زوان، شیلم شلمک، تلخه، چم، چچم

زوان

بفتح زای و واو و الف و نون

ماهیت آن

اکثری آن را شیلم دانسته اند و یوسف بغدادی کفته که آن غلط است بلکه آن غیر آنست و دانه ایست مائل بسیاهی و اندک سبزی مانند ماش و کوچک طولانی و سر آن باریک و در غلافی منحنی مانند غلاف شمشیر و طعم آن تلخ و با حدت و کراهیت به حدی که نفوذ می کند در سطح ذائقۀ زبان و مسکر شدید و موحش بدون تفریح و قسمی دانۀ آن پهن می باشد و قسمی زرد طولانی و این هر دو ردی تر از اول است

طبیعت آن

در اوائل سوم کرم و خشک

افعال و خواص آن

با قوت سمیت و جاذبه ضماد آن جهت بیرون آوردن پیکان و امثال آن از بدن بغایت مؤثر و طلای آن جهت رویانیدن موی داء الثعلب و تحلیل اورام و کماد آن جهت درد سربارد نافع و چون داخل نمیذ کنند قوت آن را قوی کرداند و سکر بسیار آورد و چون مسکر و مضر دماغ و عقل و مقعده است و سبات بسیار می آورد اولی اجتناب از خوردن آنست مصلح آن قئ کردن بروغن کاو و مالیدن اطراف سفلی بدن و ربوب حامضه خوردن و بوئیدن کلها و خوش بوئیهای بارد مقوی دماغ است

مخزن الادویه عقیلی خراسانی

//////////////

زوان . [ زَ ] (اِ) بر وزن و معنی زبان است که به عربی لسان خوانند. (برهان ). زوانه . (انجمن آرا) (آنندراج ). زبان و لسان . (ناظم الاطباء). زبان . زفان . (فرهنگ فارسی معین ). رجوع به زوانه و زبان و زفان شود. || نام دارویی است که با گوگرد بربهق طلا کنند نافع باشد و آنرا شلمک و شیلم نیز گویند. (برهان ) (از ناظم الاطباء). چچم . شلمک ۞ . (فرهنگ فارسی معین ). شلمک . شیلم ۞ . دوسر. سعیع. گرگاس . تلخه . دَنْقه . جلیف . بِشت . شالم . تلخ دانه . زیوان . رغیدا و حب و دانه ٔ زُن باشد. (از یادداشتهای بخط مرحوم دهخدا). ابوعلی سینا در کتاب ادویه ٔ مفرده ٔ قانون زوان راگندم دیوانه میداند: ان الزوان اسم یوقعه الناس علی شیئین ، احدهما حب شبیه بالحنطة یتخذ منه الناس الخبز و یقولون ان الزوان الکنیت (؟) و قوم آخرون یسمون به شیئاً مسکراً ردیاً یقع فی الحبوب . (کتاب ادویه ٔ مفرده چ تهران ص 188، یادداشت بخط مرحوم دهخدا). نزد اکثر شیلم است و مؤلف جامع بغدادی غیر آن دانسته و گوید که آن دانه ای است مایل به سیاهی و اندک سبزی مثل ماش و کوچک و طولانی و سرش باریک و در غلافی منحنی مثل غلاف شمشیر و مسکر قوی بلاتفریح و قسمی پهن نیز می باشد... و با سمیت و قوه ٔ جاذبه و خمارش جهت بیرون آوردن پیکان و امثال آن از بدن به غایت مؤثر و خوردن او موجب سبات شدید و مصلحش ربوب حامضه و طلای او با عسل جهت رویانیدن موی داءالثعلب و تحلیل اورام و کماداو جهت دردسر بارد مفید است . (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ). منتهی الارب در «زون » این کلمه را [ زَ / زِ / زُ ]ضبط داده و دانه ٔ تلخ که با گندم آمیزد معنی کرده وهمچنین در «زٔن » زؤان را بصورت [ زَ آ / زِ آ / زُآ ] آورده و دانه ای که به گندم آمیخته شود معنی کرده است و ناظم الاطباء زوان و زؤان را مستقل از معنی قبل دانسته و افزاید: دانه ٔ تلخ که در گندم زارها روید و با گندم آمیزد - انتهی . زوان [ زُ / زِ ] هو الحب المر الذی یخالط البر و هی الدنقة. زؤان [ زَ آ /زِ آ / زُ آ ] لغاتی در زوان . (تاج العروس ): غَسَق ؛نوعی از گندم مانند زوان و نحو آن . (منتهی الارب ).

///////////////

شیلم‌

زوان بود بهترین وی تیره‌رنگ بود و کهن و فربه بود و طبیعت آن گرم بود در سیوم و گویند در اول و گویند در دویم و وی محلل و ملطف بود و جلایی دهد با گوگرد بر بهق طلا کردن سود دهد و محلل ورم خنازیر بود با بزرکتان و با سرگین کبوتر بر وی نهند سوراخ کند و با گندم بر قوبا و ریشها ذرور کنند مفید بود و بخور کردن بوی آبستنی را زیان دارد خاصه چون با سویق و مر و زعفران بود و کندر و چون بکوبند و بسرشند و بر عضوی نهند که سل یا خار در وی باشد بیرون آورد و وی مسکر و مسدر بود و بشیرازی شلمک خوانند اگر در میان گندم بود آن نان خدر و سکر آورد و بدل وی خندقوقی بود و اگر در میان شراب خیسانند و بیاشامند بغایت منوم بود و مستی و خواب گران آورد و روغن وی جهت قوبا از روغن گندم نیکوتر بود و چون بر صدغین مالند خوابی معتدل آورد و رازی گوید بدل آن فوا است و ابن مؤلف گوید شیلم در میان گندم آن‌وقت بسیار شود که گندم تباه خواهد شد

صاحب مخزن الادویه می‌نویسد: شیلم به فتح شین و سکون یا و فتح لام و میم لغت عربیست و زوان نیز نامند و بفارسی گندم دیوانه گویند و آن دانه‌ایست از جو باریکتر و کوچکتر با تلخی و مایل بسرخی و نبات آن شبیه به نبات گندم و در گندم‌زار می‌روید

اختیارات بدیعی

//////////////

شیلم

اشاره

به فارسی آن را «شلمک»، «گندم دیوانه» و «تلخه» و در اصفهان «کاکلک» و در شیراز «مشگک» نامند.

در کتب طب سنتی با نام عربی آن «شیلم» و «زوان» آمده است. به فرانسوی‌Ivraie envirante وIvraie و به انگلیسی‌Darnel وIvry گفته می‌شود. گیاهی است از خانواده‌Graminaceae یاGramineae نام علمی آن‌Lolium temulentum L . می‌باشد.

مشخصات

شیلم گیاهی است علفی، یکساله، دارای برگهای باریک و سبز شبیه برگ گندم که ابتدا لوله دور ساقه و پس از اینکه گیاه بزرگ شد به شکل برگ پهن درمی‌آید. برگها و رأس ساقه‌ها در موقع لمس کردن زبر و خشن می‌باشد. بلندی ساقه آن 1- 5/ 0 متر است. در هر خوشک یا سنبله 10- 4 گل است که تبدیل به دانه می‌شوند. دانه‌های آن که از پوشش زرد گیاهی میوه خارج شوند شبیه دانه چاودار نارس می‌باشد. دانه‌های شیلم معمولا با دانه‌های غلات بخصوص گندم مخلوط دیده می‌شوند. این دانه‌ها سمی هستند و علامت مسمومیت سرگیجه، لرز و قی و استفراغ است.

این گیاه در ایران در مناطق و نواحی دامنه‌های البرز، در مزارع سواحل بحر خزر، در مازندران، درّه چالوس، بابلسر، کلاردشت، خراسان، نواحی غرب ایران در

معارف گیاهی، متن‌ج‌7، ص: 46

همدان، سنندج، لرستان، سرحد ایران و عراق، بلوچستان، مکران و سیستان به‌طور وحشی می‌روید.

ترکیبات شیمیایی

در دانه شیلم یک آلکالوئید سمی به نام تمولین 61] و گلوکوزید است.]G .I .M .P[ و نوعی ساپونین 62] در آن وجود دارد.

خواص- کاربرد

شیلم از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است و مصرف داخلی آن توصیه نمی‌شود زیرا مسموم‌کننده و مخدّر است و موجب بسته شدن مجاری و درهم ریختن صدا و آواز می‌شود. نانی که با آرد گندم مخلوط با دانه‌های شیلم تهیه شود، خواب‌آور و مسکر است و سرگیجه و آشفتگی و استفراغ ایجاد می‌نماید. در هند ضماد خمیر شیلم به عنوان مسکّن در استعمال خارجی مصرف می‌شود و معتقدند که برای معالجه لکه‌های کوچک قهوه‌ای یا زردرنگ پوست که فرکل 63] نامیده می‌شود، مفید است. حکمای طب سنتی معتقدند که مصرف خارجی ضماد خمیر آن برای بیرون آمدن خار و تیغ از دست، پا و بدن نافع است و کوبیده آن مخلوط با سرکه برای تسکین درد سرین و اگر با سرکه پخته و با روغن زیتون مخلوط شود برای بیماری‌های پوستی و جرب زخمی و کچلی نافع است. مخلوط با بذر کتان اگر ضماد شود، برای رسانیدن دمل و منفجر کردن و سر باز کردن آن مفید است. اگر با سرکه مخلوط شود بسیار خواب‌آور است و درعین‌حال خطرناک است زیرا با احتمال زیاد مسمومیت ایجاد می‌کند. شیلم سابقا یعنی اوایل تأسیس دانشکده کشاورزی کرج در مزارع غلات بخصوص گندم در شمال ایران و در مازندران فراوان می‌رویید و دانه‌های آن با دانه گندم مخلوط و برداشت می‌شد و به همین علت نانی که در شمال ایران با آرد گندم درست می‌شود اغلب سرگیجه‌آور و مسکر و مسموم‌کننده بود به‌طوری که مردم محل از خوردن نان پرهیز داشتند. این امر مورد بررسی

معارف گیاهی، متن‌ج‌7، ص: 47

شیلم

Lolium temulenm

دانشکده کشاورزی کرج قرار گرفت و قبل از سال 1320 به همت و تلاش استادان آن دانشکده بخصوص با کوشش و جدیت دانشمندانه مرحوم منصور عطایی، استاد زراعت دانشکده، این مسئله مطالعه و پس از شناخت موضوع با اتخاذ تدابیر زراعی از جمله با بوجاری دانه‌های شیلم را از بذر گندم جدا ساختند و این دانه مسموم‌کننده از محصول گندم مزارع شمال ایران حذف و سالهای سال است که اثری از آن مشهود نیست. روانش شاد باد.

معارف گیاهی، متن‌ج‌7، ص: 48

///////////////

پارسی ویکی بدون اشاره به زوان و شیلم، نام این گیاه در منابع گیاه پزشکی فارسی، چنین می آورد:

چچم، تلخه [۲](انگلیسی: Lolium) نام یک سرده از خانواده گندمیان است. گیاهان این سرده کاربرد علوفه‌ای دارند.

منابع[ویرایش]

پرش به بالا ↑ Kew World Checklist of Selected Plant Families

پرش به بالا ↑ [۱] farsilookup.com

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Lolium»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامه آزاد (بازیابی در ۶ آوریل ۲۰۱۵).

//////////////

به عربی زوان:

الزوان[1] أو الزيوان (باللاتينية: Lolium) جنس نباتي يتبع الفصيلة النجيلية و يحوي عدة أنواع أهمها الزوان المعمر (باللاتينية: Lolium perenne) والزوان المتعدد الأزهار أو الزوان الإيطالي (باللاتينية: Lolium multiflorum). يعد هذا الجنس من أهم محاصيل العلف ونباتات المروج أو المسطحات الخضراء.

من أنواعه[عدل]

الزوان الفارسي (باللاتينية: Lolium persicum) في إيران والمشرق العربي والقوقاز وتركيا وأوكرانيا

الزوان الخشن (باللاتينية: Lolium rigidum) في مناطق الوطن العربي المتوسطية وأوروبا

الزوان المتعدد الأزهار (باللاتينية: Lolium multiflorum) في مناطق الوطن العربي المتوسطية وأوروبا

الزوان المخرزي (باللاتينية: Lolium subulatum) في بلاد الشام والمغرب العربي والقوقاز وقبرص وتركيا

الزوان المسكر (باللاتينية: Lolium temulentum) في مناطق الوطن العربي المتوسطية وأوروبا

الزوان المظلي (باللاتينية: Lolium parabolicae) في المغرب العربي وإسبانيا والبرتغال

الزوان المعمر (باللاتينية: Lolium perenne) في مناطق الوطن العربي المتوسطية وأوروبا

نبات الزوان المعمر

مرادفات للاسم العلمي[عدل]

(باللاتينية: Arthrochortus)

المصادر[عدل]

^ .أغروفوك. الزوان. تاريخ الولوج 5 شباط 2012.

أيقونة بوابةبوابة علم النبات

مشاريع شقيقة في كومنز صور وملفات عن: زوان

معرفات الأصنوفة        

موسوعة الحياة: 108090  GBIF: 2706217  Tropicos: 40008295  ITIS: 40891  ncbi: 4520  GRIN: ps://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomygenus.aspx?id=6936 FOC: 118826  PLANTS: LOLIU  GrassBase: gen00353  AFPD: 192231

Meadow Foxtail head.jpg هذه بذرة مقالة عن نبات متعلقة بالفصيلة النجيلية بحاجة للتوسيع. شارك في تحريرها.

تصنيفات: نجيليةمحاصيل أعلافنباتات مروجأجناس نباتية

/////////////

به آذری قره میت:

Quramit (lat. Lolium)^[1] - qırtıckimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.^[2]

/////////////

به ترکی استانبولی چیم:

Çim (Lolium), buğdaygiller familyasından tek ya da çok yıllık çimen oluşturan bitki cinsi. Avrasya ile Kuzey Afrika'da doğal olarak yayılım gösteren çimler diploid yapıdadır.

/////////////

Lolium

From Wikipedia, the free encyclopedia

Lolium
perennial ryegrass (Lolium perenne)
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Commelinids
Order:	Poales
Family:	Poaceae
Subfamily:	Pooideae
Genus:	Lolium L.
Synonyms[1]
·         Craepalia Schrank ·         Drymonaetes Ehrh. ·         Loliola Dubois ·         Schedonorus P.Beauv. ·         Bucetum Parn. ·         Crypturus Link ·         Arthrochortus Lowe ·         Gnomonia Lunell 1915, illegitimate homonym not Ces. & De Not. 1863 (a fungus in Gnomoniaceae)

poison darnel (Lolium temulentum)

Lolium is a genus of tufted grasses in the bluegrass subfamily of the grass family.^[2][3]It is often called ryegrass, but this term is sometimes used to refer to grasses in other genera.

They are characterized by bunch-like growth habits. Lolium is native to Europe, Asia and northern Africa, as well as being cultivated and naturalized in Australia, the Americas, and various oceanic islands. Ryegrasses are naturally diploid, with 2n = 14, and are closely related to the fescues (Festuca).^[4][5][6][7]

Ryegrass should not be confused with rye, which is a grain crop.

Species^[1][8]

1.   Lolium arundinaceum (Schreb.) Darbysh. - Eurasia + North Africa from Portugal + Canary Islands to Himalayas + Xinjiang; naturalized in East Asia, Australia, North + South America, various islands

2.   Lolium canariense Steud. - Canary Islands ryegrass - Canary Islands, Cape Verde

3.   Lolium giganteum Lam. - Eurasia from Ireland to China; Bioko

4.   Lolium × hybridum Hausskn. - Assam, Bhutan

5.   Lolium mazzettianum (E.B.Alexeev) Darbysh. - Sichuan, Yunnan

6.   Lolium multiflorum Lam. - Eurasia + North Africa from Portugal + Canary Islands to Himalayas; naturalized in East Asia, Australia, North + South America, various islands

7.   Lolium perenne L. - perennial ryegrass - Eurasia + North Africa from Azores to Kashmir; naturalized in East Asia, Australia, North + South America, various islands

8.   Lolium persicum Boiss. & Hohen. - Persian ryegrass or Persian darnel - from Socotra to China; naturalized in scattered locations in USA + Canada

9.   Lolium pratense (Huds.) Darbysh. - Eurasia + North Africa from Iceland + Azores to Kashmir + Yakutia; naturalized in East Asia, Australia, North + South America, various islands

10. Lolium remotum Schrank - Indian Subcontinent; sparingly naturalized in scattered locations in Europe + northern Asia

11. Lolium rigidum Gaudin - stiff darnel, Wimmera ryegrass, annual ryegrass - Eurasia + North Africa from Portugal + Canary Islands to China; sparingly naturalized in scattered locations in Australia + Americas

12. Lolium saxatile H.Scholz & S.Scholz - Canary Islands

13. Lolium temulentum L. - Darnel, poison darnel - Eurasia + North Africa from Portugal + Canary Islands to China; sparingly naturalized in scattered locations in Australia + Americas

Formerly included^[1]

Several species now regarded as better suited to other genera: Castellia Enteropogon Festulolium Hainardia LepturusMelica Vulpia

·         Lolium bromoides - Vulpia bromoides

·         Lolium canadense Michx. ex Roem. & Schult. 1817 not Bernh. ex Rouville 1853 - Melica mutica

·         Lolium coelorachis - Lepturus repens

·         Lolium cylindricum (Willd.) Asch. & Graebn. 1901. not K.Koch 1848 - Hainardia cylindrica

·         Lolium distachyum - Enteropogon monostachyos

·         Lolium elegans - Castellia tuberculosa

·         Lolium × festucaceum - × Festulolium loliaceum

·         Lolium × festucoides - × Festulolium loliaceum

·         Lolium × grandispicum - × Festulolium braunii

Cultivation and uses[edit source]

Lolium contains some species which are important grasses for both lawns, and as pasture and for grazing and hay for livestock, being a highly nutritious stock feed. Ryegrasses are also used in soil erosion control programs. It is the principal grazing grass in New Zealand where some 10 million kilograms of certified seed are produced every year. There is a large range of cultivars. The primary species found worldwide and used for both lawns and as a forage crop is perennial ryegrass (Lolium perenne). Like many cool-season grasses of the Poaceae, it harbors a symbiotic fungal endophyte, either Epichloë or its close relative Neotyphodium, both of which are members of the fungal family Clavicipitaceae.^[9][10]

Some species, particularly L. temulentum, are weeds which can have a severe impact on the production of wheat and other crops. Ryegrass pollen is also one of the major causes of hay fever. Tennis courts, including those at the All England Lawn Tennis and Croquet Club, the venue for Wimbledon, are sometimes planted in ryegrass mixes, depending on the tournament.^{[citation needed]} Glyphosate-resistant Lolium has been reported from Mississippi in 2006.^[11]

References[edit source]

1.     ^ Jump up to:^a b c Kew World Checklist of Selected Plant Families

2.     Jump up^ Linnaeus, Carl von. 1753. Species Plantarum 1: 83 in Latin

3.     Jump up^ Tropicos, Lolium L.

4.     Jump up^ Flora Europaea: Lolium

5.     Jump up^ Flora of China Vol. 22 Page 243 黑麦草属 hei mai cao shu Lolium Linnaeus, Sp. Pl. 1: 83. 1753.

6.     Jump up^ Flora of Pakistan, Lolium Linn.

7.     Jump up^ Altervista Flora Italiana, genere Lolium

8.     Jump up^ The Plant List search for Lolium

9.     Jump up^ Schardl CL, Leuchtmann A, Spiering MJ (2004). "Symbioses of grasses with seedborne fungal endophytes". Annu Rev Plant Biol. 55: 315–340. doi:10.1146/annurev.arplant.55.031903.141735. PMID 15377223.

10.  Jump up^ Cheplick GP (2011). "Endosymbiosis and population differentiation in wild and cultivated Lolium perenne (Poaceae)". American Journal of Botany. 98 (5): 829–38. doi:10.3732/ajb.1000226. PMID 21613060.

11.  Jump up^ Nandula VK, Poston DH, Eubank TW, Koger CH and Reddy KN, Differential response to glyphosate in Italian ryegrass (Lolium multiflorum) populations from Mississippi. Weed Tech 21: 477–482 (2006).doi 10.1614/WT-06-168.1

External links[edit source]

·         Flora Europaea: Lolium

Categories: 

·         Pooideae

·         Poaceae genera

·         Lawn grasses

Taxa named by Carl Linnaeus