مثنان
بفتح میم و سکون ثاء مثلثه و فتح نون و الف و نون لغت عربی
است
ماهیت آن
نباتی است که کرم دانه ثمر آنست و آن دو قسم می باشد قسمی
را شاخهای انبوه و خشن و بقدر دو ذرع و برک آن شبیه ببرک مازریون و از ان نازکتر و
با رطوبت چسپنده و کل آن سفید و از ما بین کل ثمر آن می روید شبیه بتخم مورد و مائل
باستداره و سبز و بعد از رسیدن سرخ می کردد و پوست آن صلب و سیاه و مغز آن سفید و آن
را جرم دانه و کرمدانه نیز نامند و برک و تخم آن مستعمل
طبیعت آن
جمیع اجزای نبات آن تا سوم کرم و خشک
افعال و خواص آن
آشامیدن یک درم آن با حریره ها و یا بلع نمودن دانۀ آن را
درست مسهل قوی بلغم و مانع صعود ابخره بدماغ و مخرج اقسام کرم معده و امعا مقدار شربت
آن از ده دانه تا یک درم الزینه طلای کوبیدۀ آن باعث ادرار عرق بسیار و ضماد مطبوخ
آن با زفت جهت جرب و قوبا و برص بغایت نافع و زنان حب آن را در فرزجات مسخنه و ناشفۀ
رطوبات و خوش بو کنندۀ ارحام و معینه بر حمل و مشوقه و ملذذۀ جماع مقدار ربع درهم آن
را استعمال می نمایند و برک آن در افعال مانند تخم آن و باید که آن را در فصل ربیع
ایام حصاد اخذ نمایند و خشک کرده نکاهدارند و عند الحاجات بکوبند و شظایاء آن را از
ان جدا کنند و آشامیدن دوازده قیراط آن با شراب ممزوج با آب مسهل رطوبات مائیه و جهت
استسقا نافع و بدستور در سرکه خیسانیده آن جهت رفع غایلۀ که دارد و با طبیخ باقلا و
یا عدس مسهل برفق و حمول آن مخرج جنین و قاتل آن و ضماد مطبوخ آن با زفت جهت قوبا و
جرب و برص مجرب مقدار شربت برک آن در مطبوخات تا سه درم و باید که یک شبانه روز در
سرکه بخیسانند مانند برک مازریون و با صمغ عربی و کثیرا استعمال نمایند و از تخم آن
یک درم که بدستور در سرکه بخیسانند و با روغن بادام و صمغ عربی و کثیرا استعمال نمایند
و تا دو درم آن کشنده و مورث جراحت حلق اکر بدان رسد و سحج و خارش عظیم در بدن و ورم
حار بهم می رسد علاج آن علاج فرفیون خورده است و در فرفیون مذکور شد و قسم دوم آن در
مصر کثیر الوجود منبت آن قریب دریاها و آبها و ریک زارها و نبات آن بقدر دو شبر و چتری
و برک آن مانند برک ابهل واثل و در پهلوی هم و کل آن زرد و باریک و از میان برکها روئیده
و تخم آن بقدر انجره و سفید رنک و بیخ آن خشبی و بی فائده و کفته اند که کرمدانه این
قسم است نه قسم اول و مستعمل تخم و برک آن
طبیعت آن
در سوم کرم و خشک
افعال و خواص آن
آشامیدن یک درم برک خیسانیدۀ آن در سرکه یک شبانه روز و یا
با روغن بادام آشامیدن مسهل ماء اصفر و بلغم خام و اقسام کرم معده و استسقا را نافع
و چون پنج درهم آن را با یک اوقیه مویز بیدانه در یکرطل آب بجوشانند تا چهار اوقیه
بماند صاف نموده یکدرهم با روغن بادام در ان ریخته بنوشند جهت اسهال بلغم خام و ماء
اصفر و استسقا و اخراج اقسام کرم امعای صغار مفید الجروح و القروح استعمال فتیلۀ آن
در خنازیر و جراحات خورندۀ کوشت فاسد و منقی اوساخ و چاق کنندۀ آنها و بدستور ضماد
برک آن با ادویۀ مناسبه و یا بتنهائی
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
////////////
مثنان . [ م َ ] (اِ) به لغت سریانی درخت کرم دانه را گویند
و آن نوعی از مازریون است . (برهان ) (آنندراج ). ماخوذ از سریانی ، قسمی از مازریون
. (ناظم الاطباء). مایرهوف گوید نام عربی مزبور را عموماً مَثنان آورده اند، محتملاً
این کلمه از سریانی آمده و آن را با «ثیملئیا» ۞ یا «خملئیا»
۞ ی یونانی تطبیق
کرده اند. (از حاشیه برهان چ معین ). نباتی
است که کرم دانه ثمر اوست و آن دو قسم است یکی را شاخه ها به قدر دو ذرع و گلش سفید
و مابین گل ثمرش می روید شبیه به تخم مورد و مایل به استداره و بعد از رسیدن سرخ می
شود و پوست او صلب و سیاه و مغز او سفید و جرم دانق و ... نیز نامند.و قسم دیگر او
در مصر کثیرالوجود است منبتش کنار آبها و ریگزارها و نباتش به قدر دو شبر و چتری و
برگش مانند برگ ابهل و در پهلوی هم و گلش زرد و باریک و تخمش مایل به سفیدی و بقدر
تخم انجره است . (از تحفه حکیم مومن ). قسمی
از دافنه ۞ و آن درختی است که نام آن در کتب آمده
است . لیکن گااوبا می گوید آن را در ایران ندیده است . گرم دانه . ثومالاآ. (یادداشت
به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به کرم دانه شود. || سداب کوهی را گویند که در تداول دانه
هایش را اسپند نامند. (فرهنگ فارسی معین ).
&&&&&&&&
مثلث
بضم میم و فتح ثاء مثلثه و لام مشدده و ثاء مثلثه در آخر
ماهیت آن
اکثری کفته اند آب انکوری است که دو ثلث آن در طبخ برود و
یک ثلث بماند و از قول شیخ الرئیس در کلیات قانون و کلام محمد بن محمود املی در شرح
کلیات ایلاقی معلوم می کردد که مثلث عبارت است از آب انکور سه جزو و آب خالص یک جزو
که جوش نمایند تا یک ثلث آن برود و آنچه در صدر ذکر یافته و اکثری کفته اند اشتباه
است منشای آن و حمل مثلث فقهی است نه طبی و مثلث طبی این است که ذکر یافت و مثلث فقهی
آن است که شراب انکوری را بجوشانند تا دو ثلث آن برود و یک ثلث بماند و بالجمله در
طبیعت و منافع قریب بخمر است و مولد خون صالح متین و مقوی هاضمه و موافق ذات الجنب
و ذات الصدر و آبله و حصبه و مقوی باه مبرودین و زیاده کنندۀ منی و اکثار آن مضر محرورین
مصلح آن بسیار سرخ آن با آب است
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
/////////////
مثنان . [ م َ ] (اِ) به لغت سریانی درخت کرم دانه را گویند
و آن نوعی از مازریون است . (برهان ) (آنندراج ). ماخوذ از سریانی ، قسمی از مازریون
. (ناظم الاطباء). مایرهوف گوید نام عربی مزبور را عموماً مَثنان آورده اند، محتملاً
این کلمه از سریانی آمده و آن را با «ثیملئیا» ۞ یا «خملئیا»
۞ ی یونانی تطبیق
کرده اند. (از حاشیه برهان چ معین ). نباتی
است که کرم دانه ثمر اوست و آن دو قسم است یکی را شاخه ها به قدر دو ذرع و گلش سفید
و مابین گل ثمرش می روید شبیه به تخم مورد و مایل به استداره و بعد از رسیدن سرخ می
شود و پوست او صلب و سیاه و مغز او سفید و جرم دانق و ... نیز نامند.و قسم دیگر او
در مصر کثیرالوجود است منبتش کنار آبها و ریگزارها و نباتش به قدر دو شبر و چتری و
برگش مانند برگ ابهل و در پهلوی هم و گلش زرد و باریک و تخمش مایل به سفیدی و بقدر
تخم انجره است . (از تحفه حکیم مومن ). قسمی
از دافنه ۞ و آن درختی است که نام آن در کتب آمده
است . لیکن گااوبا می گوید آن را در ایران ندیده است . گرم دانه . ثومالاآ. (یادداشت
به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به کرم دانه شود. || سداب کوهی را گویند که در تداول دانه
هایش را اسپند نامند. (فرهنگ فارسی معین ).
////////////
کرم دانه . [ ک ِ ن َ / ن ِ ] (اِ مرکب ) ۞ تخم نوعی از
مازریون است که آن را به فارسی هفت برگ خوانند و موردانه نیز گویند و معرب آن جرم دانق
است . (برهان ) (آنندراج ). موردانه . دانه
مورد. (ناظم الاطباء). این کلمه محرف گرم دانه و معرب آن جردمانق یا جرم دانق
است درختچه ای است ازتیره مازریون جزو رده دولپه ایهای بی گلبرگ که ارتفاعش میان یک تا دو
متر است و در اراضی خشک مناطق بحرالرومی بطور خودرو می روید. این درختچه ریشه ای دراز
وضخیم و ساقه ای راست و شاخه های بزرگ دارد و بر روی آنها اثر برگهایی که تدریجاً افتاده
مشهود است . برگهایش ضخیم و باریک و نوک تیز و کاملاً بی کرک و گلهایش کوچک و معطر
و مایل به سفید یا قرمز و مجتمع بصورت خوشه
انتهایی است میوه اش سته و دانه درون آن نسبتاً کروی و دارای مغز سفیدرنگ و
روغن دار است . قسمت مورد استفاده این گیاه
پوست ساقه آن است که بصورت نوارهایی بطول
60 تا 80 سانتی متر در بازرگانی عرضه می شود. سطح خارجی این قطعات برنگ خاکستری قهوه
ای با بوی نامطبوع و تهوع آور و تحریک کننده
مخاط با طعم بسیار تند است . پوست این گیاه یک ماده ملون زردرنگ و یک ماده چرب سبزرنگ و یک رزین به
نام مزرئین ۞ دارد. مزرئین تند و سوزاننده و تاول آور
و معطس و سبزرنگ است . گونه ای از این درخت در ایران اطراف ارومیه و فارس می روید و
بنام خشک معروف است . مثنان . زاز. درخت کرم دانه . مازریونیه . هفت برگ . موردانه
. گرم دانه . کردمانه . ازار. (از فرهنگ فارسی معین ).
////////////
مثنان.
[مَ] (اِ) به لغت سریانی درخت کرم دانه را گویند و آن نوعی
از مازریون است. (برهان) (آنندراج). مأخوذ از سریانی، قسمی از مازریون. (ناظم الاطباء).
مایرهوف گوید نام عربی مزبور را عموماً مَثنان آورده اند، محتملاً این کلمه از سریانی
آمده و آن را با «ثیملئیا»(1) یا «خملئیا»(2)ی یونانی تطبیق کرده اند. (از حاشیهء برهان
چ معین). نباتی است که کرم دانه ثمر اوست و آن دو قسم است یکی را شاخه ها به قدر دو
ذرع و گلش سفید و مابین گل ثمرش می روید شبیه به تخم مورد و مایل به استداره و بعد
از رسیدن سرخ می شود و پوست او صلب و سیاه و مغز او سفید و جرم دانق و ... نیز نامند.
و قسم دیگر او در مصر کثیرالوجود است منبتش کنار آبها و ریگزارها و نباتش به قدر دو
شبر و چتری و برگش مانند برگ ابهل و در پهلوی هم و گلش زرد و باریک و تخمش مایل به
سفیدی و بقدر تخم انجره است. (از تحفهء حکیم مؤمن). قسمی از دافنه(3) و آن درختی است
که نام آن در کتب آمده است. لیکن گااوبا می گوید آن را در ایران ندیده است. گرم دانه.
ثومالاآ. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به کرم دانه شود. || سداب کوهی را گویند
که در تداول دانه هایش را اسپند نامند. (فرهنگ فارسی معین).
(1) - Thymelaia.
(2) - Xamelaia.
,(لاتینی)
(3) - Daphne gnidium
.
(فرانسوی) Garou
دانه پرستو (نام علمی: Thymelaea)
نام یک سرده از تیره مازریونیان است.
از ابداعت ویکی فارسی سازان!
////////////
مازریون . [ زَ ] (اِ) دارویی است برای استسقای زقی ، مجرب
است . (حاشیه فرهنگ اسدی نخجوانی ، یادداشت
به خط مرحوم دهخدا). دوایی است مجرب از برای دفع استسقا و آن دو نوع می باشد: سفید
و سیاه . سفید آن را اشخیص و سیاه آن را هفت برگ خوانند و آن از برگ زیتون کوچکتر است
و از برگ مورد بزرگتر و به زردی مایل . و بعضی گویند مازریون مورد زرد است و آن نوعی
از مورد باشد و به عربی زیتون الارض خوانندش گرم و خشک است درچهارم و یک قسم از آن
زهر قاتل است و آن را به عربی حب الضراط گویند و بعضی گفته اند چوب درخت بلوط ۞ است چه رمادالمازریون
خاکستر چوب بلوط است . (برهان ). گیاهی است که به جهت قبض و استسقا نافع است . (آنندراج
). نام گیاهی دوایی . (ناظم الاطباء). معرب آن معزرون . (حاشیه برهان چ معین ). از جمله نباتهاست که آنرا شیر باشد
و هر نباتی که آن راشیر است به تازی یتوع گویند و مازریون دو نوع است یکی بزرگ برگ
تر است و یکی خردبرگ تر. آنچه بزرگ برگ تر است رقیق تر است و آنچه خرد برگ تر است غلیظتر
است و نوعی است که به سیاهی زند و آن زهر قاتل است و بهترین آن است که برگ او همچون
برگ زیتون است و لطیف تر است وآنکه برگ او خرد است و جعد است بدبو بود. و درخت بزرگ
برگ دیگر و درخت خردبرگ دیگر و چنان نیست که گروهی گمان برده اند که هر دو از یک درخت
است . (ذخیره خوارزمشاهی یادداشت به خط مرحوم
دهخدا). دو درم سنگ آن زهر است . (ذخیره خوارزمشاهی
، یادداشت ایضاً). هفت بلک . (بحر الجواهر، یادداشت ایضاً). گیاهی از یتوعات و آن بر
دو گونه است مازریون صغیر و مازریون کبیر و در طب به کار است . نوعی از آن خانق النمر
است که سم باشد. اداد الوادی . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). گیاهی است ۞ از رده دولپه ای های پیوسته گلبرگ که سر دسته تیره مازریون
۞ می باشد. این
گیاه به صورت درختچه ای است که به عنوان زینت هم در باغچه ها کشت می شود. ارتفاع آن
بین 0/5 تا یک متر است و برگ هایش پس از ظهور گلها می رویند. برگهای مازریون تقریباً
بدون دمبرگ و بیضوی و نوک تیز است . گلهایش قرمز و گاهی صورتی مایل به سفید و بسیار
زیبا و دارای بویی قوی است . میوه اش آبدار و بیضوی و ابتدا سبزرنگ است ولی پس از رسیدن
قرمز رنگ می شود. پوست این گیاه ایجاد سوزش و تحریک برروی انساج بدن می کند و به عنوان
تاول آور پوست مصرف می گردد. در اکثر نقاط شمالی ایران این گیاه می روید. هفت برگ
. مشت رو. خالاما. خامالیوس . کانی رو. ماذریون . خامالا. خامالاآ. خامالاون . زیتون
الارض . خامالیون . تابمک . خضرا. خمالیه . خامالایه . دانه های این گیاه به نام حب
الضراط معروفند. (فرهنگ فارسی معین ). این درختک خرددر جنگلهای طوالش (دینوچال ) و
کلار دشت دیده شده است . (گااوبا، یادداشت به خط مرحوم دهخدا) :
به طعم شکر بودم به طبع مازریون
چنان شدم که ندانم ترانگبین از ماز.
مخلدی (حاشیه فرهنگ
اسدی نخجوانی ، یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
ور به درویشی زکاتت داد باید یک درم
طبع را از ناخوشی چون ماز و مازریون کنی .
ناصرخسرو (از فرهنگ رشیدی ذیل ماز).
- مازریون العریض ؛ نوعی از مازریون با برگهای پهن . و رجوع
به ذافنوبداس و ذافنی ویداس و ذافنبداس شود.
- مازریون کوهی ۞ ؛ یکی از گونه
های مازریون است که آن را بقله و ذافنوبداس نیز گویند. (فرهنگ فارسی معین ).
/////////////
قس مثنان در عربی (در متون فارسی به همین نام آمده و ویکی
فارسی سازان!) [مثنان . زاز. درخت کرم دانه
. مازریونیه . هفت برگ . موردانه . گرم دانه . کردمانه]
قس مثنان در عربی:
المثنان[1] [بحاجة لمصدر] (الاسم
العلمي:Thymelaea) هو جنس من النباتات يتبع الفصيلة المثنانية من رتبة الخبازيات[2] .
///////////
Thymelaea
From Wikipedia, the free encyclopedia
|
Thymelaea
|
|
 |
|
|
Kingdom:
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
Order:
|
|
|
Family:
|
|
|
Genus:
|
|
Thymelaea is a genus of about
30 species of evergreen shrubs and herbs in the flowering plantfamily Thymelaeaceae, native to the Canary Islands, the Mediterranean region, north to
central Europe, and east to
central Asia.
Species
 |
////////////
////////////
//////////
Daphne gnidium
From Wikipedia, the free encyclopedia
|
Daphne gnidium
|
|
 |
|
|
Daphne gnidium
|
|
 |
|
|
Kingdom:
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
Order:
|
|
|
Family:
|
|
|
Genus:
|
|
|
Species:
|
D. gnidium
|
Daphne
gnidium (commonly
known as the flax-leaved daphne) is a poisonous evergreen shrub from the
Mediterranean region with narrow, dense dark-green foliage and white fragrant
flowers.
Contents
[show]
Daphne
gnidium is
characterized by upright branches that grow 1.5 to 2 m (4 ft
11 in to 6 ft 7 in) tall. The dense lanceolate leaves are dark
green with sticky undersides. It bears white fragrant flowers in late spring or early summer. The fruits are drupes and are round and red,
about 8 mm (0.31 in) in diameter. They are produced during autumn.[1] [2]
Daphne
gnidium grows
well in sandy loam. They are commonly found in fields, woodlands, garrigues, and hillsides. They are
native to the areas surrounding the Mediterranean Sea (Southern Europe, Northern Africa, and the Middle East).
Daphne
gnidium contains
the toxins mezerein and daphnetoxin. All parts of the plant
are considered highly poisonous. Skin contact with the sap can cause dermatitis [3]
Chance
of death is small yet probable within 6 hours after direct consumption. At
least severe anabolic and indigestive reactions are expected (which may also
trigger lethal allergic reactions).
1.
Jump up^ "Daphne gnidium
(Flax-leaved daphne)". http://www.shootgardening.co.uk. Retrieved January
22,2011. External link in |publisher= (help)[permanent dead link]
2.
Jump up^ "'Daphne gnidium L.
(Daphne)". http://www.botanical-online.com. Retrieved January
22, 2011.External
link in |publisher= (help)
3.
Jump up^ "Daphne
gnidium L.". http://www.botanical-online.com/. Retrieved January
22, 2011. External link in |publisher= (help)
|
|
&&&&&&&&
مجنح
بضم میم و سکون جیم و فتح نون و حاء مهمله لغت عربی است بفارسی
کل خوش نظر نامند
ماهیت آن
نوعی از ریاحین است
طبیعت آن
در دوم سرد و خشک
افعال و خواص آن
قابض و رافع اسهال و سیلان خون و جهت زخمهای تازه و عصارۀ
آن جهت کرم کوشت و قرحه و درد آن نافع است
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
///////////
گل خوش نظر. [ گ
ُ ل ِ خوَش ْ / خُش ْ ن َ ظَ ] (ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) اسم فارسی مجنج است . (تحفه حکیم مومن ). میفختج . (فهرست مخزن الادویه ). نوعی
از ریاحین و دردویم سرد و خشک قابض و رافع اسهال و سیلان خون و جهت زخمهای تازه . و
عصاره او جهت کرم گوش و قرحه و دردآن نافع.
رجوع به تحفه حکیم مومن ذیل مجنج شود.
///////////
قس مُضاض المجنح در عربی:
المُضاض المجنح (باللاتينية: Euonymus
alatus) نوع نباتي يتبع جنس المُضاض من الفصيلة الحرابية (باللاتينية: Celastraceae).
/////////////
Euonymus alatus
From Wikipedia, the free encyclopedia
|
Euonymus alatus
|
|
 |
|
|
Kingdom:
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
Order:
|
|
|
Family:
|
|
|
Genus:
|
|
|
Species:
|
E. alatus
|
Euonymus
alatus,
known variously as winged spindle, winged euonymus or burning
bush, is a species of flowering plant in the family Celastraceae, native to central and
northern China, Japan, and Korea.
This deciduous shrub grows to 2.5 metres
(8 ft 2 in) tall, often wider than tall. The stems are notable for
their four corky ridges or "wings". The word alatus (or alata,
used formerly) is Latin for "winged", in reference to the winged
branches. These unique structures develop from a cork cambiumdeposited in longitudinal
grooves in the twigs' first year, unlike similar wings in other plants.[1] The leaves are 2–7 centimetres
(0.79–2.76 in) long and 1–4 centimetres (0.39–1.57 in) broad,
ovate-elliptic, with an acute apex. The flowers are greenish, borne
over a long period in the spring. The fruitis a red aril enclosed by a
four-lobed pink, yellow or orange capsule.
The
common name "burning bush" comes from the bright red fall color.
It
is a popular ornamental plant in gardens and
parks due to its bright pink or orange fruit and attractive fall color. The
species[2] and the cultivar
'Compactus'[3] have both gained
the Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit.
This
plant is an invasive species of woodlands in
eastern North America,[4] and its importation
and sale is prohibited in the states of Massachusetts,[5] New Hampshire[6] and Maine.[7]
Winged euonymus overgrowing a fence
Detail of leaves in autumn
E.
alatus, Gui
Jian Yu, is used in traditional Chinese medicine to remove blood
stasis, promote menstruation, remove toxic materials,
subside swelling, and kill insects or parasites.
2.
Jump up^ "Euonymus
alatus". RHS Plant Selector Euonymus alatus AGM / RHS
Gardening. Apps.rhs.org.uk. Retrieved January 11, 2013.
3.
Jump up^ "Euonymus
alatus 'Compactus' AGM". RHS Plant Selector
Euonymus alatus 'Compactus' AGM / RHS Gardening. Apps.rhs.org.uk.
Retrieved January 11, 2013.
4.
Jump up^ Swearingen, J.;
et al. (2002). "Winged Burning
Bush". Plant Invaders of Mid-Atlantic Natural Areas.
National Park Service and U.S. Fish & Wildlife Service.
5.
Jump up^ Massachusetts Prohibited
Plant List. Massachusetts
Department of Agricultural Resources. Retrieved 4 July 2013.
6.
Jump up^ Prohibited Plants. New Hampshire
Department of Agriculture, Markets and Food. Retrieved 4 July 2013.
7.
Jump up^ "Maine Natural Areas
Program, Invasive Plants, Burning Bush". www.maine.gov.
Retrieved 2017-08-20.
·
Rhoads, A. F. and T. A.
Block (2000). The Plants of Pennsylvania. University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-3535-5.
 |
 |
&&&&&&&&
مچوقان* [ Michoacán]
بفتح میم و ضم جیم عجمی و سکون واو و فتح قاف و الف و نون
ماهیت آن
از ادویۀ جدیده است که از ارض جدید از بلدی که مچوقان نامند
نصاری می آورند و آن بیخ نباتی است سفید رنک شبیه به فاشرا نبات آن کثیر الاصول شاخهای
آن مفروش بر زمین و برک آن مدور و در ان رکهای بسیار و ثمر آن شبیه بکشنیز و در خوشۀ
مانند خوشه عنب الثعلب و در وسط تابستان در تموز می رسد و بیخ آن سطبر و سفید مانند
بیخ فاشرا و بعضی آن را بیخ فاشرا دانسته اند و نیست چنین جهت آنکه بیخ فاشرا با حرافت
و حدت بسیار است بخلاف این بیخ
طبیعت آن
در دوم کرم و خشک با قوت مسهله و قابضه مانند راوند و ازین
جهت بغلط بعضی نوعی از راوند دانسته اند و نیست چنین جهت آنکه درین دوا نیست کیفیتی
که مستکره طبیعت باشد و رائحۀ ثقیل و طعم کریهی چنانچه در راوند است
افعال و خواص آن
جهت نوازل و وجع مفاصل و کرده و قولنج و سلعۀ رطبه نافع جهت
آنکه مسهل و مخرج بلغم و مائیت فاسده از بدن و مخرج خلاصۀ آن و بسا است که استعمال
یک قیراط آن با شربتی و یا معجونی موافق پنج شش مجلس بی تعب اطلاق می نماید و بالجمله
از مسهلات ملوکیه است که معالجه کرده می شود بآن چوب چینی و عشبه و شجره النبی و صاسفراس
و قوت قنبا که عصارۀ ریوند نامند و امثال اینها جهت آتشک و حکه و جرب و وجع مفاصل و
ظهر و غیرها و در حمیات مزمنۀ مستمره عظیم النفع است جهت آنکه مفتح سده است بقوت تمام
و کیفیت استعمال آن بانحاء بسیار است از مربای آن مانند مربای اصول دیکر و معجون بیشتر
سفوف آن با شکر یا اشربۀ مناسبۀ مرض با عرق رازیانه یا انیسون یا دارچینی و یا مطبوخ
هریک آنها و بهترین معاجین معجون ورد مسهل است جهت آنکه مناسب و موافق آنست در غایت
موافقت و همچنین آب مطبوخ آن مانند چوب چینی که قوت آن در آب باز داده شود که یک شبانه
روز در آب اول خیسانیده باشند با شکر تنها و یا با مقویات دوا و اعضای رئیسه چنانچه
در آب استعمال مسهلۀ لطیفه و شدیده است نیز و بعد استعمال آن اکر بمقدار نیم ساعت خواب
نمایند باعث تقویت عمل آن می کردد بخلاف مسهلۀ لطیفۀ دیکر که خواب باعث ضعف و با بطلان
عمل آنها است مقدار شربت آن در اطفال غیر بالغین نیم درم و در اقویا و بالغین از یک
درم بحسب قوت و ضعف مزاج بدانکه درین دوا قوت انضاج است و لهذا جائز است استعمال آن
بدون منضج و از خاصیت آن منع قئ و غثیان است بخلاف سائر ادویۀ مسهله و مفتح سدد است
از مجاری ضیقه و عروق شعریه و سواقی و غیرها خواه در کبد باشد و خواه در سائر اعضا
و جهت امراض رحم و اختناق آن و غیرها از امراض مختلفۀ مختصۀ بآن نافع و رب آن نیز مانند
رب هلیله بعمل می آورند و مقدار یک قیراط آن با خوشابات و یا اشربۀ مناسبه چند مجلس
کافی اجابت می نماید که نقا حاصل می کردد بی تعب الحاصل این دوا از ادویۀ ملوکیه است
و اطفال و زنان حامله و مرضعات را سودمند و بیغائله است چنانکه کفته اند و باقی منوط
بتجربه است
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
* مَچوقان ـ (چو عموجان) به فرموده مخزن[ر.ض]، نام يكى از ادويه جديده
است كه نصارى [مسيحيان] آن را از بلدى مچوقان نام از بلاد آمريك آرند و آن بيخ نباتى
است سفيدرنگ شبيه به فاشرا[ر.م] و نبات آن كثيرالاصول، شاخه هاى آن مفروش بر زمين و
برگ آن مدوّر و در آن رگ هاى بسيار و ثمر آن شبيه به گشنيز و در خوشه اى، مانند خوشه
تاجريزى[ر.م] و در وسط تابستان در تموز مى رسد و بيخ آن سطبر سفيد، مانند بيخ فاشرا
و بعضى آن را بيخ فاشرا دانسته و چنين نيست زيراكه آن با حدّت است و در اين حدّتى نيست
و در پزشگى نامه[ر.ض] فرمايد: مچوكان (كه همان مچوقان است) كه به فرانسه «مشوكان» گويند،
ريشه نباتى است كه در مكزيك مى رويد و در خواص مسهله چندان مطمئن نيست و اغلب محتمل
الاثر است و لهذا امروز استعمال آن را در طب ترك كرده اند.
/////////
Convolvulus mechoacan / Xav[ier]
Cort[és] y Alco[ce]r del. Original drawing from Ruiz & Pavón's Expedition
(1777-1816)
Herbarium
Real Jardín
Botánico (MA)
Collection
Archives: Drawings
of the Royal Botanical Expedition to the Viceroyalty of Peru, by Hipólito Ruiz
& José Pavón (1777-1816)
Resource Type
Drawings
Creator
Cortés y Alcocer,
Javier
Date
1778-1816
Source
Archivo del Real
Jardín Botánico
Relation
Tafalla Navascués,
Juan José. Flora Huayaquilensis […] Tomus II, t. 16. 1991
Attribution
Real Jardín
Botánico - CSIC. Madrid (Spain)
Description
Original drawing to
be published in Flora Peruviana et Chilensis. Botanical Expedition of Ruiz and
Pavon to Peru and Chile: pencil, ink and watercolor. Identification after
handwriting in the original; Other identifications: Operculina alata Urb.
[Family CONVOLVULACEAE]
Identifier
MA-AJB04-D-1811
Collection name
Archives: Drawings
of the Royal Botanical Expedition to the Viceroyalty of Peru, by Hipólito Ruiz
& José Pavón (1777-1816)
Plant name
Convolvulus
mechoacan Arruda [family CONVOLVULACEAE]
Country
Peru
Plant part
detalles
anatómicos: A- flor entera; B, C, D y E- despiece floral; F y G- fruto; H-
parte de la raiz(?).
Format extent
(length/size)
1 page; 360 x 262
mm
Notes
Other related
materials from the same Expedition: Sheets: MA814690; Manuscripts:
MA-AJB04-M-0005_004_f20
Pages
1
![Convolvulus mechoacan / Xav[ier] Cort[és] y Alco[ce]r del. Original drawing from Ruiz & Pavón's Expedition (1777-1816)](file:///C:/Users/uSer/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image009.jpg)
///////////
Jalap
Botanical and Common Names
- Family Convolvulaceae
- Ipomoea spp.
- Ipomoea purga syn. Convolvulus
jalapa (Mexican Scammony Root, Purge Root, Ipomoea, Jalap Root,
Mexican Morning Glory; Spanish: Jalapa, Raiz de Jalapa,
Brionia, Michoacán,
Tumba Vaqueros, Riñona, Espanta Vaqueros; Nahuatl:
Chichicamolli, Tlanoquiloni, Tlaxapán; Maya: Xtabentum)
- Ipomoea leptophylla (Bush Morning Glory,
Big-root Morning Glory, Man Root, Man-of-the-Earth, Bush Moonflower, Wild
Potato Vine)
- Ipomoea pandurata (Big-Root Morning
Glory)
Cautions
- It should be taken only under strict
supervision of a knowledgeable practitioner, as even moderate doses can
cause watery stools and vomiting.
Description
Native to
Mexico, Jalap is a climbing, evergreen vine, reaching about twelve feet, with
heart-shaped leaves and trumpet-like purple flowers. It is cultivated in
Central America, parts of Peru, the West Indies, and Southeast Asia.
Jalap resin is
derived from alcoholic extraction of the jalap root powder. The tuberous, thickened,
secondary roots, called black rhubarb tubers, are harvested from May to autumn
and dried in the sun, on hot ash, or over an open fire. Jalap resin is often
confused with several other species and names, including the following: Brazil
jalap, Aloe, Orizaba jalap, colophonium, starch, dextrin and guaiac
resin, Ipomoea orizabensis, Ipomoea operculata, Operculina turpethum,
Convolvulus scammonia, and Mirabilis jalapa.
History
Ipomoea means
worm-like, referring to the peculiar, twisted nature of the root system.
Jalap is a
centuries-old purgative and vermifuge used by the Mexicans, who then taught the
Spanish colonizers how to use the herb.
It was introduced
into Europe in 1565 and used for all types of illnesses until the 19th century.
Because it is considered
a good remedy for kidney problems, the plant is also widely-known as riñona
from the Spanish word for kidneys, riñones.
The Spanish name of
Michoacán was given because that was the place where it was first found in the
"New World" by Spanish invaders. Also known as Jalapa, the plant was
named for the city in the state of Vera Cruz.
In the 16th century
book, Joyfulle Newes Out of the Newe Founde Worlde, the
physician-author, tells of a friar who fell gravely ill shortly after the
conquest of the Aztecs. The local Aztec lord, who had befriended the friar,
brought his personal physician to see the friar who, thinking he had nothing
left to lose, decided to try the Aztec doctor's remedy. The friar purged so
much that he started to get better, and the good news passed up the grapevine
to counterparts in Spain. This "miracle cure" was soon embraced, and
the root was renamed Rhubarb of the Indias, replacing the Rhubarb of Barbary as
the favoured purging agent of the day. The root eventually became so popular that
it was exported to Europe in great quantities and sold at such premium prices
that fortunes were made in the purging business.
The Pawnees burned
the enormous, human-sized roots of the Bush Morning Glory as a smoke treatment
for nervousness and bad dreams. They also pulverized the dried root and dusted
it on the body to alleviate pain or to revive a person who had fainted. The
Lakota scraped off a portion of the root and ate it raw for stomach trouble.
In the days before
matches, Great Plains tribes would start a fire in a portion of the dried root
and let it smolder for later use as a fire-starter.
The root was also
used as an emergency food by the Pawnee, Cheyenne, Arapaho, and Kiowa.US
Pharmacopoeia from 1820 to 1864 as a cathartic.
Key Actions
- powerful cathartic (purgative)
Key Components
- resin (convolvulin)
Medicinal Parts
- Root, resin from root
Traditional Uses
The resin is a
powerful purgative and used to facilitate bowel evacuation in the most dramatic
cases of constipation. It is so strong that it must be combined with such other
herbs as ginger, licorice, or some other digestive stimulant. It is
occasionally used for constipation, colic and pain in the intestinal region,
dysentery, colitis, and rheumatism.
Homeopathic remedies
are used for night restlessness in children and in cases of diarrhea..
Another Ipomoea
species, I. turpethum, is native to Asia and Australia and is also
a drastic purgative. Other related species have interesting uses. I.
batatas, from South America, is the common sweet potato and is an important
food plant. The seeds of the morning glory (I. violacea), native to
Mexico, contains compounds similar to LSD and were taken for rituals by the
Zapotecs and Aztecs.
The Morning Glory or
Jalapa roots are considered to be such an effective antispasmodic that they are
used in a syrup to treat epilepsy. A simple boiled tea of the roots is used for
less severe conditions, like spastic diarrhea, menstrual cramps, and general
hysteria.
/////////////
Jalap
From Wikipedia, the
free encyclopedia
 |
This article needs
additional citations for verification. Please help improve this
article by adding citations
to reliable sources.
Unsourced material may be challenged and removed. (January 2016) (Learn how and when to remove this
template message)
|
 |
This article is largely based
on an article in the out-of-copyright Encyclopædia Britannica Eleventh
Edition, which
was produced in 1911. It should be brought up to date to reflect subsequent
history or scholarship (including the references, if any). When you have
completed the review, replace this notice with a simple note on this
article's talk page. (August 2017)
|
Jalap is a cathartic drug, its use largely archaic in the West,
consisting of the tuberous roots of Ipomoea purga, a convolvulaceous plant growing on the eastern
declivities of the Sierra Madre Oriental of Mexico at an elevation of 5000 to 8000 ft. above sea level, more especially
about the neighbourhood of Chiconquiaco on the eastern slope of
the Cofre de Perote in the state of Veracruz.
Jalap has been known in Europe since the
beginning of the 17th century, and derives its name from the city of Xalapa in Mexico, near which it grows, but its botanical
source was not accurately determined until 1829, when Dr. J. R. Coxe of Philadelphia published a description.
The ordinary drug is distinguished in
commerce as Vera Cruz jalap, from the name of the port whence it is shipped.
Jalap has been cultivated for many years in India, chiefly at Ootacamund, and grows there as easily as a yam,
often producing clusters of tubers weighing over 9 lb; but these, as they
differ in appearance from the commercial article, have not as yet obtained a
place in the English market. They are found, however, to be rich in resin,
containing 18%. The plant also has been grown in Jamaica, at first amongst the cinchona trees, but more recently in new
ground, as it was found to exhaust the soil. Besides Mexican or Vera Cruz
jalap, a drug called Tampico jalap has been imported for some years in
considerable quantity. It has a much more shrivelled appearance and paler
colour than ordinary jalap, and lacks the small, transverse scars present in
the true drug. This kind of jalap, the purga de Sierra Gorda of
the Mexicans, was traced by Daniel Hanbury to Ipomoea simulans.
Ipomoea jalapa is yet another morning glory species from which jalap is obtained; it was
first scientifically described (as Convolvulus jalapa) by Linnaeus. However, it is not of great commercial
importance. As it also occurs in Veracruz, it was long confused with I.
purga, even by such eminent botanists as David Don, Thomas Nuttall or C.J.W. Schiede. Consequently, the name I. jalapa is often seen as an
invalid junior homonym referring to I. purga, in particular in sources older
than 1989 (when the confusion was finally resolved). Throughout much of the
20th century, the I. jalapa of Linnaeus was called I.
carrizalia.
This article incorporates text from a publication now in
the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "article
name needed". Encyclopædia Britannica (11th
ed.). Cambridge University Press.
&&&&&&&&
محلب
در حب المحلب مذکور شد
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
//////////////
