- علیق . [
ع ُل ْ ل َ ] (ع اِ) گیاهی است
که به درخت پیچد. (از لسان العرب ). گیاهی است که به درخت پیچد و شبیه به گل سرخ
است و آن را عُلّیقی
̍ نیز گویند و یک دانه ٔ آن
عُلّیقة است .(از اقرب الموارد). درختی باشد که برگ آن را پزند ودر خضاب به کار
برند. (برهان قاطع) نباتی است خاردار و در برگ و شکل شبیه به گل سرخ و ثمرش در شکل
و طعم مثل توت سیاه و آن را در دیلم «تموش » و به ترکی «بکورنیکان » و به یونانی
«باطس » و به لاتینی «روس وسائر» و به فارسی «ورد» و به شیرازی «توت سه گل »
نامند. وآن دو نوع است جبلی و غیرجبلی . غیرجبلی آن را به لاتین «سارساهوره »
نامند. طبیعت آن مرکب القوی است و سردی و خشکی تا درجه ٔ دوم بر آن غالب است .
جمیع اجزای آن مجفف و مبرد است و نیز رادع و حابس نفث الدم و نزف الدم و سیلان رحم
است و مقوی احشاءالرأس نیز میباشد. ضماد برگ آن برای زخمهای سرد و برآمدگی حدقه ٔ
چشم مفید است . و عصاره ٔ مسحوق ساق و برگ تازه ٔ آن با اندکی صمغ برای امراض حاره
و بارده ٔ چشم بخصوص قرحه و دمعه و ناخنه و ورم و برآمدگی آن نافع است . خاییدن
برگ آن برای قروح لثه و استرخای آن و قلاع و بدبویی دهان و جراحات تازه ٔ آن
سودمند است ، خاییدن میوه ٔ رسیده ٔ آن نیز همین فایده را دارد. آشامیدن آب برگ و
ساق تازه ٔ آن با اندکی صمغ عربی برای تقویت معده و نفث الدم و حبس اسهال و فضلات
و بواسیر نافع است . و آشامیدن آب طبیخ برگ و میوه ٔ آن با گلاب در حین حیض مانع
حمل است . و آشامیدن آب گل آن نیز حابس اسهال است . ضماد برگ آن مقوی معده است و
بواسیری را که خون از آن جاری باشد درمان میکند و این ضماد محلل اورام و
منفجرکننده ٔ دبیلات است و مانع ازدیاد آکله و نمله و ساعیه است . طلای عصاره ٔ
میوه ٔ تازه ٔ آن برای تخفیف قروح رطبه ومنع سیلان چرک و رطوبات از آن مفید است و
گل آن نیز این خاصیت را دارد. ضماد برگ و شاخه های تازه و نازک آن برای سحج رانها
در هنگام سفر نافع است . طبیخ برگ و ثمر آن سیاه کننده ٔ موی است و خضابی است
نیکو. و گویند هر کس بعد از هر حمام دو قدم خود را با آن بشویدموی او سفید نگردد.
نوع جبلی آن کم خارتر است و خارهای آن باریکتر میباشد و خودش شبیه به نسرین است و
خواصش مانند نوع غیرجبلی آن است . گویند که موسی (ع ) آتش را از این درخت دیده است
و برخی گویند که از درخت عناب دیده است . (از مخزن الادویه ) (تحفه ٔ حکیم مؤمن
). و آن را نوعی لبلاب نیز دانند. رجوع به لبلاب شود.
////////////
علیق.
بپارسی در گویند و بیونانی باطس و بشیرازی وی را توت سه گل خوانند و نوعی از
آن را علیق الکلب خوانند و گفته شود و عوسج هم نوعی از علیق بود و نیکوترین عصاره وی
آن بود که در آفتاب خشک کنند و طبیعت آن سرد و خشک بود و ورق و اطراف آن چون بپزند
خضابی نیکو بود موی را و چون بیاشامند شکم ببندد و قطع رطوبت از رحم بکند و موافق گزندگی
حیوانی بود که وی را قرسطس خوانند و آن ماری است که شاخ دارد و ورق وی چون تر بود قلاع
و ریشها که در دهن بود زایل کند و چون خشک کرده بود خشکی وی زیادت گردد و همان قوت
که در شجره وی موجود است در گل وی موجود است بعینه و بیخ وی سنگ گرده بریزاند و چون
بورق آن ضماد کنند نمله و ریشهای تر که در سر بود زایل کند و ناخنه که در چشم بود و
بواسیر که در مقعد است و آنچه خون از وی آید نافع بود و چون ورق وی بکوبند نیک و بر
معده علیل نهند که ضعیف بود و ماده از وی روانه بود موافق بود و عصاره ثمر وی چون بغایت
رسیده بود درد دهن را مفید بود و چون ثمر وی بخورند ناپخته شکم ببندد و شریف گوید ورق
و اطراف وی چون بکوبند و ضماد کنند بر شکم سجح را مفید بود و سجح رانها را که در سفر
حادث شود هم مفید بود چون و از وی شیاف سازند نافع بود جهت همه علتها که در چشم پیدا
شود و صفت ساختن وی چنان بود که تازه وی بکوبند و بفشارند و صافی کنند و سحق کنند و
صمغ عربی به آب حل کرده و صاف کرده با آن ممزوج کنند اندکی و شافه سازند و بوقت حاجت
بکار دارند و ابن مؤلف گوید که گویند حضرت موسی آتش از این درخت دید و بعضی گویند که
از درخت عناب دید
______________________________
صاحب مخزن الادویه مینویسد: علیق بضم عین و
فتح لام مشدده و سکون یا و قاف بیونانی باطس و به لاتینی روسوسائر و بفارسی ورد و
بشیرازی توت سه گل و در دیلم تموش و بترکی بکورتیکان نامند و آن دو نوع است جبلی و
غیر جبلی و غیر جبلی آن را به لاتینی سارساهوره نامند و آن نباتیست خاردار در برگ و
گل شبیه به گل سرخ و ثمر آن در شکل و طعم مانند توت سیاه اندک مدور و سهپهلو
علیق الکلب. علیق القدس خوانند و بشیرازی درخت سهگل* خوانند و در اندرون وی مانند پشم بود و گل وی را ورد السباخ و نسرین السباخ
خوانند و بیونانی طیش باطش گویند و ثمر وی چون رسیده بود سرخ گردد و جالینوس گوید ثمر
وی بغایت قابض بود و ورق وی اندک قبضی داشته باشد و اولی آن بود که از ثمر وی حذر کنند
زیرا که آنچه اندرون وی است مانند پشم مضر بود و به مری بچسبد و چون ثمر وی پاک کرده
با شراب بپزند و بیاشامند شکم ببندد و البته باید که آن پشم بیرون کنند و بول نیز ببندد
و بدل آن شوکة المصریه بود
صاحب مخزن الادویه مینویسد: آن را علیق القدس
و بشیرازی درخت سهگل و بفرنگی پلیور و گل آن را بفارسی سهگل خوانند و بعربی ورد السباخ
و نسرین السباخ و بیونانی طیش باطش و آن نباتیست بسیار بزرگتر از علیق و شبیه به شجر
برگ آن عریضتر از برگ آس و خارها و شاخ آن صلبتر و گل آن سفید و ثمر آن مانند زیتون
سبز و طولانی و چون بپخته گردد سرخ شود.
اختیارات بدیعی، ص:
306
///////////////
تمشک (با نام علمی:
Rubus fruticus) درختچهای از تیره گلسرخیان است که
به حالت وحشی در نقاطی مانند گیلان ،گلستان ،مازندران و آذربایجان فراوان است. در گیلان
،گلستان ،مازندران به این گیاه تمش، ولش، بولوش و بوروش،لبلبو و در آذربایجان بؤیورتکن
میگویند. تمشک گیاهی است با ساقههای تیغدار که در کنار جادهها و مزارع و جنگلها
به صورت انبوه میروید برگهایش متناوب و گوشوارکدار و شامل ۳ تا ۵ برگچه است.[۱]
* سه گل . [ س ِ گ ُ ]
(اِ مرکب ) نام درختی است که میوه ٔ آن چون پخته شود سرخ گردد و بغایت قابض باشد و
آنرا به فارسی توت سه گل و به عربی توت العلیق خوانند چه درخت آنرا عربان علیق گویند
و توت وحشی همان است . (برهان ) (الفاظ الادویه ). تمشک* . (گیاه شناسی ثابتی ).
* تمشک
اشاره
به فارسی بهطور کلی
«تمشک» و گونههای آن که در مناطق مختلف ایران میرویند با نامهای محلی خاص نامیده
میشوند از جمله در رودسر و رامسر «تمشک و تموش»، در نور «لم»، در رامیان «تموشی»،
در گیلان «ولش- لوش»، در آستارا «هندل»، در کردستان «تورک»، در سردشت «دردوک»، و در
الوند و اشترانکوه «تودر». در کتب طب سنتی با نامهای «گیهه کوهی»، «علیّق»، «توت شوکی*»
و «علیق الجبل» آمده است. به فرانسویRonce و به انگلیسیBlack -berry وBramble گفته میشود. گیاهی
است از خانوادهRosaceae جنسRubus دارای گونههای متعددی
است که در مناطق مختلف جهان میرویند.
مشخصات
نام علمی چند گونه
از آنکه از نظر خواص دارویی بررسی شده و مورد توجه است عبارت است از:
1.Rubus
saxatilis L .؛ گیاهی است
چندساله با شاخههای کوتاه، ساده، کمی پوشیده از تار و تیغهای تیز. برگها سبز پوشیده
از کرک. گلها به تعداد 6- 3 عدد که در انتهای شاخه گلدار با رنگ صورتی ظاهر میشوند.
این گیاه در ایران در لاهیجان میروید و در هندوستان در ناحیه تبت از کشمیر تا کومائون
بهطور خودرو انتشار دارد.
معارف گیاهی، ج2،
ص: 90
2.Rubus
caesius L .: به تمشک کبود معروف
است، به فرانسویRonce bleue گویند و تقریبا در تمام مناطق شمال ایران و شمال
غرب و غرب ایران و در منطقه اطراف تهران و در الوند و اشترانکوه میروید. نام محلی
آن در الوند و اشترانکوه «تودر» میباشد.
گیاهی است پایا دارای
ساقههای استوانهای با شاخههای متعدد پوشیده از سوزنکهای نازک خزنده و خاردار. برگها
سبز تقریبا بدون دمبرگ مشتمل بر 5 برگچه تخممرغی، بعضی از آنها دارای غده و برخی بدون
غده است. روی برگها دارای موهای ریز و پشت برگها کرکهای نمدی سفید. گلها سفید و میوه
آن شبیه شاهتوت به رنگ آبی سیر است.
3.Rubus
fruticosus : از گونههای معروف
است، به فرانسویRonce
frutescente وRonce commune و به انگلیسیCommon black berry یاCommon bramble گفته میشود.
گیاهی است چندساله و به کمک تیغهای قوی و زیادی که روی ساقه و شاخهها دارد به گیاهان
مجاور خود بند شده و از آنها بالا میرود. گلها سفید، ساقهها پنجوجهی، برگها سبز
دارای 5 برگچه بیضی دندانهدار و ناصاف. میوه آن سیاه براق. این گیاه در پرچینهای کنار
مزارع مناطق جنگلی بوفور میروید. در اروپا و هندوستان فراوان است، در ایران تا به
حال دیده نشده است، ولی از نظر خواص دارویی شبیه گونهSaxatilis است که در ایران میروید.
ترکیبات شیمیایی
از نظر ترکیبات شیمیایی
در تمشک گونهR .fruticosus که مورد تجزیه قرار گرفته در برگهای آن وجود
لاکتیک اسید[168]، سوکسینیک اسید، مالیک اسید، اکسالیک اسید، تانن و مواد آلبومینئیدی
تأیید شده است. در میوههای تمشک سیانیدین- مونوگلوکوزید[169] یافت میشود]G .I .M .P[ .
در گزارش فنی و علمی
دیگری آمده است که در هریک صد گرم از قسمت خوردنی میوه انواع مختلف تمشک بهطور متوسط
مواد زیر وجود دارد:
آب 5/ 84 گرم، پروتئین
2/ 1 گرم، چربی 9/ 0 گرم، هیدراتهای کربن 9 گرم، خاکستر 5/ 0 گرم، کلسیم 32 میلیگرم،
فسفر 19 میلیگرم، آهن 9/ 0 میلیگرم،
معارف گیاهی، ج2،
ص: 91
شاخه تمشک با گل
1. میوه تمشک
سدیم 1 میلیگرم،
پتاسیم 170 میلیگرم، ویتامینA 200 واحد بینالمللی، تیامین
03/ 0 میلیگرم، رایبوفلاوین 04/ 0 میلیگرم، نیاسین 4/ 0 میلیگرم و ویتامینC 21 میلیگرم.
خواص- کاربرد
در هندوستان جوشانده
ریشه گونهR .fruticosus برای لینت و رفع اسهال خونی خورده میشود و در
موارد حملههای تشنجی سخت سرفه و برای تسکین سیاهسرفه بسیار نافع است.
از دمکرده برگهای
گیاه برای قطع اسهال و بند آوردن برخی از خونریزیها مصرف میکنند.
گیاه بهطور کلی قلبی
است و برای تقویت قلب مفید است و به علاوه ملین میباشد.
از گونهR .saxatilis به عنوان جانشینR .fruticosus از نظر خواص دارویی مصرف میشود.
در چین بهطور کلی
از تمشکها به عنوان مقوی و برای تقویت نیروی جنسی و تونیک میخورند [هوپر].
معارف گیاهی، ج2،
ص: 92
طبق نظر حکمای طب
سنتی تمشک از نظر طبیعت مرکب القوا یعنی متعادل است ولی بهطور غالب تمایل به طرف سردی
و خشکی دارد. در مورد خواص آن معتقدند که تمام اعضای گیاه خنککننده و خشککننده است.
خونریزی را بند میآورد.
خونروی از سینه را
قطع میکند. خونروی از رحم را بند میآورد. مقوی احشا و اعضای داخل شکم است. ضماد برگ
آن برای التیام زخمهای سر و ورمهای حدقه چشم نافع است.
عصاره برگ و ساقه
تازه سبز آن با کمی صمغ عربی برای بیماریهای گرم سر و چشم خصوصا برای زخم و اشک آمدن
و ورمهای چشم نافع است. جویدن برگ یا میوه آن برای زخمهای لثه و سستی لثهها و بدبویی
دهان و جراحات تازه دهان مفید است. خوردن آب برگ و ساقه تازه و سبز آن با کمی صمغ عربی
برای تقویت معده و جلوگیری از اسهال و خونروی از سینه مفید است.
ضماد برگ آن و یا
ضماد عصاره برگ آن که در سایه غلیظ شده باشد برای جلوگیری از خونریزی بواسیر نافع است.
میوه آن از سایر اعضا قابضتر است و خوردن آن برای تقویت رودهها و خوردن پوست ریشه
آن برای خرد کردن سنگ کلیه نافع است. ضماد برگ آن برای تحلیل ورمها و جلوگیری از توسعه
ورم و مالیدن عصاره میوه تمشک تازه یا عصاره گل آن برای خشک کردن زخمها و جراحتهای
تر و جلوگیری از جریان چرک نافع است.
دمکرده برگ و میوه
آن برای سیاه کردن مو به عنوان جانشین رنگ جالب است.
تمشک مضر کلیه است
و از این نظر باید با شکر خورده شود. مقدار خوراک از عصاره گل آن 14- 12 گرم است.
گونههای پرورشی و
یا به اصطلاح نوع بستانی تمشک به فارسی «گیهه» و «تمشک پرورشی» گفته میشود و معمولا
در باغها کاشته میشود. این گونهها نیز از خانوادهRosaceae هستند. بهطور کلی آنها را به فرانسویRonce framboisier وFramboisier و میوه آن راFramboise و به انگلیسیRaspberry نامند. میوه آنها شیرین و معطر است و انواع قرمز و سیاه
و ارغوانی دارد و نامهای علمی چند گونه معروف از آنها به شرح زیر است:
1. تمشک پرورشی قرمز که به انگلیسیRed respberry گفته میشود. نام علمی آنRubus idaeus است و در کوهستانات اروپا بهطور وحشی انتشار دارد و
واریتهای از آن با نام علمیRubus
idaeus var strigosus در امریکا
میروید و میوه
معارف گیاهی، ج2،
ص: 93
آن در بازارهای امریکا
و اروپا عرضه میشود.
2. تمشک سیاه که به انگلیسیBlack respberry گفته میشود. نام علمی آنRubus occidentalis میباشد و در امریکای شمالی انتشار دارد.
3. تمشک ارغوانی که به انگلیسیPurple respberry گویند. آمیختهای از دو گونه فوق است. اصولا تمشکها به
آسانی باهم آمیخته میشوند به این دلیل صدها گونه و رنگ متفاوت دارند.
تمشکها دو نوع عمده
دارند یکی انواعی که یک محصول میدهند و آنها را به فرانسویNon remontantes نامند و دیگر انواعی که دو محصول میدهند و بهRemontantes معروف هستند. یک محصول در بهار و یک محصول در پاییز.
از نظر ترکیبات شیمیایی در هریک صد گرم میوه تمشک معطر خام مواد زیر موجود است:
الف) تمشک سیاه
آب 80 گرم، پروتئین
5/ 1 گرم، چربی 4/ 1 گرم، هیدراتهای کربن 15 گرم، کلسیم 30 میلیگرم، فسفر 22 میلیگرم،
آهن 9/ 0 میلیگرم، سدیم 1 میلیگرم، پتاسیم 199 میلیگرم، ویتامینA جزئی، تیامین 03/ 0 میلیگرم، رایبوفلاوین 09/ 0 میلیگرم، نیاسین 9/ 0 میلیگرم
و ویتامینC 18 میلیگرم.
ب) تمشک قرمز
آب 84 گرم، پروتئین
2/ 1 گرم، چربی 5/ 0 گرم، هیدراتهای کربن 13 گرم، کلسیم 22 میلیگرم، فسفر 22 میلیگرم،
آهن 9/ 0 میلیگرم، سدیم 1 میلیگرم، پتاسیم 168 میلیگرم، ویتامینA 130 واحد بینالمللی، تیامین 03/ 0 میلیگرم، رایبوفلاوین
09/ 0 میلیگرم، نیاسین 9/ 0 میلیگرم و ویتامینC 25 میلیگرم.
خواص و کاربرد
از نظر خواص بسیار
مشابه سایر گونههای تمشکها هستند. این تمشکها معمولا به صورت میوه تازه و به صورت
مربا و کنسرو و شربت مصرف میشود.
معارف گیاهی، ج2،
ص: 94
* شوکی* . (اِ) درخت آویز.
ضوع . مرغ شب . (زمخشری ، از یادداشت مؤلف ).
* شوک . [ ش َ ] (ع اِ) خار. ج ، اشواک . شوکة، یکی . (منتهی
الارب ). خار. (دهار) (غیاث ). هر چیز سرتیز. لم . لام . تلو.تلی . بور. تیغ.
(یادداشت مؤلف ). گیاهی که مانند سوزن بروید. ج ، اشواک . (از اقرب الموارد). دهخدا
////////////
به پشتو تورتوت
/////////////
به اردو سیاه
توت:
سیاۃ توت
سیاہ توت؛ ایک قسم کی خاردار جھاڑی جو بنجر علاقوں میں ہوتی ہے اور اس میں کالے بیر لگتے ہیں؛ کٹیلا بیر۔[1]
///////////
به کردی تورسک:
Tûreşk (bi latînî: Rubus
sectio Rubus e ji koma Rubus caesus, jê re jî
dibêjin tûdirik, trîreşk, dirîreşk,dirişkdirînermk, temeşk, dendûreşk û cinisrî),
navê fêkiyeke hejikên deviyan e. Fêkiyên wê sor an reş bûn,
bi xavî tên xwarin yan wekî marmelad (rîçal) tê bikaranîn. Ji aliyê mîneralên
bikêr ve gelek dewlemend e.
Li her deverê Kurdistanê
bi navekê tê binavkirin, lewra gelek cureyên wê hene. Li Ewropa,
bakurê Afrîka, Asya û
bakurê Amerîkayê
gelek e. Hejikên wê bi qasî 0,5 - 3 m dirêj dibin. Xwe li daran û dîwaran jî
dipêçin. Kêm an zêde diriyên wan dibin. Kîjan fêkiyên wê berê heşîn bûne, ew
berê reş dibin, heya payîzê jê tê sûdwergirtin.
Li Kurdistanê ji xeynî rîçalê, şirûba wê jî tê
çêkirin, ji ber ku ji liyê vîtamînan ve dewlemend e, didin
nexweşan jî. Di şîrînahiyan de tê bikaranîn.
////////////
به ترکی:
Böğürtlen, gülgiller (Rosaceae)
familyasının Rubus cinsini oluşturan familyasından insan
sağlığında önemli rolleri olan organik asitler, mineraller ve vitaminler bakımından
çok zengin bir bitki türlerini ortak adı.
Böğürtlenlerde çiçeklenme genellikle Mayıs ayında
başlayıp Ağustos ayına kadar devam etmektedir. Bu nedenle bitki
üzerinde değişik olgunlaşma devrelerinde olan meyve salkımları
birbirini izler.
·
Kök sürgünleri ile
·
Uç daldırma ile
·
Kök çelikleri ile
·
Doku kültürü ile
//////////////
The blackberry is an edible fruit produced
by many species in the Rubus genus in the Rosaceae family,
hybrids among these species within the Rubus subgenus, and
hybrids between the Rubus and Idaeobatus subgenera.
The taxonomy of the blackberries has historically been confused because
of hybridization and apomixis, so
that species have often been grouped together and called species
aggregates. For example, the entire subgenus Rubus has
been called the Rubus fruticosus aggregate, although the
species R. fruticosus is considered a synonym of R.
plicatus.[1]
Contents
[show]
Description[edit]
What distinguishes the blackberry from its raspberry relatives
is whether or not the torus (receptacle or stem) 'picks-with' (i.e.
stays with) the fruit. When picking a blackberry fruit, the torus does stay
with the fruit. With a raspberry, the torus remains on the plant, leaving a
hollow core in the raspberry fruit.
The term 'bramble', a word
meaning any impenetrable thicket, has traditionally been applied specifically
to the blackberry or its products,[2] though
in the United States it applies to all members of the Rubus genus.
In the western US, the term caneberry is used to refer to blackberries and
raspberries as a group rather than the term bramble.
The usually black fruit is not
a berry in the botanical sense
of the word. Botanically it is termed an aggregate
fruit, composed of small drupelets. It is a widespread and well-known group of over 375
species, many of which are closely related apomictic
microspecies native throughout Europe, northwestern
Africa, temperate western and central Asia and North and
South America.[3]
Botanical characteristics[edit]
Blackberries are perennial
plants which typically bear biennial stems
("canes") from the perennial root system.[4]
In its first year, a new stem, the primocane,
grows vigorously to its full length of 3–6 m (in some cases, up to 9 m),
arching or trailing along the ground and bearing large palmately
compound leaves with
five or seven leaflets; it does not produce any flowers. In its second year,
the cane becomes a floricane and the stem does not grow
longer, but the lateral buds break to produce flowering laterals (which have
smaller leaves with three or five leaflets).[4] First-
and second-year shoots usually have numerous short-curved, very sharp prickles that are often
erroneously called thorns. These prickles can tear through denim with ease and
make the plant very difficult to navigate around. Prickle-free cultivars have
been developed. Recently the University of Arkansas has developed primocane
fruiting blackberries that grow and flower on first-year growth much as the
primocane-fruiting (also called fall bearing or everbearing) red raspberries do.
Unmanaged mature plants form a tangle of dense arching
stems, the branches rooting from the node tip on many species when they reach
the ground. Vigorous and growing rapidly in woods, scrub, hillsides, and
hedgerows, blackberry shrubs tolerate poor soils, readily
colonizing wasteland, ditches, and vacant lots.[3][5]
The flowers are produced in late spring and early summer on
short racemes on
the tips of the flowering laterals.[4]Each
flower is about 2–3 cm in diameter with five white or pale pink petals.[4]
The drupelets only develop around ovules that are
fertilized by the male gamete from a pollen grain. The most likely cause of
undeveloped ovules is inadequate pollinator visits.[6] Even
a small change in conditions, such as a rainy day or a day too hot for bees to
work after early morning, can reduce the number of bee visits to the flower,
thus reducing the quality of the fruit. Incomplete drupelet development can
also be a symptom of exhausted reserves in the plant's roots or infection with
a virus such
as Raspberry bushy dwarf virus.
Ecology[edit]
A bee, Bombus
hypnorum, pollinating blackberries
Blackberry leaves are food for certain caterpillars;
some grazing mammals, especially deer, are also very fond of the leaves.
Caterpillars of the concealer moth Alabonia geoffrella have been found
feeding inside dead blackberry shoots. When mature, the berries are eaten and
their seeds dispersed by several mammals, such as the red fox and the Eurasian
badger, as well as by small birds.[7]
A basket of wild blackberries
Blackberries grow wild throughout most of Europe. They
are an important element in the ecology of many countries, and harvesting the
berries is a popular pastime. However, the plants are also considered a weed, sending down
roots from branches that touch the ground, and sending up suckers from
the roots. In some parts of the world without native blackberries, such as
in Australia, Chile, New
Zealand, and the Pacific Northwest of North America, some blackberry
species, particularly Rubus
armeniacus (Himalayan Blackberry) and Rubus
laciniatus (Evergreen Blackberry), are naturalised and considered an invasive
species and a serious weed.[3]
Blackberry fruit are red before they are ripe, leading
to an old expression that "blackberries are red when they're green".
In various parts of the United States, wild
blackberries are sometimes called "Black-caps", a term more commonly
used for black raspberries, Rubus occidentalis.
As there is forensic evidence from the Iron Age Haraldskær Woman that she consumed
blackberries some 2500 years ago, it is reasonable to conclude that
blackberries have been eaten by humans over thousands of years.
Uses[edit]
Nutrients[edit]
Blackberries, raw (R. laciniatus)
|
|
Close-up view of a blackberry
|
|
Nutritional value per 100 g (3.5 oz)
|
|
180 kJ (43 kcal)
|
|
9.61 g
|
|
4.88 g
|
|
5.3 g
|
|
0.49 g
|
|
1.39 g
|
|
214 IU
|
|
(2%)
0.020 mg
|
|
(2%)
0.026 mg
|
|
(4%)
0.646 mg
|
|
(2%)
0.030 mg
|
|
(6%)
25 μg
|
|
(25%)
21.0 mg
|
|
(8%)
1.17 mg
|
|
(19%)
19.8 μg
|
|
(3%)
29 mg
|
|
(5%)
0.62 mg
|
|
(6%)
20 mg
|
|
(3%)
22 mg
|
|
(3%)
162 mg
|
|
(0%)
1 mg
|
|
(6%)
0.53 mg
|
|
·
Units
|
|
Percentages are roughly approximated usingUS recommendations for adults.
Source: USDA Nutrient Database |
American cultivated blackberries (R. laciniatus and R.
ursinus) are notable for their significant contents ofdietary
fiber, vitamin C, and vitamin K (table).[8] A
100 gram serving of raw blackberries supplies 43 caloriesand 5
grams of dietary fiber or 25% of the recommended Daily
Value (DV) (table).[8] In
100 grams. vitamin C and vitamin K contents are 25% and 19% DV, respectively,
while other essential nutrients are low in content
(table).
Nutrient content of seeds[edit]
Blackberries contain numerous large seeds that are not
always preferred by consumers. The seeds contain oil rich in omega-3 (alpha-linolenic acid) and -6 fats (linoleic
acid) as well as protein, dietary fiber, carotenoids,ellagitannins and ellagic
acid.[10]
Food[edit]
The soft fruit is popular for use in desserts, jams,
seedless jelly, and sometimes wine. It is often mixed with apples for pies
and crumbles.
Blackberries are also used to produce candy.
|
Phytochemical research[edit]
Blackberries contain numerous phytochemicals including polyphenols, flavonoids, anthocyanins, salicylic
acid,ellagic acid, and fiber.[8][11] Anthocyanins in
blackberries are responsible for their rich dark color.
Phytochemical components of blackberries, salicylic
acid and ellagic acid have been associated in preliminary research with
toxicity to cancer cells,[12][13] including
breast cancer cells.[14]
Blackberries rank highly among fruits for in vitro antioxidant strength,
particularly because of their dense content of polyphenolic compounds, such as ellagic
acid, tannins,
ellagitannins, quercetin, gallic
acid,anthocyanins, and cyanidins.[15][16] One
report placed blackberry at the top of more than 1000 polyphenol-rich foods
consumed in the United States,[17] but
this concept of a health benefit from consuming darkly colored foods like
blackberries remains scientifically unverified and not accepted for health
claims on food labels.[18]
Cultivation[edit]
Commercial cultivation[edit]
Black Butte blackberry
Worldwide, Mexico is the leading producer of
blackberries, with nearly the entire crop being produced for export into the
off-season fresh markets in North America and Europe. The Mexican market is
almost entirely from the cultivar 'Tupy' (often spelled 'Tupi', but the EMBRAPA
program in Brazil from which it was released prefers the 'Tupy' spelling). In
the US, Oregon is the leading commercial blackberry producer, producing 42.6
million pounds on 6,180 acres (25.0 km2), in 1995[19] and
56.1 million pounds on 7,000 acres (28 km2) in 2009.[20]
Numerous cultivars have
been selected for commercial and amateur cultivation in Europe[3] and
the United States.[21] Since
the many species form hybrids easily,
there are numerous cultivars with more than one species in their ancestry.
'Marion' (marketed as "marionberry")
is an important cultivar that was selected from seedlings from a cross between
'Chehalem' and 'Olallie' (commonly called "Olallieberry")
berries.[22] 'Olallie'
in turn is a cross between loganberry andyoungberry.
'Marion', 'Chehalem' and 'Olallie' are just three of many trailing blackberry
cultivars developed by the United States Department of
Agriculture Agricultural Research Service (USDA-ARS)
blackberry breeding program at Oregon State University in Corvallis,
Oregon.
The most recent cultivars released from this program
are the prickle-free cultivars 'Black Diamond', 'Black Pearl', and 'Nightfall'
as well as the very early-ripening 'Obsidian' and 'Metolius'. 'Black Diamond'
is now the leading cultivar being planted in the Pacific Northwest. Some of the
other cultivars from this program are 'Newberry', 'Waldo', 'Siskiyou', 'Black
Butte', 'Kotata', 'Pacific', and 'Cascade'.[23]
Trailing blackberries are vigorous and crown forming,
require a trellis for support, and are less cold
hardy than the erect or semi-erect blackberries. In addition to the United
States's Pacific Northwest, these types do well in similar climates such as the
United Kingdom, New Zealand, Chile, and the Mediterranean countries.
Semi-erect, prickle-free blackberries were first
developed at the John Innes Centre in Norwich, UK, and
subsequently by the USDA-ARS in Beltsville, Maryland. These are crown forming
and very vigorous and need a trellis for support. Cultivars include 'Black
Satin' 'Chester Thornless', 'Dirksen Thornless', 'Hull Thornless', 'Loch
Maree', 'Loch Ness', 'Loch Tay', 'Merton Thornless', 'Smoothstem', and 'Triple
Crown'.[24] Recently,
the cultivar 'Cacanska Bestrna' (also called 'Cacak Thornless') has been
developed in Serbia and has been planted on many thousands of hectares there.
The University of Arkansas has developed
cultivars of erect blackberries. These types are less vigorous than the
semi-erect types and produce new canes from root initials (therefore they
spread underground like raspberries). There are prickly and prickle-free
cultivars from this program, including 'Navaho', 'Ouachita', 'Cherokee',
'Apache', 'Arapaho', and 'Kiowa'.[25][26] They
are also responsible for developing the primocane fruiting blackberries such as
'Prime-Jan' and 'Prime-Jim'.[25]
In raspberries, these types are called primocane
fruiting, fall fruiting, or everbearing. 'Prime-Jim' and 'Prime-Jan' were
released in 2004 by the University of Arkansas and are the
first cultivars of primocane fruiting blackberry.[27] They
grow much like the other erect cultivars described above, however the canes
that emerge in the spring, will flower in mid-summer and fruit in late summer
or fall. The fall crop has its highest quality when it ripens in cool mild
climate such as in California or the Pacific Northwest.[citation needed]
'Illini Hardy' a semi-erect prickly cultivar
introduced by the University of Illinois is
cane hardy in zone 5, where traditionally blackberry production has been
problematic, since canes often failed to survive the winter.
Blackberry production in Mexico has expanded
enormously in the past decade. While once based on the cultivar 'Brazos', an
old erect blackberry cultivar developed in Texas in 1959, the Mexican industry
is now dominated by the Brazilian 'Tupy' released in the 1990s. 'Tupy' has the
erect blackberry 'Comanche', and a "wild Uruguayan blackberry" as
parents.[28] Since
there are no native blackberries in Uruguay, the suspicion is that the widely
grown 'Boysenberry'
is the male parent. In order to produce these blackberries in regions of Mexico
where there is no winter chilling to stimulate flower bud development, chemical
defoliation and application of growth regulators are used to bring the plants
into bloom.
Diseases and pests[edit]
Raindrop on blackberry pale pink flower
As a result of blackberries belonging to the same
genus as raspberries,[29] they
share the same diseases includinganthracnose which can cause the berry to have uneven
ripening and sap flow may also be slowed.[30][31] They
also share the same remedies including the Bordeaux mixture,[32] a
combination of lime, water and Copper(II) sulfate.[33]The
rows between blackberry plants must be free of weeds, blackberry suckers and
grasses which may lead to pests or diseases.[34] Fruit
growers are selective when planting blackberry bushes as wild blackberries may
be infected[34] and
gardeners are recommended to purchase only certified disease-free plants.[35]
The spotted-wing drosophila, Drosophila suzukii is a serious pest of
blackberries.[36] Unlike
its vinegar fly relatives which are primarily attracted to rotting or fermented
fruit, D. suzukii attacks fresh, ripe fruit by laying eggs
under the soft skin. The larvae hatch and grow in the fruit, destroying the
fruit's commercial value.[36]
Another pest is Amphorophora rubi, known
as the Blackberry Aphid, which not only eats blackberries but raspberries as
well.[37][38][39]
Byturus tomentosus (Raspberry
beetle), Lampronia corticella (Raspberry Moth)
and Anthonomus rubi (Strawberry blossom
weevil) are also known to infest blackberries.[40]
Folklore[edit]
Folklore in the United Kingdom is told that
blackberries should not be picked after Old Michaelmas Day
(11 October) as the devil (or a Púca) has made
them unfit to eat by stepping, spitting or fouling on them.[41] There
is some value behind this legend as wetter and cooler weather often allows the
fruit to become infected by various molds such
as Botryotinia which give the fruit an unpleasant
look and may be toxic.[42] According
to some traditions, blackberry's deep purple color represents Christ's blood
and the crown of thorns was made of brambles,[43][44] although
other thorny plants, such as Crataegus (hawthorn
species) and Euphorbia milii (crown of thorns plant),
have been proposed as the material for the crown.[45][46]
See also[edit]
References[edit]
1.
Jump up^ Jarvis,
C.E. (1992). "Seventy-Two Proposals for the Conservation of Types of
Selected Linnaean Generic Names, the Report of Subcommittee 3C on the
Lectotypification of Linnaean Generic Names". Taxon 41 (3):
552–583.doi:10.2307/1222833. JSTOR 1222833.
2.
Jump up^ Shorter
Oxford English dictionary, 6th ed. United Kingdom: Oxford University Press.
2007. p. 3804. ISBN 0199206872.
3.
^ Jump up to:a b c d Huxley,
A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. MacmillanISBN
0-333-47494-5.
4.
^ Jump up to:a b c d Gerard
Krewer, Marco Fonseca, Phil Brannen, Dan Horton, 2004. Home Garden:Raspberries,
Blackberries Cooperative Extension Service/The University of Georgia
College of Agricultural and Environmental Sciences
5.
Jump up^ Blamey,
M. & Grey-Wilson, C. (1989). Flora of Britain and Northern Europe.ISBN
0-340-40170-2.
7.
Jump up^ Fedriani,
JM, Delibes, M. 2009. Functional diversity in fruit-frugivore interactions: a
field experiment with Mediterranean mammals. Ecography 32: 983 - 992.
9.
Jump up^ Jakobsdottir,
G.; Blanco, N.; Xu, J.; Ahrné, S.; Molin, G. R.; Sterner, O.; Nyman, M.
(2013). "Formation
of Short-Chain Fatty Acids, Excretion of Anthocyanins, and Microbial Diversity
in Rats Fed Blackcurrants, Blackberries, and Raspberries". Journal
of Nutrition and Metabolism 2013: 1–12.doi:10.1155/2013/202534. PMC 3707259. PMID 23864942.
10.
Jump up^ Bushman
BS, Phillips B, Isbell T, Ou B, Crane JM, Knapp SJ (December 2004).
"Chemical composition of caneberry (Rubus spp.) seeds and oils and their
antioxidant potential". Journal of Agricultural and Food
Chemistry 52 (26): 7982–7. doi:10.1021/jf049149a. PMID 15612785.
11.
Jump up^ Sellappan,
S.; Akoh, C. C.; Krewer, G. (2002). "Phenolic compounds and antioxidant
capacity of Georgia-grown blueberries and blackberries". Journal of
Agricultural and Food Chemistry 50 (8): 2432–2438. doi:10.1021/jf011097r.PMID 11929309.
12.
Jump up^ Ahn
D, Putt D, Kresty L, Stoner GD, Fromm D, Hollenberg PF. (1996). "The
effects of dietary ellagic acid on rat hepatic and esophageal mucosal
cytochromes P450 and phase II enzymes". Carcinogenesis 17 (4):
821–828.doi:10.1093/carcin/17.4.821. PMID 8625497.
13.
Jump up^ Lesca
P (1983). "Protective effects of ellagic acid and other plant phenols on
benzo[a]pyrene-induced neoplasia in mice". Carcinogenesis 4 (12):
1651–3.doi:10.1093/carcin/4.12.1651. PMID 6317220.
14.
Jump up^ Papoutsi
Z. Kassi E. Tsiapara A. Fokialakis N. Chrousos GP. Moutsatsou P (2005).
"Evaluation of estrogenic/antiestrogenic activity of ellagic acid via the
estrogen receptor subtypes ERalpha and ERbeta". Journal of
Agricultural and Food Chemistry 53 (20): 7715–20. doi:10.1021/jf0510539.PMID 16190622.
15.
Jump up^ Wada
L, Ou B (June 2002). "Antioxidant activity and phenolic content of Oregon
caneberries". Journal of Agricultural and Food Chemistry 50 (12):
3495–500. doi:10.1021/jf011405l. PMID 12033817.
16.
Jump up^ Hager
TJ, Howard LR, Liyanage R, Lay JO, Prior RL (February 2008). "Ellagitannin
composition of blackberry as determined by HPLC-ESI-MS and MALDI-TOF-MS". Journal
of Agricultural and Food Chemistry 56 (3): 661–9.doi:10.1021/jf071990b. PMID 18211030.
17.
Jump up^ Halvorsen
BL, Carlsen MH, Phillips KM; et al. (July 2006). "Content
of redox-active compounds (ie, antioxidants) in foods consumed in the United
States".The American Journal of Clinical Nutrition 84 (1):
95–135. PMID 16825686.
18.
Jump up^ Gross
PM (March 1, 2009), New
Roles for Polyphenols. A 3-Part report on Current Regulations & the State
of Science, Nutraceuticals World
19.
Jump up^ "Blackberry
Production in Oregon". Northwest Berry & Grape Information
Network. Retrieved 2015-05-16.
20.
Jump up^ "Oregon
Berry Production" (PDF). United States Department of Agriculture,
National Agricultural Statistics Service, Oregon Field Office.
Retrieved 2011-06-27.
23.
Jump up^ Thornless
processing blackberry cultivars, Horticultural Crop Research, Agricultural
Research Service, US Department of Agriculture
24.
Jump up^ Folta,
Kevin M.; Kole, Chittaranjan (2011). "Genetics,
Genomics and Breeding of Berries". CRC Press. pp. 69–71. ISBN 978-1578087075.
25.
^ Jump up to:a b Folta,
Kevin M.; Kole, Chittaranjan (2011). "Genetics,
Genomics and Breeding of Berries". CRC Press. p. 71. ISBN 978-1578087075.
26.
Jump up^ Fernandez,
Gina; Ballington, James. "Growing
blackberries in North Carolina". North Carolina Cooperative Extension
Service, North Carolina University Press. p. 2. Retrieved 9
October 2015.
27.
Jump up^ Vincent,
Christopher I. (2008). Yield
Dynamics of Primocane-fruiting Blackberries Under Hightunnels and Ambient
Conditions, Including Plant Growth Unit Estimations and Arthropod Pest
Considerations. ProQuest. p. 2.ISBN 0549964754. Retrieved November
12, 2012.
28.
Jump up^ Antunes,
L.E.C. & Rassieira, M.C.B. (2004). Aspectos Técnicos da Cultura da
Amora-Preta. ISSN 1516-8840.
29.
Jump up^ Bradley,
Fern Marshall; Ellis, Barbara W.; Martin, Deborah L. (2010). The
Organic Gardener's Handbook of Natural Pest and Disease Control: A Complete
Guide to Maintaining a Healthy Garden and Yard the Earth-Friendly Way. Rodale,
Inc. p. 51. ISBN 1605296775. Retrieved November
12, 2012.
30.
Jump up^ "Growing
Raspberries & Blackberries" (PDF). cals.uidaho.edu.
p. 29. Retrieved 2012-11-13.
31.
Jump up^ Controlling
diseases of raspberries and blackberries. United States. Science and
Education Administration. 1980. p. 5. Retrieved November 12,2012.
32.
Jump up^ Waite,
Merton Benway (1906). Fungicides
and their use in preventing diseases of fruits. U.S. Dept. of Agriculture.
p. 243. Retrieved November 12,2012.
34.
^ Jump
up to:a b Ensminger,
Audrey H. (1994). Foods
and Nutrition Encyclopedia: A-H. p. 215. ISBN 9780849389818.
Retrieved November 12, 2012.
35.
Jump up^ Shrock,
Denny (2004). Home
Gardener's Problem Solver: Symptoms and Solutions for More Than 1,500 Garden
Pests and Plant Ailments. Meredith Books. p. 352. ISBN 0897215044. Retrieved November
12, 2012.
36.
^ Jump
up to:a b Doug
Walsh. "Spotted
Wing Drosophila Could Pose Threat For Washington Fruit Growers" (PDF).
sanjuan.wsu.edu. Retrieved 2012-11-12.
37.
Jump up^ Hill,
Dennis S. (1987). Agricultural
Insect Pests of Temperate Regions and Their Control. Cambridge University Press.
p. 228. ISBN 0521240131. Retrieved November
12, 2012.
38.
Jump up^ The
Review of Applied Entomology: Agricultural, Volume 18. CAB
International. 1931. p. 539. Retrieved November 12, 2012.
39.
Jump up^ R.
L. Blackman, V. F. Eastop and M. Hills (1977). Morphological
and cytological separation of Amphorophora Buckton (Homoptera: Aphididae)
feeding on European raspberry and blackberry ( Rubus spp.). Bulletin of
Entomological Research, 67, pp 285-296 doi:10.1017/S000748530001110X
40.
Jump up^ Squire,
David (2007). The
Garden Pest & Diseases Specialist: The Essential Guide to Identifying and
Controllong Pests and Diseases of Ornamentals, Vegetables and Fruits. New Holland Publishers. p. 39. ISBN 1845374851. Retrieved November
12, 2012.
43.
Jump up^ Watts,
D.C. (2007). Dictionary of Plant Lore (Rev. ed.). Oxford: Academic.
p. 36. ISBN 978-0-12-374086-1.
44.
Jump up^ Alexander,
Courtney. "Berries
As Symbols and in Folklore" (PDF). Cornell Fruit.
Retrieved 11 August 2015.
45.
Jump up^ Hawthorn.
Encyclopaedia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, and General
Literature, Volume 11; R.S. Peale. 1891.
46.
Jump up^ Ombrello
T (2015). "Crown
of thorns". Union County College, Department of Biology, Cranford, NJ.
Retrieved 18 August 2015.
Further reading[edit]
·
Allen, D. E.; Hackney,
P. (2010). "Further fieldwork on the brambles (Rubus fruticosus L.
agg.) of North-east Ireland". Irish Naturalists' Journal 31:
18–22.
Blackberry
|
|
Ripe, ripening, and unripe blackberries,
of an unidentified blackberry species |
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Order:
|
|
Family:
|
|
Genus:
|
|
Subgenus:
|
Rubus (formerlyEubatus)
|
Species
|
|
//////////////
ایضأ:
//////////////
Rubus fruticosus L. is the
ambiguous name of a European blackberry species in
the genus Rubus in
the rose family. The name has been interpreted in several ways:
·
The species represented by
the type specimen of Rubus fruticosus L.,
which is also the type specimen of the genus Rubus.[1] This
specimen is considered to match the species R.
plicatus, in Rubus subgenus Rubus, section Rubus.[2][3]
·
Various species consistent
with Linnaeus' original description of the species,
which was based on a mixture of specimens now considered to matchRubus
ulmifolius and R. plicatus
·
a species
aggregate (group of similar species) Rubus fruticosus agg. that
includes most of a group called either Rubus subgenus Rubus[3] or Rubussection Rubus:[4]
·
in a narrow sense,
sometimes separated as the section Glandulosus, with about
289 microspecies.[3] In
this sense the species aggregate does not include the type of the genus Rubus,
which is a hybrid.
·
in a broad sense including
subgenus Rubus sections Glandulosus, Rubus (about
20 microspecies), and Corylifolii (about 24 microspecies).[3] SectionRubus are
probably hybrids involving members of section Glandulosus with
either R. idaeus or R. allegheniensis.[3] Section Corylifolii are
probably hybrids involving members of section Glandulosus with R.
caesius.[3]
·
even more broadly as
a nomen ambiguum including all the taxa in
the subgenus (or section) Rubus[5]
References[edit]
1.
Jump up^ Farr,
E. R. and G. Zijlstra, ed. (1996+), Index
Nominum Genericorum, Smithsonian Institution, retrieved 15
May 2015 Check date values in: |date= (help)
3.
^ Jump
up to:a b c d e f Stace,
C. (2010). New flora of the British Isles. Cambridge: Cambridge University
Press. ISBN 978-0521707725.
5.
Jump
up^ Jarvis, C.E. (1992). "Seventy-Two Proposals for the
Conservation of Types of Selected Linnaean Generic Names, the Report of
Subcommittee 3C on the Lectotypification of Linnaean Generic
Names". Taxon 41 (3): 552–583. doi:10.2307/1222833. JSTOR 1222833.
This article includes a list of related
items that share the same name (or similar names).
If an internal link incorrectly led you here, you may wish to change the link to point directly to the intended article. |
/////////////
ایضا تمشک، توت
شوکی (درخت آویز/خاری/خاردار):
تمشک (به انگلیسی: Raspberry) نام عمومی برای میوه خوراکی چندین
گونه گیاه در خانواده Rubus از گلسرخیان گفته میشود که معمولاً در زیرسرده Idaeobatus جای میگیرند. این نام همچنین به خود گیاه نیز گفته میشود. تمشک ها
گیاهانی دیرپا با ساقهٔ چوبی هستند.
تمشک ها ارقامی تجاری هستند و در کشاورزی بعضی کشورها مانند روسیه، صربستان، ایالات متحده آمریکا، لهستان نقش دارند. از آنها برای تولید پوره، مربا، آبمیوه، و خشکبار نیز استفاده میشود. برگهای این گیاهان نیز به شکل دمنوش استفاده میشود. تا این اواخر بیشتر تمشک ها میوهای سرخ داشتند و دورگههایی از Rubus idaeus و Rubus strigosus بودند. اکنون تمشک های
ارغوانی و تمشک های طلایی یا سفید نیز در حال رایج شدن هستند. از آفتهای این
گیاهان کشاورزی میتوان به لارو پولکبالان(مانند بید و پروانه) و نیز کپک خاکستری اشاره کرد.
/////////////
به عربی علیق:
العليق (Rubus) ثمرة صالحة للأكل ينتجها عدد من الأنواع النباتية من جنس العليق من الفصيلة الوردية، الاسم يطلق أيضا على هذه النباتات نفسها. لفرق بين
التوت والعليق أن التوت شجرة كبيرة بدون اشواك أما العليق فهو شجيرة شائكة متسلقة
يصل ارتفاعها إلى مترين.
///////////////
به عبری:
פטל אדום (שם מדעי: Rubus
idaeus) הוא מין של פטל הנפוץ באירופה ובצפון אסיה. היה ידוע ביוון העתיקה כשיח נותן פרי, ושמו הלטיני נלקח מהר אידה בטורקיה, הסמוך למקום גידולו המקורי. קיימים שיחים בעלי פרי
בצבע צהוב בהיר[1].
///////////////
به کردی سورانی توترک/تووِرک:
تووتڕک یان تووڕگ، جۆرە دارچکەیەکی دڕکاوییە کە مێوەیەک بە ھەمان ناو
دەگرێت. مێوەکەی بۆ خواردن و خۆشاو و مرەبا بەکەڵک دێت. ھەر وەھا پەلەوەران و
ئاژەڵانیش لێی دەخۆن. تووتڕک بە شێوازی خۆرستە دەڕوێت و لە شاتوو یان تووفەرەنگی
دەچێ و بە رەنگی زەرد یان سووری مەیلەو رەش دەست دەکەوێ. گوڵەکانی رەنگیان سپی،
پەمەیی و بە کۆمەڵن و دووهەمین مانگی هاوین تاکوو دوو مانگ دواتر بەرەکەی پێ دەگا.
به اردو توت علیق
(شوکی: به معنای درخت آویز/خاری/خار دار):
اس کو رس بھری بھی کہا جاتا ہے۔ یورپی علاقوں کا مقبولِ عام پھل ہے۔ سُرخ رنگ کا ہوتا ہے اور کھانے میں بڑا رسیلا
ہوتا ہے۔ یہ دنیا کے مختلف علاقوں میں پائی جاتی ہے، خطوں کی
آب و ہوا کے بدولت اس کی بھی انواع اور رنگ مختلف ہوجاتے ہیں۔
////////////
به آذری عادی
مروک:
Adi moruq (lat. Rubus idaeus L.) – gülçiçəklilər fəsiləsinə mənsub olub, çoxillik
giləmeyvəli bitkidir. Qırmızı moruq yabanı formada Azərbaycanın dağlıq
yerlərində, meşə açıqlıqlarında, çayların kənarlarında, dərələrdə və bir qədər
rütubətli torpaqlarda bitir.
Moruq iyunda çiçəkləyir. Ağ rəngli ətirli çiçəkləri
1ay müddətində açılır. Külli miqdarda çiçəkləmə isə 2 həftə davam edir.
Meyvələri çiçək açdıqdan 35-40 gün sonra, yəni iyul-avqustda yetişir.
Meyvəsinin rəngi tünd qırmızı, açıq qırmızı, ağımtıl-sarı olur, yetişəndə tez
tökülür. Meyvəsi yumru, oval və yastı-yumru formada olur. Dadı şirin, meyxoş və
ətirlidir. Iri özək üzərində xırda meyvəciklər yerləşmişdir. Hər meyvəciyin
üzərində isə bir ədəd nazik sarı tük vardır. Moruğun tərkibində 3-11% şəkər
(qlükoza, fruktoza, pentoza), 1- 2% üzvi turşu (salisil, alma, limon, şərab) və
onların duzu, 0,5-2,8% pektinli maddə, 6% sellüloza, 2,7% pentozanlar, 0,1-0,3%
aşılayıcı, 0,8- 1,9% azotlu, 0,4-0,8% minerallı maddə vardır. 2-29 mq% C
vitamini, karotin və B qrupu vitaminləri vardır.
/////////////////
Rubus idaeus (raspberry,
also called red raspberry or occasionally as European
raspberry to distinguish it from other raspberries) is a red-fruited
species of Rubus native
to Europe and northern Asia and commonly cultivated in other temperate regions.[2][3]
A closely related plant in North America, sometimes
regarded as the variety Rubus idaeus var. strigosus,
is more commonly treated as a distinct species, Rubus
strigosus (American Red Raspberry), as is done here.[4] Red-fruited
cultivated raspberries, even in North America, are generally Rubus
idaeus or horticultural derivatives of hybrids of R. idaeus and R.
strigosus; these plants are all addressed in the present article.
Plants of Rubus idaeus are
generally perennials which bear biennial stems
("canes") from a perennial root system. In its first year, a new,
unbranched stem ("primocane") grows vigorously to its full height of
1.5-2.5 m (5.0-8.3 feet), bearing large pinnately compound leaves with five
or seven leaflets, but usually no flowers. In its second year (as a
"floricane"), a stem does not grow taller, but produces several side
shoots, which bear smaller leaves with three or five leaflets. The flowers are
produced in late spring on short racemes on
the tips of these side shoots, each flower about 1 cm (0.4 inches)
diameter with five white petals. The fruit is red, edible, and sweet but tart-flavoured,
produced in summer or early autumn; in botanical terminology,
it is not a berry at all, but an aggregate
fruit of numerous drupelets around a central core. In raspberries (various
species of Rubus subgenus Idaeobatus), the drupelets separate from the core when
picked, leaving a hollow fruit, whereas in blackberries and
most other species of Rubus, the drupelets stay attached to
the core.[5][6][7][8]
As a wild plant, R. idaeus typically
grows in forests, forming open stands under a tree canopy, and denser stands in
clearings. In the south of its range (southern Europe and central Asia), it
only occurs at high altitudes in mountains.[7]The
species name idaeus refers to its occurrence on Mount Ida near Troy in northwest Turkey,
where the ancient Greeks were most familiar with it.[8]
Contents
[show]
Cultivation and uses[edit]
A red raspberry plant in a nursery inCranford, New Jersey.
A bowl of fresh-picked wild red raspberries in
Riverdale, New Jersey.
R. idaeus is grown primarily for its
fruits, but occasionally for its leaves, roots, or other parts.
Fruits[edit]
Main article: Raspberry
The fruit of R. idaeus is an
important food crop, though most modern commercial raspberry cultivars derive
fromhybrids between R. idaeus and R.
strigosus.[8] The
fruits of wild plants have a sweet taste and are very aromatic.
Leaves and other parts[edit]
Main article: Red raspberry leaf
Red raspberries contains 31 μg/100 g of folate.[9] Red
raspberries have antioxidant effects that play a minor role in the killing of
stomach and colon cancer cells.[10][11]
Young roots of Rubus idaeus prevented
kidney stone formation in a mouse model of hyperoxaluria.[12] Tilirosidefrom
raspberry is a potent tyrosinase inhibitor and might be used as a
skin-whitening agent and pigmentation medicine.[13]
Raspberry fruit may protect the liver.[14]
Chemistry[edit]
Vitamin C and phenolics are present in red
raspberries. Most notably, the anthocyanins cyanidin-3-sophoroside,
cyanidin-3-(2(G)-glucosylrutinoside) and cyanidin-3-glucoside, the two
ellagitannins sanguiin H-6 and lambertianin
Care present together with trace levels of flavonols, ellagic
acid and hydroxycinnamate.[15]
Polyphenolic compounds from raspberry seeds
have antioxidant effects in vitro,[16][17] but
have no proven antioxidant effect in humans.[18] Raspberry
ketones are derived from various fruits and plants, not raspberries,
and are marketed as having weight loss benefits.[19] There
is no clinical evidence for this effect in humans.[20]
See also[edit]
References[edit]
7.
^ Jump up
to:a b Blamey,
M. & Grey-Wilson, C. (1989). Flora of Britain and Northern Europe. ISBN
0-340-40170-2.
8.
^ Jump up to:a b c Huxley,
A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. MacmillanISBN
0-333-47494-5.
9.
Jump up^ Martin,
H; Comeskey, D; Simpson, RM; Laing, WA; McGhie, TK (2010). "Quantification
of folate in fruits and vegetables: a fluorescence-based homogeneous
assay". Anal Biochem 402 (2): 137–145.doi:10.1016/j.ab.2010.03.032.
11.
Jump up^ McDougall,
GJ; Ross, HA; Ikeji, M; Stewart, D (2008). "Berry extracts exert different
antiproliferative effects against cervical and colon cancer cells grown in
vitro". J Agric Food Chem 56 (9):
3016–3023. doi:10.1021/jf073469n.
12.
Jump up^ Ghalayini,
IF; Al-Ghazo, MA; Harfeil, MN (2011). "Prophylaxis and therapeutic effects
of raspberry (Rubus idaeus) on renal stone formation in Balb/c
mice". Int Braz J Urol 37 (2): 259–267.
13.
Jump up^ Lu,
YH; Chen, J; Wei, DZ; Wang, ZT; Tao, XY (2009). "Tyrosinase inhibitory
effect and inhibitory mechanism of tiliroside from raspberry". J
Enzyme Inhib Med Chem. 24 (5): 1154–1160. doi:10.1080/14756360802694252.
14.
Jump up^ Gião,
MS; Pestana, D; Faria, A; Guimarães, JT; Pintado, ME; Calhau, C; Azevedo, I;
Malcata, FX (2010). "Effects of extracts of selected medicinal plants upon
hepatic oxidative stress". J Med Food. 13 (1):
131–136.doi:10.1089/jmf.2008.0323.
15.
Jump up^ Mullen,
W.; Stewart, A. J.; Lean, M. E.; Gardner, P.; Duthie, G. G.; Crozier, A.
(2002). "Effect of freezing and storage on the phenolics, ellagitannins,
flavonoids, and antioxidant capacity of red raspberries". Journal of
Agricultural and Food Chemistry 50 (18): 5197–5201. doi:10.1021/jf020141f.PMID 12188629.
16.
Jump up^ Godevac,
D; Tesević, V; Vajs, V; Milosavljević, S; Stanković, M (2009).
"Antioxidant properties of raspberry seed extracts on micronucleus
distribution in peripheral blood lymphocytes". Food Chem
Toxicol 47 (11): 2853–2859.doi:10.1016/j.fct.2009.09.006.
17.
Jump up^ Aiyer,
HS; Kichambare, S; Gupta, RC (2008). "Prevention of oxidative DNA damage
by bioactive berry components". Nutr Cancer 60 (Suppl
1): 36–42.
18.
Jump up^ Gross,
P (2009). "New
Roles for Polyphenols. A 3-Part report on Current Regulations & the State
of Science". Nutraceuticals World. Rodman Media.
Retrieved April 11, 2013.
19.
Jump up^ "The
Sweet Taste of Weight Loss". Ohio State University Food Innovation
Center. 2014. Retrieved 3 Sep 2014.
Rubus idaeus
|
|
Fruit on a wild Raspberry, Czech Republic
|
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Order:
|
|
Family:
|
|
Genus:
|
|
Subgenus:
|
|
Species:
|
R. idaeus
|
Synonymy[hide]
·
Batidaea idea (L.)
Nieuwl.
·
Batidaea vulgaris Nieuwl.
·
Batidea peramoena Greene
·
Rubus acanthocladus Borb
·
Rubus buschii (Rozanova)
Grossh.
·
Rubus chrysocarpus Čelak.
ex Gyer
·
Rubus euroasiaticus Sinkova
·
Rubus fragrans Salisb.
·
Rubus frambaesianus Lam.
·
Rubus glaber Mill.
ex Simonk.
·
Rubus greeneanus L.H.Bailey
·
Rubus leesii Bab.
·
Rubus obtusifolius Willd.
·
Rubus sericeus Gilib.
·
Rubus vulgatus Rozanova
·
Rubus komarovii Nakai
·
Rubus melanolasius (Dieck
ex Focke) Kom.
·
Rubus sachalinensis H.Lév.
·
Rubus sibiricus (Kom.)
Sinkova
·
Rubus nipponicus (Focke)
Koidz.
·
Batidea acalyphacea Greene
·
Batidea arizonica Greene
·
Rubus carolinianus Rydb.
·
Rubus melanolasius Dieck
·
Rubus neglectus Peck
·
Rubus strigosus Michx.
·
Batidea viburnifolia Greene
|
Rubus idaeus (raspberry,
also called red raspberry or occasionally as European
raspberry to distinguish it from other raspberries) is a red-fruited
species of Rubus native
to Europe and northern Asia and commonly cultivated in other temperate regions.[2][3]
A closely related plant in North America, sometimes
regarded as the variety Rubus idaeus var. strigosus,
is more commonly treated as a distinct species, Rubus
strigosus (American Red Raspberry), as is done here.[4] Red-fruited
cultivated raspberries, even in North America, are generally Rubus
idaeus or horticultural derivatives of hybrids of R. idaeus and R.
strigosus; these plants are all addressed in the present article.
Plants of Rubus idaeus are
generally perennials which bear biennial stems
("canes") from a perennial root system. In its first year, a new,
unbranched stem ("primocane") grows vigorously to its full height of
1.5-2.5 m (5.0-8.3 feet), bearing large pinnately compound leaves with five
or seven leaflets, but usually no flowers. In its second year (as a
"floricane"), a stem does not grow taller, but produces several side
shoots, which bear smaller leaves with three or five leaflets. The flowers are
produced in late spring on short racemes on
the tips of these side shoots, each flower about 1 cm (0.4 inches)
diameter with five white petals. The fruit is red, edible, and sweet but tart-flavoured,
produced in summer or early autumn; in botanical terminology,
it is not a berry at all, but an aggregate
fruit of numerous drupelets around a central core. In raspberries (various
species of Rubus subgenus Idaeobatus), the drupelets separate from the core when
picked, leaving a hollow fruit, whereas in blackberries and
most other species of Rubus, the drupelets stay attached to
the core.[5][6][7][8]
As a wild plant, R. idaeus typically
grows in forests, forming open stands under a tree canopy, and denser stands in
clearings. In the south of its range (southern Europe and central Asia), it
only occurs at high altitudes in mountains.[7]The
species name idaeus refers to its occurrence on Mount Ida near Troy in northwest Turkey,
where the ancient Greeks were most familiar with it.[8]
Contents
[show]
Cultivation and uses[edit]
A red raspberry plant in a nursery inCranford, New Jersey.