عسل

 عسل . [ ع َ س َ ] (ع اِ) انگبین . (منتهی الارب ) (دهار). شهد. (غیاث اللغات ). لعاب زنبور عسل ، مذکر و مؤنث آید و تذکیر آن بیشتر است . (از اقرب الموارد). شَوب . تصغیر آن عُسَیلة است . (دهار). أری . طِرم . مجاج النحل . ج ، أعسال ، عسل [ ع ُ / ع ُ س ُ ]، عُسلان ، عُسول . (منتهی الارب ) (اقرب الموارد). بپارسی انگبین و به هندوی ناکهو و مده هم گویند. و آن گرم و خشک است در دو درجه و لطیف است و امعاء را بشوید و بزداید و بادها را تحلیل کند. و در او حدتی است که بواسطه ٔ آن شکم براند. (از تذکره ٔ ضریر انطاکی ). بهترین آن صاف مایل بسرخی و قوام دار است که با اندک حدت و خوش طعمی و بی موم باشد و بعد از آن سفید، و زبون ترین او سبز و سیاه و خشک و تلخ و کهنه است که زیاده بر دو سال مانده باشد. (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ). مایع کم وبیش غلیظ و شربتی شکل و شیرینی که زنبوران عسل بر اثر جمعآوری نوش گلها در کندو بمنظور تغذیه ٔ افراد کندو تهیه میکنند. معمولاً عسل بوسیله ٔ زنبوران ماده ٔ عقیمی که کارگر نامیده میشوند از شیره ٔ گلها و برگها و دم برگهای نباتات جمعآوری میشود. زنبور کارگر شیره ٔ گیاهان را وارد دهانش کرده با آب دهان مخلوط میسازد و فرومیبرد و آن وارد محفظه ای بنام کیسه ٔ عسل که در شکمش قرار دارد، میگردد. قسمتی از این شیره ٔ گیاهی وارد روده ٔ زنبور شده به مصرف تغذیه ٔ خود زنبور میرسد و قسمت دیگر هم با انقباض کیسه ٔ عسل دوباره به دهان زنبور برمیگردد و زنبور آن را در حجره های خالی کندو که بهمین منظور ساخته است خالی میکند. این عسل بسیار رقیق است لیکن بر اثر حرارت کندو و مجاورت با هوا غلیظ میشود، و بعلاوه اختلاط آب دهان زنبور با شیره ٔ گل تغییرات شیمیائی در آن میدهد. این فعل وانفعالات هنوز کاملاً شناخته نشده است . پس از آنکه عسل در حجرات مسدسی شکل کندو حالت طبیعی بخود گرفت زنبور کارگر روی آن را ازیک طبقه موم می پوشاند. عسل بزحمت به دست می آید و فقط کوشش و پشت کار زنبوران کارگر است که موجب جمعآوری آن در مدتی بالنسبه کوتاه میشود. برای تهیه ٔ یک کیلوگرم عسل یک زنبور باید روی 2میلیون گل اقاقیا یا 5میلیون گل اسپرس بنشیند و 180هزار مرتبه کیسه ٔ عسل خودرا پر و خالی کند. (فرهنگ فارسی معین )...

زنبور عسل ؛ منج . منج انگبین . منگ انگبین . زنبور انگبین . نحل . ذباب . (از منتهی الارب ). حشره ای است از راسته ٔ نازک بالان که دارای نژادهای مختلف است و از روی رنگشان تمیز داده میشوند. و از فواید آن تهیه ٔ عسل و موم است . (از فرهنگ فارسی معین ). و رجوع به زنبور شود...

شبنم و تری اندک که بر شکوفه و جز آن گرد آید و زنبور عسل برگیرد، و آن بخاری است که برآید و در جوّ آسمان پخته گردد و مستحیل و درشت و سطبر گردد و عسل شده فروافتد، و گاهی در حقیقت انگبین گردیده و مردم برگیرند و بخورند و آن را ترنجبین و شیرخشت گویند. (منتهی الارب ). || طبرزد و شیره ٔ قند و شیره ٔ نبات . (مخزن الادویة). || نی بوریا، که گیاهی است . (از فرهنگ فارسی معین ). رجوع به بوریا شود. || غوزه ٔ آب روان و خط آن . (منتهی الارب ). حباب آب آنگاه که حرکت میکند. (از اقرب الموارد). ژاله . || ذکر جمیل و طیب ثناء. (منتهی الارب ). ثنای نیکو بر شخص .(از اقرب الموارد). || شتر ماده ٔ تیزرو. عَسْل . و رجوع به عَسْل شود. || دوشاب خرمای تر. (منتهی الارب ). صقر و دوشاب رطب . (از اقرب الموارد). || صیغ عرفط. (منتهی الارب ) (اقرب الموارد). رجوع به عرفط شود.

////////////

عسل النحل‌.  بهترین آن بود که صادق الحلاوت بود سفید و خوشبوی و گویند فاضل‌ترین عسل آن بود که بسرخی مایل بود و ربیعی باشد بعد از آن صیفی و آنچه شتائی باشد بد بود و نوعی از عسل خریفی بود که چون ببویند عطسه آورد و خوردن آن نشاید و گویند بوئیدن آن غشی آورد و عرق سرد و عقل زایل کند و چون بخورند البته عقل زایل کند و عرق سرد آورد مداوای وی بقی کنند و بعد از آن چند نوبت ماهی نمکسود و سداب خورند تا معده پاک کند بعد از آن تفاح و کمثری بخورد و نوعی از عسل هست که حکم وی مانند شوکران بود و همان علامتها که از شوکران حادث شود از وی حادث شود و علاج وی همچون شوکران بود و آنچه عسل نیکو بود طبیعت او گرم و خشک بود در دویم و دیسقوریدوس گوید بقوت جاذبه رطوبات از قعر بدن بکشد و منع عفونت بکند و چون با شبت تر بپزند و بر قوبا مالند زایل کند و اگر با قسط بر کلف مالند زایل کند و چون تنها مالند شپش بکشد و اگر با نمک اندرانی سوده بیامیزند و نیم‌گرم در گوش چکانند درد گوش زایل کند و چون بدان تحنک کنند و یا غرغره ورم حلق و ورم غلیظ که در جانب زبان و حنک بود و لوزتین که بشیرازی آن را کوشک خوانند و خناق بلغمی را نافع بود و بول براند و چون گرم کرده با روغن گل بیاشامند سرفه را موافق بود و گزندگی جانوران و زهرها را هم مفید بود و کسی که افیون خورده باشد یا قطر چون لعق کند یا بیاشامد نافع بود و گزندگی سگ دیوانه را هم مفید بود و اگر با نمک بر سیاهی که از ضرب بر اعضا پیدا شود بمالند زایل گرداند و منصوری گوید اگر در معده صفرا بود زود بوی مستحیل شود و بلغم را نافع گرداند و پیران را تریاق بود و سردمزاج را نافع بود در تابستان گرم‌مزاج را بد بود و رازی گوید هیچ معالجه جهت لثه و دندان در تنقیه و جلای و گوشت رویانیدن بهتر از وی نبود و جسم مرده را نگاه دارد و اگر بانگشت سنون سازند دندان را جلا دهد و صحت آن را نگاه دارد و شریف گوید با روغن گل بر ریشهای شهدیه مالند و مجموع ریشهای بلغمی زایل کند و چون با ادویه که در وی جلای بود خلط کنند چشم را روشن گرداند و قوت باصره بدهد و چون با ادویه جواری بسرشند گوشت بر جراحتهای عمیق برویاند و اگر حب محلب و بادام تلخ و آرد جو با وی اضافه کنند و بر بدن مالند و طلا کنند عرق براند و چون با آب بیاشامند سینه را از فضله که بود پاک گرداند و شهوت مجامعت برانگیزد و بغایت مفلوج را نافع بود و چون کف ناگرفته با آب بیاشامند شکم براند و چون ادویه بهق و برص بر آن بسرشند جلای آن زیادت گرداند و با آب آشامیدن روده را پاک گرداند و مطبوخ وی سموم را نافع بود و خون نیک از وی متولد شود خاصه در زمستان و جوانان را مضر بود و کسی که مرار بر وی غلبه کرده باشد و تشنگی و چون بسیار خورند قی آورد و مصلح آن رمان مر بود

______________________________

صاحب مخزن الادویه می‌گوید: عسل النحل به فتح عین و سین بیونانی مالی و القولیس نیز و بسریانی ویسا و برومی مالی و بپارسی انگبین و شهد و بهندی مده و بلغتی بهت برس نامند و مشهور به شهد است

ابو ریحان در صیدنه می‌نویسد: عسل لغت عربیست و صمغ درخت عرفط را عرب عسل نیز گویند به اعتبار آنکه صمغ او شیرین باشد و آنچه از خرما حاصل شود او را صقر گویند و خرمائی که پرورده شود را مصقر گویند و او را نیز عسل گویند

ابو حنیفه دینوری گوید عسل ناگداخته را و موم از او جدا نکرده را جث به تشدید ثاء و چون موم از وی جدا شود ذوب گویند و عرب عسل را سنوت به فتح سین نیز گویند و طرم نیز گفته‌اند و به لغت رومی میلی گویند و آنچه آتش بوی نرسیده باشد او را ومون میلین گویند و اومون مایع خام او را گویند و برومی و بسریانی او را دبسا و به هندوی ماکی و مده نیز نامند

لاتین‌MEL فرانسه‌MIEL انگلیسی‌HONEY

عسل الطبرزد و القصب‌

گرم و تر بود در اول عسل قصب شکم براند و عسل طبرزد شکم براند و عسل طبرزد شیره نبات خوانند و از آن قصب آنچه اول از نیشکر گیرند

عسل البلادر

منفعت آن در بلادر گفته شد و صنعت آن یک نوع گفته شد و اینجا نیز یک نوع دیگر گفته شود و مانند روغن گندم گیرند و نحوه وی آن‌چنان باشد که شیشه را در گل حکمت گیرند و بلادر را سر بکنند و در آن اندازند و لیف پاره بر سر شیشه نهند و واژگونه نهند و آتش بر پشت آن برافروزنده آهسته تا عسل از وی بیرون آید و مؤلف گوید آنچه بی‌آتش گیرند بهتر باشد بگیرند بلادر و بشکافند و هر دو دست را به گردکان خائیده بمالند و آن بلادر در دست بمالند و بکارد عسل وی از دست حاصل کنند آن مقدار که خواهند و هر زمان که دست پاک گردانند دیگربار گردکان خائیده و دست بمالند و بلادر بفشارند این نوع بهترین نوعها بود که گفته‌اند مؤلف امتحان کرده چند نوبت و هیچ مضرت نرسیده

صاحب مخزن الادویه هم تحت عنوان بلادر برای گرفتن عسل آن چند طریقه بیان کرده که یکی از آنها بهمان روشی است که صاحب اختیارات بیان داشته است‌.

اختیارات بدیعی، ص: 297

////////////////

قدیمی‌ترین نمونه زنبور عسل که نگهداری شده در موزه تاریخ طبیعی نیویورک است که طبق نظر دانشمندان ظاهرا این نوع زنبور عسل 80 میلیون سال عمر دارد. در تمام طول تاریخ زنبور عسل مورد احترام بشر بوده است. در تمام کتب آسمانی، در قرآن کریم، در انجیل، تورات، در نوشته‌های قدیمی یونانی و رومی، در افسانه‌های کهن قوم اسلاو و خلاصه در همه جا نامی از زنبور عسل که به عنوان یک حشره مفید و پر کار و از عسل به عنوان یک ماده مغذی مفید و شفابخش یاد شده است.

در قرآن کریم مکرر از عسل به عنوان یک موهبت الهی شفابخش یاد شده و حتی یک سوره به نام «زنبور عسل» است. اگر همین‌طور بیشتر به عقب برگردیم در تمام طول تاریخ اقوام مختلف به عناوین متفاوت در عرف جوامع و در مذاهب از زنبور عسل به احترام یاد می‌کنند.

در کتاب مقدس هندو به نام ودا[213] که در 3- 2 هزار سال قبل از میلاد مسیح به

معارف گیاهی، متن‌ج‌8، ص: 128

سانسکریت نوشته شده از زنبور عسل با احترام نام می‌برد. ویشنو[214] که به اعتقاد پیروان مکتب هندو عنوان حامی و محافظ پر قدرت خدای دوم از خدایان سه‌گانه هندوئیسم را دارد، برای اغلب آنها به شکل زنبور عسل آبی رنگ در یک گل نیلوفر آبی مجسم می‌شود. خدای «عسل» بومیان هند شرقی به نام کاما با کمانی در دست مجسم می‌شود که ریسمان این کمان اسطوره‌ای را تعداد زیادی زنبور عسل که به هم پیچیده شده‌اند تشکیل می‌دهد. در مکتب پرستش الهه‌های زیبایی و باروری، که با عناوین ونوس، دیانا، سرس 215]، سیبل 216] و زنبق 217] در مکتوبهای مختلف آورده شده است، زنبور عسل همیشه به عنوان یک مخلوق مقدس و معبود کوچک تلقی شده است.

در حجاریها و سنگ نوشته‌های داخل غارها و روی ظروف سفالین و در کنده‌کاریهای بناهای تاریخی در تمام طول تاریخ آثاری از زنبور عسل به چشم می‌خورد و به‌طور خلاصه شاید بتوان گفت پس از انسان- هیچ مخلوق دیگری چون زنبور عسل تا این اندازه مورد احترام و توجه در مکاتب و فرهنگهای مختلف جهان نبوده است.

عسل به عنوان یک خوراکی لذیذ و در عین حال یک داروی شفابخش همیشه مورد استفاده بشر بوده است، اهمیت عسل نه تنها به علت شیرینی لذیذی است که دارد بلکه عسل خام تصفیه نشده که از کندو گرفته می‌شود ماده‌ای است مملو از پولن یا گرده‌های گلها که از نظر مواد مغذی بسیار غنی، از نظر دارویی ماده‌ای بسیار مفید و شفابخش است. حال ببینیم که این گرده‌های گل که در عسل خام تصفیه نشده و حرارت ندیده فراوان است ترکیباتش چیست؟

پولن، گرده موجود در گل گیاه است که در قسمت انتهایی اتامین (آلت تذکیر) گل وجود دارد و به عنوان عامل مذکر برای تلقیح مادگی گلها و بارور کردن گیاه به کار می‌رود. هر گل دارای مقدار قابل ملاحظه‌ای گرده یا پولن است به طوری که اگر در

معارف گیاهی، متن‌ج‌8، ص: 129

فصل گرده‌افشانی گلهای درختان در باغها قدم بزنید کاملا احساس می‌شود. زنبور عسل مخلوقی است که خداوند متعال برای تلقیح و باروری شاید تا حدود 80 درصد گیاهان خلق کرده و اگر زنبور عسل نبود قسمت عمده گیاهان بارخیزی کامل نداشتند و به قدر کافی میوه نمی‌دادند.

مرسوم است که بعضی از باغداران در باغهای خود کندوهای عسل بگذارند، در این باغها باردهی درختان میوه بسیار زیاد می‌شود، بخصوص در مورد گیاهانی که آلات نر و ماده گلها روی دو پایه است نقش تلقیح به وسیله زنبور عسل بیشتر شایان توجه است.

موقعی که زنبور عسل مشغول جمع‌آوری شهد گلهاست از تماس پاهای پوشیده از موی زنبور با آلت مذکر گلها که مملو از پولن است، مقداری پولن در لابلای موها جمع می‌شود. سپس زنبور این پولنها را با کمی عسل که با خود از کندو آورده و همچنین با بزاق دهانش که محتوی یک آنزیم فعّال است مخلوط می‌نماید و پس از آن به کمک موهای زبر پاهایش این خمیر پر از پولن را با مهارت و فشار به حفره ذخیره پولن که فرو رفتگی در پشت پاهایش می‌باشد داخل می‌نماید. وقتی که این حفره‌ها کاملا پر از پولن شد، به کندو باز می‌گردد و از این پولنها و شهد گلها برای تهیه نکتار و عسل و قسمتی برای تغذیه لاروهای زنبورها و قسمتی نیز برای تغذیه ملکه اختصاص داده می‌شود.

پولن زنبور عسل منبعی غنی از ویتامینها و مواد معدنی و اسیدهای آمینه است، بعلاوه دارای مواد حیاتی بسیار پر ارزش دیگری است که طی سالها در عسل باقی می‌ماند. برخی از ویتامینهای عمده پولن عسل به شرح زیر است.

ویتامین‌B 1 [218]، این ویتامین برای درمان مسمومیتهای حاصله از الکل و داروهای شیمیایی و همچنین برای معالجه استسقا، زونا[219]، التهاب نسوج عضله‌ای قلب 220]، زیادی

معارف گیاهی، متن‌ج‌8، ص: 130

ضربان قلب 221]، و در رژیمهای مربوط به دیابت شیرین کاربرد دارد.

ویتامین‌B 2 [222]، برای بیماریهای چشم و درمان ورمهای ملتحمه، اختلالات شبکیه، برخی بیماریهای پوست و در مورد میگرنهای خفیف مفید است.

ویتامین‌B 6 [223]، برای تشکیل هموگلوبین لازم است و در موارد عصبانیت، خستگی، ضعف عضلات و تومورهای مغزی، کم‌خونی، بیماری پارکینسون، تصلب شرایین مغز و بیماریهای ناشی از پرتوهای هسته‌ای مفید است.

ویتامین‌B 3 [224]، این ویتامین برای خونسازی مفید است و در درمان مسمومیتهای ناشی از پرخوری، دیابت شیرین، ناراحتی معده و روده، آسم و دردهای عضلات به کار می‌رود و ضمنا برای میگرن، طنین گوش و کاهش کلسترول نیز مفید است.

- ویتامین پانتوتنیک اسید[225] (از سری ویتامینهای‌B complex ) به‌طور مؤثر در تسریع التیام زخمها، قانقرایا، انواع اولسر، تب‌خالها، زخمهای پشت ناشی از خوابیدن درازمدت در بستر، عفونتهای التهابی دهان، سرماخوردگی، برونشیت، هپاتیت عفونی و ناراحتیهای خفیف پوست مفید است.

اینوزیتول 226] از سری ویتامینهای‌B complex برای درمان اختلالات سوخت و ساز کبدی و برخی التهابها و همچنین برای قلب و روده‌ها مفید است.

ویتامین‌C [227] از ضد اکسیدکننده‌ها می‌باشد و برای سرما خوردگی و ضعف مجاری تنفسی مفید است. به متابولیسم کلسیم کمک می‌کند.

ویتامین‌A [228] از ضد اکسیدکننده‌ها می‌باشد، و ضد عفونت است برای خشکی چشم و شب‌کوری مفید است. و در رشد و تشکیل نسوج پوست نقش مهمی دارد.

معارف گیاهی، متن‌ج‌8، ص: 131

ویتامین‌E [229] از ضد اکسیدکننده‌هاست و برای اکسیژن‌گیری در سطوح سلولها مفید است و با عقیمی مبارزه می‌کند، در جذب چربیها مؤثر است، برای اعضای تناسلی اثر مثبت دارد. ضمنا خاصیت ضد انعقاد خون دارد و جریان و گردش خون را اصلاح می‌کند.

خواص درمانی پولن زنبور عسل

پولن زنبور عسل نه تنها دارای ویتامینهای زیاد و مقداری نیز مواد معدنی است بلکه حاوی پروتئین و اسیدهای آمینه آزاد و هورمونها و عناصر کمیاب ضروری به مقدار جزئی برای بدن نیز می‌باشد. در تمام جهان پولن زنبور عسل نه تنها به عنوان یک خوراکی لذیذ ایده‌آل تلقی می‌شود بلکه داروی مؤثری برای درمان تعداد زیادی از ناراحتیها نیز هست. برخی از این ناراحتیها به شرح زیر می‌باشد:

- در باز گردانیدن میل جنسی و انرژی از دست رفته مؤثر است.

- برای التیام زخمهای داخلی و خارجی مفید است.

- افسردگی و خستگی را کاهش می‌دهد.

- اختلالات هاضمه را رفع می‌کند و برای کوفتگی عضلات و اسهال و یبوست مفید است.

- سردردهای از نوع میگرن خفیف را کاهش می‌دهد.

- سوخت و ساز بدن را عادی می‌سازد و در رژیم غذایی لاغری عامل کاهش اشتهاست.

- برخی از ناراحتیهای پروستات را رفع می‌کند.

- علایم و ناراحتیهای ناشی از برخی داروها و اعتیادات (نظیر اعتیاد به دخانیات و الکل) را کاهش می‌دهد.

- کلسترول را کاهش می‌دهد و جریان گردش خون را تسهیل می‌کند.

- انرژی بدن را تقویت می‌کند.

- ناراحتی گلو را تسکین می‌دهد.

- کمی خواب‌آور می‌باشد.

- ضد باکتری است.

ضمنا اگر عسل خام تصفیه نشده که مملو از پولن است خورده شود برای آسم و حساسیتها بسیار مؤثر است.

البته توجه شود که برخی از اشخاص ممکن است به عسل حساسیت داشته باشند و آن معمولا به علت وجود مقدار خیلی کم اسید فورمیک در عسل است. این قبیل اشخاص غالبا از نیش زنبور عسل خیلی شدید ناراحت می‌شوند زیرا به اسید فورمیک حساسیت دارند. البته در دوره کوتاهی این ناراحتی آنها با کمی مراقبت ممکن است رفع شود.

ضمنا به کودکان زیر یک سال نباید عسل داده شود، زیرا ممکن است هاگهای برخی باکتریها که در عسل هست در روده کودک نوزاد که هنوز نارساست متمرکز شده و ایجاد ناراحتی کند.

معارف گیاهی، متن‌ج‌8، ص: 132

/////////////

عَسَل که آن را به فارسی اَنگَبین (همچنین «انگُبین» و «اَنگُوین»^[۱]) گویند، مایعی شیرین و گران‌رو است کهزنبورعسل از شهد گل‌ها تولید می‌کند.

عسل به طور کلی یک ترکیب محلول در آب بسیار غلیظ قندی است. مهم‌ترین قندهای عسل فروکتوز، گلوکز وساکاروز هستند. در مجموع یک کیلوگرم عسل ۳۲۵۰ کالری انر‍‍‍‍‍ژی دارد. عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا بالاترین مرتبه را در میان غذاها دارد، از این دسته مواد می‌توان به آمیلاز، اینورتاز،کاتالاز و پراکسیداز اشاره کرد. تعدادی از ویتامین‌های اصلی هم در عسل وجود دارند، اما مقدار آن‌ها قابل توجه نیست. میزان املاح معدنی در انواع مختلف عسل متفاوت است و عسل‌های تیره املاح معدنی بیشتری دارند که مهم‌ترین آن‌ها کلسیم، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، مس، فسفر، منیزیم و گوگرد است.^[۲] عسل دارای انواعپروتئین، اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی مثل اسید فرمیک و مشتقات کلروفیل و مقداری آنزیم و رایحه‌های معطر است.

عسل به دلیل مقدار بسیار اندک آب، به سختی فاسد می‌شود و از همین روی نگهداری، انتقال و تجارت آن آسان است. قبل از کریستال‌سازی شربت نیشکر و تهیه شکر، عسل تنها ماده غذایی بود که جهت شیرین‌کنندگی توسط بشر استفاده می‌شد. مصرف عسل برای کودکان زیر دو سال به دلیل ایجاد سم بوتولینم، خطرناک است.^[۳]

محتویات

  [نمایش] 

تعریف[ویرایش]

طبق تصویب‌نامه ۱۹۰۶ فدرال غذا و داروی آمریکا، عسل چنین تعریف شده‌است:

عسل، شهد و ماده مترشحه محتوی قند گیاهان است که توسط زنبور عسل جمع‌آوری شده، تغییر حالت داده و در شان عسل ذخیره می‌گردد.

تاریخچه[ویرایش]

آنچه مسلم است، این است که عسل همیشه و از قدیم‌الایام مورد توجه و احترام همگان بوده است و بر روی پاپیروس از مصر در حدود ۳۵۰۰ سال پیش به خواص طبی آن اشاره گردیده است. در قدیم مصری‌ها و یونانی‌ها مردگان خود را با عسل مومیایی می‌کردند. دکتر عبداللطیف مصری در یکی از اهرام جیزه در داخل تابوت جسد کودکی را پیدا کرد که با عسل مومیایی شده بود. اسکندر مقدونی در بابل مرد و جسدش با عسل مومیایی شده و برای دفن کردن به مقدونیه فرستاده شد.^{[نیازمند منبع]}

قبل از کریستال‌سازی شربت نیشکر و تهیه شکر، عسل تنها ماده غذایی بود جهت طعم‌دهی، شیرین‌کنندگی یا تغییر مزهٔ داروها مورد استفاده بوده‌است. قدمت استفاده از عسل در مصر حداقل به ۲۲۰۰ تا۲۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. مصریان قدیم از عسل دست کم به صورت ۹۰۰ فراورده بهره می‌برده‌اند. محصول سالانهٔ عسل در جهان حداقل ۳۰۰٫۰۰۰ تن است.

ویژگی‌ها[ویرایش]

ویژگی مهم عسل آن است که این مادهٔ طبیعی به دلیل دارا نبودن آب، شرط دوری از رطوبت، در مدت طولانی فاسد نمی‌شود. برای نگهداری بعضی مواد به دور از فساد هم از آن استفاده می‌شود مثلاً شاه‌توت را با آن مخلوط می‌کنند و هر چند روز یک بار آن را وارونه می‌کنند تا عسل به همه جای آن برسد و بدین طریق شاه‌توت تا یک سال فاسد نمی‌شود.^[۴] دیگر آنکه این ماده فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست می‌دهد که بیش از ۶۰ درجه حرارت ببیند.

عسل تنها ماده غذایی طبیعی است که فاسد نمی‌شود.^[۵]

وزن مخصوص عسل حدود ۴/۱ – ۴۲/۱ و pH آن ۷/۳ تا ۵/۴ در تغییر است؛ بنابراین با وجودی که عسل یک ماده اسیدی ست، ولی به علت شیرینی خاص حالت اسیدی آن محسوس نیست.

رنگ[ویرایش]

رنگ عسل‌های مختلف، باتوجه به منابع اصلی شهد از سفید روشن تا سیاه متغیراست؛ بنابراین، آنچه به غلط بین عوام شایع شده‌است که عسل زنبوران مادر (یعنی جمعیت زنبور عسل با ملکه مسن) تیره و غلیظ است، اما عسل زنبوران جوان (یعنی بچه کندوها)، روشن و رقیق است، پایه علمی ندارد. به عنوان مثال:

·         رنگ عسل اقاقیا، سفید روشن مانند آب است

·         رنگ عسل افرا، لیمویی رنگ

·         رنگ عسل اسپرس، زرد طلایی

·         رنگ عسل انواع میوه‌ها، زرد متمایل به قهوه‌ای

·         رنگ عسل شبدر سرخ، زرد تمایل به قرمز

·         رنگ عسل زیرفون، زرد متمایل به سبز

·         رنگ عسل گل قاصد، زرد تیره

·         رنگ عسل نارون، قهوه‌ای

·         رنگ عسل صنوبرو زبان گنجشک، سبز تیره تا سیاه

نوع عسل:	رنگ:
اقاقیا	سفید
بهارنارنج	زرد طلایی
جنگل‌های مازندران	زرد مایل به سبز
آویشن	عقیقی قرمز
جنگل‌های کاج اروپا	قهوه‌ای

تولید عسل[ویرایش]

تولید عسل از جمع‌آوری شهد گیاهان شروع می‌گردد. بدین ترتیب که زنبور عسل شهد شیرین و رقیق را از جام گل‌ها جمع‌آوری نموده و آن‌ها را تغییر شکل داده و به شکل محلولی عالی، غلیظ و مغذی در می‌آورد. زنبور عسل شهد گیاهان را در موقع جمع‌آوری، به طور موقت در عسلدان خود جمع‌آوری می‌نماید و در هر نوبت پرواز برای جمع‌آوری شهد، حدود ۴۰ میلی‌گرم شهد را به کندو حمل می‌کند.

زنبور مزرعه موقع برگشت و حمل شهد به کندو، در بین راه مقداری از آب شهد را جذب، و بعداً از کلیه‌ها دفع می‌کند. ضمناً مقداری دیاستاز diastase از نوع اینورتازinvertase (که تجزیه کننده مواد قندی ست) از جداره عسلدان ترشح و به شهد می‌افزاید. کارگر مزرعه، این شهد یا به اصطلاح عسل نارس را در داخل سلول‌ها قرار می‌دهد و مجدداً جهت جمع‌آوری به سوی مزارع و منابع برمی‌گردد.

هنوز ثابت نشده‌است که زنبور عسل می‌خوابد، بنابراین طول شب فرصت خوبی است برای به قوام آوردن عسل، به این ترتیب که در خلال شب شهدهای ذخیره شده رامجدداً از انبارهای سلول‌ها می‌مکند و به سلول‌ها برمی‌گردانند. در هر نوبت مکیدن و برگرداندن، مقداری دیاستاز به شهد اضافه نموده و به عکس کمی از آب اضافی شهد را به کمک جداره‌های عسلدان جذب می‌کنند. این عمل، تا به قوام رسیدن عسل توسط زنبورانی که این وظیفه را به عهده دارند، آن قدر ادامه پیدا می‌کند تا شهد حاصله به مایع غلیظ قوام یافته‌ای که معمولاً دارای ۱۷ تا ۶/۱۸ درصد آب است تبدیل گردد.

ترکیبات[ویرایش]

ترکیبات یک عسل معمولی بدین صورت است:

·         فروکتوز ۳۸٫۲٪

·         گلوکز ۳۱٪

·         آب ۱۷٫۱٪

·         مالتوز ۷٫۲٪ Maltose * کربوهیدرات‌ها Carbohydrates ٪۵–۴/۲

·         ساکاروز ۵٫۱٪

·         املاح معدنی، ویتامین، آنزیم ۷–۰/۵٪ Minerals – Vitamins – Enzymes

ترکیبات عسل بسته به نوع تغذیه زنبور عسل بدین معنی که از چه گلی یا گلهایی استفاده کرده متفاوت است. یعنی عسل تولیدی بسته به این که زنبور، از چه گیاهی استفاده کرده گوناگون است.

درصد آب موجود در عسل‌ها، به شرایط اقلیمی و میزان رطوبت منطقه بستگی دارد. در مناطقی که میزان رطوبت هوا بالاتر است، درصد آب عسل بیش تر است. برای مثال عسل‌های شمال رقیق‌تر از عسل‌های شمیرانات تهران است. درصد آب عسل با توجه به شرایط آب‌وهوایی منطقه استقرار کندوها، می‌تواند تا حدود ۲۵ نیز بالا رود. به این ترتیب از لحظه شهد آوری تا تولید عسل، دو مرحله انجام می‌گیرد. مرحله اول رنبوران هم به طور فعال هم به طور انفعالی آب را از محلول رقیق شهد که به طور معمول دارای ۶۰ درصد آب است، جدا می‌کنند. (آب شهد گل‌ها بین ۵۰ تا ۸۰ در صد متغیر است). برای مرحله دوم باید گفت قند مسلط درشهد، ساکاروز است که با فعالیت آنزیمی به دکستروزdextrose و لوولوز (levulose) و ظاهراً با مقادیر کمی از سایر قندها طی این مرحله ترکیب می‌شوند. در نتیجه محلول غلیظی از قندهای ساده که ماده حل شده آن بیش از حل نشده هاست، ماده‌ای و مغذی به نام «عسل» به وجود می‌آید.

عسل‌های دارای منبع گیاهی متفاوت دارای رنگ و طعم متفاوت بوده و به مقادیر نه زیاد متفاوت، حاوی قندها (ساکاروز، لوولوز، دکستروز، مالتوز و غیره) و حاوی اسیدها، پروتئین‌ها، پیک مان‌ها، مواد معطر و خوشبو کننده وهم‌چنین املاح (نظیر سدیم، گوگرد، منیزیوم، فسفر، کلر، پتاسیم، سیلیکا و غیره) آنزیم‌ها (مانند دیاستاز، گلوکز اکسیداز، کاتالاز، فسفاتاز و انورتاز) و هم‌چنین حاوی ویتامین‌ها (پرودوکسین، فولیک اسید) و غیره می‌باشند.

تقسیم‌بندی انواع عسل[ویرایش]

عسل را معمولاً به چند طریق تقسیم‌بندی می‌کنند:

1.        یکی براساس منبع اصلی گیاهی که عسل از شهد آن ساخته شده‌است. مانند عسل گز، عسل آویشن، عسل گون، عسل بهار نارنج وغیره؛ ولی به علت متنوع بودن گیاهان منطقه استقرار کندوها، عسل‌های به دست آمده کم‌تر تک‌گلی بوده واکثرا از چندین گیاه تولید می‌شوند. اگر اصطلاحاً می‌گویند عسل گز یا عسل آویشن، احتمالاً منظور این است که بیش‌ترین شهد از نباتات گز وآویشن وارد عسل شده‌است. دکتر هریک در سال ۱۹۴۸ از طرف موئسسه فائو (F.A.O) اعلام نمود که «نمی‌توان عسل را بر اساس نام گیاه نام‌گذاری نمود، مگر در جایی که پوشش گیاهی منطقه منحصر به یک گیاه یا تک‌گلی باشد.»^{[نیازمند منبع]}

2.        بر اساس نام منطقه استقرار کندوهاست. مانند عسل قوچان عسل دلفان عسل خان‌کندی عسل سبلان عسل اردبیل عسل فیروزکوه، عسل خوانسار، عسل گرمابدر، عسل پلور (دماوند)، عسل تهران، عسل سهند،عسل فارس و عسل منطقه زیوه تیل در شمال غربی شهرستان شبستر . برای هریک از این مناطق تقسیم‌بندی دیگری نیز اضافه می‌کنند. مثلاً می‌گویند «عسل بهاره تهران» و «عسل پائیزه تهران» منظور ازعسل بهاره عسلی است که اکثراً از نباتات بهاره و شهد درختان میوه حاصل شده و تا شکفتن گل‌های درختان اقاقیا ادامه دارد. عسل پائیزه عسلی ست که از نباتات تابستانی و پائیزه که معمولاً بعد از اقاقیا رشد می‌کنند، تولید می‌گردد.

تقسیم‌بندی‌های دیگری هم برای عسل در نظر می‌گیرند.

عسل تقلبی[ویرایش]

تصور غلط و رایج در ایران این است که عسل شکرک‌زده، سفت شده و رس‌کرده را تقلبی می‌دانند. برخی دیگر نیز رنگ عسل یا نحوه جریان آن هنگام ریخته‌شدن را ملاک تشخیص می‌دانند. اما عسل طبیعی و خالص را فقط می‌توان در آزمایشگاه‌های مواد غذایی از انواع تقلبی تشخیص داد و حتی حضور بر سر کندو کمکی به تشخیص نمی‌کند. تنها روشی که آنهم تا حدودی می‌تواند به شناخت عسل کمک کند این است که آن را داخل یک لیوان آب سرد بریزید. اگر قطره‌های عسل حل نشدند و ته لیوان ته‌نشین شدند، عسل اصل است، اما اگر عسل در آب حل و ذرات آن به صورت رشته‌هایی در آب ناپدید شدند، احتمال اینکه آن عسل تقلبی باشد بیشتر است.

تقلب در ساخت عسل به روش‌های متنوعی انجام می‌شود مثلاً مواد گلوکزی را در آب و شیره گیاهان حل می‌کنند و به‌صورت عسل درمی‌آورند یا آنکه که به جای گیاهان، زنبورها را با آب قند تغذیه کنند.^[۶]

نحوه تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی[ویرایش]

1- عسلی که توسط زنبور عسل تولید شده باشد از هنگامی که در دهان قرار می گیرد توسط مخاط دهان به خوبی جذب می شود ولی عسل هایی که دست ساز هستند مانند آب نبات روی زبان مانده و به خوبی جذب نمیشوند.

2- اگر قطره‌ای از عسل طبیعی در لیوان آب سرد ریخته شود، حالت چسبندگی خود را حفظ نموده و به سرعت حل نمی‌گردد ولی اگر قطره یا رشته عسل هنگام ریزش از هم بپاشد، عسل تقلبی یا حاوی مقدار زیادی آب است.

3- بدون توجه به رنگ عسل طبیعی، نمی توان از پشت شیشه آن چیزی را مشاهده نمود ولی عسل تقلبی مانند شیشه رنگی عمل میکند و به راحتی می توان اشیا را از پشت آن دید.

4- عسل های تقلبی که با گلوکز تجاری تولید میشوند هیچ گاه شکرک نزده و پیوسته شفاف باقی می مانند ولی پس از مدتی مانند نبات رنگی به صورت یک پارچه سفت شده و حتی با چاقو هم نمی توان آن ها را از ظرف خارج نمود.

خواص درمانی عسل[ویرایش]

امروزه از عسل برای درمان سرفه، تقویت حافظه، درمان زخم‌ها، از بین بردن باکتری‌های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک‌ها و بهبود درماتیت صبوره و شوره سر استفاده می‌شود.^[۷]

عسل در ادیان[ویرایش]

عسل در اسلام[ویرایش]

در قرآن یک سوره به نام زنبور عسل (سوره نحل) وجود دارد.

خداوند در قرآن می‌گوید:

و پروردگار تو به زنبور عسل وحی [الهام غریزی] کرد که از پاره‌ای کوه‌ها و از برخی درختان و از آنچه داربست [و چفته‌سازی] می‌کنند، خانه‌هایی برای خود درست کن سپس از همه میوه‌ها بخور، و راه‌های پروردگارت را فرمانبردارانه، بپوی. [آن گاه] از درون [شکم] آن، شهدی که به رنگهای گوناگون است بیرون می‌آید. در آن، برای مردم درمانی است. راستی در این [زندگی زنبوران] برای مردمی که تفکر می‌کنند نشانه [قدرت الهی] است^[۸]

علی بن ابی‌طالب می‌گوید: همانا زنبور عسل از هر گلی زیباترینش را بر می‌گزیند. از او دو گوهر گرانقدر تولید می‌شود" در یکی از آن دو (عسل) شفای درد مردم ودر دیگری نور و روشنایی (موم) است.

عسل در یهود[ویرایش]

کتاب مذهبی یهودیان از سرزمین موعود چنین یاد می‌کند که در آن نهرهایی از عسل و شیر جاری است. در کتاب انجیل مسیحیان از عسل و گیاهان دارویی به عنوان هدایای گرانبهای طبیعت یاد شده‌است.

عسل در عهد باستان[ویرایش]

عسل در مصر باستان[ویرایش]

عسل در زندگی روحانی، اجتماعی و اقتصادی مصریان باستان نقش مهمی بازی می‌کرده‌است. از حکایت‌های به جا مانده در پرستش‌گاه‌ها و آرامگاه مردگان چنین بر می‌آید که عسل در آن روزگار از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و در سنن قدیمی با اشاره به اهمیت دارویی عسل، به بیماران جهت درمان تجویز می‌شد. مصریان قدیم ترکیبی از جو، عسل و گندم تهیه و به جای الکل استفاده می‌کردند.

عسل در یونان باستان[ویرایش]

یونانیان باستان تصور می‌کردند که خدایان چون خوراک بهشتی می‌خوردند فناناپذیر و ابدی گشته‌اند آنها ایمان داشتند که عسل یکی از اجزای مهم این خوراک بهشتی است.

در ایران و یونان[ویرایش]

ابوعلی سینا ۱۰۰۰ سال پیش در کتاب قانون خود نسخه‌های زیادی بر پایه عسل و موم آن تجویز کرده‌است.

بقراط پدر پزشکی و بنیان‌گذار طب یونان ۲۵۰۰ سال پیش در مورد عسل چنین گفته‌است: هر دارویی از مواد غذایی درست می‌شود و متعاقب آن هر غذایی نیز جانشین دارو می‌گردد، عسل پاسخگوی این دو شرط است.

موریس مترلینگ در مورد عسل گفته: همین امروز اگر زنبور عسل از بین برود هزاران نوع از گیاهان از بین خواهد رفت و از کجا معلوم که تمدن، از بین نرود.

عسل با موم[ویرایش]

گاهی اوقات عسل را بدون آن که تصفیه کنند با موم آن می‌فروشند و در چنین حالتی موم در درون عسل مایع غوطه می‌خورد و در هنگام مصرف باید عسل را مکید و موم آن را همانند آدامس جوید، این نوع عسل برای بهبود گوارش و آلرژی و درمان سینوزیت مفید است.

عسل‌های مشهور ایران و جهان[ویرایش]

عسل منطقه کاسکی در مرکز نپال که از زنبورهای وحشی کوه‌پایه‌های هیمالیا تهیه می‌شود، دارای شهرتی بین‌المللی است. معروف‌ترین عسل‌های ایران هم مربوط به دامنه رشته کوهای زاگرس ایران، شهر سامن در شهرستان ملایر می‌باشد که از گیاهان مثل گشنیز، گل افتابگردان و گون تولید می‌شود^[۹]

نگارخانه[ویرایش]

ارزش غذایی[ویرایش]

Honey
مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱٬۲۷۲ کیلوژول (۳۰۴ کیلوکالری)
کربوهیدرات‌ها	۸۲٫۴ g
قندها	۸۲٫۱۲ g
فیبر	۰٫۲ g
چربی	۰ g
پروتئین	۰٫۳ g
آب	۱۷٫۱۰ g
ریبوفلاوین (ویتامین ب۲)	۰٫۰۳۸ میلی‌گرم (۳٪)
نیاسین (ویتامین ب۳)	۰٫۱۲۱ میلی‌گرم (۱٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵)	۰٫۰۶۸ میلی‌گرم (۱٪)
ویتامین ب۶	۰٫۰۲۴ میلی‌گرم (۲٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹)	۲ میکروگرم (۱٪)
ویتامین C	۰٫۵ میلی‌گرم (۱٪)
کلسیم	۶ میلی‌گرم (۱٪)
آهن	۰٫۴۲ میلی‌گرم (۳٪)
منیزیم	۲ میلی‌گرم (۱٪)
فسفر	۴ میلی‌گرم (۱٪)
پتاسیم	۵۲ میلی‌گرم (۱٪)
سدیم	۴ میلی‌گرم (۰٪)
روی	۰٫۲۲ میلی‌گرم (۲٪)
Shown is for 100 g, roughly 5 tbsp. درصدها نسبی‌اند منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا

پانویس[ویرایش]

1.        پرش به بالا↑ لغتنامه دهخدا، انگوین

2.        پرش به بالا↑ Honey Composition and Properties Bee Source

3.        پرش به بالا↑ خطر مصرف عسل در کودکان زیر دو سال

4.        پرش به بالا↑ مجموعه سخنرانی‌های جمشید خدادادی تحت عنوان پانزده روز تا سلامتی

5.        پرش به بالا↑ [۱] did-you-know-honey-is-the-only-natural-food-which-never-goes-off

6.        پرش به بالا↑ همشهری

7.        پرش به بالا↑ «خواص و فواید درمانی عسل چیست؟ خطرات آن کدام است». راستینه.

8.        پرش به بالا↑ آیات ۶۸ و ۶۹ سوره نحل، ترجمه محمد مهدی فولادوند

9.        پرش به بالا↑ Sticky situation: The amazing honey hunters who risk their lives in the foothills of the Himalayas to collect honey from the hives of the world’s largest honeybees, Daily Mail

1.        فتاحی، معصوم، سید حسین، (تغذیه از دیدگاه اسلام و دانش پزشکی) ، مشهد: انتشار سال ۱۳۸۴ خورشیدی.

2.        اسرار درمان با عسل، تألیف: سوفی لاکوست، ترجمه دکتر احسان مقدس، انتشارات نیلوبرگ، تهران، چاپ اول، بهمن ۱۳۸۷.

3.        رس کردن یا شکرک زدن عسل تحت عنوان «آیا عسل طبیعی هم شکر می‌زند؟»، نوشته مهندس ناصر خوشبخت کارشناس زنبور عسل سازمان دامپروری کشور، در نشریه علمی، اقتنصادی، انتقادی «کشاورز» - شماره ۱۱۴- خرداد ماه منتشرگردیده ونیزدر مجله «فضیلت خانواده» شماره‌های ۱۲۸و ۱۲۹ – اول وپانزدهم آذرماه ۱۳۸۴به چاپ رسیده‌است.

4.        Honey – by Dr.Jonathan W. White,Jr

5.        کتاب زنبور عسل وپرورش آن- تألیف دکتر نعمت الله شهرستانی، استاد دانشگاه تهران

6.        کتاب زنبور داری عملی – تألیف دکتر محمد عراقی، استاد دانشگاه زنجان

7.        عسل و حساسیت (آلرژی)

8.        دانشنامه سیمرغمقاله نحوه تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی

//////////////

به عربی و مصری عسل، عسل النحل:

عسل النحل هو عبارة عن مادة دوائية وغذائية هامة تحتوي علي سكريات أغلبها أحادي وخمائر وأحماض أمينية وفيتامينات متنوعة ومعادن. يتم تصنيع العسل من رحيق الأزهار الذي تجمعه شغالات النحل من الأزهار المتنوعة والمنتشرة في حدود المرعي حول المنحل وبعد أن يتحول هذا الرحيق عبر عمليات الهضم الجزئي وتقليل الرطوبة إلي سائل سكري يخزن في العيون السداسية وتختم عليها بأغطية شمعية والغرض من تخزينه هو توفيره كطعام للخلية وللحضنة ولتحمل الشتاء , ويطلق عادة على العسل الذي ينتجه نحل يعيش طليقا في الطبيعة بالعسل البري، وتصنفه منظمة الفاو ضمن قائمة المنتجات الغابية غير الخشب.

وعندما لا تتوفر الأزهار في الحقول المجاورة للمنحل, فإن النحل يضطر إلى جمع عسل الندوة العسلية من المفرزات العسلية لبعض الحشرات التابعة لرتبة متجانسة الأجنحة مثل المن و الحشرات القشرية.

والعسل معروف لمعظم الناس كمادة غذائية مهمة لجسم الإنسان وصحته. كما أقر العلم الحديث المتوارث الحضاري حول كون عسل النحل مضاد حيوي طبيعي ومقوى لجسم الإنسان (يقوى جهاز المناعة الذي يتولى مقاومة جميع الأمراض التي تهاجمه) كما أن له خصائص مثبتة في علاج الحروق والجروح وكثير من الأمراض الأخرى.^[1]

محتويات

  [أظهر] 

تركيبة عسل النحل[عدل]

يختلف تركيب العسل حسب تنوع النباتات الموجودة في المرعى وكذلك الظروف الجوية والتربة، وفيما يلي جدول يبين تركيب العسل ومكوناته بشكل متوسط :

المركبات المكونة للعسل[2]	النسبة المئوية (%)
فركتوز	38.2
جلوكوز	31.3
مالتوز	7.1
سكروز	1.3
ماء	17.2
سكريات أعلى	1.5
مواد معدنية (رماد)	0.2
مواد أخرى غير محددة	3.2

أهم الخمائر الموجودة بالعسل:

الخميرة[2]	عملها
خميرة الاميلاز	تحول النشا والدكسترين إلى هلام
خميرة الفوسفاتيز	تقوم بعملية توليد الفوسفات
خميرة الانفرتيز	تحلل السكريات الثنائية إلي سكريات أحادية
خميرة الكتاليز	تحلل الأكاسيد
خميرة البيروكسيديز	لها قوة تركيز كبيرة
خميرة الليبيز

عرض لعسل الجبل الأخضر بالقرب من البيضاء

يحتوي العسل علي أحماض أمينية يتراوح عددها بين 7 - 15 حمضاَ أمينياً، وأهم هذة الأحماض^[3]:

·         حمض الفنيل الأنين ·         حمض البرولين ·         حمض التيروزين ·         حمض الثيرونين

·         حمض الآلانين ·         حمض الفلوتامي ·         حمض السارين ·         حمض الأيزولوسين

·         حمض الهستدين ·         حمض الفالين ·         حمض اللوسيين ·         حمض الأرجنين

·         حمض الفوسين ·         الحامض السبارتي ·         السيستين ·         حمض الميثونين

·         حمض الأرماتين

أهم الفيتامينات الموجودة بالعسل^[4]:

·         فيتامين ب1 ·         فيتامين ب2 ·         فيتامين ب3 ·         فيتامين ب4 ·         فيتامين ب5

·         فيتامين ب6 ·         فيتامين ج ·         فيتامين ب8 ·         فيتامين ب9 ·         كاروتين

كذلك توجد بالعسل زيوت عطرية تعطيه الرائحة والطعم الخاص، ولكن هذة الزيوت العطرية قد تتعرض للفقد عند تسخين العسل وبسترته، كما يوجد بالعسل مواد أخرى مثل حبوب اللقاح وقليل من الشمع والمواد الملونة مثل الكلوروفيل - النتوفيل - الثيوسيانين، وقد يوجد النانين أيضاً كما يحتوي على بعض الأملاح المعدنية كالحديد والنحاس والمنجنيز.^[4]

التركيبة الكيميائية[عدل]

يتركب العسل أساسا من فحم (كربون) وهيدروجين وأوكسجين (المكونات الأساسية للمواد العضوية). بالإضافة إلى أملاح أخرى بنسب متفاوتة يعرضها الجدول التالي: (الوحدة هي ملغ/كلغ)^[5]

·         بوتاسيوم K : 200 – 1500 ·         كالسيوم Ca : 40 – 300 ·         صوديوم Na : 16 – 170 ·         مغنيزيوم Mg : 7 – 130 ·         ألمنيوم Al : 3 – 60

·         حديد Fe : 0.3 – 40 ·         زنك Zn : 0.5 – 20 ·         منغنيز Mn : 0.2 – 10 ·         نحاس Cu : 0.2 – 6.0 ·         نيكل Ni : 0.3 – 1.3

·         كوبالت Co : 0.01 – 0.5 ·         كروم Cr : 0.1 – 0.3 ·         رصاص Pb : <0 .02="" 0.8="" o:p="">

·         كادميوم Cd : <0 .005="" 0.15="" o:p="">

التاريخ[عدل]

كان إنسان العصر الحجري منذ 8 آلاف سنة يتناول في طعامه عسل النحل وكان يستخدمه كعلاج وهذا مانجده في الصور والمخطوطات والبرديات لقدماء المصريين والسومريين بالعراق وسوريا.وكان قدماء المصريين يستعملونه في التحنيط ليحافظ علي أنسجة المومياوات.وورد ذكره في القرآن وبقية الكتب المقدسة حتي الصينية والهندية.وكان يستعمل كعلاج للصلع ولمنع الحمل كلبوسات والألمان كانوا يستخدمونه لعلاج الجروح والحروق والناسور والتئامها مع زيت السمك وكانوا يستخدمونه كمرهم ملطف بإضافة صفار (مح) البيض له مع الدقيق.

العسل معجزة صحية منذ ملايين السنين ، ويجمع النحل الرحيق من الزهور، لإنتاج هذا المنتج الذي لديه صفات فريدة من نوعها. في مصر القديمة، كان يستخدم العسل ليس فقط كغذاء ولكن أيضا للعلاج والجمال. العسل هو الكنز الحقيقي للصحة. انه فريد من نوعه من حيث أنه يحتوي على ما يقرب تتبع جميع العناصر، وكذلك الكربوهيدرات والأحماض الأمينية والبروتينات والانزيمات والفيتامينات... في الطبيعة، وهذه المواد هي أيضا مفيدة. هناك العسل الكثير من السعرات الحرارية، ويوفر الطاقة، ويسهل الهضم ويقوي نغمة تماما. واحدة من الفوائد الرئيسية من العسل—خصائص له الشفاء هي فريدة من نوعها. شفاء قدرة العسل على نطاق واسع بحيث يمكن أن يطلق عليه علاج للجميع. العمل ضد البكتيريا، يعرض الجسم من المواد السامة، وينشط الدورة الدموية، ويزيد من الهيموغلوبين، ويقوي الجهاز المناعي. الجميع يعرف عن فوائد العسل معجزة الباردة. العسل هو جيد جدا بالنسبة للأطفال. لا تقدر بثمن وخصائصها من مستحضرات التجميل. العسل يحتوي على المئات من الأصناف. والعسل من رحيق مصنع واحد، وكذلك العسل من عدة ألوان. الخلافات توفير مجموعة متنوعة من العديد من أنواع مختلفة، لكل منها نكهته الخاصة، ورائحة، وهذا يتوقف على الأصل.

المعلومات الغذائية[عدل]

تحتوي كل ملعقة كبيرة من العسل (21غ)، بحسب وزارة الزراعة الأمريكية على المعلومات الغذائية التالية :

·         السعرات الحرارية: 64

·         الدهون: 0

·         الكاربوهيدرات: 17.30

·         الألياف: 8

·         البروتينات: 0.06

·         الكولسترول: 6

العسل اثناء الطهي[عدل]

من الاستخدامات الرئيسية للعسل في الطهي، والخبز، ودهنه على الخبز، وكإضافة إلى العديد من المشروبات مثل الشاي، كبديل للسكر في بعض المشروبات التجارية. وفقا لمجلس العسل القومي "العسل يتكون من مواد نقية التي لا تسمح لإضافة أي مادة أخرى... وهذا يشمل ، الماء أو غيرها من المحليات ولا يقتصر عليها وتعد صلصة العسل والخردل من النكهات الاكثر استخداما في عملية الشواء

أنواع العسل[عدل]

نحلة تجمع الرحيق

يتنوع العسل حسب تنوع مصدر الرحيق سواء أكان من الزهور أَم الإفرازات النباتية أَم الأخرجة التي تتركها الحشرات. ويختلف تبعا لذلك لون العسل ورائحته وطعمه والقابلية للتبلور والكثافة والقلوية وحتى بعض مكوناته ولو بنسبٍ قليلة.وهناك عوامل أخرى أيضا تؤثر على صفات العسل مثل نوع التربة والعوامل الجوية.

·         عسل الزقوم: من اجود انواع العسل يتميز بمذاقه القوي و خصائصه العلاجية ويعد الدغموس وهو أحد انواع الزقوم افضلها على الاطلاق والتسمية هنا بالأمازيغية و يوجد في منطقة ايت با عمران جنوب مدينة اكاديرالمغربية وهومن اغلى انواع العسل بالمغرب

·         عسل السدر:وهو من أجود أنواع العسل على مستوى العالم ويتراوح سعر الكيلو جرام إلى 133 دولار ويتميز بلونه البني الداكن ورائحتة الزكية وطعمه اللذيذ والحار يستخلصه النحل من شجرة السدر ^[6]. ويوجد في اليمن عسل السدر خصوصاً في دوعن حضرموت ويعتبر من أغلى وأفضل أنواع العسل عالمياً ولكن لا يوجد شركات إنتاج وانما محلياً

·         عسل الحمضيات (الموالح): ويمتاز عسل الحمضيات بلونهِ الأبيض وكثافتهِ القليلة، وعسل البرتقال من هذه الطبقة ويتميز حسب الأبحاث الأخيرة بتصفيته للدم، وبكونه مهدئًا للأعصاب إذا أخذت ملعقة نصف ساعة قبل النوم خاصة للأطفال.

·         عسل القبار (الشفلح): من أجود أنواع العسل وأغلاها حيث أن القبار نبتة برية تتميز بصفات طبية كثيرة على رأسها ان القبار مقو جنسي وبالتالي كل هذه الخصائص الطبية تنتقل إلى رحيق النبتة وبالتالي تنقلها النحلة إلى العسل ^[7]. ينبّه وينشّط وظيفة الكبد والطحال ويحسّن الدورة الدموية ويفيد في علاج مرض تصلب الشرايين ويساعد على الهضم، وفي التخلص من نفخة البطن. ويليّن الأمعاء، ويدر البولوالطمث. ويساعد في التخلص من مفرزات القصبات الرئوية. ويفيد في علاج بعض حالات فقر الدم. ويستخدم لعلاج الاستسقاء (تكوم السوائل في البطن) وداء النقرس، والتهاب المفاصل. وينفع في علاج الحساسية والاندفاعات الجلدية. ويسكِّن آلام الأسنان. ويساعد في التخلص من الرمال البولية. وتساعد البراعم الزهرية للقبار في الوقاية من مرض المياه البيضاء في العين، بسبب غناها ببعض المركبات الخاصة.

عسل الكينا: عسل الكينا ذو لون عنبري غامق ورائحة مميزة وطعم جيد، وهو يعد من الأعسال الراقية، واختصاصه الجهاز التنفسي كاملاً. يؤخذ في حالة البلغم والحساسية الصدرية ويعد صديقاً وفياً لمرضىالربو، والجهاز البولي ابتداء من الكلى، كما أنه مفيد جدًا في حالة الالتهابات والعفونات في الجسم.

·         عسل البرسيم:ويتميز عسل البرسيم بلونه المائل للصفار ويحتوي زيتاً طــياراً هو شبيهات الفلافون وصموغ ومستخلصــات الكوفارين ^[8].

·         عسل دوار الشمس: ويكون عسل دوار الشمس الفلافونيد (FLAVONOIDESB). لونه أصفر ذهبي ويتحول إلى عنبري فاتح تشوبه خضرة، إذا تبلور، ورائحته خفيفة وطعمه لاذع لذيذ ويعطي الهكتار من النبتة 50 كغم عسلاً.

·         عسل البرسيم الحجازي: للطازج منه له ألوان مختلفة من عديمة اللون إلى اللون العنبري. وهو يتبلور بسرعة فيتحول إلى كتلة بيضاء كالقشدة، وله رائحة طيبة وطعم خاص، ويحتوي على سكر الفواكهبنسبة 40% وسكر العنب 37% والهكتار من البرسيم الحجازي المزهر يعطي 380 كغم من العسل. من فوائده: يحفظ نسبة السكر بالدم ومدر للبول والإسهال.

·         عسل البرسيم الحلو: شهي الطعم، وهو من أحسن أنواع العسل، لونه عنبري باهت، ورائحته منعشة كالفانيليا، ويحتوي على 36% سكر العنب، و39.5% سكر الفواكه، ويعطي الهكتار الواحد من البرسيم المروي 600 كغم عسلاً.

·         عسل التفاح: لونه أصفر باهت ورائحته ممتعة وفي حلاوته رقه، ويحتوي على سكر الفواكه بنسبة 42% وسكر عنب 32% ويعطي هكتار أشجار التفاح 20 كغم فقط من العسل.

·         عسل البرباريس: لونه أصفر ذهبي ورائحته ممتعة وطعمه حلو لطيف. والنحل يزور أزهار البرباريس بإقبال وهي من النباتات الطبية التي تنقي الدم.

·         عسل توت العليق: وهو أبيض كالماء وطعمه شهي ويعطي هكتار من توت العليق 20 كغم من العسل.

·         عسل الخروب الأسود: من أحسن أنواع العسل وهو عسل شفاف لكن إذا تبلور تحول إلى كتلة بيضاء كالثلج. يحتوي على 40% سكر الفواكه و36% سكر العنب.

·         عسل القبأ: من أحسن أنواع العسل، عنبري خفيف اللون له رائحة لطيفة وطعم ممتاز، شديد اللزوجة ويتجمد ببطء. وأزهار هذا العشب يحبها النحل لذا فإن له قيمة في إنتاج العسل، ويعطي الهكتار 350 كغم من العسل.

·         عسل الحنطة السوداء: لونه يختلف من أصفر داكن تشوبه حمرة إلى بني غامق له رائحة ومذاق مميز فهو حريف في الحلق، يحتوي 37% سكر عنب 40% سكر فواكه وفيه من الحديد والبروتينات نسبة عالية وينصح به لمعالجة حالات فقر الدم. ويعطي الهكتار 60 كغم عسلاً.

·         عسل الأرقطيون: لونه غامق زيتوني له رائحة حادة تشبه التوابل، ولزوجته مرتفعة. ويعطي الهكتار من النبات 600 كغم عسلاً.

·         عسل الجزر: لونه أصفر غامق وله رائحة لطيفة.

·         عسل الكستناء: لونه غامق له رائحة خفيفة وطعم غير مستساغ كما يجني النحل من الأزهار الوردية لنبات فروة الحصان من نباتات الزينة يخالف عسل الكستنا بأنه عديم اللون ويتجمد بسرعة وفيه مرارة وكلاهما من الأعسال الرديئة.

·         عسل الحمضيات: وهو ومن أحسن أنواع العسل له رائحة ممتازة كرائحة زهر البرتقال والليمون وله طعم ممتاز ويدهن به الوجه لإزالة الكلف.

·         عسل اللفت أو لفت الشلجم: لونه أصفر مخضر ورائحته خفيفة وله طعم ممتاز لكنه لا يصلح للتخزين الطويل، ويعطي هكتار النبات 40 كغم من عسل.

·         عسل الكزبرة: له رائحة لاذعة وطعم خاص، والكزبرة نبات عطرة يعطي الهكتار 50 كغم عسلاً.

·         عسل القطن: خفيف ورائحته مميزة وطعمه دقيق، يتجمد بسرعة ويتحول إلى لون أبيض كالثلج. وقد يكون مصفراً، يحتوي على سكر العنب 36% وسكر الفواكه 39%، وأوراق القطن تعطي رحيقاً لا يختلف عن رحيق الأزهار والهكتار من القطن يعطي من 100-300كغم عسلاً.

·         عسل الهندباء: أصفر ذهبي ثخين جداً يتبلور بسرعة وله رائحة عطرية قوية وطعم قوي ويحتوي على 36% سكر العنب و41% سكر الفواكه.

·         عسل القمح: لونه أصفر مخضر وله رائحة تذكر باللوز وطعم خاص فيه مرارة خفيفة.

·         عسل رأس التنين: عسل خفيف له رائحة وطعم لطيف وأزهار النبتة بيضاء تجذب النحل وتحتوي على كمية كبيرة من الرحيق الحلو ولذا فهو نبات ثمين في إنتاج العسل.

·         عسل الكينا: طعمه لطيف وفائدته كبيرة إذ يوصف شعبياً للمصابين بسل الرئة. ويخرج العسل من الأزهار عديدة السداة لهذه الشجرة دائمة الخضرة ويقول عنه مصطفى مراد: "في الوقت الذي تصبح فيه الأرض جرداء ويكون تزهير القطن قد انتهى، يلتفت النحالون حولهم فلا يجدون إلا تلك الشجرة الشامخة التي تغطيها الأزهار بوفرة إنها شجرة الكينا التي تظلل شوارع كثير من المدن والأرياف".

·         عسل الخلنج: لونه أصفر داكن أو أحمر بني رائحته خفيفة وطعمه لاذع لطيف، وهو كثيف القوام جداً ولا يتجمد بسهولة، ويعطي هكتار النبتة 299 كغم عسلاً.

·         عسل الخبيزة: الطازج منه أصفر باهت عكر وطعمه غير مستساغ.

·         عسل الخزامى: لونه ذهبي ورائحته رقيقة وهو عالي القيمة يجمعه النحل من نبات الخزامى العطري المعمر.

·         عسل الزيزفون السوري: من الأعسال الممتازة، وطعمه لذيذ، وله رائحة عطرية قوية عندما يكون طازجاً. يحوي سكر العنب بنسبة 36% وسكر الفواكه بنسبة 39%. هو كثير الاستعمال في الطب لعلاج نزلات البرد وهو معرق شديد، والزيزفون شجرة تدعى بحق "ملكة النباتات المنتجة للعسل" إذ يعطي الهكتار منها ما يقارب 1000 كغم من العسل.

·         عسل التمرحنة: عسل ممتاز ذو طعم ورائحة لطيفة، يمكن أن ينافس عسل التيلو. وهو شفاف، ويعطي هكتار النبتة 600 كغ من العسل.

·         عسل النعناع: النعناع مصدر جيد للعسل، وهو نبات عطري، وعسله له رائحة النعناع، ولونه عنبري.

·         عسل الفاسيليا: لونه أخضر خفيف، أو أبيض، وطعمه شهي، ويتبلور إلى ما يشبه العجينة، وهو عسل ممتاز، ونبتة الفاسيليا من أهم أنواع النبات المنتجة للعسل، يعطي الهكتار من 500-1000 كغ عسلاً.

·         عسل القرع اليقطين: لونه أصفر ذهبي، ورائحته مقبولة ويتجمد بسرعة.

·         عسل الفريز/الفراولة: لونه أبيض ورائحته منعشة، وطعمه شهي. وأزهار الفريز يحبها النحل ويفضلها عن غيرها، وهو عسل ممتاز يحوي نسبة عالية من سكر الفواكه 41.5%.

·         عسل المريمية:لونه عنبري خفيف أو ذهبي غامق ورائحته زكية وطعمه شهي. ويعطي الهكتار من النبتة 650 كغ من العسل.

·         عسل التبغ: لونه يختلف من الفاتح إلى الداكن، رائحته لا تسر، وطعمه مر، وهو من الأعسال الرديئة. تستعمله معامل التبغ لإنتاج أنواع من السجائر المعطرة.

·         عسل البرسيم الأبيض: عسل شفاف لا لون له، وطعمه ممتاز، وإذا تبلور صار كتلة بيضاء صلبة، وهو من أحسن أنواع العسل، نسبة سكر الفواكه فيه 40%، ويعطي الهكتار من النبات 100 كغ عسلاً.

·         عسل الصفصاف: أصفر ذهبي وطعمه جيد، ويتبلور إلى كتلة ناعمة كالقشدة، والنحل يفضل أزهار الصفصاف ويزورها بكثرة ويعطي الهكتار حوالي 150 كغ من العسل.

·         العسل الصخري: هو عسل نادر يصنعه النحل البري في أعشاشه الطبيعية بين الصخور، لونه أصفر باهت، رائحته زكية، وطعمه لذيذ. وأقراصه تأتي على شكل كتلة صلبة متبلورة لا بد من كسرها إلى قطع. ويمكن أن يحتفظ بقوامه لأعوام طويلة.

·         العسل المشع: استطاع ألن كيلاس A.Caillas1908 أن يثبت أن بعض أنواع العسل تحوي الراديوم. وهو اكتشاف عظيم الأهمية، لأن احتياطي الراديوم في القشرة الأرضية ضعيف للغاية. وللعسل المشمع أهمية علاجية كبيرة إذ يستخدم في علاج الأورام الخبيثة السرطانية والساركوما.^[9]

تربية النحل وإنتاج العسل[عدل]

·          مقالة مفصلة: تربية النحل

إنتاج العسل هو أحد أهداف تربية النحل.

الخصائص[عدل]

·         العسل الطبيعي لا يتلف ولا يحتاج لحفظه بالثلاجة فقط يحتاج لحفظه بوعاء محكم الغلق ويخزن بحرارة الغرفة الأعتيادية.

·         بسبب أحتواء العسل الطبيعي على سكر الفواكه (الفركتوز)، فهو أحلى من سكر المائدة بنسبة 25%.

·         يتكون العسل عندما تخلط النحلة رحيق الأزهار بأنزيماتها.

·         لتكوين العسل بشكله المعروف تنقط النحلة رحيق الزهور المختلط مع الأنزيمات في فتحات القرص الشمعي وتجففه بالهواء الصادر عن حركة أجنحتها (بالتهوية).

·         يعتمد لون وطعم العسل على الزهور التي جمع النحل الرحيق منها.

·         لكي تجمع النحلة كيلو جرام واحد من العسل فإنها تنتقل بين الزهور مسافة تعادل 11 مرة قدر محيط الأرض حول خط الأستواء

العسل في الإسلام[عدل]

ذكر العسل والنحل في القران الكريم حيث ذكر (العسل) في (سورة محمد آية 15)  مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيهَا أَنْهَارٌ مِنْ مَاءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَأَنْهَارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبِينَ وَأَنْهَارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّى وَلَهُمْ فِيهَا مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَمَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ كَمَنْ هُوَ خَالِدٌ فِي النَّارِ وَسُقُوا مَاءً حَمِيمًا فَقَطَّعَ أَمْعَاءَهُمْ     في (سورة النحل آية 69)

وجاء في القرأن:   وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ   ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآَيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ   

وقال رسول الله صلى الله علية وسلم : "الشفاء في ثلاثة في شرطة محجم ,أو شربة عسل ,أو كية بنار ,وأنا أنهى أمتي عن الكي ". (رواه البخارى في الصحيح)^[10]

وتفسيره حسب التفسير الميسر : وألْهَمَ ربك -أيها النبي- النحل بأن اجعلي ل بيوتًا في الجبال, وفي الشجر, وفيما يبني الناس من البيوت والسُّقُف. ثم كُلي مِن كل ثمرة تشتهينها, فاسلكي طرق ربك مذللة لك; لطلب الرزق في الجبال وخلال الشجر, وقد جعلها سهلة عليكِ, لا تضلي في العَوْد إليها وإن بَعُدَتْ. يخرج من بطون النحل عسل مختلف الألوان مِن بياض وصفرة وحمرة وغير ذلك, فيه شفاء للناس من الأمراض. إن فيما يصنعه النحل لَدلالة قوية على قدرة خالقها لقوم يتفكرون, فيعتبرون.

وقال - عليه الصلاة والسلام - : "عليكم بالشفائين: العسل والقرآن" ^[11]

البلدان المنتجة للعسل[عدل]

إنتاج العسل عام 2005

في عام 2005, الصين, الأرجنتين, تركيا والولايات المتحدة الأمريكية كانوا كبار المنتجين من العسل حسب منظمة الأغذية والزراعة.

من أكبر المنتجين للعسل تركيا (المركز الثالث عالميا) وأوكرانيا (المركز الخامس عالمياً) ^[12]. تعتبر المكسيك من أهم المنتجين للعسل الطبيعي حيث تنتج ما يعادل 10% من الإنتاج العالمي.

ويعتبر العسل أيضا من منتجات الجزيرة الفرنسية كورسيكا. العسل الكورسيكاني وحاصل على شهادة من قبل (Appellation d'origine contrôlée)^[13]. أما العسل الهومولجي فأصله من شرق صربيا.

معرض صور[عدل]

·        

خلايا نحل حديثة

·        

عملية تدخين خلية النحل

·        

استخدام منفاخ لإزالة النحل من الخلية لأخذ العسل

·        

نحال يقوم بإزالة الإطارات من خلية النحل

·        

العسل يغطي إطارات خلية النحل

·        

إزالة العسل بشوكة

·        

إزالة العسل بسكينة خاصة

·        

استخراج العسل

·        

عملية الصب في الأواني

·        

عرض للعسل في البيضاء، ليبيا

اقرأ أيضًا[عدل]

·         علاج بالنحل

·         الغذاء الملكي

المراجع[عدل]

1.       ^ فوائد العسل الطبيعي

2.       ^ تعدى إلى الأعلى ل:^أ ب الصديق علي خثيم وعبد الفتاح الشحروري . كتاب نحل العسل ص117

3.       ^ الصديق علي خثيم وعبد الفتاح الشحروري . كتاب نحل العسل ص118

4.       ^ تعدى إلى الأعلى ل:^أ ب الصديق علي خثيم وعبد الفتاح الشحروري . كتاب نحل العسل ص119

5.       ^ R. Morse & D.J. Lisk : Elemental analysis of honeys from several nations, American Bee Journal Nr.7, pp. 522-523 (1980)
V. Petrov : Mineral constituents of some australian honeys as determined by atomic absorption, J. Apic. Res. Nr.9, pp. 95-101 (1970)
Dr. Hagen Stosnach : Honey by WD-XRF, Bruker AXS Microanalysis GmbH, Berlin (2006)

6.       ^ معلومات عن عسل السدر

7.       ^ عسل القبار وفوائده

8.       ^ معلومات عن عسل البرسيم

9.       ^ الدقر، محمد نزار. العسل في القرآن والسنة. [1] تاريخ الولوج 20 نيسان 2010.

10.    ^ مدى صحة حديث (الشفاء في الثلاث كية نار، أو شرطة محجم، أو شربة عسل)

11.    ^ درجة حديث (عليكم بالشفاءين العسل والقرآن)

12.    ^ العسل الأوكراني

13.    ^ العسل الفرنسي

///////////////

به کردی هه نگوین:

ھەنگوین یەکێکە لە بەرھەمەکانی ھەنگ، ئەویش لە ڕێگای مژینی شیلەی گوڵەکان دروستی دەکات.

//////////////

به پنجابی شهد:

شہد اک مٹھا کھانا ہوندا اے جینوں شہد دیاں مکھیاں پھلاں دا رس چوس کے بناندیاں نیں۔

////////////////

به سندی ماکی:

ماکي هڪ مٺو پاڻياٺو مادو آهي جيڪو ماکي جون مکيون گلن جي رس جي مدد سان ٺاهينديون آهن۔ ماکي انسان لاء الله تعاليٰ جي عطا ڪيل هڪ  بي بها نعمت آهي۔ تمام غذائي نعمتن مان ماکي کي هڪ امتيازي درجو حاصل آهي۔

///////////////

به اردو شهد:

شہد ایک لیس دار میٹھا سیال ہے جو کہ شہد کی مکھیاں پھولوں کے رس کی مدد سے بناتی ہیں۔ شہد انسان کے لئے اللہ تعالٰی کی عطا کردہ ایک بیش قیمت نعمت ہے۔ تمام غذائی نعمتوں میں شہد کو ایک ممتاز درجہ حاصل ہے۔

////////

به اویغوری هه سل

///////////

به آذری بال :

Bal — arılar tərəfindən bitkilərdən toplanan, çox güclü şəfaverici təsiri olan təbii qida.

Bal — arılar tərəfindən bitkilərdən toplanan, çox güclü şəfaverici təsiri olan təbii qida.

Tərkibi insan orqanizmi üçün faydalı maddələrlə zəngin təbii arı balı ən həssas mədə tərəfindən də asanlıqla həzm edilir. Bal daxili orqanları sağlamlaşdırır, insana enerji verir, iradəni möhkəmləndirir, ovqatı yaxşılaşdırır, bədəni gümrahlaşdırır, cavanlığı qoruyub saxlayır, ömrü uzadır.

به ترکی بال:

Bal, arılar tarafından çiçeklerden ve meyve tomurcuklarından alınarak yutulan nektarın arıların bal midesi denilen organlarında invertaz enzimi sayesinde kimyasal değişime uğramasıyla oluşan vekovandaki petek hücrelerine yerleştirilen çok faydalı bir besindir. Nektar bala çevrilirken arılar sağladıkları invertaz enzimi sayesinde sakkarozu inversiyona uğratarak fruktoz ve glikoz şeklinde basit şekerlere dönüştürür ve fermantasyonun meydana gelmesini önleyecek miktarda suyunu uçururlar. Kovandaki hücrelere yerleştirilen ve üzeri mumdan bir kapakla örtülen bal arılarca sağlanan özel havalandırma sistemi sayesinde bildiğimiz tat ve kıvama gelir.

Balın rengi, şeker dengesi ve tadındaki farklılık tamamen toplanan nektarlardan kaynaklanmaktadır. Balın kokusunu, çiçeklerdeki aromalı uçucu yağlar verir ki bu aynı zamanda çiçeklerin kokularını sağlayan yağdır.

Bal üretiminde ½ kg ham nektarı toplamak için 900 bin arının bir gün boyunca çalışması gerekir. Toplanan bu nektarın ise ancak bir kısmı bala çevrilebilir. Elde edilen balın miktarı getirilen nektarın şeker konsantresine bağlıdır. Bal nem, güneş ışığı, kaynatma gibi sıradışı bir etkiye maruz kalmadıkça bozulmaz ve zaman faktöründen etkilenmez.

//////////////

Honey /ˈhʌni/ is a sweet food made by bees foraging nectar from flowers. The variety produced by honey bees(the genus Apis) is the one most commonly referred to, as it is the type of honey collected by most beekeepersand consumed by people. Honeys are also produced by bumblebees, stingless bees, and other hymenopteraninsects such as honey wasps, though the quantity is generally lower and they have slightly different properties compared to honey from the genus Apis. Honey bees convert nectar into honey by a process of regurgitationand evaporation. They store it as a primary food source in wax honeycombs inside the beehive.

Honey gets its sweetness from the monosaccharides fructose and glucose, and has about the same relative sweetness as granulated sugar.^[1][2] It has attractive chemical properties for baking and a distinctive flavor that leads some people to prefer it over sugar and other sweeteners.^[1] Most microorganisms do not grow in honey because of its low water activity of 0.6.^[3] However, honey sometimes contains dormant endospores of the bacterium Clostridium botulinum, which can be dangerous to infants, as the endospores can transform into toxin-producing bacteria in infants' immature intestinal tracts, leading to illness and even death.^[4]

People who have a weakened immune system should not eat honey because of the risk of bacterial or fungalinfection.^[5] No evidence shows any benefit of using honey to treat diseases.^[5] Providing 64 calories in a typical serving of one tablespoon (15 mL), honey contains no significant essential nutrient content.^[6] Honey is generally safe^[7] but there are various, potential adverse effects or interactions it may have in combination with excessive consumption, existing disease conditions or drugs.^[5]

Honey use and production has a long and varied history.^[8] Honey collection is an ancient activity.^[9] Humans apparently began hunting for honey at least 8,000 years ago, as evidenced by a cave painting in Valencia,Spain.^[9]

Contents

  [show] 

Formation[edit]

A honey bee on calyx of goldenrod

Honey is produced by bees from nectar collection which serves the dual purpose to support metabolism of muscle activity during foraging and for long-term food storage as honey.^[10][11] During foraging, bees access part of the nectar collected to support metabolic activity of flight muscles by hydrolyzing sucrose to glucose andfructose, with the majority of collected nectar destined for regurgitation, digestion and storage as honey.^[10][12]In cold weather or when other food sources are scarce, adult and larval bees use stored honey as food.^[11]

By contriving for bee swarms to nest in artificial hives, people have been able to semidomesticate the insects and harvest excess honey. In the hive or in a wild nest, the three types of bees are:

• a single female queen bee
• a seasonally variable number of male drone bees to fertilize new queens
• 20,000 to 40,000 female worker bees^[13]

Leaving the hive, foraging bees collect sugar-rich flower nectar and return to the hive where they use their "honey stomachs" to ingest and regurgitate the nectar repeatedly until it is partially digested.^[10][12][14] Bee digestive enzymes- invertase, amylase and diastase - and gastric acid hydrolyze sucrose to a mixture of glucose and fructose.^[10][12]The bees work together as a group with the regurgitation and digestion for as long as 20 minutes until the product reaches storage quality.^[12] It is then placed in honeycomb cells left unsealed while still high in water content (about 20%) and natural yeasts, which, unchecked, would cause the sugars in the newly formed honey to ferment.^[11] The process continues as hive bees flutter their wings constantly to circulate air and evaporate water from the honey to a content of about 18%, raising the sugar concentration and preventing fermentation.^[11][12] The bees then cap the cells with wax to seal them.^[12] As removed from the hive by a beekeeper, honey has a long shelf life and will not ferment if properly sealed.^[11]

Another source of honey is from a number of wasp species, such as the wasps Brachygastra lecheguana and Brachygastra mellifica, which are found in South and Central America. These species are known to feed on nectar and produce honey.^[15]

Some wasps, such as the Polistes versicolor, even consume honey themselves, switching from feeding on pollen in the middle of their lifecycles to feeding on honey, which can better provide for their energy needs.^[16]

Collection[edit]

Honey is collected from wild bee colonies, or from domesticated beehives. Wild bee nests are sometimes located by following a honeyguide bird. The bees may first be pacified by using smoke from a bee smoker. The smoke triggers a feeding instinct (an attempt to save the resources of the hive from a possible fire), making them less aggressive and the smoke obscures the pheromones the bees use to communicate.

The honeycomb is removed from the hive and the honey may be extracted from that, either by crushing or by using a honey extractor. The honey is then usually filtered to remove beeswax and other debris.

Before the invention of removable frames, bee colonies were often sacrificed in order to conduct the harvest. The harvester would take all the available honey and replace the entire colony the next spring. Since the invention of removable frames, the principles of husbandry lead most beekeepers to ensure that their bees will have enough stores to survive the winter, either by leaving some honey in the beehive or by providing the colony with a honey substitute such as sugar water or crystalline sugar (often in the form of a "candyboard"). The amount of food necessary to survive the winter depends on the variety of bees and on the length and severity of local winters.

Production[edit]

Top five honey producing countries (millions of tonnes)
Rank	Country	2013
1	China	0.47
2	Turkey	0.09
3	Argentina	0.08
4	Ukraine	0.07
5	Russia	0.07
--	World	1.7
Source: UN Food & Agriculture Organization, FAOSTAT[17]

In 2013, 1.7 million tonnes of honey were produced worldwide, with China accounting for 28% of the world total (table).^[17] The next four largest producers – Turkey, Argentina, Ukraine and Russia – accounted collectively for less than 20% of the world total (table).^[17]

Modern uses[edit]

Food[edit]

Over its history as a food,^[8] the main uses of honey are in cooking, baking, desserts, such as mel i mató, as a spread on bread, and as an addition to various beverages, such as tea, and as a sweetener in some commercial beverages. Honey barbecue and honey mustard are other common flavors used insauces.

Fermentation[edit]

Honey is the main ingredient in the alcoholic beverage mead, which is also known as "honey wine" or "honey beer". Historically, the ferment for mead was honey's naturally occurring yeast. Honey is also used as an adjunct in some beers.

Honey wine, or mead, is typically (modern era) made with a honey and water mixture with yeast added for fermentation. Primary fermentation usually takes 28–56 days, after which the must needs to be racked into a secondary fermentation vessel and left to sit about 35–40 more days.^{[citation needed]} If done properly, fermentation will be finished by this point (though if a sparkling mead is desired, fermentation can be restarted after bottling by the addition of a small amount of sugar), but most meads require aging for 6–9 months or more in order to be palatable.

Physical and chemical properties[edit]

Crystallized honey. The inset shows a close-up of the honey, showing the individual glucose grains in the fructose mixture.

The physical properties of honey vary, depending on water content, the type of flora used to produce it (pasturage), temperature, and the proportion of the specific sugars it contains. Fresh honey is a supersaturated liquid, containing more sugar than the water can typically dissolve at ambient temperatures. At room temperature, honey is asupercooled liquid, in which the glucose will precipitate into solid granules. This forms a semisolid solution ofprecipitated glucose crystals in a solution of fructose and other ingredients.

Phase transitions[edit]

The melting point of crystallized honey is between 40 and 50 °C (104 and 122 °F), depending on its composition. Below this temperature, honey can be either in a metastable state, meaning that it will not crystallize until a seed crystal is added, or, more often, it is in a "labile" state, being saturated with enough sugars to crystallize spontaneously.^[18] The rate of crystallization is affected by many factors, but the primary factor is the ratio of the main sugars: fructose to glucose. Honeys that are supersaturated with a very high percentage of glucose, such asbrassica honey, will crystallize almost immediately after harvesting, while honeys with a low percentage of glucose, such as chestnut or tupelo honey, do not crystallize. Some types of honey may produce very large but few crystals, while others will produce many small crystals.^[19]

Crystallization is also affected by water content, because a high percentage of water will inhibit crystallization, as will a high dextrin content. Temperature also affects the rate of crystallization, with the fastest growth occurring between 13 and 17 °C (55 and 63 °F). Crystal nuclei (seeds) tend to form more readily if the honey is disturbed, by stirring, shaking or agitating, rather than if left at rest. However, the nucleation of microscopic seed-crystals is greatest between 5 and 8 °C (41 and 46 °F). Therefore, larger but fewer crystals tend to form at higher temperatures, while smaller but more-numerous crystals usually form at lower temperatures. Below 5 °C, the honey will not crystallize and, thus, the original texture and flavor can be preserved indefinitely.^[19]

Since honey normally exists below its melting point, it is a supercooled liquid. At very low temperatures, honey will not freeze solid. Instead, as the temperatures become lower, the viscosity of honey increases. Like most viscous liquids, the honey will become thick and sluggish with decreasing temperature. At −20 °C (−4 °F), honey may appear or even feel solid, but it will continue to flow at very low rates. Honey has a glass transition between −42 and −51 °C (−44 and −60 °F). Below this temperature, honey enters a glassy state and will become an amorphous solid (noncrystalline).^[20][21]

Viscosity[edit]

The viscosity of honey is affected greatly by both temperature and water content. The higher the water percentage, the easier honey flows. Above its melting point, however, water has little effect on viscosity. Aside from water content, the composition of honey also has little effect on viscosity, with the exception of a few types. At 25 °C (77 °F), honey with 14% water content generally has a viscosity around 400 poise, while a honey containing 20% water has a viscosity around 20 poise. Viscosity increase due to temperature occurs very slowly at first. A honey containing 16% water, at 70 °C (158 °F), will have a viscosity around 2 poise, while at 30 °C (86 °F), the viscosity is around 70 poise. As cooling progresses, honey becomes more viscous at an increasingly rapid rate, reaching 600 poise around 14 °C (57 °F). However, while honey is very viscous, it has rather low surface tension.^[22][23]

A few types of honey have unusual viscous properties. Honeys from heather or manuka display thixotropic properties. These types of honey enter a gel-like state when motionless, but then liquify when stirred.^[24]

Electrical and optical properties[edit]

Because honey contains electrolytes, in the form of acids and minerals, it exhibits varying degrees of electrical conductivity. Measurements of the electrical conductivity are used to determine the quality of honey in terms of ash content.^[23]

The effect honey has on light is useful for determining the type and quality. Variations in the water content alter the refractive index of honey. Water content can easily be measured with a refractometer. Typically, the refractive index for honey will range from 1.504 at 13% water content to 1.474 at 25%. Honey also has an effect on polarized light, in that it will rotate the polarization plane. The fructose will give a negative rotation, while the glucose will give a positive one. The overall rotation can be used to measure the ratio of the mixture.^[23][25] Honey may vary in color between pale yellow and dark brown, but other bright colors may occasionally be found, depending on the source of the sugar harvested by the bees.^[26]

Hygroscopy and fermentation[edit]

Honey has the ability to absorb moisture directly from the air, a phenomenon called hygroscopy. The amount of water the honey will absorb is dependent on the relative humidity of the air. Because honey contains yeast, this hygroscopic nature requires that honey be stored in sealed containers to preventfermentation, which usually begins if the honey's water content rises much above 25%. Honey will tend to absorb more water in this manner than the individual sugars would allow on their own, which may be due to other ingredients it contains.^[25]

Fermentation of honey will usually occur after crystallization because, without the glucose, the liquid portion of the honey primarily consists of a concentrated mixture of the fructose, acids, and water, providing the yeast with enough of an increase in the water percentage for growth. Honey that is to be stored at room temperature for long periods of time is often pasteurized, to kill any yeast, by heating it above 70 °C (158 °F).^[25]

Thermal characteristics[edit]

Like all sugar compounds, honey will caramelize if heated sufficiently, becoming darker in color, and eventually burn. However, honey contains fructose, which caramelizes at lower temperatures than the glucose.^[27] The temperature at which caramelization begins varies, depending on the composition, but is typically between 70 and 110 °C (158 and 230 °F). Honey also contains acids, which act as catalysts, decreasing the caramelization temperature even more.^[28] Of these acids, the amino acids, which occur in very small amounts, play an important role in the darkening of honey. The amino acids form darkened compounds called melanoidins, during a Maillard reaction. The Maillard reaction will occur slowly at room temperature, taking from a few to several months to show visible darkening, but will speed-up dramatically with increasing temperatures. However, the reaction can also be slowed by storing the honey at colder temperatures.^[29]

Unlike many other liquids, honey has very poor thermal conductivity, taking a long time to reach thermal equilibrium. Melting crystallized honey can easily result in localized caramelization if the heat source is too hot, or if it is not evenly distributed. However, honey will take substantially longer to liquify when just above the melting point than it will at elevated temperatures.^[23] Melting 20 kilograms of crystallized honey, at 40 °C (104 °F), can take up to 24 hours, while 50 kilograms may take twice as long. These times can be cut nearly in half by heating at 50 °C (122 °F). However, many of the minor substances in honey can be affected greatly by heating, changing the flavor, aroma, or other properties, so heating is usually done at the lowest temperature possible for the shortest amount of time.^[30]

Classification[edit]

This section needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed. (August 2015)

Honey is classified by its floral source, and there are also divisions according to the packaging and processing used. There are also regional honeys. In the USA honey is also graded on its color and optical density by USDA standards, graded on the Pfund scale, which ranges from 0 for "water white" honey to more than 114 for "dark amber" honey.^[31]

Floral source[edit]

Generally, honey is classified by the floral source of the nectar from which it was made. Honeys can be from specific types of flower nectars or can be blended after collection. The pollen in honey is traceable to floral source and therefore region of origin. The rheological and melissopalynological properties of honey can be used to identify the major plant nectar source used in its production.^[32]

Blended[edit]

Most commercially available honey is blended,^{[not in citation given]} meaning it is a mixture of two or more honeys differing in floral source, color, flavor, density or geographic origin.^[33]

Polyfloral[edit]

Polyfloral honey, also known as wildflower honey,^[34] is derived from the nectar of many types of flowers.^[35]

The taste may vary from year to year, and the aroma and the flavor can be more or less intense, depending on which bloomings are prevalent.^[36]

Monofloral[edit]

Monofloral honey is made primarily from the nectar of one type of flower. Different monofloral honeys have a distinctive flavor and color because of differences between their principal nectar sources.^[37] To produce monofloral honey, beekeepers keep beehives in an area where the bees have access to only one type of flower. In practice, because of the difficulties in containing bees, a small proportion of any honey will be from additional nectar from other flower types.^[38] Typical examples of North American monofloral honeys are clover, orange blossom, blueberry, sage, tupelo, buckwheat, fireweed, mesquiteand sourwood. Some typical European examples include thyme, thistle, heather, acacia, dandelion, sunflower, lavender, honeysuckle, and varieties fromlime and chestnut trees.^{[citation needed]} In North Africa (e.g. Egypt) examples include clover, cotton, and citrus (mainly orange blossoms).^{[citation needed]} The unique flora of Australia yields a number of distinctive honeys, with some of the most popular being yellow box, blue gum, ironbark, bush mallee, Tasmanianleatherwood, and macadamia.

Honeydew honey[edit]

Instead of taking nectar, bees can take honeydew, the sweet secretions of aphids or other plant sap-sucking insects. Honeydew honey is very dark brown in color, with a rich fragrance of stewed fruit or fig jam, and is not as sweet as nectar honeys.^[37] Germany's Black Forest is a well known source of honeydew-based honeys, as well as some regions in Bulgaria, Tara (mountain) in Serbia and Northern California in the United States. In Greece, pine honey (a type of honeydew honey) constitutes 60–65% of the annual honey production.^[39] Honeydew honey is popular in some areas, but in other areas beekeepers have difficulty selling the stronger flavored product.

The production of honeydew honey has some complications and dangers. The honey has a much larger proportion of indigestibles than light floral honeys, thus causing dysentery to the bees^{[citation needed]}, resulting in the death of colonies in areas with cold winters. Good beekeeping management requires the removal of honeydew prior to winter in colder areas. Bees collecting this resource also have to be fed protein supplements, as honeydew lacks the protein-rich pollen accompaniment gathered from flowers.

Classification by packaging and processing[edit]

Generally, honey is bottled in its familiar liquid form. However, honey is sold in other forms, and can be subjected to a variety of processing methods.

Honeycomb

A variety of honey flavors and container sizes and styles from the 2008 Texas State Fair

• Crystallized honey is honey in which some of the glucose content has spontaneously crystallized from solution as the monohydrate. Also called "granulated honey" or "candied honey." Honey that has crystallized (or commercially purchased crystallized) can be returned to a liquid state by warming.^[40]
• Pasteurized honey is honey that has been heated in a pasteurization process which requires temperatures of 161 °F (72 °C) or higher. Pasteurization destroys yeast cells. It also liquefies any microcrystals in the honey, which delays the onset of visible crystallization. However, excessive heat exposure also results in product deterioration, as it increases the level of hydroxymethylfurfural (HMF)^{[citation needed]} and reduces enzyme (e.g. diastase) activity. Heat also affects appearance (darkens the natural honey color), taste, and fragrance.^[41]
• Raw honey is honey as it exists in the beehive or as obtained by extraction, settling or straining, without adding heat (although some honey that has been "minimally processed" is often labeled as raw honey).^[42] Raw honey contains some pollen and may contain small particles of wax.
• Strained honey has been passed through a mesh material to remove particulate material (pieces of wax, propolis, other defects) without removing pollen, minerals or enzymes.
• Filtered honey is honey of any type that has been filtered to the extent that all or most of the fine particles, pollen grains, air bubbles, or other materials normally found in suspension, have been removed.^[43] The process typically heats honey to 150–170 °F (66–77 °C) to more easily pass through the filter.^[44] Filtered honey is very clear and will not crystallize as quickly,^[44] making it preferred by the supermarket trade.^[45]
• Ultrasonicated honey has been processed by ultrasonication, a non-thermal processing alternative for honey. When honey is exposed to ultrasonication, most of the yeast cells are destroyed. Those cells that survive sonication generally lose their ability to grow, which reduces the rate of honey fermentation substantially. Ultrasonication also eliminates existing crystals and inhibits further crystallization in honey. Ultrasonically aided liquefaction can work at substantially lower temperatures of approximately 95 °F (35 °C) and can reduce liquefaction time to less than 30 seconds.^[46]
• Creamed honey, also called whipped honey, spun honey, churned honey, honey fondant, and (in the UK) set honey, has been processed to controlcrystallization. Creamed honey contains a large number of small crystals, which prevent the formation of larger crystals that can occur in unprocessed honey. The processing also produces a honey with a smooth, spreadable consistency.^[47]
• Dried honey has the moisture extracted from liquid honey to create completely solid, nonsticky granules. This process may or may not include the use of drying and anticaking agents.^[48] Dried honey is used in baked goods,^[48] and to garnish desserts.^{[citation needed]}
• Comb honey is honey still in the honeybees' wax comb. It is traditionally collected by using standard wooden frames in honey supers. The frames are collected and the comb is cut out in chunks before packaging. As an alternative to this labor-intensive method, plastic rings or cartridges can be used that do not require manual cutting of the comb, and speed packaging. Comb honey harvested in the traditional manner is also referred to as "cut-comb honey".^[40]:13[49]
• Chunk honey is packed in widemouth containers consisting of one or more pieces of comb honey immersed in extracted liquid honey.^[40]:13
• Honey decoctions are made from honey or honey by-products which have been dissolved in water, then reduced (usually by means of boiling). Other ingredients may then be added. (For example, abbamele has added citrus.) The resulting product may be similar to molasses.

Grading[edit]

See also: Food grading

In the US, honey grading is performed voluntarily (USDA does offer inspection and grading "as on-line (in-plant) or lot inspection...upon application, on a fee-for-service basis.") based upon USDA standards. Honey is graded based upon a number of factors, including water content, flavor and aroma, absence of defects and clarity. Honey is also classified by color though it is not a factor in the grading scale.^[50] The honey grade scale is:

Grade	Water content	Flavor and aroma	Absence of defects	Clarity
A	< 18.6%	Good—has a good, normal flavor and aroma for the predominant floral source and is free from caramelization, smoke, fermentation, chemicals and other odor causes	Practically free—practically no defects that affect appearance or edibility	Clear—may contain air bubbles that do not materially affect the appearance; may contain a trace of pollen grains or other finely divided particles of suspended material that do not affect appearance
B	> 18.6% and < 20.0%	Reasonably good—practically free from caramelization; free from smoke, fermentation, chemicals, and other causes	Reasonably free—do not materially affect appearance or edibility	Reasonably clear—may contain air bubbles, pollen grains, or other finely divided particles of suspended material that do not materially affect appearance
C	< 20.0%	Fairly good—reasonably free from caramelization; free from smoke, fermentation, chemicals, and other causes	Fairly free—do not seriously affect the appearance or edibility	Fairly clear—may contain air bubbles, pollen grains, or other finely divided particles of suspended material that do not seriously affect appearance
Substandard	> 20.0%	Fails Grade C	Fails Grade C	Fails Grade C

Other countries may have differing standards on the grading of honey. India, for example, certifies honey grades based on additional factors, such as the Fiehe's test, and other empirical measurements.^[51]

Indicators of quality[edit]

High-quality honey can be distinguished by fragrance, taste, and consistency. Ripe, freshly collected, high-quality honey at 20 °C (68 °F) should flow from a knife in a straight stream, without breaking into separate drops.^[52] After falling down, the honey should form a bead. The honey, when poured, should form small, temporary layers that disappear fairly quickly, indicating high viscosity. If not, it indicates excessive water content (over 20%)^[52] of the product. Honey with excessive water content is not suitable for long-term preservation.^[53]

In jars, fresh honey should appear as a pure, consistent fluid, and should not set in layers. Within a few weeks to a few months of extraction, many varieties of honey crystallize into a cream-colored solid. Some varieties of honey, including tupelo, acacia, and sage, crystallize less regularly. Honey may be heated during bottling at temperatures of 40–49 °C (104–120 °F) to delay or inhibit crystallization. Overheating is indicated by change in enzyme levels, for instance, diastase activity, which can be determined with the Schade or the Phadebas methods. A fluffy film on the surface of the honey (like a white foam), or marble-colored or white-spotted crystallization on a container's sides, is formed by air bubbles trapped during the bottling process.

A 2008 Italian study determined nuclear magnetic resonance spectroscopy can be used to distinguish between different honey types, and can be used to pinpoint the area where it was produced. Researchers were able to identify differences in acacia and polyfloral honeys by the differing proportions offructose and sucrose, as well as differing levels of aromatic amino acids phenylalanine and tyrosine. This ability allows greater ease of selecting compatible stocks.^[54]

Acid content and flavor effects[edit]

The average pH of honey is 3.9, but can range from 3.4 to 6.1.^[55] Honey contains many kinds of acids, both organic and amino. However, the different types and their amounts vary considerably, depending on the type of honey. These acids may be aromatic or aliphatic (non-aromatic). The aliphatic acids contribute greatly to the flavor of honey by interacting with the flavors of other ingredients.^[55]

Organic acids comprise most of the acids in honey, accounting for 0.17–1.17% of the mixture, with gluconic acid formed by the actions of an enzyme calledglucose oxidase as the most prevalent.^[55] Other organic acids are minor, consisting of formic, acetic, butyric, citric, lactic, malic, pyroglutamic, propionic,valeric, capronic, palmitic, and succinic, among many others.^[55][56]

Preservation[edit]

Sealed frame of honey

Because of its unique composition and chemical properties, honey is suitable for long-term storage, and is easily assimilated even after long preservation. Honey, and objects immersed in honey, have been preserved for centuries.^[57][58] The key to preservation is limiting access to humidity. In its cured state, honey has a sufficiently high sugar content to inhibit fermentation. If exposed to moist air, its hydrophilic properties will pull moisture into the honey, eventually diluting it to the point that fermentation can begin.

Regardless of preservation, honey may crystallize over time. The crystals can be dissolved by heating the honey.^[59][60]

Nutritional and sugar profile[edit]

Honey
Nutritional value per 100 g (3.5 oz)
Energy	1,272 kJ (304 kcal)
Carbohydrates	82.4 g
Sugars	82.12 g
Dietary fiber	0.2 g
Fat	0 g
Protein	0.3 g
Vitamins
Riboflavin (B2)	(3%) 0.038 mg
Niacin (B3)	(1%) 0.121 mg
Pantothenic acid (B5)	(1%) 0.068 mg
Vitamin B6	(2%) 0.024 mg
Folate (B9)	(1%) 2 μg
Vitamin C	(1%) 0.5 mg
Minerals
Calcium	(1%) 6 mg
Iron	(3%) 0.42 mg
Magnesium	(1%) 2 mg
Phosphorus	(1%) 4 mg
Potassium	(1%) 52 mg
Sodium	(0%) 4 mg
Zinc	(2%) 0.22 mg
Other constituents
Water	17.10 g
Full Link to USDA Database entry
Units μg = micrograms • mg = milligrams IU = International units
Percentages are roughly approximated usingUS recommendations for adults.

In a 100 gram serving, honey provides 304 calories with no essential nutrients in significant content (table).^[6]Composed of 17% water and 82% carbohydrates, honey has low content of fat, dietary fiber and protein(table).

A mixture of sugars and other carbohydrates, honey is mainly fructose (about 38-55%) and glucose (about 31%),^[1] with remaining sugars including maltose, sucrose, and other complex carbohydrates.^[1] Its glycemic index ranges from 31 to 78, depending on the variety.^[61] The specific composition, color, aroma and flavor of any batch of honey depend on the flowers foraged by bees that produced the honey.^[8]

One 1980 study found that mixed floral honey from several United States regions typically contains:^[62]

• Fructose: 38.2%
• Glucose: 31.3%
• Maltose: 7.1%
• Sucrose: 1.3%
• Water: 17.2%
• Higher sugars: 1.5%
• Ash: 0.2%
• Other/undetermined: 3.2%

A 2013 NMR spectroscopy study of 20 different honeys from Germany found that their sugar contents comprised:

• Fructose: 28% to 41%
• Glucose: 22% to 35%

The average ratio was 56% fructose to 44% glucose, but the ratios in the individual honeys ranged from a high of 64% fructose and 36% glucose (one type of flower honey; Table 3 in reference) to a low of 50% fructose and 50% glucose (a different floral source). This NMR method was not able to quantify maltose, galactose, and the other minor sugars as compared to fructose and glucose.^[63]

Honey has a density of about 1.36 kilograms per litre (36% denser than water).^[64]

Adulteration[edit]

Adulteration of honey is the addition of other sugars, syrups or compounds into honey to change its flavor, viscosity, make it cheaper to produce, or to increase the fructose content in order to stave off crystallization. According to the Codex Alimentarius of the United Nations, any product labeled as honey or pure honey must be a wholly natural product, although different nations have their own laws concerning labeling.^[65] Adulteration of honey is sometimes used as a method of deception when buyers are led to believe that the honey is pure. The practice was common dating back to ancient times, when crystallized honey was often mixed with flour or other fillers, hiding the adulteration from buyers until the honey was liquefied. In modern times the most common adulteration-ingredient became clear, almost-flavorless corn syrup, which, when mixed with honey, is often very difficult to distinguish from unadulterated honey.^[66]

Isotope ratio mass spectrometry can be used to detect addition of corn syrup and cane sugar by the carbon isotopic signature. Addition of sugars originating from corn or sugar cane (C4 plants, unlike the plants used by bees, and also sugar beet, which are predominantly C3 plants) skews the isotopic ratio of sugars present in honey,^[67] but does not influence the isotopic ratio of proteins. In an unadulterated honey, the carbon isotopic ratios of sugars and proteins should match. Levels as low as 7% of addition can be detected.^[68]

In one country, the USA, according to The National Honey Board (a USDA-overseen organization), "honey stipulates a pure product that does not allow for the addition of any other substance...this includes, but is not limited to, water or other sweeteners".^[69]

Health applications[edit]

Due mainly to low numbers and quality of human studies,^[70] little to no efficacy has been identified about the potential health benefits of honey.

Wounds and burns[edit]

Honey contains trace amount of compounds implicated in preliminary studies to have wound healing properties, such as hydrogen peroxide^[71] andmethylglyoxal.^[72]

There is some evidence that honey may help healing in skin wounds after surgery and mild (partial thickness) burns when used in a dressing.^[70][73]

Evidence does not support the use of honey-based products in the treatment of other burns, chronic wounds, pressure ulcers, Fournier's gangrene, venous stasis ulcers, minor acute wounds, diabetic foot ulcers, Leishmaniasis,^[70][74] or ingrown toenails.^[75]

Cough[edit]

Little evidence supports honey as a treatment of coughs in children. For chronic cough and acute cough, a Cochrane review found no strong evidence for or against the use of honey.^[76][77] For treating children, the study concluded that honey possibly helps more than no treatment.^[77]

The UK Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency recommends avoiding giving over the counter cough and common cold medication to children under 6, and suggests "a homemade remedy containing honey and lemon is likely to be just as useful and safer to take", but warns that honey should not be given to babies because of the risk of infant botulism.^[78] The World Health Organization recommends honey as a treatment for coughs and sore throats, including for children, stating that there is no reason to believe it is less effective than a commercial remedy.^[79] Honey is recommended by one Canadian physician for children over the age of 1 for the treatment of coughs as it is deemed as effective as dextromethorphan and more effective thandiphenhydramine.^[7]

Other[edit]

People who have a weakened immune system should not eat honey because of the risk of bacterial or fungal infection.^[5]

No evidence shows the benefit of using honey to treat cancer,^[5] although honey may be useful for controlling side effects of radiation therapy orchemotherapy applied in cancer treatment.^[80]

Consumption is sometimes advocated as a treatment for seasonal allergies due to pollen, but there is inconclusive scientific evidence to support the claim.^[5][81] Honey is generally considered ineffective for the treatment of allergic conjunctivitis.^[5][82]

Preliminary studies found honey to contain an antimicrobial peptide called bee defensin-1.^[83] Some in vitro studies show that honey can kill Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA), β-haemolytic streptococci and vancomycin-resistant Enterococci.^[84]

Health hazards[edit]

Adverse effects[edit]

Although honey is generally safe when taken in typical food amounts,^[5][7] there are various, potential adverse effects or interactions it may have in combination with excessive consumption, existing disease conditions or drugs.^[5] Included among these are mild reactions to high intake, such as anxiety,insomnia or hyperactivity in about 10% of children, according one study.^[7] No symptoms of anxiety, insomnia or hyperactivity were detected with honey consumption compared to placebo, according to another study.^[7] Honey consumption may interact adversely with existing allergies, high blood sugar levels (as in diabetes), or anticoagulants used to control bleeding, among other clinical conditions.^[5]

Botulism[edit]

Infants can develop botulism after consuming honey contaminated with Clostridium botulinum endospores.^[85]

Infantile botulism shows geographical variation. In the UK, only six cases have been reported between 1976 and 2006,^[86] yet the U.S. has much higher rates: 1.9 per 100,000 live births, 47.2% of which are in California.^[87] While the risk honey poses to infant health is small, it is recommended not to take the risk until after one year of age, and then giving honey is considered safe.^[88]

Toxic honey[edit]

Main article: Bees and toxic chemicals § Toxic honey

Mad honey intoxication is a result of eating honey containing grayanotoxins.^[89] Honey produced from flowers of rhododendrons, mountain laurels, sheep laurel, and azaleas may cause honey intoxication. Symptoms include dizziness, weakness, excessive perspiration, nausea, and vomiting. Less commonly, low blood pressure, shock, heart rhythm irregularities, and convulsions may occur, with rare cases resulting in death. Honey intoxication is more likely when using "natural" unprocessed honey and honey from farmers who may have a small number of hives. Commercial processing, with pooling of honey from numerous sources, is thought to dilute any toxins.^[90]

Toxic honey may also result when bees are proximate to tutu bushes (Coriaria arborea) and the vine hopper insect (Scolypopa australis). Both are found throughout New Zealand. Bees gather honeydew produced by the vine hopper insects feeding on the tutu plant. This introduces the poison tutin into honey.^[91] Only a few areas in New Zealand (the Coromandel Peninsula, Eastern Bay of Plenty and the Marlborough Sounds) frequently produce toxic honey. Symptoms of tutin poisoning include vomiting, delirium, giddiness, increased excitability, stupor, coma, and violent convulsions.^{[medical citation needed]} To reduce the risk of tutin poisoning, humans should not eat honey taken from feral hives in the risk areas of New Zealand. Since December 2001, New Zealand beekeepers have been required to reduce the risk of producing toxic honey by closely monitoring tutu, vine hopper, and foraging conditions within 3 kilometres (1.9 mi) of their apiary.^{[citation needed]} Intoxication is rarely dangerous.^[89]

In history, culture, and folklore[edit]

Honey use and production has a long and varied history.^[8] In many cultures, honey has associations that go beyond its use as a food. Honey is frequently used as a talisman and symbol of sweetness.^{[citation needed]}

Ancient times[edit]

Honey seeker depicted in an 8000-year-old cave painting at Araña Caves in Spain

Honey collection is an ancient activity.^[9] Humans apparently began hunting for honey at least 8,000 years ago, as evidenced by a cave painting in Valencia, Spain.^[9] The painting is a Mesolithic rock painting, showing two honey-hunters collecting honey and honeycomb from a wild bee nest. The figures are depicted carrying baskets or gourds, and using a ladder or series of ropes to reach the wild nest.

The greater honeyguide bird guides humans to wild bee hives^[92] and this behavior may have evolved with early hominids.^[93][94]

So far, the oldest remains of honey have been found in the country of Georgia. Archaeologists have found honey remains on the inner surface of clay vessels unearthed in an ancient tomb, dating back some 4,700–5,500 years.^[95][96][97] In ancient Georgia, honey was packed for people's journeys into the afterlife, and more than one type, too – along for the trip were linden, berry, and a meadow-flower variety.^[98]

In ancient Egypt, honey was used to sweeten cakes and biscuits, and was used in many other dishes. Ancient Egyptian andMiddle Eastern peoples also used honey for embalming the dead.^[99] The fertility god of Egypt, Min, was offered honey.

In ancient Greece, honey was produced from the Archaic to the Hellenistic period. In 594 BC,^[100] beekeeping around Athenswas so widespread that Solon passed a law about it: "He who sets up hives of bees must put them 300 feet (91 metres) away from those already installed by another".^[101][102] Greek archaeological excavations of pottery located ancient hives.^[103]According to Columella, Greek beekeepers of the Hellenistic period did not hesitate to move their hives over rather long distances in order to maximise production, taking advantage of the different vegetative cycles in different regions. ^[104]

In the absence of sugar, honey was an integral sweetening ingredient in Greek and Roman cuisine. During Roman times, honey was part of many recipes and it is mentioned in the work of many authors, such as Virgil, Pliny, Cicero and others.^{[citation needed]}

The spiritual and therapeutic use of honey in ancient India is documented in both the Vedas and the Ayurveda texts, which were both composed at least 4,000 years ago.^[105]

The art of beekeeping in ancient China has existed since time immemorial and appears to be untraceable to its origin. In the book Golden Rules of Business Success written by Fan Li (or Tao Zhu Gong) during the Spring and Autumn Period, some parts mention the art of beekeeping and the importance of the quality of the wooden box for beekeeping that can affect the quality of its honey.^{[citation needed]}

Honey was also cultivated in ancient Mesoamerica. The Maya used honey from the stingless bee for culinary purposes, and continue to do so today. The Maya also regard the bee as sacred (see Mayan stingless bees of Central America).

Some cultures believed honey had many practical health uses. It was used as an ointment for rashes and burns, and to help soothe sore throats when no other practices were available.

Folk medicine and wound research[edit]

In myths and folk medicine, honey has been used both orally and topically to treat various ailments including gastric disturbances, ulcers, skin wounds, andskin burns by ancient Greeks, Egyptians and in Ayurveda and traditional Chinese medicine.^[105]

Proposed for treating wounds and burns, honey may have antimicrobial properties as first reported in 1892 and be useful as a safe, improvisational wound treatment.^[106][107] Though its supposed antimicrobial properties may be due to high osmolarity even when diluted with water, it is more effective than plain sugar water of a similar viscosity.^[106][107] Definitive clinical conclusions about the efficacy and safety of treating wounds, however, are not possible from this limited research.^[70]

The flora that bees use to make the honey may have a role in its properties, particularly by bees foraging from the manuka myrtle, Leptospermum scoparium, as proposed in one study.^[106]

Religious significance[edit]

In ancient Greek religion, the food of Zeus and the twelve Gods of Olympus was honey in the form of nectar and ambrosia.^[108]

In Hinduism, honey (Madhu) is one of the five elixirs of immortality (Panchamrita). In temples, honey is poured over the deities in a ritual called Madhuabhisheka. The Vedas and other ancient literature mention the use of honey as a great medicinal and health food.^[109]

In Jewish tradition, honey is a symbol for the new year, Rosh Hashanah. At the traditional meal for that holiday, apple slices are dipped in honey and eaten to bring a sweet new year. Some Rosh Hashanah greetings show honey and an apple, symbolizing the feast. In some congregations, small straws of honey are given out to usher in the new year.^{[citation needed]}

The Hebrew Bible contains many references to honey. In the Book of Judges, Samson found a swarm of bees and honey in the carcass of a lion (14:8). In Old Testament law, offerings were made in the temple to God. The Book of Leviticus says that "Every grain offering you bring to the Lord must be made without yeast, for you are not to burn any yeast or honey in a food offering presented to the Lord" (2:11). In the Books of Samuel Jonathan is forced into a confrontation with his father King Saul after eating honey in violation of a rash oath Saul made (14:24–47). Proverbs 16:24 in the JPS Tanakh 1917 version says "Pleasant words are as a honeycomb, Sweet to the soul, and health to the bones." Book of Exodus famously describes the Promised Land as a "land flowing with milk and honey" (33:3). However, most Biblical commentators write that the original Hebrew in the Bible (דבש devash) refers to the sweet syrup produced from the juice of dates (silan).^[110] In 2005 an apiary dating from the 10th century B.C. was found in Tel Rehov, Israel that contained 100 hives and is estimated to produce half a ton of honey annually.^[111][112] Pure honey is considered kosher even though it is produced by a flying insect, a nonkosher creature; other products of nonkosher animals are not kosher.^[113]

In Buddhism, honey plays an important role in the festival of Madhu Purnima, celebrated in India and Bangladesh. The day commemorates Buddha's making peace among his disciples by retreating into the wilderness. The legend has it that while he was there, a monkey brought him honey to eat. On Madhu Purnima, Buddhists remember this act by giving honey to monks. The monkey's gift is frequently depicted in Buddhist art.^[109]

In the Christian New Testament, Matthew 3:4, John the Baptist is said to have lived for a long period of time in the wilderness on a diet consisting of locusts and wild honey.

In Islam, there is an entire chapter (Surah) in the Qur'an called an-Nahl (the Bee). According to his teachings (hadith), Muhammad strongly recommended honey for healing purposes.^[114] The Qur'an promotes honey as a nutritious and healthy food. Below is the English translation of those specific verses:

And thy Lord taught the Bee to build its cells in hills, on trees, and in (men's) habitations; Then to eat of all the produce (of the earth), and find with skill the spacious paths of its Lord: there issues from within their bodies a drink of varying colours, wherein is healing for men: verily in this is a Sign for those who give thought [Al-Quran 16:68–69].^[115]

Gallery[edit]

Extraction from a honeycomb

Filtering from a honeycomb

Pouring raw honey

See also[edit]

Food portal

• Bee bread
• Honey hunting
• More than Honey‍—‌a 2012 Swiss documentary film on the current state of honey bees and beekeeping
• National Honey Show
• Royal jelly

References[edit]

1. ^ Jump up to:^a b c d National Honey Board. "Carbohydrates and the Sweetness of Honey". Last accessed 1 June 2012.
2. Jump up^ Oregon State University. "What is the relative sweetness of different sugars and sugar substitutes?". Retrieved 1 June 2012.
3. Jump up^ Prescott, Lansing; Harley, John P. and Klein, Donald A. (1999). Microbiology. Boston: WCB/McGraw-Hill. ISBN 0-697-35439-3.
4. Jump up^ Shapiro RL, Hatheway C, Swerdlow DL (1998). "Botulism in the United States: A Clinical and Epidemiologic Review". Annals of Internal Medicine 129(3): 221–8. doi:10.7326/0003-4819-129-3-199808010-00011.PMID 9696731.
5. ^ Jump up to:^{a b c d e f g h i j} "Honey". Mayo Clinic. 1 November 2013. Retrieved24 September 2015.
6. ^ Jump up to:^a b "Full Report (All Nutrients): 19296, Honey". USDA National Nutrient Database, Agricultural Research Service, Release 28. 2015. Retrieved30 October 2015.
7. ^ Jump up to:^{a b c d e} Goldman, Ran D. (December 2014). "Honey for treatment of cough in children". Canadian Family Physician (Systematic review) 60 (12): 1107–1110. PMC 4264806. PMID 25642485. Retrieved 15 October 2015.
8. ^ Jump up to:^a b c d Hunt CL, Atwater HW (7 April 1915). Honey and Its Uses in the Home. US Department of Agriculture, Farmers' Bulletin, No. 653. Retrieved2 April 2015.
9. ^ Jump up to:^a b c d Crane, Eva (1983) The Archaeology of Beekeeping, Cornell University Press, ISBN 0-8014-1609-4
10. ^ Jump up to:^a b c d Suarez RK, Lighton JR, Joos B, Roberts SP, Harrison JF (1996)."Energy metabolism, enzymatic flux capacities, and metabolic flux rates in flying honeybees". Proc Natl Acad Sci U S A 93 (22): 12616–20.doi:10.1073/pnas.93.22.12616. PMC 38041. PMID 8901631.
11. ^ Jump up to:^{a b c d e} "Honey and Bees." at the Wayback Machine (archived 5 March 2010) National Honey Board
12. ^ Jump up to:^{a b c d e f} Binkley D (31 August 2014). "How bees make honey is complex process". The Columbus Dispatch, Columbus, Ohio, USA. Retrieved17 November 2015.
13. Jump up^ Whitmyre, Val. "The Plight of the Honeybees". University of California. Archived from the original on 4 March 2007. Retrieved 14 April 2007.
14. Jump up^ Standifer LN. "Honey Bee Nutrition And Supplemental Feeding". Excerpted from "Beekeeping in the United States". Retrieved 14 April 2007.
15. Jump up^ Bequaert, J.Q. (1932). "The Nearctic social wasps of the subfamily polybiinae (Hymenoptera; Vespidae)". Entomologica Americana.
16. Jump up^ Britto, Fábio Barros, and Flávio Henrique Caetano. "Morphological Features and Occurrence of Degenerative Characteristics in the Hypopharyngeal Glands of the Paper Wasp Polistes versicolor (Olivier) (Hymenoptera: Vespidae)." Micron 37.8 (2006): 742-47. Web.
17. ^ Jump up to:^a b c "Honey production: Browse data - FAOSTAT Domains /Production/Livestock Primary; Item: Honey, natural; Area: World; Year: as needed". United Nations, Food and Agriculture Organization, Statistics Division (FAOSTAT). 2013.
18. Jump up^ Root, p. 355
19. ^ Jump up to:^a b Tomasik, Piotr (2004) Chemical and functional properties of food saccharides, CRC Press, p. 74, ISBN 0-8493-1486-0
20. Jump up^ Kántor Z, Pitsi G, Thoen J (1999). "Glass Transition Temperature of Honey as a Function of Water Content As Determined by Differential Scanning Calorimetry". Journal of Agricultural and Food Chemistry 47 (6): 2327–2330.doi:10.1021/jf981070g. PMID 10794630.
21. Jump up^ Russell EV, Israeloff NE (2000). "Direct observation of molecular cooperativity near the glass transition". Nature 408 (6813): 695–698.doi:10.1038/35047037. PMID 11130066.
22. Jump up^ Value-added products from beekeeping. Food and Agriculture Organization of the United Nations. 1996. pp. 7–8. ISBN 978-92-5-103819-2. Retrieved5 January 2016.
23. ^ Jump up to:^a b c d Bogdanov, Stefan (2009). ""Physical Properties of Honey"" (PDF). Archived from the original (PDF) on 20 September 2009.
24. Jump up^ Krell, pp. 5–6
25. ^ Jump up to:^a b c Root, p. 348
26. Jump up^ "Bees 'producing M&M's coloured honey'". Telegraph.co.uk. 4 October 2012. Retrieved 30 December 2014.
27. Jump up^ Hans-Dieter Belitz, Werner Grosch, Peter Schieberle Food chemistrySpringer Verlag, Berlin-Heidelberg 2004 p. 884 ISBN 3-540-69933-3
28. Jump up^ Zdzisław E. Sikorski Chemical and functional properties of food componentsCRC Press 2007 p. 121 ISBN 0-8493-9675-1
29. Jump up^ Root, p. 350
30. Jump up^ Krell, pp. 40–43
31. Jump up^ Value-added products from beekeeping. Chapter 2. Fao.org. Retrieved on 14 April 2011.
32. Jump up^ "The Rheological & Mellisopalynological Properties of Honey" (PDF). Minerva Scientific. Retrieved 10 December 2012. If however, rheological measurements are made on a given sample it can be deduced that the sample is predominantly Manuka (Graph 2) or Kanuka (Graph 3) or a mixture of the two plant species
33. Jump up^ "Definition of Honey and Honey Products" (PDF). National Honey Issac Board. Retrieved 3 February 2011. Blended Honey: A homogeneous mixture of two or more honeys differing in floral source, color, flavor, density or geographic origin.
34. Jump up^ "Honey Color and Flavor". National Honey Board. Retrieved 3 February2011. Wildflower honey is often used to describe honey from miscellaneous and undefined flower sources.
35. Jump up^ "Varieties of honey: Polyfloral honey". The Honey Book. Retrieved10 November 2007. Honey that is from wild or commercialized honeybees that is derived from many types of flowers is a resulting Polyfloral honey.
36. Jump up^ Mountain Wildflower Honey. Mieliditalia.it. Retrieved on 6 February 2011.
37. ^ Jump up to:^a b The Colours Of Honey. Mieliditalia.it. Retrieved on 6 February 2011.
38. Jump up^ Reuber, Brant (21 February 2015). 21st Century Homestead: Beekeeping. Lulu.com. ISBN 9781312937338.
39. Jump up^ Gounari, Sofia (2006). "Studies on the phenology of Marchalina hellenica (gen.) (Hemiptera: coccoidea, margarodidae) in relation to honeydew flow".Journal of apicultural research 45 (1): 8–12. doi:10.3896/IBRA.1.45.1.03.
40. ^ Jump up to:^a b c Flottum, Kim (2010). The Backyard Beekeeper: An Absolute Beginner's Guide to Keeping Bees in Your Yard and Garden. Quarry Books. pp. 170–.ISBN 978-1-61673-860-0. Retrieved 5 January 2016.
41. Jump up^ Subramanian, R.; Hebbar, H. Umesh; Rastogi, N. K. (2007). "Processing of Honey: A Review". International Journal of Food Properties 10: 127–143.doi:10.1080/10942910600981708.
42. Jump up^ "Definition of Honey and Honey Products" (PDF). honey.com - Approved by the National Honey Board. 15 June 1996. Archived from the original(PDF) on 3 December 2007.
43. Jump up^ "United States Standards for Grades of Extracted Honey". USDA / Agricultural Marketing Service. Retrieved 20 January 2012.
44. ^ Jump up to:^a b Damerow, Gail (2011). The Backyard Homestead Guide to Raising Farm Animals: Choose the Best Breeds for Small-Space Farming, Produce Your Own Grass-Fed Meat, Gather Fresh Eggs, Collect Fresh Milk, Make Your Own Cheese, Keep Chickens, Turkeys, Ducks, Rabbits, Goats, Sheep, Pigs, Cattle, & Bees. Storey Publishing, LLC. pp. 167–. ISBN 978-1-60342-697-8. Retrieved 5 January 2016.
45. Jump up^ First Regional Training Workshop for Beekeepers. Bib. Orton IICA / CATIE. 1992. pp. 55–. Retrieved 5 January 2016.
46. Jump up^ Ultrasonic Honey Processing. Hielscher.com. Retrieved on 6 February 2011.
47. Jump up^ Sharma, Rajeev (2005). Improve your Health! with Honey. Diamond Pocket Books. pp. 33–. ISBN 978-81-288-0920-0. Retrieved 5 January 2016.
48. ^ Jump up to:^a b Krell, Rainer (1996). Value-added Products Froom Beekeeping. Food & Agriculture Org. pp. 25–. ISBN 978-92-5-103819-2. Retrieved 5 January 2016.
49. Jump up^ Honey Processing. Beeworks.com. Retrieved on 6 February 2011.
50. Jump up^ "United States Standards for Grades of Extracted Honey". USDA. Retrieved 11 May 2010.
51. Jump up^ NOTIFICATION, MINISTRY OF AGRICULTURE (Department of Agriculture and Co-operation) New Delhi, 24 December 2008
52. ^ Jump up to:^a b Bogdanov, Stefan (2008). [Marhttp://wayback.archive.org/web/20090305184128/http://www.bee-hexagon.net/files/file/fileE/Honey/Honey%20ProductionCorr.pdf "Honey production"] (PDF). Bee Product Science. Archived from the original (PDF)on 5 March 2009.
53. Jump up^ Allan, Matthew. "Basic Honey Processing". Beekeeping in a Nutshell 5. Archived from the original on 17 February 2001.
54. Jump up^ "Keeping Tabs on Honey". Chemical & Engineering News 86 (35): 43–44. 2008. doi:10.1021/cen-v086n035.p043.
55. ^ Jump up to:^a b c d "pH and acids in honey" (PDF). National Honey Board Food Technology/Product Research Program. April 2006.
56. Jump up^ Wilkins, Alistair L. and Lu, Yinrong (1995). "Extractives from New Zealand Honeys. 5. Aliphatic Dicarboxylic Acids in New Zealand Rewarewa (Knightea excelsa) Honey". J. Agric. Food Chem. 43 (12): 3021–3025.doi:10.1021/jf00060a006.
57. Jump up^ "The History of the Origin and Development of Museums". Dr. M. A. Hagen. The American naturalist, Volume 10. 1876.
58. Jump up^ 1894. The Mummy: A Handbook of Egyptian Funerary Archaeology. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press. (Reprinted New York: Dover Publications, 1989)
59. Jump up^ What to Do About Crystallized Honey. Heavenly Homemakers. Retrieved on 2 August 2013.
60. Jump up^ Decrystallizing Honey. Lynnskitchenadventures.com. Retrieved on 2 August 2013.
61. Jump up^ Arcot, Jayashree and Brand-Miller, Jennie (March 2005) A Preliminary Assessment of the Glycemic Index of Honey. A report for the Rural Industries Research and Development Corporation. RIRDC Publication No 05/027. rirdc.infoservices.com.au
62. Jump up^ "Beesource Beekeeping: Honey Composition and Properties". Beesource.com. October 1980. Retrieved 6 February 2011.
63. Jump up^ Ohmenhaeuser, Marc; Monakhova, Yulia B.; Kuballa, Thomas; Lachenmeier, Dirk W. (12 May 2013). "Qualitative and Quantitative Control of Honeys Using NMR Spectroscopy and Chemometrics". ISRN Analytical Chemistry 2013: 1–9. doi:10.1155/2013/825318.
64. Jump up^ Krell
65. Jump up^ "Authenticity of honey". doi:10.1007/978-1-4613-1119-5_8#page-1 (inactive 2015-01-13). Retrieved 30 December 2014.
66. Jump up^ The Hive: The Story of the Honeybee and Us By Bee Wilson --St. Martins Press 2004 Page 167
67. Jump up^ Edwards, G and Walker, D A (1983). C3,C4: Mechanisms, and Cellular and Environmental Regulation, of Photosynthesis. University of California Press. pp. 469–. GGKEY:05LA62Q2TQJ. Sucrose synthesized by a C4 plant (e.g. sugar beet) can be distinguished from sucrose synthesized by a C3 plant (e.g. sugar-cane) due to differences in δ values.
68. Jump up^ Barry, Carla (1999). "The detection of C4 sugars in honey". Hivelights(Canadian Honey Council) 12 (1). Archived from the original on 17 June 2008.
69. Jump up^ Definition of honey and honey products. (PDF) . Retrieved on 9 January 2012.
70. ^ Jump up to:^a b c d Jull AB, Cullum N, Dumville JC, Westby MJ, Deshpande S, Walker N (2015). "Honey as a topical treatment for wounds". Cochrane Database Syst Rev 3 (CD005083): CD005083. doi:10.1002/14651858.CD005083.pub4.PMID 25742878. Honey appears to heal partial thickness burns more quickly than conventional treatment (which included polyurethane film, paraffin gauze, soframycin-impregnated gauze, sterile linen and leaving the burns exposed) and infected post-operative wounds more quickly than antiseptics and gauze.
71. Jump up^ Bang, Lynne M.; Buntting, Catherine; Molan, Peter (1 April 2003). "The effect of dilution on the rate of hydrogen peroxide production in honey and its implications for wound healing". Journal of Alternative and Complementary Medicine (New York, N.Y.) 9 (2): 267–273.doi:10.1089/10755530360623383. ISSN 1075-5535. PMID 12804080.
72. Jump up^ Majtan, Juraj; Klaudiny, Jaroslav; Bohova, Jana; Kohutova, Lenka; Dzurova, Maria; Sediva, Maria; Bartosova, Maria; Majtan, Viktor (1 June 2012)."Methylglyoxal-induced modifications of significant honeybee proteinous components in manuka honey: Possible therapeutic implications". Fitoterapia83 (4): 671–677. doi:10.1016/j.fitote.2012.02.002. PMID 22366273.
73. Jump up^ Majtan, J (2014). "Honey: an immunomodulator in wound healing". Wound Repair Regen. 22 (2 Mar–Apr): 187–192. doi:10.1111/wrr.12117.PMID 24612472.
74. Jump up^ O'Meara S, Al-Kurdi D, Ologun Y, Ovington LG, Martyn-St James M, Richardson R (2014). "Antibiotics and antiseptics for venous leg ulcers".Cochrane Database Syst Rev (Systematic review) 1: CD003557.doi:10.1002/14651858.CD003557.pub5. PMID 24408354.
75. Jump up^ Eekhof JA, Van Wijk B, Knuistingh Neven A, van der Wouden JC (2012). "Interventions for ingrowing toenails". Cochrane Database Syst Rev(Systematic review) 4: CD001541. doi:10.1002/14651858.CD001541.pub3.PMID 22513901.
76. Jump up^ Mulholland S, Chang AB (2009). "Honey and lozenges for children with non-specific cough". Cochrane Database Syst Rev (Systematic review) (2): CD007523. doi:10.1002/14651858.CD007523.pub2. PMID 19370690.
77. ^ Jump up to:^a b Oduwole O, Meremikwu MM, Oyo-Ita A, Udoh EE (2014). "Honey for acute cough in children". Cochrane Database Syst Rev (Systematic review) 3(12): CD007094. doi:10.1002/14651858.CD007094.pub4.PMID 25536086.
78. Jump up^ "Cough". NHS Choices. 20 June 2013. Retrieved June 2014.
79. Jump up^ "Cough and cold remedies for the treatment of acute respiratory infections in young children". World Health Organization. Retrieved 15 October 2015.
80. Jump up^ Bardy J, Slevin NJ, Mais KL, Molassiotis A (2008). "A systematic review of honey uses and its potential value within oncology care". J Clin Nurs 17 (19): 2604–23. doi:10.1111/j.1365-2702.2008.02304.x. PMID 18808626.
81. Jump up^ Dale Kiefer (4 May 2012). "Honey for Allergies".
82. Jump up^ Rudmik L, Hoy M, Schlosser RJ, Harvey RJ, Welch KC, Lund V, Smith TL (April 2013). "Topical therapies in the management of chronic rhinosinusitis: an evidence-based review with recommendations". Int Forum Allergy Rhinol(Review) 3 (4): 281–98. doi:10.1002/alr.21096. PMID 23044832.
83. Jump up^ "Honey as an antibiotic: Scientists identify a secret ingredient in honey that kills bacteria". www.sciencedaily.com. Retrieved 4 December 2015.
84. Jump up^ Mandal, Manisha Deb; Mandal, Shyamapada (1 April 2011). "Honey: its medicinal property and antibacterial activity". Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine 1 (2): 154–160. doi:10.1016/S2221-1691(11)60016-6.PMC 3609166. PMID 23569748.
85. Jump up^ "The National Honey Board: Frequently Asked Questions". Honey.com. Archived from the original on 1 February 2010. Retrieved 6 February 2011.
86. Jump up^ "Report on Minimally Processed Infant Weaning Foods and the Risk of Infant Botulism" (PDF). Advisory Committee on the Microbiological Safety of Food. July 2006. Archived from the original (PDF) on 19 October 2010. Retrieved9 January 2012.
87. Jump up^ Botulism in the United States, 1899–1996, Handbook for Epidemiologists, Clinicians, and Laboratory Workers, Atlanta, GA. Centers for Disease Control and Prevention (1998)
88. Jump up^ Infant Botulism and Honey. Edis.ifas.ufl.edu. Retrieved on 9 January 2012.
89. ^ Jump up to:^a b Jansen, Suze A.; Kleerekooper, Iris; Hofman, Zonne L. M.; Kappen, Isabelle F. P. M.; Stary-Weinzinger, Anna; van der Heyden, Marcel A. G. (2012). "Grayanotoxin Poisoning: ‘Mad Honey Disease’ and Beyond".Cardiovascular Toxicology 12 (3): 208–215. doi:10.1007/s12012-012-9162-2.ISSN 1530-7905. PMID 22528814.
90. Jump up^ "Grayanotoxin" at the Wayback Machine (archived 14 March 2010)[1] in the Foodborne Pathogenic Microorganisms and Natural Toxins Handbook, FDA Center for Food Safety and Applied Nutrition.
91. Jump up^ "Tutu Bush and Toxic Honey" (PDF), National Beekeepers Association, New Zealand, archived from the original (PDF) on 5 October 2011
92. Jump up^ Isack HA, Reyer HU (1989). "Honeyguides and honey gatherers: interspecific communication in a symbiotic relationship". Science 243 (4896): 1343–6.Bibcode:1989Sci...243.1343I. doi:10.1126/science.243.4896.1343.PMID 17808267.
93. Jump up^ Short, Lester, Horne, Jennifer and Diamond, A. W. (2003). "Honeyguides". In Christopher Perrins (Ed.). Firefly Encyclopedia of Birds. Firefly Books. pp. 396–397. ISBN 1-55297-777-3.
94. Jump up^ Dean, W. R. J.; MacDonald, I. A. W. (1981). "A Review of African Birds Feeding in Association with Mammals". Ostrich 52 (3): 135–155.doi:10.1080/00306525.1981.9633599.
95. Jump up^ Kvavadze, Eliso; Gambashidze, Irina; Mindiashvili, Giorgi; Gogochuri, Giorgi (2006). "The first find in southern Georgia of fossil honey from the Bronze Age, based on palynological data". Vegetation History and Archaeobotany 16 (5): 399–404. doi:10.1007/s00334-006-0067-5.
96. Jump up^ Georgian ancient honey. cncworld.tv (31 March 2012). Retrieved on 10 July 2012.
97. Jump up^ Report: Georgia Unearths the World’s Oldest Honey. EurasiaNet (30 March 2012). Retrieved on 3 July 2015.
98. Jump up^ The world's first winemakers were the world's first beekeepers.guildofscientifictroubadours.com (2 April 2012). Retrieved on 10 July 2012.
99. Jump up^ Larry Gonick The Cartoon History of the Universe Vol.2
100. Jump up^ Pliny. XI.9.19.
101. Jump up^ Plutarch. Life of Solon. p. 23.
102. Jump up^ Crane, Ethel Eva. The World History of Beekeeping and Honey Hunting. Routledge. Retrieved 16 December 2015.
103. Jump up^ Bresson, Alain. The Making of the Ancient Greek Economy: Institutions, Markets and Growth. Princeton University Press. Retrieved 16 December2015.
104. Jump up^ Bresson, Alain. The Making of the Ancient Greek Economy: Insitutions, Markets and Growth. Princeton University Press. Retrieved 16 December2015.
105. ^ Jump up to:^a b Pećanac M, Janjić Z, Komarcević A, Pajić M, Dobanovacki D, Misković SS (2013). "Burns treatment in ancient times". Med Pregl 66 (5–6): 263–7.doi:10.1016/s0264-410x(02)00603-5. PMID 23888738.
106. ^ Jump up to:^a b c Maddocks, Sarah E; Jenkins, Rowena E (2013). "Honey: a sweet solution to the growing problem of antimicrobial resistance?". Future Microbiology 8 (11): 1419–1429. doi:10.2217/fmb.13.105.PMID 24199801.
107. ^ Jump up to:^a b Stewart, JA; McGrane, OL; Wedmore, IS (2014). "Wound care in the wilderness: is there evidence for honey?". Wilderness Environ Med. 25 (1 (Mar)): 103–110. doi:10.1016/j.wem.2013.08.006. PMID 24393701.
108. Jump up^ Henrichs, Albert (1 April 1980). Harvard Studies in Classical Philology. Harvard University Press. ISBN 9780674379305.
109. ^ Jump up to:^a b A Meaningful Story of Buddha, Elephant and Monkey by Marguerite Theophil, United Press International, 16 November 2006, accessed 9 August 2008
110. Jump up^ Berel, Rabbi. (24 September 2005) Apples and Honey. Aish.com. Retrieved on 6 February 2011.
111. Jump up^ Mazar, Amihai; Panitz-Cohen, Nava (2007). "It Is the Land of Honey: beekeeping at Tel Rehov". Near Eastern Archeology 70 (4): 202–219.
112. Jump up^ The Hebrew University of Jerusalem. "First Beehives In Ancient Near East Discovered". ScienceDaily. ScienceDaily. Retrieved 6 October 2015.
113. Jump up^ "Why is honey kosher?" Chabad.org. Retrieved 30 November 2010.
114. Jump up^ Sahih Bukhari vol. 7, book 71, number 584, 585, 588 and 603.
115. Jump up^ Yusuf 'Ali, 'Abdullah. An Nahl, Al-Quran Chapter 16 (The Bee) quoted from "The Holy Qur'an: Original Arabic Text with English Translation & Selected Commentaries". Saba Islamic Media. Retrieved 20 May 2013.

Bibliography[edit]

• Krell, R. (1996). Value-added products from beekeeping. Food and Agriculture Organization of the United Nations. ISBN 978-92-5-103819-2. Retrieved 5 January 2016.
• Root, A. I. and Root, E. R. (2005). The ABC and Xyz of Bee Culture. Kessinger Publishing. ISBN 978-1-4179-2427-1. Retrieved 5 January 2016.