سنا. (سَ)
[ ع . ] (اِ.) گیاهی است از تیرة پروانه واران (سبزی آساها) که دارای چند گونه است
. برگ هایش متناوب و مرکب بدون برگچة انتهایی است . گل هایش زرد رنگ و میوه اش نیامک
و محتوی چند دانه است . میوه و برگ مختلف سنا دوای تلخ مسهلی است که به صورت دم کرده
یا پودر به کار می رود، عشرق* .
*عشرق . [ ع ِ رِ ] (ع اِ) گیاهی است از قسم
اغلاث ، دانه ٔ آن نافع بواسیر است و نیز شیر زیاده پیدا کند و موی را سیاه
گرداند. (منتهی الارب ). تخمی است دوائی که آن را به عربی بزرالمرو و بفارسی تخم
مرو گویند. (برهان قاطع). از جنس حشایش است و برگ اوبه برگ درخت غار مشابهت دارد،
و بار درخت عشرق به هیئت بزرگتر باشد و او را جهت زینت بکار برند و موی را سیاه
کند، و بعضی گفته اند او را ساق باشد اما ساق او کوتاه باشد و طعم او تیز است و
علت بواسیر را سوددارد. (از تذکره ٔ ضریر انطاکی ). به لغت حجاز سناء عریض الورق
است و بعضی گویند مرو است و برخی آن را گیاهی دانند که برگش شبیه به برگ غار و سرخ
و خوشبو است ، و عروسان استعمال میکنند. (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ). نباتی است از
اغلاث ، یکی آن عِشْرِقة. و گویند نباتی است سرخ رنگ که عروسان بکار برند، و گویند
درختی است به اندازه ٔ یک ذراع دارای دانه های کوچکی که چون خشک شوند به وزش باد،
بصدا می آیند. (از اقرب الموارد).
///////////
سنا. نیکوترین وی حجازی بود که
برگ وی مانند برگ مورد بود و طبیعت آن گرم و خشک بود در اول مسهل مره صفرا بود و مره
سودا و بلغم بود و عوض در مفاصل کند تا عمق بدن و عرق النسا و نقرس و درد مفاصل که
حادث شود از اخلاط مره صفرا و بلغم را سودمند بود و شربتی از وی در مطبوخ از چهار درم
تا هفت درم بود و اگر کوفته مستعمل کنند تا سه درم شاید و دیسقوریدوس گوید سودمند بود
هیجان سودا را و مسهل آن بود مسهلی محکم و قوت بدن بدهد و اسحق بن حنین گوید از قول
فولس که وی سودمند بود وسواس سودائی را و شقاق که در دستها پیدا شود و صداع کهن و تشنج
عضله و داء الثعلب و داء الحیه و شپش که در بدن پیدا شود و جرب و حکه و بثرها و صرع
را نافع بود و شریف گوید چون با زیت انفاق بپزند و بیاشامند درد پشت و ورکین را سود
دهد و خلط خام بیرون آورد و گویند مصلح وی بنفشه بود و اسحق گوید مضر بود بمثانه و
مصلح وی عسل بود و هلیله زرد و در مطبوخ صالحتر بود که مدقوق و ورق وی چون با حنا بیامیزند
موی را سیاه گرداند و ورق وی مستعمل است
______________________________
صاحب مخزن الادویه تحت عنوان سنای مکی مینویسد: برگ گیاهی است حجازی
ربیعی ساق آن اندک رخو و برگ آن باریک شبیه ببرگ حنا و مورد و دانه آن پهن و کوچک صنوبریشکل
مایل بدرازی و اندک خمیدگی و در غلافی شبیه به غلاف باقلا ...
لاتین CASSIA
LANCEOLATA فرانسه SENE
انگلیسی MEKKA SENNA
//////////////////
منابع
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا، «Senna
alexandrina»،
ویکی پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۵).
/////////////////
سنا أكيوتيفوليا، السيناميكي، السنا
الاسكندراني، السنامكي، السنا، السنامكا، العشرق, السنامكي, الكاسيا (الاسم العلمي: Senna
acutifolia) Cassia acutifolia Alexandrian senna Senna alexandrina
ويعرف كذلك باسم نبتة العشرق؛ نبات
السيناميكي نبات شجيري النمو يصل لارتفاع مترين ذو سيقان متفرعة باهتة. النبات
موطنه الأصلي أعالي النيل أو مصر العليا خاصة النوبة، وبالقرب من الخرطوم وهما مكان زراعته على النطاق التجاري. كما يزرع
السيناميكي في الهند والصومال وإن اقتصرت الزراعة فيهما على السيناميكي
الهندي.
سمي السنا بالسنا الإسكندراني نتيجة
لكون الإسكندرية ميناء التصدير إلى العالم الخارجي، حيث كانت تنقل من السودان
والنوبة وغيرها إلى الإسكندرية ثم من الإسكندرية عبر البحر الأبيض المتوسط إلى معظم بلدان العالم المعروفة حينئذاك.
الأوراق مركبة ريشية زوجية متبادلة،
والوريقات من 4 إلى 6 أزواج من الوريقات المتقابلة كاملة الحافة حادة القمة،
والعروق الوسطى للوريقات لا تقسمها بالنصف تماماً عند قواعد الوريقات. الأزهار في
نورات عنقودية أبطية صفراء كبيرة الحجم تميل إلى اللون البني، الثمار قرنية منضغطة
عادة عريضة مفلطحة.
تحتوي أوراق وثمار السيناميكي على جليكوسيدات أنثراكينونية ومشتقاتها والتي تتكون من الوى
أمويدين Aloe-emoidin والرين Rhein وكلاهما في صورة حرة أو مرتبطة ويكونان معاً أشكالا أو صور
جليكوسيدية مختلفة.
تحتوي الأوراق والثمار أيضاً على مواد
هلامية Macilages ومواد ملونة صفراء وبلورات من أكسالات
الكالسيوم.
ترجع القيمة الطبية للسيناميكي لفعلها
المسهل الذي يعزى لوجود ثلاثة أنواع من الجليكوسيدات وهي:
- سينوسيد
أ Sennoside A
- سينوسيد
ب Sennoside B
- سينوسيد
ج Sennoside C
تحتوي الأوراق التي تباع تجاريا على
2-3% من جليكوسيد أ وب معا و0ز2-4% من الجليكوسيد ج.
كذلك تحتوي أوراق وثمار السنا
الإسكندراني على مواد راتنجية وهي التي يعزى إليها المغص الخفيف المصاحب لعمل
السيناميكي، وبصفة عامة يستعمل السيناميكي كمنبه للطبقة العصضلية لجدار الأمعاء،
لذا فانه يستخدم كمسهل، ويعتبر السيناميكي من المسهلات المفضلة لعلاج حالات
الإمساك المزمن.
مصادر[عدل]
النباتات الطبية
والعطرية-كيمياؤها-إنتاجها-فوائدها. د.محمد السيد هيكل-د.عبد الله عبد الرازق
عمر-الناشر:منشأة المعارف بالإسكندرية-الطبعة الثانية-1993.
///////////////
به ترکی آذری سیوریارپاک سنا:
////////////
Senna alexandrina (Alexandrian senna,
in Arabic عشرج or عشرق and see below)
is an ornamental plant in thegenus Senna.
It is used in herbalism. It grows natively in upper Egypt, especially in
the Nubian region,
and nearKhartoum (Sudan), where it is
cultivated commercially. It is also grown elsewhere, notably in India and Somalia.
Alexandrian Senna is a shrubby plant
that reaches 0.5–1, rarely two, metres in height with a branched, pale-green
erect stem and
long spreading branches bearing four or five pairs of leaves. These
leaves form complex, feathery, mutual pairs. The leaflets vary from 4 to 6
pairs, fully edged, with a sharp top. The midribs are
equally divided at the base of the leaflets. The flowers are in a raceme interior[verification needed] blossoms,
big in size, coloured yellow that tends to brown. Its legume fruit
are horned, broadly oblong, compressed and flat and contain about six seeds.
When cultured, the plants are cut down semi-annually, dried
in the sun, stripped and packed in palm-leaf
bags. They are then sent on camels to Essouan and Darao, then down the Nile to Cairo or else
to Red Sea ports.
For thenomadic Ababda, for
example, trade in senna provides a significant source of income.
Contents
[show]
Names and taxonomy[edit]
Senna alexandrina is also known under the names Egyptian senna, Tinnevelly
senna, East Indian senna or theFrench séné
de la palthe
It received the names "Alexandrian senna" and
"Egyptian senna" because Alexandria in
Egypt was the main trade port in past times. The fruits and leaves were
transported from Nubia and Sudan and other places to Alexandria, then from it
and across the Mediterranean sea to Europe and
adjacent Asia.
Though it might look like a scientific
name, Cassia Officinalis is actually the apothecary term
for this plant, and hence Officinalis—the Latin adjective
denoting tools, utensils and medical compounds—is written with an initial
upper-case letter, unlike specific epithets, which are always written
with an initial lower-case letter today.
- Cassia acutifolia Delile
- Cassia alexandrina (Garsault) Thell.
- Cassia angustifolia M. Vahl
- Cassia lanceolata Collad.[verification needed]
C. lanceolata Link is a synonym of Senna
sophera var. sophera)
C. lanceolata Pers. is a synonym of Chamaecrista desvauxii var. mollissima
- Cassia lenitiva Bisch.[verification needed]
- Cassia senna L.
- Senna acutifolia (Delile) Batka
- Senna alexandrina Garsault
- Senna angustifolia (Vahl) Batka
Medicinal use[edit]
Historically, Senna alexandrina was used in
the form of senna pods, or as herbal tea made
from the leaves, as a laxative.
Modern medicine has used extracts since at least the 1950s[2] as
a laxative.[3][4] If
accidentally ingested by infants, it can cause side effects such as severe
diaper rash.[3] The
active ingredients are several senna
glycosides[5] which
interact with immune cells in the colon.[6]
References[edit]
- Jump
up^ ILDIS
(2005)
- Jump
up^ Duncan,
As (Feb 1957), "Standardized Senna as a Laxative in the
Puerperium", British Medical Journal (Free full text) 1 (5016):
439–41,doi:10.1136/bmj.1.5016.439, ISSN 0007-1447, PMC 1974525, PMID 13396280
- ^ Jump
up to:a b Spiller,
Ha; Winter, Ml; Weber, Ja; Krenzelok, Ep; Anderson, Dl; Ryan, Ml (May
2003), "Skin breakdown and blisters from senna-containing laxatives
in young children", The Annals of pharmacotherapy 37 (5):
636–9, doi:10.1345/aph.1C439, ISSN 1060-0280, PMID 12708936
- Jump
up^ Kinnunen,
O; Winblad, I; Koistinen, P; Salokannel, J (Oct 1993), "Safety and
efficacy of a bulk laxative containing senna versus lactulose in the
treatment of chronic constipation in geriatric
patients", Pharmacology (Free full text), 47 Suppl 1:
253–5, doi:10.1159/000139866, ISSN 0031-7012, PMID 8234438
- Jump
up^ Hietala,
P; Marvola, M; Parviainen, T; Lainonen, H (Aug 1987), "Laxative
potency and acute toxicity of some anthraquinone derivatives, senna
extracts and fractions of senna extracts", Pharmacology &
toxicology 61 (2): 153–6, doi:10.1111/j.1600-0773.1987.tb01794.x, ISSN 0901-9928, PMID 3671329
- Jump
up^ Lemli,
J (Nov 1995), "Mechanism of action of sennosides", Bulletin
de l'Academie nationale de médecine 179 (8):
1605–11, ISSN 0001-4079, PMID 8717178
Further reading[edit]
- el
Sayid Haykal, Mohamed & Abd Razik Omar, Abdalluh[verification needed] (1993): Medicinal
plants & Aromatic plants - Its chemistry-production-benefits(2nd
ed.). Dar el Maaref, Alexandria.
- International
Legume Database & Information Service (ILDIS) (2005): Genera Cassia and Senna.
Version 10.01, November 2005. Retrieved 2007-DEC-20.
- Irwin,
H.S. & Barneby, R.C. (1982): The American Cassiinae. Memoirs
of the New York Botanical Garden 35: 1-918
Not evaluated (IUCN
3.1)
|
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Order:
|
|
Family:
|
|
Subfamily:
|
|
Tribe:
|
|
Genus:
|
|
Species:
|
S. alexandrina
|
Senna alexandrina
Mill. |
|
Many, see text
|