روغن ها، دهن دهون ادهان

دهن (روغن)انواع روغنهای گیاهی

نيازى به تعريف ندارد. روغن بلسان (بشامه) را ذكر كرديم. روغن گرچك و روغن ترب يك تأثير دارند و هر دو گدازنده هستند و روغن‏ كرچك‏ از روغن ترب قوى ‏تر است. و روغن ترب از روغن گرچك گرمتر مى ‏باشد و شبيه روغن زيتون كهنه است. مزاج: روغن ترب در دوم گرم و خشك است.

روغن سوسن و ياسمن در سوم گرم و خشكند. روغن گزنه و كاجيره در اول گرم و در دوم ترند. روغن نرگس در دوم گرم و در اول تر است. روغن هيرى و روغن حب البان و روغن بادام تلخ در اول ترند.

روغن شاخه تاك، و روغن گل و سيب در سردى ‏رسانى و قبضى بهم نزديكند. و روغن به هم همين حال را دارد. روغن بابونه معتدل الحراره و روغن شبت شبيه آن است و گرمتر. روغن نرگس در اثربخشى شبيه روغن شبت است ليكن بويى تندتر از بوى روغن شبت دارد و چون روغن شبت با سر سازگار نيست. روغن بنفشه قبوضيت ندارد. ليكن چيزى از سردى با او است. روغن سداب گدازنده است. ما در اينجا از روغن‏سازى صحبت نمى‏ كنيم و آن را به كتاب اقرابادين واگذار كرده‏ ايم. همچنانكه تصميم داريم كه روغنها- مرهم- هاى تركيب شده از داروهاى بسيار از قبيل كوشنه و قندول و غيره را كه چگونه مى‏ گيرند و چه منافعى دارند در اقرابادين آريم. خاصيت: روغن بادام و بويژه بادام تلخ بازكننده است.

روغن سيب و به هم قبض و هم سردى بخشند. روغن بابونه مسكن درد، برنده غلظت- تراكم- تحليل ‏برنده بخار است. روغن سوسن ملين است و اندامان را توان بخشد و رساننده است و درد را تسكين دهد. روغن آس اندامان را محكم كند و نيرو بخشد و از روغن به سردى‏ بخش‏تر است و ماده‏هاى تراونده را بازمى ‏دارد. روغن سداب همانند روغن غار باد را به كلى از بين مى ‏برد و از روغن غار گرمتر است. و هر دو روغن بادشكن و مسكن درد هستند. روغن كوشنه در تغيير دادن حالت وبايى مفيد و بوى ديك (رائحة القدر) و هوا را خوش گردانند. آرايش: روغن غار علاج داء الثعلب است. روغن آس‏ريشه مو را محكم كند و تقويت دهد و سياه گرداند. روغن كوشنه جوانى مو را نگه دارد. روغن بادام و مخصوصا بادام تلخ كه با عسل باشد و همراه بيخ سوسن و موم گداخته چين‏ وچروك و لكه‏ هاى سياه و سفيد و غيره را دواست. و اگر پخته روغن بادام را بر سر مالند شوره و سبوس را علاج كند. روغن كرچك لكه‏ هاى سفيد و سياه را مداوا كند. روغن شنبليله علاج بدرنگى است و بويژه اگر در پيرامونهاى چشم پديد آيد.

دمل و جوش: روغن بادام علاج آماس دردناك (وثى؟) روغن سوسن سخت شده ‏هاى كهنه را مى ‏گدازد و از بين مى ‏برد.

زخم و قرحه: روغن گرچك علاج جوشهاى غليظ و گرى است.

روغن شنبليله سعفه را از بين مى ‏برد. روغن آس در مداواى قرحه مفيد است. روغن كوشنه در كمترين وقت گرى و خارش را برطرف سازد.

مفاصل: روغن بادام از احساس درد و سوزش (وثى) مفيد است.

روغن بابونه رفع خستگى كند. روغن سوسن و روغن شبت هم رفع خستگى كنند و هم از سرمازدگى نافعند.

سر: روغن بادام دواى سردرد، تپش و وزوز و سوت داخل گوش است. روغن بادام تلخ فايده‏هاى بسيار دارد و بسيار لطيف است. اكثر فايده‏ اش در مداواى گرفتگى گوش و وزوز گوش است و كرم گوش را بيرون مى ‏آرد. روغن گل در علاج التهاب دماغ بسيار مؤثر است. ورمهايى را كه در حال پيدايشند بازمى‏ دارد. تقويت مغز كند و هوش را افزايش دهد و مزاجش نزديك به معتدل است. و ازاين‏ رو جالينوس درباره روغن گل فرمايد: تن بسيار سرد را گرم و تن گرم را سرد گرداند. و نظريه من در اين‏باره اين است كه: در معتدل گردانيدن تن گرم مزاج مؤثرتر است تا سرد مزاج. روغن غار و روغن سداب سردرد مزمن را از بين مى ‏برند. روغن شنبليله شوره سر را نافع است. روغن كرچك در علاج قرحه سر، ورمهاى سر، درد گوش مفيد است. اندامان غذا: روغن بادام براى طحال خوب است و براى معده خوب نيست، زيرا معده را گران مى ‏كند. اندامان دفعى: روغن گزنه و روغن كاجيره شكم را روان سازند. روغن گل اگر با ماده ‏اى برخورد كند كه نياز به لغزانيدن داشته باشد مسهل است. و در حالت اسهال مراره‏اى قبض است. روغن كرچك مسهل است و كرم كدو را بيرون آرد. روغن بادام در معالجه درد گرده، بند آمدن بول، سنگ و درد مثانه و زهدان و خفگى زهدان سودمند است. روغن سوسن زايش را آسان كند. تناول يا حقنه آن درد زهدان را برطرف مى ‏نمايد و در همه اين حالات روغن شنبليله همان تأثير را دارد. و علاوه بر سختى زهدان زخمهاى درونى زهدان را از بين مى ‏برد و زايمان سخت را آسان كند. روغن كرچك در علاج ورمهاى پيزى، بهم ‏آمدن زهدان و برگشته شدن آن سودمند است.

تبها:روغن بابونه در علاج تبهاى درازمدت از روغن گل مفيدتر است، روغن شبت در مداواى تب ‏لرزه بسيار خوب است.

جانشين: بدل روغن بشام مرّ مايع يا بوزن آن روغن جوجادو با نصف وزنش روغن نارگيل و ربع وزنش روغن زيتون كهنه است. بدل روغن غار زفت و قير تر است. بدل روغن سوسن روغن غار است. بدل روغن گزنه روغن كاجيره است كه از روغن گزنه ناتوان‏تر است. بدل روغن حنا روغن مرزنگوش است. بدل روغن نيلوفر روغن گل يا روغن بنفشه است. به‏ جاى روغن كرچك مى ‏توان روغن ترب، يا روغن كتان بكار برد بشرطى كه روغن كتان تغييرى نيافته باشد.