مداخل مخزن الادویه (شست و سوم) 8

کرکدن

بفتح کاف و سکون را و فتح کاف و دال مهملۀ مشدده و نون و بذال معجمۀ مشدده و مخففه نیز و به تشدید نون نیز آمده معرب از کرک فارسی است و بعربی جریش و بهندی کیندا نامند

ماهیت آن

حیوانی است عظیم الجثه از کاومیش بزرکتر و از فیل کوچکتر و پوست آن سیاه و چیندار و ضخیم و صلب و صورت آن فی الجمله شبیه بصورت خوک و بر پیشانی آن شاخی است پائین آن عریض و سر آن باریک شبیه بکلۀ قند و تیز و منحنی بسوی بالا و بسیار زورآور به حدی که بر فیل غالب می آید و آن را نیز می کشد و اکثر در بلاد حبش و نوبه و کوهستان جنکل هند و بنکاله بهم می رسد و شاخ ها آنچه در بلاد حبشه و نوبه بهم می رسد بلندتر و سیاه آن کمتر و اکثر ابلق از سفید و سیاه و کم جوهر چون از عرض آن را ببرند و آنچه در بلاد هند و بنکاله بهم می رسد طول آن کمتر و اکثر سیاه و بندرت در وسط بعضی خالهای سفید بانحای اشکال بهم می رسد و اهل هند آن را با میمنت و خواص بسیار می دانند و ظاهرا کوشت آن حلال باشد بجهت آنکه مانند بقر و ابل و غنم نشخوار که بعربی جره بکسر جیم نامند و بهندی جکالی کویند می کند یعنی علفی و غذائی که خورده باشد آن را باز کردانیده در دهان می خاید و فرو می برد و این از علامت حلیت کوشت حیوان چهارپا است و از پوست آن بسبب صلابت و ضخامت سپر می سازند بسیار خوب و جوهردار می شود و بقیمت اعلی می فروشند

طبیعت آن

کرم و خشک

افعال و خواص آن

بخور شاخ آن جهت بواسیر و عسر ولادت و کریزانیدن هوام و بدستور بخور حافر آن آشامیدن آب در ظرفی که از شاخ آن ساخته باشند و بدستور پوشیدن انکشتری و زهکیر از شاخ آن جهت بواسیر و طلای پیه آن مورث مهابت در نظرها و روغن پوست آنکه قطعۀ از آن را در روغن کنجد اندازند و مدتی در آفتاب کذارند جهت التیام جروح و قروح عظیم النفع و کفته اند که هر مقدار که از روغن آن خرج نمایند و عوض آن روغن خالص داخل نمایند نیز نفع می بخشد و اثر آن ضعیف نمی کردد

مخزن الادویه عقیلی خراسانی

///////////

کرگدن . [ ک َ گ َ دَ ] (اِ) ۞ کرگ . کرگندن . (حاشیه  برهان چ معین ). هرمیس . (منتهی الارب ).کرگ . (مهذب الاسماء). حمارهندی . (شفا ص 470) (از صبح الاعشی ج 2 ص 37). ریما. ارج . انبیلا. بُشان . سِناد. حریش . (یادداشت مولف ). جانوری است بر صورت بز ولیکن سرونی بر پیشانی دارد چون ستون بنش ستبر و سرش تیز و بزور پیل را برگیرد و این در هندوستان باشد. (فرهنگ اسدی ). جانوری باشد شبیه به گاومیش و بر سر بینی شاخی دارد. گویند بچه  آن در شکم مادر پنج سال می ماندو بعد از یک سال سر برمی آورد و علف می خورد و چرا می کند بهمین طریق تا چهار سال . بعد از آن برمی آید و می گریزد و حکمت در این آن است که زبان مادر او بسیار درشت است و بچه در نهایت نزاکت تاب لیسیدن مادر نداردو پوستش پاره می شود و بعضی گویند کرگدن پرنده ای است که پیل دهساله را شکار کند و بعضی دیگر گفته اند که جانوری است بغایت بزرگ و فیل شکار و بر پشت او خارها باشد مانند ستونی و هر فیل را شکار کند بر پشت خود اندازد و بجهت بچه های خود آورد. گویند چون فوت او نزدیک شود فیلی بر پشت او باشد و فراموش کند تا آن فیل بگندد و کرم در آن افتد و چون فیل تمام شود، کرمان سر بجان او گذارند و او را شروع در خوردن کنند هم بدان جراحت بمیرد و بعضی گویند فیل آبی است . واﷲ اعلم . معرب آن کُرکَزَن ۞ باشد. (برهان ). جانوری است شبیه به گاومیش و فیل و در جسم کوچکتر از فیل و کلانتر از گاومیش و پوست او بغایت سخت باشد و یک شاخ دارد بر پیشانی رسته به هندی گیندا گویند و آنچه بعضی از اهل لغت نوشته که چند فیل را شکار کرده می خورد و بچه  آن خاردار باشد و بعد از پنج سال متولد می شود همه خرافات است . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). زمخشری در ربیعالابرار گوید: جانوری وحشی است به بلاد هند که حمار هندی گویند. شاخی نوک تیز و کوتاه بر پیشانی دارد که ستبری آن دو وجب است و چون بریده شود صور عجیب در آن ظاهر گردد. بسا که با شاخ فیل را بدرد و در جائی که او باشد از هیبت وی تا صد فرسنگ حیوانی نباشد. (از صبح الاعشی ج 2 ص 37). حیوانی است از جامیش بزرگتر و پوست او سیاه و چین دار و در غایت صلابت و شاخ او منحصر در یک عدد بشکل کله قند و از روی بینی او رسته و صورتش به خوک اشبه است . (تحفه ). پستانداری است عظیم الجثه و علف خوار از راسته  سم داران و از دسته  فرد سمان که هم در اندامهای جلو و هم در اندامهای عقب هر یک دارای سه انگشت منتهی به سم است .این پستاندار مخصوص نواحی گرم زمین است و در افریقاو جزایر مالزی زندگی می کند. کرگدن پوست ضخیم دارد ودر روی بینی گونه های افریقایی دو شاخ و آسیایی یک شاخ وجود دارد. بلندی شاخها گاه تا یک متر هم می رسد. کرگدن بسرعت می دود و چون بسیار باقدرت است حیوانات دیگر از مقابله  با وی هراس دارند. تنها دشمن این جانور انسان است که بمنظور استفاده از شاخ و پوست ضخیم و بامقاومتش آن را شکار می کند. کرگدن بطور منفرد و گاه یک زوج نر و ماده در جنگلهای دوردست مرطوب و دور از سکنه بسر می برد. (فرهنگ فارسی معین ) :

به نیزه کرگدن را بشکند شاخ

به زوبین بشکند سیمرغ را پر.

فرخی .

گهی رنجه ز آوردن ژنده پیل

گهی مانده ز آوردن کرگدن .

فرخی .

بارکش چون گاومیش و حمله بر چون نره شیر

گامزن چون ژنده پیل و بانگزن چون کرگدن .

منوچهری .

یا سرون کرگدنی به دست گرفته است و به دست راست خنجری کشیده و در اشکم آن شیر یا کرگدن زده . (فارسنامه  ابن البلخی چ اروپا ص 127).

مرا چون کرگدن گردن چه خاری

بیاد پیل هندستان چه آری .

نظامی .

سهم زده کرگدن از گردنش

گور ز دندان گوزن افکنش .

نظامی .

جگرسای سیمرغ در تاختن

شکارش همه کرگدن ساختن .

نظامی .

دیو را بست و اژدها را سوخت

پیل را کشت و کرگدن را دوخت .

نظامی .

//////////

کَرگَدَن را به هر یک از عضوهای خانواده کرگدن‌ها با نام علمی Rhinocerotidae گویند. کرگدن‌ها جانورانی پستاندار از راسته تک‌سُم‌سانان هستند.

کرگدن‌ها با وجود گیاهخوار بودن، حیوانات خطرناکی هستند. در هندوستان و نپال تعداد سالانه حملات و آسیب‌رسانی کرگدن‌ها به انسان بیش از ببر‌ها و پلنگ‌ها است. این حیوان بزرگ ۲٬۵ تا ۳٬۲ متر طول و وزنی در حدود ۱٬۵ تا ۲٬۱ تن وزن دارد و بعد از فیل و اسب آبی سومین حیوان سنگین خشکی است.

کرگدن‌ها به خاطر شاخشان به صورت غیرقانونی شکار می‌شوند و این نسل بعضی گونه‌های آن را در معرض خطر انقراض گذاشته‌است. بر پایه گزارش سازمان بین‌المللی حفاطت از محیط زیست، نسل کرگدن سیاه غرب آفریقا منقرض شده و سرنوشت مشابهی در انتظار کرگدن سفید بومی آفریقای مرکزی است.[۱]

کرگدن‌ها با تمام پستان داران شاخ‌دار فرق دارند، چون شاخ آن‌ها بالای سرشان نیست، بلکه نزدیک نوک بینی‌شان است. این شاخ‌ها مانند شاخ گاو یا شاخ گوزن نیست، بلکه از موهای کلفت و به هم فشرده تشکیل شده‌است.

کرگدن‌ها در چمنزارها و جنگل‌های مناطق گرمسیری زندگی می‌کنند و همیشه در نزدیکی آب‌اند، زیرا نیاز دارند که هر روز آب بخورند و از غلتیدن در گِل هم لذت می‌برند. این جانوران فقط گیاه می‌خورند. کرگدن‌ها حس شنوایی و بویایی خوبی دارند ولی دیدشان ضعیف است.

کرگدن‌ها با وجود پوست کلفتشان، گرفتار کنه‌ها و انگل‌های دیگر می‌شوند. بیشتر وقت‌ها می‌توان آن‌ها را با پرنده‌ها دید، که با خوردن این آفت‌ها به کرگدن‌ها کمک می‌کنند. ممکن است گربه‌سانان بزرگ مثل ببر و پلنگ، بچه کرگدن‌ها را شکار کنند، ولی تنها دشمن کرگدن بالغ، انسان است.[۲]

//////////////

قس کرگدن در عربی:

الكركدنيات (باللاتينية: Rhinocerotidae)، وتسمى أيضا الكركدن والخرتيت ووحيد قرن والحَرِيش[4][5] والهِرْمِيس[4]، فصيلة من الحيوانات الضخمة، يعيش ممثلوها في قارتي أفريقيا وآسيا.

هذا الحيوان مهدد بالانقراض لأنه يتعرض للإبادة بسبب قرنه حيث يقال أن له فوائد طبية ما ساعد على كثرة اصطياده وإبادته, وهناك حاليا قوانين صارمة لمنع صيده, وأنشأت له محميات خاصة, ولانتزاع موطنه لإقامة المزارع عليه, كما أن هناك بعض المعتقدات الأفريقية التي يعتبر الإيمان بها كارثة بالنسبة لهذا الحيوان. اتخذه السودان رمزا وطنيا لدى الاستقلال، ليتخلى عنه لاحقاً.

صفاته[عدل]

حيوان ضخم وهو من أكبر الحيونات الموجودة على سطح الأرض ويبلغ ارتفاعه 1.5 متر عند الأكتاف وطوله من 3- 3.65 متر طولاً والوزن من 455 - 1365 كلغ فالأنثى أصغر حجماً من الذكر.

صغير وحيد القرن يولد متوسط وزنه 38 كلغ بعد فترة حمل من 15-16 شهر ويمكنها أن تبدأ في تتبع أمها بعد 3 أيام فقط، والصغار تكون هدفاً للضباع والأسود وفي الغالب تنجب الإناث الصغار كل 2-3 سنوات ويعيش وحيد القرن من 25-40 عاماً ولكن قد يعيش 50 عاماً في الأسر.

يتميز وحيد القرن بقصر النظر فلذلك قد يهاجم أولاً ثم يتبين لاحقاً

يتميز بحاسة شم ممتازة تمكنه من اكتشاف أماكن الأعداء

رغم وزنه الثقيل يستطيع الجري بسرعة جيدة

جلده الكثيف غالباً ما يكون ملجأ للحشرات والآفات، ولذلك يشاهد غالباً وعليه طيور مثل فصائل أبو قردان تتغذى على تلك الحشرات.

الغذاء يأكل العشب والشجيرات والحشاش الجافه وبعض أنواع البروتين والمعادن الخاصة ويستفاد به في الكثير من الصناعات. في أفريقيا قاموا باصطياد وحيد القرن من اجل لحمه وجلده السميك وكذلك كنوع من الرياضة.

الكركدن عريض الشفة والذي يسمى أيضا وحيد القرن الأبيض أبيد تقريبا على يد الصيادين. قبل حوالي مئة سنة لذلك أقيمت في جنوب أفريقيا محمية اومبوليزي لكي تحافظ على وحيد القرن العملاق، والتي تصل ابعاد معطيات حجمها إلى معطيات وحيد القرن الهندي قبل 30 عاما كان في اومبوليزي أكثر من 600 وحيد قرن عريض الشفة وبدؤوا بنقلها إلى محميات أخرى في أفريقيا. بالرغم من ندرة وجود هذا النوع من وحيد القرن في العالم،

Breitmaulnashorn (Ceratotherium simum).jpg

اليوم توجد في جميع أنحاء العالم أكثر من 5000 وحيد قرن عريض الشفة غالبيتها موجودة في حدائق الحيوان أكثر أنواع الكركدنيات انتشارا في العالم كان في الماضي وحيد القرن الأفريقي المعروف باسمائه وحيد القرن الشائع ووحيد القرن الأسود (بالرغم من انه رمادي).

الأنواع[عدل]

وحيد القرن الأبيض يعيش في إفريقيا.

وحيد القرن الأسود يعيش في إفريقيا.

وحيد القرن الهندي موطنه آسيا.

وحيد قرن جاوة موطنه آسيا.

وحيد قرن سومطرة موطنه آسيا.

المراجع[عدل]

^ تعدى إلى الأعلى ل: أ ب مذكور في : نظام معلومات تصنيفية متكاملة — وصلة : ITIS TSN — تاريخ الاطلاع: 19 سبتمبر 2013 — العنوان : Integrated Taxonomic Information System — تاريخ النشر: 2004

^ تعدى إلى الأعلى ل: أ ب مذكور في : Class Mammalia Linnaeus, 1758 — النص الكامل متوفر في: http://www.mapress.com/zootaxa/2011/f/zt03148p060.pdf — المؤلف: دون ويلسون و DeeAnn M. Reede — العنوان : Class Mammalia Linnaeus, 1758 — الصفحة: 56–60 — نشر في: Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness

^ تعدى إلى الأعلى ل: أ ب مذكور في : أنواع الثدييات في العالم — وصلة : معرف أنواع الثدييات في العالم — تاريخ الاطلاع: 19 سبتمبر 2015 — العنوان : Mammal Species of the World — اللغة :لغة إنجليزية

^ تعدى إلى الأعلى ل: أ ب «الحَرِيش: دابة لها مخالب كمخالب الأَسد وقَرْنٌ واحد في وسَطِ هامَتِها، زاد الجوهري: يسميها الناس الكَرْكَدّن (...) وروى الأَزهري عن أَشياخه قال: الهِرْمِيس الكَرْكَدّن شيء أَعظمُ من الفيل له قَرْن، يكون في البحر أَو على شاطئه». ابن منظور، لسان العرب، مادة (حرش).

^ رحلة ابن فضلان (أن بها حيوانا دون الجمل في الكبر وفوق الثور رأسه رأس جمل وذنبه ذنب ثور وبدنه بدن بغل وحوافره مثل أظلاف الثور، له في وسط رأسه قرن واحد غليظ مستدير كلما ارتفع دق حتى يصير مثل سنان الرمح)

//////////////

قس کِرگِدن لر در آذری:

Kərgədanlar (lat. Rhinocerotidae) — Təkdırnaqlılar dəstəsinə aid məməli heyvan fəsiləsi. Fəsiləyə Afrika və Asiyada yayılmış 5 növ daxildir.

Bədəninin uzunluğu 2,5—4 m, süysününün hündürlüyü 1—2 m, kütləsi 3 t-dək olur. Hətta ağ kərgədanların kütləsi 5 t-a qədər ola bilir. Burnunun üstündə bir-birinin ardınca 1—2 buynuzu olur. Boynu gödək, beli əyilmiş, qarnı sallaqdır. Dərisi qalın və tüksüz, rəngi tünd-bozdur. Yaxşı eşidir və iy bilir, zəif görür. Bədəninin ağır olmasına baxmayaraq qısa məsafədə çox sürətlə — saatda 40—45 km sürətlə qaçır. Cənub-Şərqi Asiyada və Afrikada yayılmışdır. Tropik meşə, savanna və bataqlıqlarda, əsasən cüt, bəzən də kiçik qrup halında yaşayır. Noyabr—dekabrda cütləşir. Boğazlıq dövrü 17—18 aydır. Əti yeməlidir. Mühafizə olunur.

گئر گئدن  آنادولو تورکجه سی:Gergedan گئرگئدنلرین (Rhinocerotidae) قونشوسوندا بو گونه کی قورولوق حئیوانی .فیلدن سونرا ایکینجی بؤیوک قورولوق حئیوانی اولور.ممه لی لردن و بیتگی جی 

اولاریش[دَییشدیر]

بو گونکو گئرگدنلر 3 جوره آسیاده و 5 جوره آفریقاده یاشیر.ایاقلاریندا تک بیر دیرناقلار اولور(گئنیش و قالین دیرناق) چونموش اوچ بارماق بیلینیر.قولاقلاری بؤیوک و قافالاری(پوزه لری) ایری و اوزون .اوجو توکلو اولان قیسسا قویروقلاری وار.چوخ قالین دری لری اولور .آسیاده یاشیان اوچ جوره دن ایکی سی تک بورنوز و بیر جوره سی ایکی افریقاده یاشیان گئرگئدن ائیله جوت بورنوز اولور.لاب آغیر گئرگئدن بیاض گئرگئدن یا آغ گئرگئدن اولور اونون آغیرلیقی 5 تون اولا بیلر.گئرگئدن بورنوزو اوبیری حئیوانلار کیمی سوموک یا دیش دئیل هابئله اونون اولاریشی دیرناق کیمی ساچ کیل (کراتین) ماده سی اولور.کراتین بیر جور پروتوئین اولموش.

//////////////

قس بدک در باسای اندونزی:

Badak (bahasa Inggris: rhinoceros) adalah lima spesies hewan dari famili Rhinocerotidae, ordo Perissodactyla yang kesemuanya berasal dari Afrika atau Asia.

///////////

قس در عبری با فیلترشکن!

////////////

قس وَرَک در باسای جاوی:

Warak utawa warak (basa Inggris: rhinoceros utawa rhino) iku famili Rhinocerotidae, kalebu ordo Perissodactyla kang asalé kabèh saka Afrika utawa Asia. Famili iki duwé karakteristik: ukurané gedhé, boboté bisa nganti luwih saka sakton; siji utawa loro sungu ing bagéyan tengah bathuk, manawa cacahé loro, sing siji ana ing ngarepé sijiné (ora sisihan); herbivora; kulit kandel, 1.5 – 5 cm, kawangun saka lapisan kolagen. Warak duwé indra pangrungu lan pangambu kang landhep, nanging ora bisa nyawang adoh. Sabagéyan gedhé warak bisa urip luwih saka 40 taun.

Sanajan mlebu klompok herbivora, warak iku kéwan kang mbebayani. Ing India lan Nepal, warak dadi panyebab utama patiné menungsa, cacahé ngluwihi kang disebabaké déning macan lan macan tutul. Warak malah tau nyerang gajahsing nggawa turis.

////////////

قس کیفارو، ویفارو در سواحلی:

Vifaru au faru ni wanyamapori wakubwa wa familia Rhinocerotidae. Spishi mbili zinapatikana Afrika na nyingine tatuhuko Asia. Nchini Uhindi wanabaki faru 2700 tu na hata faru weupe nao wameadimika sana duniani.

Faru hufahamika sana kwa umbo lake kubwa (ni miongoni mwa wanyama walanyasi wakubwa sana ambao wanabakia); huku kila spishi ya faru ikikaribia kuwa na uzito wa tani moja na ngozi ngumu ya kujilinda, yenye unenewa sentimeta 1.5 – 5.0; ubongo mdogo wa mamalia (gramu 400 – 600) na pembe kubwa. Hula sana majani.

Faru wana uwezo mkubwa wa kusikia na kunusa, lakini uoni wao si mzuri sana. Weusi huishi kwa miaka 60 na zaidi.

Faru huthaminiwa sana kutokana na pembe zao. Pembe hizo zimetengenezwa kwa keratini, protini, sawa na ile inayopatikana kwenye nywele na kucha.^[1] Faru wa Afrika na Sumatra wana pembe mbili huku wale wa Uhindi na Java wakiwa na pembe moja tu. Faru wa Afrika hukosa meno ya mbele na kutegemea zaidi magego katika kusaga chakula.

////////////

قس یکشاخ در کردی:

Kerkedan (Rhinocerotidae), famîleyek yeksimdaran (Perissodactyla)e ku li Afrîka û Asyayê tên dîtin.

////////////////

قس کِرکیدونلر در ازبکی:

Karkidonlar (Rhinocerotidae) -toq tuyokli sut emizuvchilar turkumi oilasi. 7 tacha turi va kenja turlari bor. Afrika, Jan.-Sharqiy va Sharqiy Osiyoda tarqalgan. Tropik oʻrmonlarda, suv boʻyidagi chakalakzorlarda, togʻlarda (3000 m balandlikkacha) va botqoqliklarda yashaydi. Gavdasi yirik, uz. 5 m cha, boʻyi 2 m cha, dumi qisqa, terisi kalin, deyarli junsiz. Burni ustida va qansharida 1—2 (qora karkidonda baʼzan 3 yoki 5) ta shoxi bor. Koʻzi kichkina, yaxshi koʻrmaydi, boʻyni qisqa va yoʻgʻon. Hidlash va eshitish organlari yaxshi rivojlangan. Oyogʻi qisqa, yoʻgʻon. Barmoqlari 3 ta, uchida tuyoqlari bor. Tungi hayvon. Yakka yoki juft-juft boʻlib, baʼzan 4—5 tasi poda boʻlib yuradi. K. turli oʻsimliklar bilan oziqlanadi. Pashsha va soʻnalardan qochib, botqoqqa tushib yotadi. Noyab.da urchiydi. Boʻgʻozlik davri 17-19 oy. Tugʻilgan bolasi 25 kg cha. Tanasi vazmin va qoʻpolligiga qaramay tez yuguradi. Goʻshti, yogʻi yeyiladi, terisi va shoxidan turli buyumlar tayyorlanadi. 5 turi: sumatra, qind, yava karkidoni qora, oq karkidon bor. Barcha turlari Xalqaro Qizil kitobga kiritilgan.^[1]

/////////////

قس گیندا در پنجابی:

گینڈا انپدھرے کھراں والے جانوراں دا اک ٹبر اے ایہدے وچ 5 ونڈاں نیں: 3 ایشیاء تے 2 افریقہ دیاں واسی نیں۔ گینڈیاں دا پنڈا وڈا ہوندا اے تے ہر ونڈ دا گینڈا 1 ٹن دے جوکھ تک اپڑ ای جاندا اے۔ ایہناں دی کھل ڈیرھ توں 5 سینٹی میٹر تک موٹی ہوندی اے۔ ایہ پتے کھانوالے جانور نیں۔

گیںدیاں نوں انسان ایہناں دے سنگ باہجوں ماردے نیں نے تے ہن ایہناں دی گنتی گھٹدی جارئی اے۔

• چٹا گینڈا
• کالا گینڈا
• ہندستانی گینڈا
• جاوی گینڈا
• سماٹری گینڈا

//////////////

قس کِرگِدن در تاجیکی/قرقیزی:

КАРКАДАН, каргадан, карг, (лотинӣ: Rhmocerotidae) (порсӣ: کرگدن), ҳайвонест ширхӯр. Дарозии танаш 2,5—4 метр, баландиаш 1—2 метр, вазнаш то 3 т (баъзан аз ин ҳам зиёдтар). Дар назди бини 1—2 шох дорад. Пойҳояш кӯтоҳи сеангушта. Рангаш хокистарӣ, сиёхтоб. Хеле хуб медавад (дар масофаи кӯтоҳ суръаташ 40—45 км/с). Дар ҷануби шарқии Осиё ва Африқо паҳн шудааст. Дар ҷангалҳои. тропикӣ, саваннаҳр, буттазори соҳилҳо ва ботлоқзор зиндагӣ мекунад.

/////////////

قس گِرگِدَن در ترکی استانبولی:

Gergedan, gergedangiller (Rhinocerotidae) familyasından bugüne kadar soyunu sürdürebilmiş kara hayvanlarıiçinde filden sonra en iri olan hayvan türü.

///////////

قس گیندا در اردو:

گینڈا

آزاد دائرۃ المعارف، ویکیپیڈیا سے

ایک عمومی گینڈا

یہ انتہائی طاقتور اور خطرناک جانوروں میں شمار کیا جاتا ہے۔ دنیا میں اس کی پانچ مختلف اقسام پائی جاتی ہیں۔ جن میں سے دو کا تعلق افریقا سے ہے جبکہ باقی تین اقسام جنوبی ایشیاء میں پائی جاتی ہیں۔ پانچ میں سے تین اقسام یعنی جاون، سماترا اور کالا گینڈا انتہائی خطرناک سمجھے جاتے ہیں۔ تاہم اس کے خطرناک ہونے کے باوجود اس کی نسل تیزی سے کم ہو رہی ہے۔ خصوصاً بھارت میں اس کی تعداد 2،700 سے بھی کم رہ گئی ہے۔ جبکہ سفید گینڈا بھی کم یاب ہوتا جارہا ہے اس لئے اس کو بھی اُن جانوروں میں شامل کرلیا گیا ہے کہ جن کی نسل کو خطرات لاحق ہیں ۔ اس وقت پوری دنیا میں صرف 14،500 سفید گینڈے موجود ہیں۔ افریقه میں اس کے سینگ تقریباً 1100 ڈالر فی کلو میں فروخت کیے جاتے ہیں۔ جس سے اس کی نسل کو خطره درپیش ہے۔ اس لیے اس کو عالمی اداروں کی توجه کی ضرورت ہے۔
گینڈا جانوروں کے اس قبیل سے تعلق رکھتا ہے جوکہ نہایت جسیم و تنومند ہوتے ہیں۔ نباتات خور ہونے کے باوجود اس کا کم از کم وزن ایک ٹن تو ہوتا ہی ہے جبکہ اس کی کھال، اس کی ڈھال کا کام بھی دیتی ہے اور اس کی کھال کی کم از کم موٹائی 1.5سینٹی میٹر سے 5سینٹی میٹر تک ہوتی ہے۔

///////////

Rhinoceros

From Wikipedia, the free encyclopedia

For other uses, see Rhinoceros (disambiguation).

"Rhino" redirects here. For other uses, see Rhino (disambiguation).

Rhinoceros Temporal range: Eocene–Recent PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
A Black rhinoceros (Diceros bicornis) at the Saint Louis Zoo.
Scientific classification
Kingdom:	Animalia
Phylum:	Chordata
Class:	Mammalia
Order:	Perissodactyla
Superfamily:	Rhinocerotoidea
Family:	Rhinocerotidae Gray, 1820
Extant genera
Ceratotherium Dicerorhinus Diceros Rhinoceros Extinct genera, see text
Rhinoceros range

A rhinoceros (/raɪˈnɒsərəs/, meaning "nose horn"), often abbreviated to rhino, is one of any five extant species of odd-toed ungulates in the family Rhinocerotidae, as well as any of the numerous extinct species. Two of these extant species are native to Africa and three to Southern Asia.

Members of the rhinoceros family are characterized by their large size (they are some of the largest remaining megafauna, with all of the species able to reach one tonne or more in weight); as well as by an herbivorous diet; a thick protective skin, 1.5–5 cm thick, formed from layers of collagen positioned in a lattice structure; relatively small brains for mammals this size (400–600 g); and a large horn. They generally eat leafy material, although their ability to ferment food in their hindgut allows them to subsist on more fibrous plant matter, if necessary. Unlike other perissodactyls, the two African species of rhinoceros lack teeth at the front of their mouths, relying instead on their lips to pluck food.^[1]

Rhinoceros are killed by humans for their horns, which are bought and sold on the black market, and which are used by some cultures for ornamental or traditional medicinal purposes. East Asia, specifically Vietnam, is the largest market for rhino horns. By weight, rhino horns cost as much as gold on the black market. People grind up the horns and then consume them believing the dust has therapeutic properties.^[2][3] The horns are made of keratin, the same type of protein that makes up hair and fingernails.^[4] Both African species and the Sumatran rhinoceros have two horns, while the Indian and Javan rhinoceros have a single horn. The IUCN Red List identifies three of the species as critically endangered.

https://en.wikipedia.org/wiki/Rhinoceros