مصل
بفتح میم و صاد و لام لغت عربی است باصفهانی قارا و بترکی قراقروط
نامند [در اینجا خلطی عظیم رخ داده. توصیحات بدقت خوانده شود!]
ماهیت آن
مائیت دوغ است که بعد جوش دادن و انفصال اجزای جبنیت و مائیت از
هم اجزای مائیت را آن مقدار جوش دهند تا غلیظ و منعقد کردد و آن بسیار ترش می باشد
و جبنیت مخلوط باندک دهنیت را لوز نامند و نمک و سیاه دانه و پوست زرد اترج ریزه کرده
و صعتر و اندک سرکه بآن سرشته چند روز می کذارند تا اندک مزاج کیرد پس بجای پنیر با
نان می خورند بسیار لذیذ می باشد و تازۀ آن را نیز با کره ممزوج کرده با نان و یا رطب
تازه می خورند الذ می باشد و چون در ان جبنیت نمک داخل کنند و حبوب کبار و یا اقراص
ساخته خشک کنند بفارسی کشک* و بترکی قروط و بعربی اقط و مصل نیز نامند
طبیعت مصل
در دوم سرد و خشک
افعال و خواص آن
مسکن حدت صفرا و خون و تشنکی حرارت معده و کبد و اسهال مراری و
حمیات صفراویۀ حاده را نافع و رادع اورام حاده و بدستور طلای آن رافع اورام زبان و
مضمضه و غرغره بآن جهت قلاع حار دهان و لثه و حلق و اورام حارۀ آنها نافع و ضماد آن
جهت سعفۀ رطبه و نار فارسی و قوبا و قروح شهدیه و امثال اینها با سرکه نافع و سعفۀ
پارا نیز مفید است المضار ردی الغذا و اکثار آن مولد نفخ و قولنج و مصلح آن ادویۀ مسخنه
و جوارشات حاره است
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
*از جوشاندن ماست و دوغ کشک (قروت،
مصل، ترف) گیرند و از جوشاندن مایع پسماند کشک که سیاه می شود و بسیار ترش است قره
قروت (سیاه کشک) بدست می آید. بناچار توضیح
داده شد. م. و. د.)
رخبین . [ رُ / رَ ] ۞ (اِ) دوغ ترش سخت نشده . (ناظم
الاطباء) (از برهان ) (لغت محلی شوشتر نسخه خطی کتابخانه مولف ). دوغ شتر باشد. (فرهنگ جهانگیری ) (فرهنگ
اوبهی ). کبح . (السامی فی الاسامی ). و این غیر ترف است که معنی کشک دارد، چه ترف
را مصل ترجمه میکنند. (السامی فی الاسامی ). در کتب طب درباب حقیقت رخبین که ماده ترشی است اختلاف است ، بعضی آنرا ترف (قراقوروت
) نوشتند و بعضی ماست ترش و هکذااقوال دیگر و خود لفظ مفرس از سریانی است و گویا جهت
اختلاف اطباء در معنی آن اختلاف ولایتها بوده در معانی آن که در شام ماده ترش مخصوصی را رخبین میگفتند ودر عراق ماده ترش دیگری را میگفتند، اما همه متفقند که آن ماده
از شیر است . (فرهنگ نظام ) :
رخبین شکر است پیش آن ترک خنک
کز سرکه هندوی ترشروی تر است .
امیرخسرو دهلوی (از فرهنگ نظام ).
|| دوغ ترش سخت شده همچو پنیر. (ناظم الاطباء)
(از برهان )(لغت محلی شوشتر). آب پنیر. (از شعوری ج 2 ص 25). || هر چیز که از دوغ ترش
سازند. (ناظم الاطباء) (از برهان ) (از لغت محلی شوشتر خطی ). || چیزی مانند قراقروت
سیاهرنگ و ترش که از کشک و آرد و شیر سازند. (ناظم الاطباء) (از برهان ) (از آنندراج
)(از لغت محلی شوشتر) (از انجمن آرا). چیزی بود ترش چون کشک و از دوغ ترش بغایت کنند
و آنرا قروت گویند.(لغت فرس اسدی ). کشکی که از دوغ سازند. (حاشیه لغت فرس اسدی ). قره قوروت . (بحر الجواهر). و رجوع
به اختیارات بدیعی و تحفه حکیم مومن شود.
/////////////
مصل . [ م َ ] (ع اِ) ترف . (مهذب الاسماء)
(منتهی الارب ). رخبین . قره قروت . (یادداشت مولف ). آبی که از پنیر بیرون آید پس
از پختن و فشردن ، و آن مضر معده است . (منتهی الارب ) (از ناظم الاطباء) (آنندراج
). عصاره اقط راگویند، چون او را پزند و آب
از او بیرون کشند او رامصل و مصار گویند و اقط را پارسیان در بعضی کتب به لول (= لور)
تفسیر کرده اند و بعضی پنیر گفته اند. معده را مضر است و تولید اخلاط ردیه بکند. (ترجمه
صیدنه ابوریحان بیرونی ). به ترکی قراقروط نامند و در اصفهان
قارا گویند و آن مائیه دوغی است که طبخ داده
غلیظ او را کشک سازند و مائیه او را بار دیگر
جوشانیده منعقد نمایند. (از تحفه حکیم مومن
) :
کشک و مصل و نار و غوره سیر و سرکه گو
برو
قلیه گو بازآ که بورک ترک هر شش می کند.
بسحاق اطعمه .
و رجوع به اختیارات بدیعی و تذکره داود ضریر انطاکی ص 307 شود. || کشک . (یادداشت مولف
) : قال ابن تلمیذ ان الدوغ اذا اغلی حتی یغلظ و طرح فیه ملح ثم شمس حتی یجف و یشتد
حموضته فهو المصل . (بحر الجواهر).
/////////
قره قروت
قره قوروت یکی از فراورده های شیر است
که در روش سنتی آن را از کشک می گرفتند ولی گاهی آن را با دوغ یا آب ماست تهیه میکنند
به این صورت که آب ماست یا دوغ را می جوشانند تا غلیظ شده و به بصورت جامد در می آید.
قره قروت طعمی ترش دارد و مزه ترش آن به
دلیل وجود درصد بسیار بالاییی از اسید لاکتیک در آن است. این درصد آنقدر زیاد است که
می شود گفت قره قوروت خود اسید لاکتیک است.
اسید لاکتیک چیست؟
اسید لاکتیک ماده ای دفعی در جانداران
است. وجود لاکتیک در بدن باعث می شود خون به شدت اسیدی شده و تعادل ph خون به هم بریزد.
از این روست که می گویند ماست چکیده از
خود ماست بهتر است زیرا مقدار قابل توجهی از اسید لاکتیک آن به همراه آب ماست از آن
خارج شده است. توصیه می شود ماست چکیده را با موسیر، نعناع و پونه مصرف کنید تا حالت سردی و اسیدی آن کمتر
شود.
خون انسان در حالت طبیعی، مقداری قلیایی است و ثابت ماندن
ph آن بسیار برای حفظ
سلامت و کارکرد درست ارگانیزم ها مهم است.
مقدار pH متعادل در خون آدمی بین ۳۴/۷ و ۴۰/۷ می باشد که کمی قلیایی است . این ph باید در همین محدوده ثابت نگه داشته شود تا واکنش
های آنزیمی و نیز واکنش های شیمایی درون سلولی درست و کامل انجام شود و فعالیتهای درون
سلولی با مشکل مواجه می شود.
مصرف قره قوروت به شدت خون را اسیدی می
کند (به علت میزان بسیار بالای اسید لاکتیک) و آنرا از حالت قلیایی طبیعی خود خارج
می‌کند. بدن برای ترمیم و تصحیح این حالت بسیار مخرب که می‌تواند در صورت ادامه بسیار
خطرناک گشته و فعالیت ارگان‌ها و سلول‌ها را مختل کند، دست به دامن استخوان‌ها و دندانها
می‌گردد تا کلسیم آنها را برای قلیایی کردن خون آزاد کند.
کلسیم بهترین و سریع‌ترین عامل قلیایی
کردن خون می‌باشد. این کلسیم آزاد شده از استخوان‌ها سپس توسط کلیه‌ها دفع می‌گردد.
در نتیجه مصرف قره قوروت باعث پوکی استخوان‌ها و ضعف دندانها می‌گردد.
آیا قره قورت برای پوکی استخوان مفید است؟
بسیار بسیار جای تاسف است که خیلی از پزشکان
و افراد تحصیل کرده آنرا برای درمان پوکی استخوان و لاغر شدن افراد چاق تجویز می کنند
با این تصور غلط که چون قره قوروت دارای کلسیم است پس برای پوکی استخوان مناسب است
در صورتیکه کلسیم آن نه تنها جذب نمی شود بلکه طبق توضیحات بالا باعث پوکی استخوان
و خرابی دندانها نیز می شود.
جالب است حتی آنرا برای رشد و نمو کودکان
مفید دانسته و برای آن خاصیت دارویی قائل شده اند !!!. گاهی اوقات آنرا برای کاهش فشار
خون تجویز می کنند که این خود باعث خرابی و خوردگی رگها میشود. میتوان بجای آن از بسیاری
میوه هایی که در کاهش فشار مناسب هستند مانند آب لیمو یا مخلوط یک لیوان آب و ۲ قاشق
سرکه سیب خانگی استفاده کرد.
از آن جا که قره قوروت حاوی مقادیر بسیار
زیاد اسید لاکتیک می باشد لذا برای مغز انسان بسیار مضر می باشد زیرا اسید لاکتیک فعالیت
نرون های مغزی را به شدت کاهش میدهد.
در غرب به خون اسیدی لقب کُشنده خاموش
(Silent
Killer)
داده اند.
در خصوص بیماری های ناشی از اسیدی شدن
خون ، مطالب بسیاز زیادی در اینترنت موجود است که اکثراً به زبان انگلیسی است اما برخی
از آثار و نتایج زیانبار اسیدی شدن خون را برای شما بر می شماریم:
انواع بیماریهای قلب و عروق – خورده شدن دیوارة سرخرگ ها و
سیاهرگ ها – ضعف حافظه – آلزایمر – دیابت – سرطان – ضعف سیستم ایمنی بدن – بیماری های سیستم عصبی مانند
بیماری خطرناک MS – پوکی استخوان – خرابی و فساد دندانها – لقی دندانها – ضعف اعصاب – تشنج – دل درد شدید در دختران هنگام
عادت ماهانه
///////////
قره‌قوروت (سیاه‌کشک) یا قارا یکی از انواع
لبنیات به رنگ سیاه یا قهوه‌ای و بعضاً سفید یا زرد است که مزه‌ای بسیار ترش دارد.
این فراوردۀ لبنی از دوغ یا ماست به دست می‌آید. در کرمان به آن تلف و در یزد به آن
تَرَف ، در مازندران تَفره ، در اصفهان و آباده به آن قارا و در شیراز و خراسان شمالی
(بجنورد) با نام قره قوروت (نامی ترکی به معنی کشک سیاه) شناخته میشود. استان چهارمحال
و بختیاری با مرکزیت شهرکرد یکی از مراکز مهم و اصلی تهیه قارا یا قره قروت در کشور
و یکی از سوغات این شهرستان می باشد. در فردوس (خراسان جنوبی) قره قروت را کرم رنگ
می سازند و آنرا آق قروت (به معنی کشک سفید) مینامند. آق قروت به ۲ دسته کلی تقسیم
می شود: ماستی (از جوشاندن آب ماست پس از ریختن در کیسه) و دوغی (از جوشاندن آب دوغ
پس از ریختن در کیسه). قیمت آق قروت ماستی حدود دو برابر آق قروت دوغی است و بر خلاف
قره قروت بافتی پفکی و متخلخل دارد. پزشکان معتقدند که اسیدلاکتیک قره قروت باعث انواع
بیماریهای قلب و عروق، کاهش نرون‌های مغزی، ضعف حافظه، خورده شدن دیواره سرخرگ‌ها
و سیاهرگ‌ها، ضعف سیستم ایمنی بدن، لقی دندانها، تشنج و ضعف اعصاب می‌شوند و اینکه
برخی پزشکان قوه قدرت را برای رشد کودکان،
کاهش فشارخون و درمان پوکی استخوان و خرابی دندانها تجویز میکنند کاملاً اشتباه است.[۱]
روش تهیه[ویرایش]
دوغ ترش شده را در مشک می‌ریزند تا تمام
چربی آن که کره می‌باشد جدا گردد. بعد باقی‌مانده دوغ را می‌جوشانند تا غلیظ شود، سپس
آن را روی پارچه صاف میکنند تا آب آن گرفته شود و باقی‌مانده را که روی پارچه مانده
است، به صورت گلوله یا بیضی یا استوانه در آورده، می‌گذارند تا خشک گردد و نام آن را
کشک می‌گذارند. آب چکیده از پارچه را با کمی شیر مخلوط کرده و بعد می‌جوشانند تا جسمی
سرخ رنگ و ترش مزه که قره‌قروت نام دارد به دست آید.
/////////////
قس قره قروت (سیاه کشک) در آذری:
////////////
Black kashk
From Wikipedia, the free encyclopedia
Black
Kashk or Qarehqurut (Persian:
قره‌قوروت
یا سیاه‌کشک), is a milky product which is
produced in Iran, Afghanistan, Tajikistan and some of the central asian countries.
Black
kashk is fabricated from the liquid yoghurt. After removing the fat of
the yoghurt, the remaining liquid is boiled to be concentrated. In the next
step, the produced liquid will elutriate. The concentrated solid material is
called Kashk, which can be used in several Iranian
dishes such as āsh. The liquid left from the concentrating
process will be boiled and dried to produce black Kashk.
