستم اعصاب بوده و پس از عوارضی چون حالت تهوع و لکنت زبان از طریق از کار افتادن سیستم تنفسی عامل مرگ می‌شود.

شوکران در قدیم برای کشتن محکومین به اعدام مصرف می‌شده است. نوشیدن جام شوکران توسط سقراط قدیمی‌ترین مورد ثبت شده در این رابطه است. در یونان باستان، مجازات اعدام بوسیله خوراندن شوکران به طور معمول در مورد اشخاص ذی الحقوق، یعنی کسانی که واجد حقوق مدنی و اجتماعی بودند، به کار گرفته می شد، چراکه مقرر گردیده بود که اعدام این افراد در کمترین زمان ممکن و با کمترین میزان رنج و درد و عذاب صورت بپذیرد. به همین منظور، وقتی شوکران به فرد محکوم به مرگ خورانده می شد، بدن وی به تدریج کرخت و بی حس می گردید و این بی حسی از پا آغاز می شد و چون به قلب می رسید موجب هلاکت فرد می گشت.

به جز خوراندن شوکران، مجازات دیگری که در یونان باستان در مورد محکومان ذی الحقوق اعمال می شد، واژگون ساختن و افکندن آنان در پرتگاهی مخوف موسوم به چاه باراتر یا باراترون بود.

منابع[ویرایش]

(ر. ک. به سایت همین گیاه در زبانهای دیگر. بخصوص انگلیسی [۱] و آلمانی [۲])

بر پایهٔ داده‌های از: لغت‌نامهٔ دهخدا، سرواژهٔ شوکران.

برابرهای علمی بر پایهٔ: عطری، مرتضی، واژه‌نامه علوم زیستی، دوجلدی، همدان: اداره انتشارات دانشگاه بوعلی‌سینا، ۱۳۸۴.

اصول حکومت آتن، ارسطو، ترجمه و تحشیه: دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی، با مقدمه: دکتر غلامحسین صدیقی، شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ سوم، ۱۳۷۰، حواشی صفحه: ۱۹۱ [با تغییراتی در نثر و جمله بندی]

/////////

(بالإنجليزية: Conium) هو جنس نباتي عشبي من النباتات مغطاة البذور ذات الحولين عالية السمية من الفصيلة الخيمية (Apiaceae). يستخلص منه سم الشوكران وهو مركب شبه قلوي.

من أنواعه[عدل]

• الشوكران الأبقع (باللاتينية: C. maculatum) وهو نبات موطنه أوروبا و منطقة حوض البحر الأبيض المتوسط.
• الشوكران الإفريقي (باللاتينية: C. chaerophylloides) وموطنه جنوب أفريقيا.

 ////////

به عبری:

רוֹשׁ (שם מדעי: Conium) הוא סוג צמח רב-שנתי בעל פרחים רעיל ממשפחת הסוככיים, שבו שני מינים: רוש עקוד (Conium maculatum), המצוי באירופה ובאגן הים התיכון, ו-Conium chaerophylloides, המצוי בדרום אפריקה. עונת הפריחה שלו היא בחודשים אפריל עד יוני.

מקובל כי ברוש עקוד, המוכר באנגלית בשם "Mother Die", נעשה שימוש ביוון העתיקה בהוצאה להורג (למשל במקרה של סוקרטס) באמצעות שיקוי שהופק ממנו. הרעלה חזקה מדכאת את מערכת הנשימה וגורמת למוות.

הרוש נזכר בתנ"ך פעמים מספר, למשל בספר דברים: "שֹׁרֶשׁ פֹּרֶה רֹאשׁ וְלַעֲנָה" (דברים כ"ט, יז). משמעות המילה ראש בעברית היא ארס או

////////////

به آذری:

Badyan (lat. Conium) - kərəvüzkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

//////////////////

Conium (/koʊˈnaɪ.əm/ or /ˈkoʊniəm/) is a genus of flowering plants in the carrot family Apiaceae which consists of four species accepted by The Plant List.^[1][2] One species, C. maculatum, which is highly poisonous, is native to temperate regions of Europe, North Africa and Western Asia, while the other three are from southern Africa.^[1]

19th-century illustration ofConium maculatum
(from Köhler's Medicinal Plants)

References[edit]

1. ^ Jump up to:^a b The Plant List, search for Conium
2. Jump up^ "No good reasons appear to have been advanced for maintaining the southern African representatives of this genus as a separate species (C. chaerophylloides), and accordingly it is here reduced to synonymy.""Flora Zambesiaca volume:4 part:0 (1978) Umbelliferae by M. L. Gonçalves". eFloras. Kew.

Conium
Conium maculatum
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Asterids
Order:	Apiales
Family:	Apiaceae
Subfamily:	Apioideae
Genus:	Conium L.
Species
Conium chaerophylloides(Thunb.) Sond. Conium maculatum L. Conium fontanum Hilliard & B.L.Burtt Conium sphaerocarpum Hilliard & B.L.Burtt

/////

شوکران گیاهی از زیرتیرهٔ چتری‌ها (نام علمی Apioideae) از جنس شوکران‌ها (نام علمی Conium) می‌باشد. در قدیم به شوکران، دوراس تفتی، بیخ کوهی و تفت بیخ هم گفته می‌شد. به‌ویژه در جنوب ایران به آن دوراس تفتی گفته می‌شد که منسوب به شهر تفت یزد است.

شوکران گیاهی علفی و دوساله با ساقی صاف و بدون کرک است. گل‌های آن سفیدرنگ و برگ‌هایش دارای بریدگی‌های زیاد است. بیخ شوکران و عصاره برگ و ساقه آن سمی بوده و جنون‌آور است. (ر. ک. به خاصیت سمی در پایین). بوی آن ضعیف و مزه‌اش اندک است. از نظر ظاهری با رازیانه همانندی دارد.

از گونه‌های آن شوکران آبی و شوکران صغیر است.

خاصیت سمی[ویرایش]

تمامی اجزاء این گیاه سمی هستند. ماده سمی آن Coniin و از خانواده آلکالوئیدها است. پزشکان ایرانی و یونانی از این ماده در قدیم استفاده‌های داروئی بسیار می‌بردند. نیم تا یک گرم این سم برای یک انسان بالغ کشنده است. گیاه «نرسیده» و جوان سمی‌تر از گیاه «رسیده» و بالغ است. تاثیر سم مستقیماً بروی سیستم اعصاب بوده و پس از عوارضی چون حالت تهوع و لکنت زبان از طریق از کار افتادن سیستم تنفسی عامل مرگ می‌شود.

شوکران در قدیم برای کشتن محکومین به اعدام مصرف می‌شده است. نوشیدن جام شوکران توسط سقراط قدیمی‌ترین مورد ثبت شده در این رابطه است. در یونان باستان، مجازات اعدام بوسیله خوراندن شوکران به طور معمول در مورد اشخاص ذی الحقوق، یعنی کسانی که واجد حقوق مدنی و اجتماعی بودند، به کار گرفته می شد، چراکه مقرر گردیده بود که اعدام این افراد در کمترین زمان ممکن و با کمترین میزان رنج و درد و عذاب صورت بپذیرد. به همین منظور، وقتی شوکران به فرد محکوم به مرگ خورانده می شد، بدن وی به تدریج کرخت و بی حس می گردید و این بی حسی از پا آغاز می شد و چون به قلب می رسید موجب هلاکت فرد می گشت.

به جز خوراندن شوکران، مجازات دیگری که در یونان باستان در مورد محکومان ذی الحقوق اعمال می شد، واژگون ساختن و افکندن آنان در پرتگاهی مخوف موسوم به چاه باراتر یا باراترون بود.

منابع[ویرایش]

(ر. ک. به سایت همین گیاه در زبانهای دیگر. بخصوص انگلیسی [۱] و آلمانی [۲])

• بر پایهٔ داده‌های از: لغت‌نامهٔ دهخدا، سرواژهٔ شوکران.
• برابرهای علمی بر پایهٔ: عطری، مرتضی، واژه‌نامه علوم زیستی، دوجلدی، همدان: اداره انتشارات دانشگاه بوعلی‌سینا، ۱۳۸۴.
• اصول حکومت آتن، ارسطو، ترجمه و تحشیه: دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی، با مقدمه: دکتر غلامحسین صدیقی، شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ سوم، ۱۳۷۰، حواشی صفحه: ۱۹۱ [با تغییراتی در نثر و جمله بندی]

الشوكران (بالإنجليزية: Conium) هو جنس نباتي عشبي من النباتات مغطاة البذور ذات الحولين عالية السمية من الفصيلة الخيمية (Apiaceae). يستخلص منه سم الشوكران وهو مركب شبه قلوي.

من أنواعه[عدل]

• الشوكران الأبقع (باللاتينية: C. maculatum) وهو نبات موطنه أوروبا و منطقة حوض البحر الأبيض المتوسط.
• الشوكران الإفريقي (باللاتينية: C. chaerophylloides) وموطنه جنوب أفريقيا.

 //////

به عبری:

רוֹשׁ (שם מדעי: Conium) הוא סוג צמח רב-שנתי בעל פרחים רעיל ממשפחת הסוככיים, שבו שני מינים: רוש עקוד (Conium maculatum), המצוי באירופה ובאגן הים התיכון, ו-Conium chaerophylloides, המצוי בדרום אפריקה. עונת הפריחה שלו היא בחודשים אפריל עד יוני.

מקובל כי ברוש עקוד, המוכר באנגלית בשם "Mother Die", נעשה שימוש ביוון העתיקה בהוצאה להורג (למשל במקרה של סוקרטס) באמצעות שיקוי שהופק ממנו. הרעלה חזקה מדכאת את מערכת הנשימה וגורמת למוות.

הרוש נזכר בתנ"ך פעמים מספר, למשל בספר דברים: "שֹׁרֶשׁ פֹּרֶה רֹאשׁ וְלַעֲנָה" (דברים כ"ט, יז). משמעות המילה ראש בעברית היא ארס אורעל.

//////////////

Conium (/koʊˈnaɪ.əm/ or /ˈkoʊniəm/) is a genus of flowering plants in the carrot family Apiaceae which consists of four species accepted by The Plant List.^[1][2] One species, C. maculatum, which is highly poisonous, is native to temperate regions of Europe, North Africa and Western Asia, while the other three are from southern Africa.^[1]

19th-century illustration ofConium maculatum
(from Köhler's Medicinal Plants)

References[edit]

1. ^ Jump up to:^a b The Plant List, search for Conium
2. Jump up^ "No good reasons appear to have been advanced for maintaining the southern African representatives of this genus as a separate species (C. chaerophylloides), and accordingly it is here reduced to synonymy.""Flora Zambesiaca volume:4 part:0 (1978) Umbelliferae by M. L. Gonçalves". eFloras. Kew.

Conium
Conium maculatum
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Asterids
Order:	Apiales
Family:	Apiaceae
Subfamily:	Apioideae
Genus:	Conium L.
Species
Conium chaerophylloides(Thunb.) Sond. Conium maculatum L. Conium fontanum Hilliard & B.L.Burtt Conium sphaerocarpum Hilliard & B.L.Burtt