سِلق، چغندر/چکندر، به کردی ئیو، سِلق بیانی، به ترکی استانبولی پازی، به انگلیسی چارد

[1] - سلق . [ س ِ ] (ع اِ) چغندر که ترکاری است معروف مشابه بشلغم . (غیاث ) (آنندراج ). چغندر. (دهار). صاحب اختیارات میگوید که آن دو نوع است یک نوع آن است که به پارسی هم آن را سلق میگویند و نوع دیگر آنکه به فارسی چغندر خوانند. گویند اگر آب برگ آن را بر شراب ریزند سرکه شود و اگر بر سرکه ریزند شراب گردد. (برهان ). چکندر و آن مایه جلا و محلل و ملین و مفتح و نافع برای مفاصل و نقرس است و چون شیره ٔ آن را بر خمیر بریزند پس از دو ساعت سرکه شود و چون بر سرکه بریزند پس از چهار ساعت خمیر گردد و شیره ٔ ریشه ٔ آن را ببینی کشندو آن برای درد دندان و گوش و شقیقه لازم است . (منتهی الارب ). || گرگ نر. (آنندراج ) (مهذب الاسماء). || آب راهه . (منتهی الارب ) (آنندراج ).
- سلق البر ؛ گیاهی است .
- سلق الماء ؛ گیاهی است . (ناظم الاطباء).

دهخدا

///////////////

37. در یادداشتهای پیش گفته شد که نام گونه‌ای از  Beta در هند به اسفناج داده شد و هنوز هم در چین اسفناج را به همین نام می‌نامند.  همچنین نامی چینی‌ـ‌ایرانی برای نوعی Beta  هست :     ، kün-t'a، *gwun-d'ar، که از گیاهان گزیده سرزمین  موـ‌لو (Mo-lu)، *Mar-luk، در عربستان بود.^[1] در Čen su wen     ^[1] آمده که این گیاه امروزه  بنادرست  ken ta ts'ai    یا ta ken ts'ai نامیده می‌شود که همان tien ts'ai   ("سبزی شیرین") است.  استوارت^[1] نام آخری را همراه با    kün-t'a آورده و آن را همان Beta vulgaris، چغندر قند سفید، دانسته که به گفته وی در چین می‌روید.  اما لغزشش آنجاست که می‌گوید در گیاهنامه‌ها نامی از آن برده نشده.  نامش هم در Čen lei pen ts'ao^[1] آمده و هم در Pen ts'ao kan mu^[1] و در دومی kün-t'a هم آمده که در اولی نیست.  لی شی‌ـ‌چن درباره این نام می‌گوید توضیح داده نشده، و این نظر معمولاً نشانه بیگانه بودن واژه است، اما نام مأخذ خود را نمی‌ گوید.  پر پیداست که این kün-t'a  تنها نگارش دیگری است از  که پیشتر یاد شد.  پیشینه فرونگاشت    به دوره تانگ می‌رسد و در Yu yan tsa tsu^[1] آمده و در آنـــجا برگ yu tien ts'ao      ("گیاه با خالهای روغنی") با برگ kün-t'a مقایسه شده است.^[1]  در این کتاب بازنمائی kün-t'a نیامده، اما از همین اشاره گذرا می شود نتیجه گرفت که این گیاه در نیمه دوم سده نهم سراپا شناخته بوده است.

در فارسی امروزی Beta vulgaris راچُغُندَر، čugundur یا چِگُندِر، čegonder می‌گویند و ابومنصور از آن نام برده است.^[1] تازی اش سِلق (silk) است. ^[1] ظاهراً آوانگاشت چینی مربوط به دوره تانگ بر مبنای صورت فارسی میانه‌ای ازجنس *gundar یا *gundur ساخته شده است.  Beta vulgaris از گیاهان مدیترانه‌ای و باختر آسیایی است که تا پیرامون دریای خزر و ایران کشت می‌شود.  به گفته دوکاندول،^[1] دیرندگی کشت آن به بیش از سه یا چهار سده پیش میلاد نمی‌رسد.  از دید من  تصویر مصری که اف ووینگ^[1] در تأیید گمانه کشت چغندر در مصر باستان آورده قانع‌کننده نیست.

بنابراین، هرچند هیچ مدرکی  نمایانگر ورود Beta vulgaris به چین در اختیار نداریم، چه بسا که این گیاه در دوره تانگ، شاید به دست اعراب که بسیاری واژه‌ها و فرآورده های ایرانی را به چین آوردند، وارد آن سرزمین شده باشد.  به همین دلیل در اسناد چینی گاه واژه‌های ایرانی را به تاـ‌شی (Ta-ši) (اعراب) نسبت داده اند؛ برای مثال شمار ه های تاس که در واقع فارسی است، اما آن را به اعراب بسته اند.^[1]

نام چینی راستین  این گیاه tien ts'ai   است که نویسه نخست آن از لحاظ صدا و معنا با    tien ("شیرین") توضیح داده می‌شود.  لی شی‌ـ‌چن tien ts'ai را همان kün-t'a می‌داند.  کهن ‌ترین توصیف tien ts'ai را سو کون (Su kun) از دوره تانگ به دست داده است؛ او برگهــــــایش را به šen ma   Actea spicata، از گیاهان تیره آلاله مانند کرده و افزوده مردم جنوب جوانه‌های آن را با بخار پخته می‌خورند و خوراکی است بسیارخوشمزه و خوشبو .^[1]  هرچند بروشنی گفته نشده که tien ts'ai گیاهی است وارداتی.

ساینوایرانیکا

////////////////

چغندر (سلق)،  BEETS ، نام علمی Beta vulgaris
چغندر را از قدیم شناختند و حتی در حدود چهار قرن قبل از میلاد بخواص درمانی آن آَشنا بوده و از آن استفاده می کرده اند . بومی ناحیه مدیترانه و شرق اروپا بوده و در حال حاضر در بیشتر نقاط دنیا کشت می شود .
چغند دو نوع می باشد یک نوع آن چغندر معمولی است برنگ بنفش تیره و یا قرمز است و نوع دیگر آن چغندر قند است برنگ زرد روشن می باشد که بمقدربسیار زیاد در نقاط مختلف دنیا برای استفاده از شکر آن کشت می شود .
چغندر خوب آن است که زیاد در خاک نمانده باشد و یا باصطلاح جوان باشد زیرا چغندری که زیاد رسیده باشد سفت می شود .چغند پیر معمولا گردنی باریک درد و شیارهایی روی آن بوجود می آید .
خواص داروئی:
برگ چغندر خواص درمانی بسیاری درد
۱-بعنوان ملین و رفع یبوست بکار می رود
۲-تقویت کننده کلیه است
۳-درمان کننده التهاب مجاری ادرار است
۴-بعنوان مصرف خارجی برای پانسمان زخم و درمان تاول مصرف می شود.
ّ چغندر مخلوط با آّ ب هویج دفع کننده سنگ کیسه صفرا نیز هست .
شربت چغندر بهترین نوشابه و تقویت کننده بدن و دافع سموم بدن است .
خواص چغندر از نظر احادیث :
بر ساحل بهشت روئیده است و در آن شفای دردهاست استخوان را کلفت میکند و گوشت میرویاند و برگ آن صالح است که غذای بیمار باشد زیرا که در آن شفا است و دردی و دردسری ندارد خواب را برای بیمار آرام میکند اما باید از ریشه آن بپرهیزند زیرا سودا را زیاد میکندچغندر ریشه جزام را از بن می کند و چیزی داخل شکم بیمار برسام ( آماس پرده های حجاب حاجز ) دارد نشده و همراه با گوشت گاو برای سفیدی ( ظاهرا سفیدی چشم ) مفید است
خوردن پخته ان هم به تنهایی و هم به همراه گوشت گاو و خوردن برگ آن.

/////////////////

سلق‌.  دو نوع است یک نوع بپارسی هم سلق خوانند و مشهور بود و آن را سلق اسود خوانند و یک نوع دیگر بپارسی چغندر خوانند بهترین آن شیرین بود و طبیعت آن گرم و خشک بود در اول و گویند مراکب القوی بود و گویند تر بود در اول و در وی قوت بورقیت بود و محلل و مفتح و ملطف بود و در سیاه قبض بود و در سفید جلا و تحلیلی و کلف و داء الثعلب و خراز و ثالیل را نافع بود و چون به آب وی طلا کنند و ورق وی سوختگی آتش را نافع بود و بر قوبا با عسل طلا کردن نافع بود و اگر به آب وی سر بشویند شپش بکشد و اگر آب وی با موم روغن کنند و بر ورم نهند ساکن کند و ریش بینی زایل کند و بر داء الثعلب طلا کردن موی برویاند و قولنج را سود دهد و با مری و توابل رعشه را سود دهد و قطع بلغم بکند و اگر آب بیخ وی در بینی مصروع چکانند و بدان ادمان کنند اگر سبب جمع شدن اخلاط لزج در دماغ باشد بغایت نافع بود و آورده‌اند که اگر آب ورق وی در خمره خمر ریزند بعد از دو ساعت سرکه گردد و اگر بر سرکه ریزند بعد از چهار ساعت خمر شود و اگر آب وی با ادویه مسهله بیاشامند بلغم بیرون آورد و اصحاب نقرس و مفاصل را سود دهد و چون ده درم آب وی با نیم درم غاریقون حل کنند خلطهای غلیظ لزج بیرون آورد و وی محرق دم بود و مولد نفخ و کیموس وی بد بود و مصلح وی سرکه بود و خردل و اصل وی معده را بد بود و مصلح وی رب غوره بود یا شراب اترج

لاتین‌BETA VULGARIS فرانسه‌BETTERAVE  انگلیسی ‌BEETROOT

اختیارات بدیعی، ص: 229

/////////////////

سلق،چغندر/چکندر. طبق دست نوشته‌های برجای مانده از روزگاران گذشته، مشخص شده است که در حدود چهار قرن قبل از میلاد، انسان با خواص دارویی و گیاهی چغندر آشنا بوده است و از آن استفاده می‌کرده. گیاهی با برگهای پهن که در فصل سرد سال جایگزین مناسبی برای اسفناج می‌باشد و می‌توان به همراه سبزیجات دیگر از آن در آش و یا ماست استفاده کرد. دانشمندان علم پزشکی برای این گیاه باارزش در حدود بیست و یک خاصیت درمانی تعریف کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به مُلیّن بودن آن اشاره کرد، البته اگر با عدس استفاده شود بهتر است. اگر برگ این گیاه را در مقداری آب بجوشانیم و دست و پای ترک خورده را در آن قرار دهیم، معجزهٔ شفا بخشی آن را می‌توانیم ببینیم. برگ چغندر التهاب مجاری ادرار را درمان می‌کند و برای پانسمان زخم و درمان تاول نیز بسیار مناسب است. چغندر مخلوط با آب هویج دفع کننده سنگ کیسه صفرا نیز هست و شربت چغندر بهترین نوشابه و تقویت کننده بدن و دافع سموم بدن است استخوان را محکم می‌کند و برگ آن غذای مناسبی برای بیمار است و خواب را برای بیمار آرام می‌کند. باید توجه داشت که مصرف مداوم و بی رویهٔ هر چیزی باعث برهم خوردن مزاج آدمی می‌باشد که استفاده زیاد از چغندر نیز می‌تواند اینگونه باشد.^[۱]

////////////////

به عربی سلق:

السلق (الاسم العلمي: Beta vulgaris subsp. cicla) هو نوع من أنواع الخضروات الورقية المهجنة، تؤكل أوراقها كما تؤكل جذورها في أحيان أخرى. وهو غني بالمعادن وفيتاميني بي وسي وحمض الفوليك والحديد.

يعد هذا النوع من الخضروات من المكونات الشعبية في المطبخ المتوسطي حيث تعود أولى أصنافه إلى جزيرة صقلية. ويمكن استعمال أوراق السلق الصغيرة في السلطة إلا أنه في الأغلب يستخدم السلق في تحضير بعض الأكلات التي يتم طهيها، حيث يعد المكون الأساسي في بعض الوجبات من قبيل السماقية في غزة متلاً، و "البراك" في ليبيا، كما ويستعمل لعمل أكلة الدولمة العراقية الشهيرة و كذلك في تونس حيث تستعمل في طبخ ما يعرف بالعصبان أو الدواره مع استعمال البقدونس وفي مصر كمكون أساسي في طبخ القلقاس والخبيزة. كما وأنه يستعمل لدى عدة ثقافات حول العالم.

يمكن القيام بحصاد السلق قبل أن تنضج أوراقه الخضراء فيما لا تزال يانعة، إلا أنه بالإمكان حصادها بعد النضوج حيث تكون أشد قليلا وأكثر تماسكا. وأوراق السلق عادة خضراء زاهية. و هذه النبتة مهددة بالأكل من قبل الطيور نظرا لمذاقها الحلو. و كما يمكن زراعتها في أي وقت من أوقات السنة مع توفير الماء والكثير من السماد.

مراجع[عدل]

1.       ^ تعدى إلى الأعلى ل:^أ ب  This plant, treated as a subspecies of Beta vulgaris, was first published in Synopsis der Deutschen und Schweizer Flora 2: 720. 1846. Its basionym is B. vulgaris var. cicla L. "Name - Beta vulgaris subsp. cicla (L.) W.D.J.Koch". Tropicos. Saint Louis, Missouri: Missouri Botanical Garden. اطلع عليه بتاريخ August 26, 2011. "Basionym:Beta vulgaris var. cicla L."

2.       ^ تعدى إلى الأعلى ل:^أ ب  The basionym of B. vulgaris subsp. cicla (B. vulgaris var. cicla L.) was originally described and published inSpecies Plantarum 1: 222. 1753. "Name - Beta vulgaris var. cicla L.". Tropicos. Saint Louis, Missouri: Missouri Botanical Garden. اطلع عليه بتاريخ August 26, 2011. "Annotation: as "Cicla""

///////////////////

به عبری:

סלק עלים או מַנְגוֹלְד (שם מדעי: (Beta vulgaris subsp. vulgaris) הוא זן של סלק אשר בוית להשגת עלים וגבעולים בעלי ערך תזונתי גבוה, על חשבון השורש, שאינו מזין כמו העלים. זאת בניגוד לסלק, בו השורש הוא החלק המזין. עליו של סלק העלים ירוקים וגבעולי זנים שונים שלו הם אדומים, צהובים או לבנים‏^[1].

סלק העלים מקובל במטבח הים-תיכוני ובמטבח הערבי. לעלים הצעירים טעם מריר קמעה והם עשויים לשמש לסלט טרי. עלים בוגרים נאכלים לאחר בישול, למשל ברוטב לפסטה, בתבשיל מוקפץ ובמאפים כגון פשטידה, טארט. הבישול גורם לירק לאבד את הטעם המריר ולרכוש טעם מעודן מזה של תרד מבושל.

סלק עלים מכיל ויטמינים A, K ו-C בשיעור גבוה. הוא עשיר גם במינרלים, סיבים תזונתיים וחלבון. כל חלקיו מכילים חומצה אוקסלית.

///////////////////

برگ چغندر و این همه فایده!

امام رضا (ع) می‌فرمایند: به بیماران‌تان برگ چغندر بدهید چرا که در آن درمان است و هیچ بیماری را به همراه ندارد و هیچ عارضه ای در آن نیست و خواب بیمار را آرام می‌سازد.

برگ چغندر

به گفته متخصصان تغذیه برگ‌های پهن و سبز رنگ چغندر، تقویت‌کننده کلیه و ملین است.

همچنین برگ چغندر، التهاب مجاری ادرار را درمان می‌کند و برای پانسمان زخم و درمان تاول مصرف می‌شود.

چغندر مخلوط با آب هویج دفع‌کننده سنگ کیسه صفرا نیز هست و شربت چغندر بهترین نوشابه و تقویت‌کننده بدن و دافع سموم بدن است. برگ چغندر منبع عالی فیبر با کالری خیلی کم و تقریباً بدون چربی است.

به گزارش «ehow»* چیزی که اغلب مردم از آن بی خبر هستند این است که برگ‌های آن سرشار از فولات و بتاکاروتن است.

این گیاه غنی از آنتی اکسیدان در صورتی که مرتب مصرف شود، خطر ابتلا به بیماری‌های زیادی را کاهش می‌دهد.

مصرف آب آن برای پوست بسیار مفید است و علاوه بر شادابی پوست، عملکرد یک پاک کننده خوب را دارد. از برگ‌های سبز چغندر که رگه‌های قرمز در آن دیده می‌شود می‌توان در برخی غذاها مانند سوپ و یا برخی خوراک‌ها استفاده کرد.

برگ‌های چغندر همچنین دارای بتاکاروتن بالایی هستند. بتاکاروتن نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن داشته و در کنار ویتامین C نقش اساسی در حفظ و تقویت سلامت بدن به ویژه به هنگام بروز بیماری‌ها و یا جراحت‌ها دارد

همچنین می‌توان از آن به صورت تفت داده شده و یا بخارپز شده به عنوان سبزیجات کنار بشقاب استفاده کرد.

ویتامین‌ها:

با وارد کردن برگ‌های چغندر به رژیم غذایی روزانه‌ی خود می‌توانید ویتامین C مورد نیاز بدن را تأمین نمایید.

ویتامین C نقش اساسی و مهمی برای بدن داشته و از طرفی بدن توانایی ذخیره کردن این ویتامین را ندارد و اگر این ویتامین بیش از نیاز روزانه وارد بدن شود، از بدن دفع می‌شود و ذخیره نمی‌گردد و لذا رساندن ویتامین C به بدن به طور روزانه توصیه می‌شود. ویتامین C به بازسازی بافت‌ها و سلول‌های آسیب دیده‌ی بدن کمک کرده و همچنین وجود آن برای التیام یافتن زخم‌ها ضروری است.

برگ‌های چغندر همچنین دارای بتاکاروتن بالایی هستند. بتاکاروتن نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن داشته و در کنار ویتامین C نقش اساسی در حفظ و تقویت سلامت بدن به ویژه به هنگام بروز بیماری‌ها و یا جراحت‌ها دارد.

برگ چغندر

کالری و چربی:

یک فنجان برگ پخته شده چغندر دارای 36 کیلوکالری انرژی و بدون چربی می‌باشد.

مصرف روزانه آن در کنار وعده‌های غذایی توصیه می‌شود و اگر در کنار وعده‌های غذایی حاوی پروتئین، مانند گوشت، مرغ و ماهی سرو شود وعده غذایی را کامل می‌کند.

آب برگ چغندر:

برگ‌های چغندر سرشار از مواد مغذی می‌باشند، اگرچه ممکن است شما از خوردن آن‌ها چندان لذت نبرید! چغندر و برگ‌های آن حاوی مقادیر زیادی از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند، اگرچه چغندر بیشتر به شکل پخته شده آن (لبو) مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما گرفتن آب برگ‌های سبز چغندر نیز یکی از روش‌هایی است که می‌توان حداکثر ارزش غذایی از این سبزی را به دست آورد.

آب برگ چغندر سبب سم‌زدایی و پاک‌سازی بدن از مواد زائد شده و در پیشگیری از سرطان مؤثر است.

کربوهیدرات و فیبر:

برگ چغندر حاوی کربوهیدرات می‌باشد. کربوهیدرات‌ها یکی از منابع مهم برای بدن در تأمین انرژی و سوخت می‌باشند. هم‌چنین نقش اساسی در حفظ سلامت روده‌ها و دستگاه گوارش دارند، البته اگر به صورت فیبر وارد بدن شوند. برگ چغندر حاوی فیبر نیز می‌باشد.

مواد معدنی:

برگ چغندر حاوی مقداری آهن است. آهن از جمله مواد معدنی مورد نیاز بدن می‌باشد که در ساخت گلبول‌های قرمز خون مؤثر است. آهن همچنین به تنظیم رشد سلول‌ها در بدن کمک می‌کند. همچنین برگ‌های چغندر حاوی کلسیم می‌باشند.

کلسیم به سلامت و استحکام دندان‌ها و استخوان کمک می‌کند.

مصرف آب آن برای پوست بسیار مفید است و علاوه بر شادابی پوست، عملکرد

یک پاک کننده خوب را دارد

از طرفی کلسیم نقش مهمی در کاهش دردهای قبل از قاعدگی مانند حالت تهوع، سردرد و عصبی شدن دارد. کمبود کلسیم در بدن می‌تواند سبب بالا رفتن فشار خون شود.

برگ‌های چغندر معطر هستند، اگرچه ممکن است عطر حاصل از آن چندان خوشایند شما نباشد. یکی از سبزیجاتی که می‌توان جایگزین چغندر کرد شلغم می‌باشد، برگ‌های سبز شلغم تقریباً همان خاصیت برگ‌های چغندر را دارا می‌باشند، البته اسفناج نیز می‌تواند جایگزین خوبی برای برگ‌های چغندر باشد، با این تفاوت که پخت آن سریع‌تر انجام می‌شود.

نکاتی در مورد برگ چغندر:

* هرگز آب برگ چغندر را به تنهایی نخورید، بلکه آن را با سایر آب‌میوه‌ها مخلوط کرده و سپس میل کنید.

* برگ‌های چغندر را که به رنگ سبز تیره هستند انتخاب کنید و از برگ‌هایی که به رنگ قهوه‌ای درآمده‌اند استفاده نکنید.

* اگر می‌خواهید آب برگ چغندر را وارد رژیم غذایی خود کنید، از مقدار کم شروع کرده و سپس به تدریج مصرف آن را زیاد کنید، یعنی در هفته اول به میزان کم و در هفته‌های بعدی به تدریج مصرف آن را زیاد کنید.

آب برگ چغندر

چگونگی آب‌گیری برگ چغندر:

برگ‌های سبز چغندر را در ظرف بزرگی پُر از آب سرد ریخته و بگذارید به مدت 15 دقیقه در آب بماند تا گل و لای چسبیده به برگ‌ها خیس خورده و به راحتی از آن جدا شوند. تک‌تک برگ‌ها را جداگانه تمیز کنید تا احیاناً گل و لای در لابه لای آن‌ها باقی نمانده باشد.

حال آب ظرف را خالی کرده و مجدداً چندین بار این کار را تکرار کنید تا مطمئن شوید که برگ‌ها کاملاً تمیز شده‌اند. برگ‌های شسته شده را بر روی حوله و یا پارچه‌ای ریخته تا آب آن‌ها کشیده شود. برگ‌ها را به قطعات درشت خرد کرده و سپس آن‌ها را داخل مخلوط‌کن بریزید.

بگذارید تا برگ‌ها کاملاً با یکدیگر مخلوط شوند (حداکثر به مدت 2 دقیقه با قدرت متوسط)به طوری که به شکل پوره درآیند. حال این مخلوط پوره شده را درون تنظیف و یا هر صافی دیگری ریخته و با فشار دادن و چلاندن آن تمامی آب حاصل از پوره را خارج سازید. می‌توانید یک یا دو قاشق از آب برگ چغندر را با آب میوه‌های دیگر مخلوط کرده و روزانه میل کنید.

خواص برگ چغندر به صورت خلاصه:

* به طور موثر میزان کلسترول و تری گلیسیرید را در بدن کاهش می‌دهد.

* فشار خون را 3 ساعت پس از مصرف کاهش می‌دهد.

* کبد را سالم نگه می‌دارد.

آب برگ چغندر سبب سم‌زدایی و پاک‌سازی بدن از مواد زائد شده و در پیشگیری

از سرطان مؤثر است

* از بروز سرطان ریه و پوست پیشگیری می‌کند.

* کبد، کیسه صفرا و کلیه را تصفیه می‌کند.

* مصرف آب چغندر همراه با یک قاشق غذاخوری عسل هر روز ناشتا زخم معده و یرقان را درمان می‌کند.

* از آن جایی که غنی از فیبر است، مصرف منظم آن بواسیر و یبوست را تسکین می‌بخشد.

فرآوری: مریم مرادیان نیری

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

منابع:

ماهنامه دنیای تغذیه – شماره 113

جام جم آنلاین

روزنامه خراسان

* ای‌هاو (به انگلیسی :( eHow وب‌گاه راهنمایی است با بیش از ۱ میلیون مقاله و ۱۷۰٬۰۰۰ فیلم دستورالعمل گام‌به‌گام که موضوعات بسیاری را پوشش می‌دهد. در این وب‌گاه، هر کاربر می‌تواند نظر یا پاسخ‌دهد، اما مقالات توسط نویسندگان ویرایش می شود.^[۲]

////////////////

به کردی دیو، سلق بیانی:

Dîw an silka biyanî (Beta vulgaris ji vulgaris) sebzeyek e. Dişibe siyaleyê.

Pelgên wê heya 30 cm dirêj dibin. Gelek vîtamîn K,vîtamîn A û vîtamîn E, herwiha natriyûm, magnezyûm, kaliyûm ûhesin dihewîne. Tê de gelek şekir jî heye ku ji bo nexweşên diyabetîk û yên bi wan re astengiya gurçikê hene, pirr jî baş nîne. Lê heger bikelînin, bandora wê kêm dibe.

/////////////

به ترکی آاستانبولی پازی:

Pazı (Beta vulgaris var. cicla), Ispanakgillerden, yaprakları büyük olan bir sebze bitkisidir. Ispanak benzeridir. Bol vitaminli olduğundan besleyici ve sindirimi kolaydır.

^/////////

به انگلیسی چارد:

Chard (Beta vulgaris subsp. vulgaris, Cicla-Group and Flavescens-Group) is a leafy green vegetable often used in Mediterranean cooking. In the Flavescens-Group-cultivars, the leaf stalks are large and are often prepared separately from the leaf blade.^[2] The leaf blade can be green or reddish in color; the leaf stalks also vary in color, usually white, yellow, or red.^[3] Chard has highly nutritious leaves making it a popular addition to healthful diets (like other green leafy vegetables).^[4] Chard has been around for centuries, but because of its similarity to other beets and some other vegetables such as cardoon, the common names used by cooks over the centuries can be quite confusing.^[5]

Classification[edit]

Chard was first described in 1753 by Carl von Linné as Beta vulgaris var. cicla.^[6] Its taxonomic rank has changed many times, so it was treated as a subspecies, convariety or variety of Beta vulgaris.^[1] The accepted name is Beta vulgaris subsp. vulgaris.^[7][8] There are two rankless cultivar groups within this subspecies: the Cicla-Group for the leafy spinach beet, and the Flavescens-Group for the stalky Swiss chard.^[1]

Chard is in the same subspecies as beetroot (garden beet) and all other beet cultivars. They are cultivated descendants of the sea beet, Beta vulgaris subsp. maritima. Chard belongs to the chenopods, which are now mostly included in the family Amaranthaceae (sensu lato).

Chard is also known by its many common names such as Swiss chard,^[9] silverbeet, perpetual spinach, spinach beet, crab beet, bright lights, seakale beet, and mangold.^[10] In South Africa, it is simply called spinach.^[11]

Etymology[edit]

The word "chard" descends from the fourteenth-century French carde, from Latin carduus meaning artichoke thistle (or cardoon, including the artichoke).^[12]

The origin of the adjective "Swiss" is unclear, since the Mediterranean plant is not native to Switzerland, nor particularly commonly cultivated there. Some attribute the name to it having been first described by a Swiss botanist, either Gaspard Bauhin ^[13] or Karl Heinrich Emil Koch^[14] (although the latter was German, not Swiss).

Growth and harvesting[edit]

Chard is a biennial. Clusters of chard seeds are usually sown, in the Northern Hemisphere, between June and October, depending on the desired harvesting period. Chard can be harvested while the leaves are young and tender, or after maturity when they are larger and have slightly tougher stems. Harvesting is a continuous process, as most species of chard produce three or more crops.^[15] Raw chard is extremely perishable.

Cultivars[edit]

Swiss chard for sale at an outdoor market

Cultivars of chard include green forms, such as 'Lucullus' and 'Fordhook Giant', as well as red-ribbed forms such as 'Ruby Chard' and 'Rhubarb Chard'.^[10] The red-ribbed forms are very attractive in the garden, but as a general rule, the older green forms tend to outproduce the colorful hybrids. 'Rainbow Chard' is a mix of other colored varieties that is often mistaken for a variety unto itself.

Chard has shiny, green, ribbed leaves, with petioles that range from white to yellow to red, depending on the cultivar.

Chard is a spring harvest plant. In the Northern Hemisphere, chard is typically ready to harvest as early as April and lasts through May. Chard is one of the hardier leafy greens, with a harvest season typically lasting longer than kale, spinach or baby greens. When daytime temperatures start to regularly hit 30 °C (86 °F), the harvest season is coming to an end.

Culinary use[edit]

Fresh young chard can be used raw in salads. Mature chard leaves and stalks are typically cooked (like in pizzoccheri) or sauteed; their bitterness fades with cooking, leaving a refined flavor which is more delicate than that of cooked spinach.^{[citation needed]}

In Egyptian cuisine, chard is commonly cooked with taro root and coriander in a light broth.^[16] In Turkish cuisine, chard is cooked as soup, sarma and börek^[17]

Nutritional content[edit]

Swiss chard, cooked, no salt
Nutritional value per 100 g (3.5 oz)
Energy	84 kJ (20 kcal)
Carbohydrates	4.13 g
Sugars	1.1 g
Dietary fiber	2.1 g
Fat	0.08 g
Protein	1.88 g
Vitamins
Vitamin A equiv. beta-carotene lutein zeaxanthin	(38%) 306 μg (34%) 3652 μg 11015 μg
Vitamin A	6124 IU
Thiamine (B1)	(3%) 0.034 mg
Riboflavin (B2)	(7%) 0.086 mg
Niacin (B3)	(2%) 0.36 mg
Pantothenic acid (B5)	(3%) 0.163 mg
Vitamin B6	(7%) 0.085 mg
Folate (B9)	(2%) 9 μg
Choline	(6%) 28.7 mg
Vitamin C	(22%) 18 mg
Vitamin E	(13%) 1.89 mg
Vitamin K	(312%) 327.3 μg
Minerals
Calcium	(6%) 58 mg
Iron	(17%) 2.26 mg
Magnesium	(24%) 86 mg
Manganese	(16%) 0.334 mg
Phosphorus	(5%) 33 mg
Potassium	(12%) 549 mg
Sodium	(12%) 179 mg
Zinc	(3%) 0.33 mg
Other constituents
Water	92.65 g
Full Link to USDA Database entry
·         Units ·         μg = micrograms • mg = milligrams ·         IU = International units
Percentages are roughly approximated usingUS recommendations for adults.

In a 100 gram serving, raw Swiss chard provides 19 calories and has rich content (> 19% of the Daily Value, DV) of vitamins A, K, and C, with 122%, 1038%, and 50%, respectively, of the DV.^[18] Also having significant content in raw chard are vitamin E and the dietary minerals, magnesium, manganese, iron and potassium.^{[18]Carbohydrates}, protein, fat and dietary fiber have low content.^[18]

When chard is cooked by boiling, vitamin and mineral contents are reduced compared to raw chard, but still supply significant proportions of the DV (table).

References[edit]

1.       ^ Jump up to:^a b c Sorting Beta names at MMPND

2.       Jump up^ Librarie Larousse, ed. (1984). Larousse Gastronomique: The World's Greatest Cooking Encyclopedia. The Hamlyn Publishing Group Limited.

3.       Jump up^ "Recipes for Health: Chard". The New York Times. Retrieved January 10, 2015.

4.       Jump up^ "Swiss Chard". World's Healthiest Foods. Retrieved January 10, 2015.

5.       Jump up^ "Swiss Chard". CliffordAWright.com. RetrievedJanuary 10, 2015.

6.       Jump up^ Beta vulgaris var. cicla at Tropicos, accessed 2014-02-27

7.       Jump up^ Beta vulgaris subsp. vulgaris at Tropicos, accessed, 2015-02-27

8.       Jump up^ Beta vulgaris L. subsp. vulgaris. In: Uotila, P. (2011): Chenopodiaceae (pro parte majore). – In: Euro+Med Plantbase, accessed, 2014-02-27

9.       Jump up^ Characterization and biological activity of the main flavonoids from Swiss Chard (Beta vulgaris subspecies cycla). Phytomedicine: International Journal of Phytotherapy & Phytopharmacology, 01-FEB-07

Red chard growing at Slow Food Nation
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Core eudicots
Order:	Caryophyllales
Family:	Amaranthaceae
Subfamily:	Betoideae
Genus:	Beta
Species:	B. vulgaris
Subspecies:	B. vulgarissubsp. vulgaris
Synonyms[1]
·         B. vulgaris var. cicla L. ·         B. vulgaris subsp. cicla (L.) W.D.J. Koch (Cicla Group) ·         B. vulgaris subsp. cicla (L.) W.D.J. Koch var. cicla L. ·         B. vulgaris var. cycla (L.) Ulrich ·         B. vulgaris subsp. vulgaris(Leaf Beet Group) ·         B. vulgaris subsp. vulgaris(Spinach Beet Group) ·         B. vulgaris subsp. cicla (L.) W.D.J. Koch (Flavescens Group) ·         B. vulgaris subsp. cicla (L.) W.D.J. Koch var. flavescens(Lam.) DC. ·         B. vulgaris L. subsp. vulgaris(Leaf Beet Group) ·         B. vulgaris subsp. vulgaris(Swiss Chard Group)