طرخون . [ طَ ] (معرب ، اِ) گیاهی است ، معرب ترخ ، بیخ ریشه
های آن عاقرقرحا است ، قاطع شهوت است . (منتهی الارب ). گفته اند که عاقرقرحا بیخ
طرخون کوهی است . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). کوهیش را عاقرقرحا خوانند. (نزهةالقلوب
). ابوعلی در مفردات قانون گوید: گویند عاقرقرحا ریشه ٔ طرخون جبلی است . نباتی
است که اصل عروق آن عاقرقرحا باشد. علفی است که عاقرقرحا بیخ آن است . (برهان )
(آنندراج ). رجوع به عاقرقرحا شود. تره ای است بشکل تره ٔ میره ، ارجانی گوید که
او گرم است و خشک در دو درجه و در معده دیر هضم شود و تریها را که در مزاج معده
مانده باشد خشک کند و ناپدید گرداند، و چنین گفته اند که عاقرقرحا بیخ طرخون کوهی
است . (صیدنه ). به شیرازی طرخونی گویند، و نیکوترین آن بستانی تازه بود و طبیعت
آن گرم و خشک بود در دویم و در وی قوتی مخدر بود. ابن ماسویه گوید: گرم و خشک بود
در وسط درجه ٔ سیم ، و گویند سرد است ، مجفف رطوبات بود و نشف تری بکند و قلاع را
نافع بود، چون بخایند و زمانی نیک دردهان نگاه دارند و چون بخایند پیش از خوردن
داروی مسهل کریه طعم آن احساس نکند بسبب تخدر و معده را قوت دهد و درد حلق آورد و
دشوار هضم شود و قطع شهوت باه بکند، تشنگی آورد و مصلح وی کرفس بود، از بهر آنکه
منع ضرر آن بکند و زود بگذراند و هضم کند. تمیمی گوید: آب آن با آب رازیانه در
شراب هندی کنند که آن را شراب کاوی و کدر گویند و بیاشامند منع آبله و حصبه کند
خاصه آب طرخون این فعل میکند و منع حدوث علل وبا میکند. (اختیارات بدیعی ). به
فارسی ترخوانی نامند و از سبزیهای معروف است و بیخ بری او عاقرقرحا است ، درسیم
گرم و خشک و مجفف و مقوی معده و مخدر و مغیر ذائقه و مشهی و خوشبوکننده ٔ دهان و
محلل ریاح و اخلاط لزجه و مفتح سدد و مصلح هوای وبائی و طاعون و خائیدن وی جهت قلاع
نافع و اکثار آن محرق خون و قاطع باه و مصلح آن بقول بارده و مخدر و مخشن سینه و
مصلحش عسل وبطی ءالهضم و مصلح آن کرفس است و مقوی فعل او رازیانه است . (تحفه ٔ
حکیم مؤمن ). و رجوع به تذکره ٔ داود انطاکی و مفردات ابن بیطار شود. || نوعی
ازسبزی خوردنی هم هست . (برهان ). ترخون . ذعلوق . (مهذب الاسماء). ازنبیژ (؟).
(السامی فی الاسامی ص 101).
نام سبزیی است خوشبوی . ریحانی
، یعنی اسپرمی است که با نان خام خورند و در طعامها نیز کنند. غرمانوش . رُعْلول .
ترخان . تلخون . و آن بر دو گونه است : بابلی و رومی ، بابلی برگهای دراز و رومی
برگهای گرد دارد. || در سراج نوشته که بید سرخ است . (آنندراج ) (غیاث اللغات ). و
رجوع به فرهنگ شعوری ج 2 ص 165 شود.
//////////////
طرخون.
به شیرازی طرخونی خوانند بهترین وی بستانی تازه بود طبیعت آن گرم و خشک بود
در دویم و در وی قوتی مخدره بود. ابن ماسویه
گوید گرم و خشک بود در وسط درجه سئوم و گویند سرد بود و مجوف رطوبات بود و نشف تری
بکند و قلاع زایل کند چون بخایند و زمانی نیک در دهان نگاهدارند و چون پیش از خوردن
داروی مسهل بخایند ادراک طعم دارو نکنند به سبب تخدیری که در اوست و معده را قوت دهد
و درد حلق آورد و دشوار هضم شود قاطع شهوت باه بود و تشنگی آورد و مصلح وی کرفس بود
و تمیمی گوید آب وی با آب رازیانه در شراب کادی کنند و بیاشامند منع آبله حصبه بکند
بهترین اشربه ملوک هند و خراسان بود خاصه آب طرخون این فعل میکند و منع حدوث علت وبا
نیز میکند
______________________________
صاحب صیدنه می‌گوید: معرب از لغت فارسی است و
جالینوس گوید او هوبولس است
لاتینARTEMISIA
DRACUNCULUS فرانسهESTRAGON انگلیسیWILD, Tarragon، DRAGON
اختیارات بدیعی، ص: 282
/////////////////
ترخون یا تلخون (Artemisia dracunculus)، گیاهی پایا به ارتفاع ۳۰ سانتیمتر تا یک متر است و دارای برگهای
ساده به رنگ سبز است. برگهای قاعده ساقه آن به ۳ لوب تقسیم می‌شود و کاپیتول‌های
آن کوچک و به رنک سبز و خوشه‌ای است. تکثیر آن از طریق پیدایش جوانه‌ها در ریزوم گیاه صورت می‌گیرد. قسمت مورد استفاده ترخون
برگ‌ها و سر شاخه‌ها جوان گیاه است. از ترخون برای طعم‌دار کردن خوراکی‌هایی مثل شور نیز استفاده می‌شود.[۱]
محتویات
[نمایش]
گیاه تازه ترخون
دارای ۶۰ تا ۷۰ درصد استراگول، ۱۵ الی ۲۰درصد اوسیمن
(ocimene) و متیل کاویاکول (methylchaviacol) می‌باشد. همچنین مقدار کمی نیز تانن در ترخون وجود دارد.
محل رویش[ویرایش]
منشأ اصلی ترخون
در دره‌های آبرفتی روسیه و نواحی غربی آمریکای
شمالی بوده‌است
اما اکنون پرورش آن در تمام نقاط ایرانمعمول است.
پانویس[ویرایش]
منابع[ویرایش]
//////////
الطرخون، الطرخوم أو الترخون (الاسم
العلمي: Artemisia dracunculus) وهو نوع نباتي عشبي يتبع جنس الشيح.
الموئل والانتشار[عدل]
الطَّرْخُون هو
نبات تستخدم أوراقه لإعطاء النكهة للحوم، والخضراوات والصلصة، ومحسنات الطعم والخل
وزيت الطعام. والموطن الأصلي لهذا النبات جنوب أوروبا. ونبات
الطَّرْخُون من
نباتات الشجيرات الكثيفة ذات الأوراق الملساء الرفيعة. وينمو إلى ارتفاع يقارب الـ
150سم في الأماكن الدافئة الجافة
المعلومات
الغذائية[عدل]
يحتوي كل 100غ من
الطَّرْخُون، بحسب وزارة الزراعة الأميركية على المعلومات الغذائية التالية :
·
السعرات الحرارية: 295
·
الدهون: 7.24
·
الدهون المشبعة: 1.88
·
الكاربوهيدرات: 50.22
·
الألياف: 7.4
·
البروتينات: 22.77
·
الكولسترول: 0
مصادر[عدل]
·
أرمناك ك. بديفيان: المعجم المصور لأسماء النباتات -
باللغات اللاتينية والعربية والأرمنية والإنجليزية والفرنسية والألمانية والإيطالية والتركية.الناشر: مكتبة
مدبولي، القاهرة 1994.
//////////////
به عبری:
לענה דרקונית (שם מדעי: Artemisia dracunculus) הוא מין צמח עשבוני רב-שנתי, המשמש כעשב תיבול במטבחים
שונים בעולם. כעשב תיבול הוא מוכר בעברית ובאנגלית בשם טָרָגוֹן (Tarragon) ובצרפתית, גרמנית וספרדית בשם אֶסְטְרָגוֹן (Estragon).
הצמח גדל באופן
טבעי בחצי הכדור
הצפוני, כולל אירופה,
חלקים מאסיה (בהם הודו), אמריקה
הצפונית ואף מקסיקו.
////////////////
به کردی ترخون:
Tarxûn (artemisia dracunculus) riwekek
ji famîleya beybûnan (asteraceae) e. Riwekeke
pirrsalane ye. Li cihê ku hatiye ajotin, 8-10 salan beî problem ber dide. Ji
Sîbîryayê belav bûye.
Bejna wê 120-150 cm bilind dibe. Wekî biharbêhn (biharat)
di pêjgeha kurd de tê bikaranîn. Bi taybetî tevlî
hin hêyavk,şorbe û seleteyan dikin.
Di pêjgeha fransî de cihekê girîng digire.
/////////////////
به آذری تِرخون:
Çoxillik ədviyyəli bitkilərdəndir. Yerüstü
hissəsi kolşəkillidir, düz qalxan gövdəsinin hündürlüyü 0,8 m-dən 1,5 m-ə qədər
olur.
Tərxun çoxillik uzunyarpaqlı bitkidir. Təzə
tərxunda 0,1-0,5%, qurudulmuşunda isə 0,2-0,8% efir yağı vardır.
Tərxun bitkisi soyuğa davamlıdır, qışı yaxşı
keçirir, 10-13°C temperaturda belə normal inkişaf edir. Əkildiyi yerdə 8-10 il
və daha çox inkişaf edərək məhsul verir. Lakin tərəvəz bitkisi kimi tərxunu 4-5
ildən artıq eyni sahədə saxlamaq məsləhət görülmür. Çünki bundan artıq saxlandıqda
məhsuldarlığı aşağı düşür, zəif inkişaf edir.
Yeyinti məqsədi ilə yerüstü hissələrindən
istifadə edilir. Tərxunun xoş tamı vardır. Tərkibində efir yağları olduğundan
ondan təzə və qurudulmuş şəkildə məişətdə geniş istifadə edilir.
Tərxun indi də xalq təbabətində özünün
müalicəvi əhəmiyyətini itirməmiş, hazırda avitaminoz və xroniki mədə iltihabı
(qastrit) xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur.
//////////////
به ترکی ترحون:
Tarhun (Artemisia dracunculus), papatyagiller (Asteraceae)
familyasının yavşan (Artemisia) cinsinden çok yıllık polimorfik[1] yavşan türü.
Yaprakları baharat olarak
kullanıldığı için Artemisia dracunculus var. sativa alt
türünün kültürü yapılır.
Kuzey yarım kürede yaygın olarak yetişir. Boyu 120-150
cm.'dir. Yaprakları 2-8 cm. uzunluğunda, 2-10 mm genişliğindedir. Kökeni Sibirya'dır,
buradan tüm Avrasya'ya yayılmıştır.
Türkiye'de Bayburt'un yedigözeler köyünde aroma
bakımından zengin olarak yetişir. Yörede "dargun" olarak
isimlenmiştir. Ayrıca ekonomik getirisinden dolayı "yeşil altın olarak da
anılmaktadır
Baharat olarak Fransız yemeklerinde çok sık kullanılır.
Anadolu'da da kesme çorbası, salata gibi yemeklere konur. Makarnalarda
dolmalarda, Bayburt'un yöresel yemeği galacoşda ve böreklerde, Ayrıca Azerbaycan,Ermenistan, Gürcistan ve Rusya'da Tarhun
isimli gazlı içeceğe tat vermesi için kullanılır.
////////////////
Tarragon (Artemisia dracunculus)
is a species of perennial herb in the sunflower
family. It is widespread in the wild across much of Eurasia and North
America, and is cultivated for culinary and medicinal purposes in many
lands.[3][4][5][6]
One sub-species, Artemisia dracunculus var.
sativa, is cultivated for use of the leaves as an aromatic culinary herb.
In some other sub-species, the characteristic aroma is largely absent. The
species is polymorphic.[7]Informal
names for distinguishing the variations include "French tarragon"
(best for culinary use), "Russian tarragon" (typically better than
wild tarragon but not as good as so-called French tarragon for culinary use),
and "wild tarragon" (covers various states).
Tarragon grows to 120–150 cm (47–59 in)
tall, with slender branched stems. The leaves are lanceolate,
2–8 cm (0.79–3.15 in) long and 2–10 mm broad, glossy green, with
an entire
margin. The flowers are produced in small capitulae 2–4 mm
diameter, each capitulum containing up to 40 yellow or greenish-yellow florets. French
tarragon, however, seldom produces any flowers (or seeds).[8] Some
tarragon plants produce seeds that are generally only sterile. Others produce viable seeds.
Tarragon has rhizomatous roots and it readily reproduces from the
rhizomes.
Contents
[show]
Cultivation[edit]
Dried tarragon leaves
French tarragon is the variety generally considered
best for the kitchen, but is never grown from seed as the flowers are sterile;
instead it is propagated by root division. It is normally purchased as a plant,
and some care must be taken to ensure that true French tarragon is purchased. A
perennial, it normally goes dormant in winter.[8] It
likes a hot, sunny spot, without excessive watering.[8]
Russian tarragon (A. dracunculoides L.)
can be grown from seed but is much weaker in flavor when compared to the French
variety.[8] However,
Russian tarragon is a far more hardy and vigorous plant, spreading at the roots
and growing over a meter tall. This tarragon actually prefers poor soils and happily
tolerates drought and neglect. It is not as strongly aromatic and flavorsome as
its French cousin, but it produces many more leaves from early spring onwards
that are mild and good in salads and cooked food. Russian tarragon loses what
flavor it has as it ages and is widely considered useless as a culinary herb,
though it is sometimes used in crafts. The young stems in early spring can be
cooked as an asparagus substitute. Horticulturists recommend
that Russian tarragon be grown indoors from seed and planted out in the summer.
The spreading plants can be divided easily.
A better substitute for French tarragon is Spanish
tarragon (Tagetes lucida), also known as Mexican mint
marigold, Mexican tarragon, Texas tarragon, or winter tarragon[citation needed]. It is much
more reminiscent of French tarragon, with a hint of anise. Although not in the
same genus as the other tarragons, Spanish tarragon has a stronger flavor than
Russian tarragon that does not diminish significantly with age.
Health[edit]
Tarragon (Artemisia dracunculus) essential oil
in a clear glass vial
Tarragon has an aromatic property reminiscent of anise, due to the
presence of estragole, a known carcinogen and teratogen in
mice. The European Union investigation revealed that the
danger of estragole is minimal even at 100–1,000 times the typical consumption
seen in humans.[citation needed] Estragole
concentration in fresh tarragon leaves is about 2900 mg/kg.[9]
Uses[edit]
Culinary use[edit]
Tarragon is one of the four fines
herbes of French
cooking, and is particularly suitable for chicken, fish and egg dishes.
Tarragon is the main flavoring component of Béarnaise sauce. Fresh, lightly bruised sprigs of
tarragon are steeped in vinegar to produce tarragon vinegar.
Tarragon is used to flavor a popular carbonated soft drink in
the countries of Armenia, Azerbaijan, Georgia and,
by extension,Russia, Ukraine and Kazakhstan.
The drink, named Tarhun (Armenian pronunciation: [tɑɾˈxun] Թարխուն), is made out of sugary tarragon concentrate and colored
bright green.
In Iran, tarragon is used as a side dish in sabzi
khordan (fresh herbs), or in stews and in Persian style pickles,
particularly 'khiar shoor'.
In Slovenia,
tarragon is used in a variation of the traditional nut roll sweet
cake, called potica. In Hungary a
popular kind of chicken soup is flavored with tarragon.
cis-Pellitorin,
an isobutyramide eliciting a pungent taste,
has been isolated from the tarragon plant.[10]
Chemistry[edit]
A. dracunculus oil contained predominantly phenylpropanoids such
as methyl chavicol (16.2%) and methyl
eugenol (35.8%).[11] Gas chromatography/mass
spectrometry analysis of the essential oil revealed the presence
of trans-anethole (21.1%), α-trans-ocimene (20.6%), limonene (12.4%), α-pinene (5.1%),allo-ocimene (4.8%),
methyl eugenol (2.2%), β-pinene (0.8%), α-terpinolene (0.5%), bornyl acetate (0.5%)
and bicyclogermacrene (0.5%)
as the main components.[12]
References[edit]
Notes
1.
Jump up^ Artemisia
dracunculus was described in Linnaeus's Species
Plantarum 2:849. 1753. "Taxon: Artemisia
dracunculus L.". GRIN Taxonomy for Plants. GRIN. 2014-08-17.
3.
Jump up^ Flora
of North America Vol. 19, 20 and 21 Page 508 Wild tarragon,Artemisia
dracunculus Linnaeus, Sp. Pl. 2: 849. 1753.
4.
Jump up^ Flora
of China Vol. 20-21 Page 722 龙蒿 long hao Artemisia
dracunculusLinnaeus, Sp. Pl. 2: 849. 1753.
8.
^ Jump up to:a b c d McGee,
R. M.; Stuckey, M. (2002). The Bountiful Container. Workman
Publishing. ISBN 978-0-7611-1623-3.
9.
Jump up^ Zeller,
A.; Rychlik, M. (2007). "Impact of estragole and other odorants on the
flavour of anise and tarragon". Flavour and Fragrance Journal 22 (2):
105–113. doi:10.1002/ffj.1765.
10.
Jump up^ Gatfield,
I. L.; Ley, J. P.; Foerstner, J.; Krammer, G.; Machinek, A.Production of
cis-pellitorin and use as a flavouring. World Patent WO2004000787 A2
11.
Jump up^ Lopes-Lutz,
D. S.; Alviano, D. S.; Alviano, C. S.; Kolodziejczyk, P. P. (2008).
"Screening of chemical composition, antimicrobial and antioxidant
activities of Artemisia essential oils". Phytochemistry 69 (8):
1732–1738.doi:10.1016/j.phytochem.2008.02.014. PMID 18417176.
12.
Jump up^ Sayyah,
M.; Nadjafnia, L.; Kamalinejad, M. (2004). "Anticonvulsant activity and
chemical composition of Artemisia dracunculus L. Essential
oil". Journal of Ethnopharmacology 94 (2–3):
283–287. doi:10.1016/j.jep.2004.05.021.PMID 15325732.
|
Artemisia dracunculus
Tarragon |
|
|
Kingdom:
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
Order:
|
|
|
Family:
|
|
|
Genus:
|
|
|
Species:
|
A. dracunculus
|
|
Synonymy[hide]
·
Achillea dracunculus Hort.
ex Steud.
·
Artemisia aromatica A.Nelson
·
Artemisia cernua Nutt.
·
Artemisia changaica Krasch.
·
Artemisia
dracunculoides Pursh
·
Artemisia glauca Pall.
ex Willd.
·
Artemisia inodora Hook.
& Arn.
·
Artemisia inodora Willd.
·
Artemisia nutans Pursh
·
Artemisia nuttalliana Besser
·
Artemisia redowskyi Ledeb.
·
Draconia dracunculus (L.)
Soják
·
Dracunculus esculentus Garsault
·
Oligosporus
dracunculiformis(Krasch.) Poljakov
·
Oligosporus
dracunculus (L.) Poljakov
·
Oligosporus glaucus (Pall.
ex Willd.) Poljakov
·
Artemisia dracunculina S.Watson
|
|
