۱۳۹۴ اسفند ۲۴, دوشنبه

شنکار، شنگار، شنجار، ابو الخسا، خس الخمار، رجل الحمام، خالوما،چوبه خو، هو چوبه، کحلاء، حمیرا و خاموشی بدست بشر

شنکار، شگار، شنجار.  خس الحمار. [ خ َس ْ سُل ْ ح ِ ] (ع اِ مرکب ) شنگار. شنجار. (منتهی الارب ). بقلةالیهودیه و قسمی از آن که دشتی باشد ضُنخُس نام دارد، انقلیا. حمیرا. خالوما. قالقس نوع کبیر شنجار. (یادداشت بخط مولف ).
شنگار. [ ش َ ] (اِ) گیاهی است که بیخش سطبرو برگش سیاه می باشد و به سرخی مائل است ، معرب آن شنجار است و به عربی شجرةالدم خوانند. (از برهان ) (از جهانگیری ) (از رشیدی ) (از آنندراج ). معرب آن شنجار است . (منتهی الارب ) (از انجمن آرا). نباتی است برگ آن مزغب خشن تیزاطراف و خاردار مایل به سیاهی و رنگ آن در تابستان سرخ میشود و رنگ چوب آن مثل رنگ خون که دست را به لمس رنگین میسازد. (از فرهنگ نظام ). کحلاء. حمیراء. رجل الحمام . خالوما. خس الحمار. تانیست . انقلیا. قالقس . رجل الحمار. اباحلسا. فیلیوس . (از یادداشت مولف ) (از تاج العروس در لغت شنجار). چوب خو. (الابنیه عن حقایق الادویه ). شنگار المصنوعة؛ لحام الذهب است . (فهرست مخزن الادویه ): خس الحمار؛ شنگار که نباتی است . (منتهی الارب ). هوه چوبه . (از فرهنگ فارسی معین (.
شنجار. [ ش ِ ] (معرب ، اِ) ماخوذ از شنگار فارسی و بمعنی آن . (ناظم الاطباء). معرب شنگار است که نوعی از سرخ مرد باشد و آن را به عربی شجرةالدم و حناءالغولة و عاقرشمعاو عودالفالوذج گویند. (برهان ). از اعجمیات است . (نشوءاللغة ص96). انجشا. انخسا. رجل الحمامة. انشوسا. حالوم . خالوما. تانیست . انقلیا. قالقس . ابوخلسا. (یادداشت مولف ). معرب شنگار معروف به خص الحمار و آن را کَحْلاء و حُمَیْراء و رِجْل الحمامة نیز گویند، و آن نباتی است خاردار دوسیده به زمین ، بیخ آن سطبر بقدر انگشت ، سرخ مانند خون ، دست را به مس سرخ گرداند و در زمین نیکوخاک روید. (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). نامی است که در اندلس به رجل الحمامه دهند. (یادداشت مولف ). ابوحلسا. فیلیوس . خَس ّالحمار. الکحلاء. الحمیراء. ریشه ای است به اندازه  انگشت مایل به سیاهی که در تابستان سرخی آن فزونی یابد و دارای برگهای خاردار چسبیده به زمین است ودر میان آن تنه ای است که در سر آن گلی مایل به زردی است . (از ضریر انطاکی ص223). بعضی آن را خَس ّالحمار خوانند و مانند کاهو بسیار بزرگ است و ساقش به سطبری انگشت بود. (نزهةالقلوب ). و رجوع به شنگار شود.
//////////////
شنکار.  ابو خلسا.  انجوساست و خس الحمار و عاقر شمعا و شجرة الدم و رجل الحمامه و حمیرا و سوقلیوس و شفقاسی و کحلا و کحیلا و بربانی و حالوما و بلفظ دیگر بالقس و کاهوخر نیز خوانند و این جمله شنجار است و بپارسی شنکار و هوجویه نیز گویند و بهترینش آن بود که ورق آن سیاه‌رنگ بود و بیخ آن سطبر بود و ورق آن بسیار بود و طبیعت آن گرم و خشک است در اول و در دوم منفعت وی آن است که چون با سرکه بر بهق طلا کنند زایل کند و سپرز را نافع بود و جگر را پاک کند و چون با سرکه بود خواه خوردن و خواه ضماد کردن بر نقرس نافع بود و چون با پیه بز بر خنازیر نهند تحلیل یابد و ریشها را نافع بود و مرهم وی سوختگی را و شقاق مقعد را نافع بود و چون ورق وی را بریان کنند و با شراب بیاشامند شکم را ببندد و چون بخایند و بر گزندگان اندازند در دم بمیرند و بیخ او را زنان بر خویشتن برگیرند بچه بیندازند و ورم صلب که در رحم بود تحلیل دهد و بخود برگرفتن و در آب آن نشستن حیض را براند بقوت و مقدار استعمال از وی دو درم بود و بسیار مستعمل کردن صداع آورد و مصلح وی روغن بنفشه با کدو است.
صاحب مخزن الادویه می‌نویسد: ابو خلسا اسم یونانیست و بعربی حناء الغول و خس الحمار و اروسه و رجل الحمار و شنجار که معرب شنکار باشد و شیفارو بسریانی عاقر شمعا و حالوما و کحلا و کحیلا هریک بعربی نوعی از ابو خلسا است و هرقلو و هرقلوی و هقیلوسن نیز گویند و بفارسی هوجویه و بهندی رتن جوت گویند.
به انگلیسی: MELILOT -BUGLOSS
اختیارات بدیعی، ص: 17
///////////////
شنكار
نام هاى ديگر: شنجار - شجرة الدم- جل الحمامه- خس الحمار- حناء الغول- ابو خلسا.
Orcanette- Orcanete- Orchanet- Alkanet- Alkanna- Gremil tinctorial-
Buglosse Tinctoriale
چندساله و كوچك و پوشيده از Boraginaceae, مشخصات: گياهى است از خانواده گاوزبان
تارهاى زبر. برگهاى آن متناوب شبيه برگ كاهو بدون دمبرگ و كوچك و خشن به رنگ
خاكسترى تيره مايل به سياه است و گ لهاى آن آبى و بندرت قرمز ارغوانى و سفيد است كه در
انتهاى شاخه گل دهنده به شكل خوشه ظاهر م ىشود. ريشه آن كمى ضخيم است. اين گياه در
اروپا و مناطق مديترانه اى مى رويد و تا به حال در ايران ديده نشده است.
طبيعت آن: گرم و خشك است.
برگ شنكار
خواص درمانى: اگر هشت گرم از آن با سركه رقيق خورده شود اسهال را بند مى آورد.
تذكر: در گرم مزاجان سردرد ايجاد مى كند.
مصلح آن: روغن كدو، روغن بنفشه م ىباشد.
اسرار گياهان دارويى، ص: 701
ريشه شنكار
خواص درمانى: 1- آب جوشانده آن را بنوشيد. معرق و قاعد هآور است، محلل اخلاط تلخ است،
اسهال را بند مى آورد.
-2 عصاره يا پخته آن را با سركه رقيق مخلوط نموده و بخوريد. براى تسكين درد طحال، كبد،
نقرس، كليه و براى خرد كردن سنگ مثانه مفيد است، يرقان و تب هاى كهنه را برطرف مى سازد.
-3 ضماد عصاره آن با آرد جو براى درمان بيمار ىهاى پوستى انگلى خارش دار نظير جرب و
همچنين بادسرخ نافع است.
-4 ضماد مخلوط عصاره آن با روغن گل براى درمان سوختگى از آتش و التيام جراحتها و ترك
خوردن پوست مفيد است.
-5 ماليدن عصاره آن با سركه بر موضع براى تحليل خنازير مفيد است.
-6 گرد آن را با آب و عسل مخلوط نموده و بصورت شياف درآوريد و بخود برگيريد. قاعده آور است.
و جنين را خارج مى سازد.
////////
هواچوبه(ابوخلسا) گنجینه ای از کرمان در معرض نابودی
Abukhalsa (Arnebia euchroma l.
 مدتی است بشر به دلایلی از جمله عوارض زیاد داروهای شیمیایی مجدداَ به استفاده از گیاهان دارویی روی آورده ولی در این میان برداشت های بی رویه، بسیاری از این گیاهان را با خطر انقراض مواجه کرده است.یکی از این گیاهان، هواچوبه با نام علمی Arnebia euchroma L می باشد که یکی از رویشگاه های اصلی آن در ایران و استان کرمان است.
در این مقاله به بررسی اثرات آن با مطالعه کتب معتبر طب قدیم و مقالات علمی و راهنمایی کارشناسان و لزوم حفاظت از آن در طبیعت پرداخته شده است. ریشه این گیاه در کتب طب سنتی ایران به عنوان بهبود دهنده زخم ها و سوختگی ها، از بین برنده ورم ها و غده های سخت، مسکن درد مفاصل، مقوی کبد و کلیه و طحال و برطرف کننده مشکلات رحمی مورد استفاده بوده و مطالعات جدید نیز تأثیر عصاره گیاه و ماده مؤثره آن شیکونین را در بهبود زخم و سوختگی و تکثیر سلول های بنیادین پوست، بهبود درد مفاصل، جلوگیری از روند التهاب و اثرات آنتی باکتریال و ضد قارچ را نشان داده است.
مصارف زیاد این گیاه باعث شده تا در بسیاری از رویشگاه های اصلی در طبیعت مورد برداشت بیش از حد قرار گیرد و با توجه به رشد بسیار بطئ و رویشگاه های محدود با شرایط اکولوژیک خاص در معرض نابودی باشد. در نتیجه به نظر می رسد ادامه حیات این گیاه توجه مسئولین امر را طلب کرده تا بوسیله شناسایی رویشگاه ها و حراست از آن ها، ممانعت از برداشت و خروج آن از کشور و آموزش روستائیان این گنجینه را برای نسل های آینده حفظ نمایند.
 /////
اسم)گیاهی ازتیر. گاوزبان که پایااست و در مناطق بحرالرومی میروید ریش. این گیاه از یک پوست قرمز متمایل به بنفش پوشیده شده است . از پوست ریش. این گیاه ماد. رنگی قرمز رنگی که خاصیت اسیدی زیاد دارد بدست می آورند. این ماده به اسید آنشوژیک موسوم است ودرداروسازی جهت رنگ کردن داروهاودرلوازم آرایش جهت رنگ روژلب و عطرها و در صنعت جهت رنگ کردن الیاف پنبه و پارچه ها از آن استفاده میکنند . ابوخلسا شنجار حنائ الغول هوجویه شنکار شیفار اکلک انجای انقلیا اشک مارولی هواجوا خس الحمار رحل الحمامه عاقر شمعا هرقلو هرقلوی هیقیلوس رتن جوت عرق فالوذج فنجیون حمیرا شجره الدم حالوم انخوسا اشک خیاوی قیرمیزی صغیردیلی هوا جیوا اوتی هواچوبه .
//////
انجوسا. [ اَ ] (اِ) به معنی انجسا است که نوعی از سرخ مرد باشد و بعربی شجرةالدم خوانند، خون را ببندد. (برهان قاطع) (از هفت قلزم ). ابوخلسا. (ناظم الاطباء) .
///////////////
انخسا. [ اَ خ ُ ] (اِ) انخوسا. (فرهنگ فارسی معین ). ابوجلسا. کوک که خر بخورد و آن تره ای است که خواب افزاید. (مویدالفضلاء). شنجار. به ابخسا و انجوسا و انخوسا و... تصحیف شده . (یادداشت مولف ). و رجوع به انجوسا شود.
///////////
شنگار (Alkanna) سرده‌ای از گیاهان علفی شامل ۵۰ گونه در تیرهٔ گاوزبان (Boraginaceae) است که بومی اروپا، مدیترانه و باختر آسیا هستند.[۲]
در فارسی در قدیم آن را چوب‌خو و هوه‌چوه نیز می‌نامیدند.[۳]
شنگار در ایران ۵ گونه یک‌ساله و چندساله دارد از جمله[۴]:
فهرست گونه‌ها[ویرایش]
  • Alkanna amana Rech. fil.
  • Alkanna areolata Boiss.
  • Alkanna attilae P. H. Davis
  • Alkanna aucheriana A. DC.
  • Alkanna calliensis Heldr. ex Boiss.
  • Alkanna cappadocica Boiss. & Balansa
  • Alkanna confusa Rech. fil.
  • Alkanna corcyrensis Hayek
  • Alkanna cordifolia C. Koch
  • Alkanna froedinii Rech. fil.
  • Alkanna frigida Boiss. (شنگار کوهستانی)
  • Alkanna galilaea Boiss.
  • Alkanna graeca Boiss. & Spruner
  • Alkanna haussknechtii Bornm.
  • Alkanna hirsutissima (Bertol.) A. DC.
  • Alkanna hispida Huber-Morath
  • Alkanna incana Boiss.
  • Alkanna kotschyana A. DC.
  • Alkanna leiocarpa Rech. fil.
  • Alkanna leptophylla Rech. fil. (شنگار جهرمی)
  • Alkanna lutea DC. - orcanette jaune
  • Alkanna macrophylla Boiss. & Heldr.
  • Alkanna macrosiphon Boiss. & Heldr.
  • Alkanna maleolens Bornm.
  • Alkanna megacarpa A. DC.
  • Alkanna methanaea Hausskn.
  • Alkanna noneiformis Griseb.
  • Alkanna oreodoxa Huber-Morath
  • Alkanna orientalis (L.) Boiss.
  • Alkanna pamphylica Huber-Morath & Reese
  • Alkanna pelia (Halácsy) Rech.f.
  • Alkanna phrygia Bornm.
  • Alkanna pinardii Boiss.
  • Alkanna pindicola Hausskn.
  • Alkanna prasinophylla Rech. fil.
  • Alkanna primuliflora Griseb.
  • Alkanna pseudotinctoria Huber-Morath
  • Alkanna pulmonaria Griseb.
  • Alkanna punctulata Huber-Morath
  • Alkanna sandwithii Rech.f.
  • Alkanna sartoriana Boiss. & Heldr.
  • Alkanna saxicola Huber-Morath
  • Alkanna scardica Griseb.
  • Alkanna shattuckia (Post) Post
  • Alkanna sieberi DC.
  • Alkanna sieheana Rech. fil.
  • Alkanna stribrnyi Velen.
  • Alkanna strigosa Boiss. & Hohen.
  • Alkanna tinctoria (L.) Tausch (Alkanet)
  • Alkanna trichophila Huber-Morath
  • Alkanna tubulosa Boiss.
  • Alkanna verecunda Huber-Morath
  • Alkanna viscidula Boiss.
منابع[ویرایش]
  1. پرش به بالا↑ Lamiales
  2. پرش به بالا↑ Wikipedia contributors, "Alkanna," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Alkanna&oldid=249437982 (accessed November 3, 2008).
  3. پرش به بالا↑ دهخدا، شنگار.
  4. پرش به بالا↑ مظفریان، ولی‌الله، فرهنگ نام‌های گیاهان ایران: لاتینی، انگلیسی، فارسی تهران: فرهنگ معاصر ۱۳۷۵.
///////////////
'الكحلاء'[1] أو ساق الحمام أو رجل الحمام أو خس الحمار أو شجرة الدم أو حِـنّـاء الغولة [2] أو الشنجار[3] جنس نباتي يتبع الفصيلة الحمحمية ويضم حوالي خمسين نوعاً ينمو معظمها في الوطن العربي وخاصة في المشرق العربي.
من أنواع الكحلاء الواطنة في الوطن العربي[عدل]
من أنواعها الأخرى[عدل]
المراجع[عدل]
  1. ^ المركز الدولي للطاقة الحيوية. فهرس الأعشاب والنباتات الطبيَّة. تاريخ الولوج 24 حزيران 2011.
  2. ^ بنلفقيه، حسن. المفردة رقم 193 بجامع ابن البيطار. موقع الوراق. تاريخ الولوج 3 تموز 2011.
  3. ^ قاموس المورد (إنكليزي عربي), ترجمة Alkanet, تأليف منير البعلبكي الطبعة الثالثة 1970
////////////////
Hinenîs an henîs (bi latînî: Alkanna) navê malbateke riwekan e ji binemala boraginaceae. Li Kurdistan, Îran, qefqaz,Anatoliya, başûrê Ewropa û bakurê Afrîkayê cihwar e. 30 heya 50 cureyên we hene. Bi almanî jê re alkanna dibêjin.
Li Kurdistanê berê jê boyax çêdikirin, di bijîşkiya gelêrî de sud jê digirtin. Boyax ji koka riwekê dihate çêkirin. Bi boyaxa xwê hirî dihate boyaxkirin. Herwiha ji koka wê ya hişkkirî û pişirandî tozekê çêdikirin û wê tozê tevlî hin dermanên gelêrî dikirin. Kulîlka ya ku jê boyax çêdikirin mor, ya tevlî dermanan dikirin jî zer bû.
Cureyên wê di zanistiyê de[biguherîne]
Kategorî: 
//////////////
Alkanna is a genus of herbaceous plants including about 60 species of the family Boraginaceae.
Selected species[edit]
List sources : NOTE: Each species from the list at Tropicos.org was also checked against its corresponding entry at theplantlist.org for accepted status before being included on this page.[1]
References[edit]
  1. Jump up^ "Name - !Alkanna Tausch subordinate taxa". Tropicos. Saint Louis, Missouri: Missouri Botanical Garden. Retrieved June 24, 2011.
Alkanna
Alkanna orientalis
Scientific classification
Kingdom:
Plantae
(unranked):
Angiosperms
(unranked):
Eudicots
(unranked):
Asterids
Order:
(unplaced)
Family:
Boraginaceae
Tribe:
Boragineae
Genus:
Alkanna
Tausch, 1824
Type species
Alkanna tinctoria

////////////
Alkanna es un género de plantas herbáceas que incluyen alrededor de 50 especies de la familiaBoraginaceae, nativas de Europa, del Mediterráneo, y oeste de Asia. Comprende 89 especies descritas y de estas, solo 64 aceptadas.2
Índice
  [mostrar] 
Descripción[editar]
Son hierbas perennes, decumbentes, setoso-híspidas, con pelos cortos glandulíferos y eglandulosos, sin pelos pluricelulares largos glandulíferos. Hojas enteras, las caulinares alternas, las medias y superiores sésiles, ± decurrentes. Inflorescencia ramificada, paniculiforme o simple, ± espiciforme, con cimas generalmente geminadas, multifloras, densas en la floración, laxas en la fructificación. Flores actinomorfas, erectas, bracteadas, pediceladas o subsésiles. Cáliz gamosépalo, dividido casi hasta la base, con lóbulos homomorfos, enteros, setoso- híspido, con pelos rectos. Corola infundibuliforme, glabra por la cara externa, puberulento-glandulosa o ligeramente papilosa por la cara interna del limbo, azul, azul-violeta, rojiza o amarilla, con los lóbulos erecto-patentes o patentes; tubo más largo que los lóbulos de la corola, recto, cilíndrico, glabro por la cara interna, con un anillo interno de escamas nectaríferas en la base; garganta con 5 escamas o invaginaciones; lóbulos obtusos. Estambres 5, inclusos, adnatos hacia la mitad del tubo de la corola o por encima de la mitad, cerca de las escamas o invaginaciones de la garganta, con filamentos mucho más cortos que las anteras, estrechos, glabros, sin apéndices; anteras cortamente apiculadas, libres, inclusas. Ovario tetralobado; estilo simple, incluso, ginobásico; estigma bilobado. Fruto pétreo, en tetranúcula. Núculas monospermas, transovoides, curvadas, fuertemente contraídas en la base formando un pie cilíndrico y liso e irregularmente tuberculado en la parte inferior, tuberculado-reticuladas o escrobiculado- reticuladas, con la base de inserción ± elíptica, plana y carente de apéndice, íntimamente unidas por su base en el receptáculo plano.3
Taxonomía[editar]
El género fue descrito por Ignaz Friedrich Tausch y publicado en Flora 7: 234. 1824.4
Etimología
El nombre Alkanna proviene del castellano alcana, y éste del árabe al-hena, de henna, (Lawsonia inermis).
Especies aceptadas[editar]
A continuación se brinda un listado de las especies del género Alkanna aceptadas hasta septiembre de2013, ordenadas alfabéticamente. Para cada una se indica el nombre binomial seguido del autor, abreviado según las convenciones y usos.
Véase también[editar]
Referencias[editar]

  1. Volver arriba↑ USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN) [Online Database]. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. URL: http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/genus.pl?388 (16 September 2013)
  2. Volver arriba↑ Alkanna en PlantList
  3. Volver arriba↑ Alkanna en Flora Vascular
  4. Volver arriba↑ «Alkanna». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 24 de diciembre de 2012.
ارسال شده توسط در