[1] - راتینج . [ ن َ ] (اِ) راتیاج و رتیاج رخینه ، رخنیه و رشینه صمغ صنوبر
است و آن سه نوع بود یک نوع روان بود که منعقد نشود و یک نوع صلب بود و سیاه و نوع
سیم صلب بود بعد از آن که به آتش پخته باشند آن را فلفونیا خوانند و در زبان شیرازی
زنگباری خوانند و بهترین وی آن بود که سپید بود و اندکی به زردی زند وبوی او مانند
بوی صنوبر بود و طبیعت آن گرم و خشک است و عیسی گوید گرم است در سیم ، و خشک است در
اول ، خشک و محلل بود و گوشت برویاند در ریش ها لیکن مهیج الم بود و زخمها را به اصلاح
آورد با گلنار برای فتق عروق بکار رود و امثال این بیماری و وی سخن اعصاب بود و مصلح
وی موم و روغن حی العالم بود و بدل آن علک البطم است و قند، و گویند بدل آن زفت کهن
بود. رجوع به مفردات ابن بیطار ج 1 ص 135 و ج 2 ص 133 و مخزن الادویه ص 284 و آنندراج
و تذکره ٔ اولی الالباب ضریر انطاکی ص 170 و تحفه ٔ حکیم مؤمن ص 115 شود. || صمغ زردی
که بواسطه ٔ تقطیرگرفته میشود از ریشه ٔ سقز و غالباً کولوفان نامیده میشود . (لاروس
ج 1 ص 311).
/////////////
رشینه . [ رَ ن َ / ن ِ ] (اِ) صمغ درخت
صنوبر و راتینج و تربانتین . (تحفه ٔ حکیم مؤمن ) (ناظم الاطباء). راتیانج باشد و
بعضی گویند راتینج به این معنی عربیست و بعضی گفته اند رومی است ، اﷲ اعلم . (برهان
) (آنندراج ). راتینج . راتیانج . علک . رجینه . صمغ الصنوبر. قلفونیا. شاید از رزین
فرانسه . (یادداشت مؤلف ). [بلکه رزین فرانسه مأخوز از نام فارسی باشد!]
//////////////
رخینه . [ رَ ن َ / ن ِ ] (اِ) رشینه که
صمغ درخت صنوبر است . (لغت محلی شوشتر نسخه ٔ خطی کتابخانه ٔ مؤلف ). رشینه و صمغ
درخت صنوبر و راتینج . (ناظم الاطباء). به معنی رشینه است که صمغ درخت صنوبرباشد و
به عربی راتینج خوانند و بعضی گویند راتینج لغتی است رومی و بعضی دیگر گویند معرب رخینه
است . (برهان ) (آنندراج ). و رجوع به رشینه شود. || رچنیده که هر چیز سخت شده باشد.
(لغت محلی شوشتر).
/////////
رخینه (اسم) [مصحفِ رتینه؟] [raxine]
= راتیانج. فرهنگ عمید.
////////////
قلفونیا. [ ق ُ ] (معرب ، اِ) نوعی از صمغ
درخت صنوبر باشد و آن را به فارسی زنگ باری گویند به سبب آنکه بسیار سیاه است و به
عربی علک یابس خوانند. (برهان ) (آنندراج ). و بعضی گفته اند صمغ صنوبر بری است که
به یونانی قوفا نامند و آن صمغ راتینج است که خودبخود سیال باشد و چون طبخ دهند آن
را و انجماد یابد قلفونیا نامند و ابن بیطار گوید غلط کرده کسی که آن را راتینج بعینه
دانسته و بغدادی گفته که قلفونیا بر سه نوع است یکی سیالی که منعقد نمیشود مانند قطران
و بعضی آن را قطران نامند و نوع دوم صلب و نوع سوم آن است که بعد از طبخ صلب میگردد
و این فی الحقیقه قلفونیا است آنچه شامل جمیع اقسام راتینج است . (مخزن الادویه ).
///////
راتینج، راتیانج و ریتانج و در خبینه و رشینه نیز گویند و آن صمغ صنوبر است و
آن سه نوع بود یک نوع سایل بود که منعقد نشود و یک نوع صلب بود و ساده و نوع سیوم صلب
بود بعد از آنکه پخته باشند و آن را فلونیا گویند و بشیرازی زنگباری خوانند و بهترین
وی آن بود که سفید بود و اندک بزردی زند و بوی آن مانند بوی صنوبر بود و طبیعت آن گرم
و خشک است و عیسی گوید گرم است در سیم و خشک است در اول و مجفف و محلل بود و گوشت برویاند
در ریشها لیکن مهیج الم بود و ریشها را باصلاح آورد و با گلنار و عروق و امثال آن وی
مسخن اعصاب بود و مصلح وی موم روغن و آب حی العالم بود و بدل آن علک البطم و قند بود
و گویند بدل آن زفت کهن بود. [نام انگلیسی رُزین که بی شباهت به رَخینه یا رَشینه
نیست و مأخوز از آن بنظر می رسد؛ کلوفان نیز نام دیگر آن است که گویا از ریشه
یونانی است]
لاتینCOLOPHONIUM
فرانسهARCANSON –COLOPHANE انگلیسیCOLOPHANY
اختیارات بدیعی
///////////
به عربی این را داریم:
الرَاتينَج [1]أو الراتنج (أو القلفونة)
هو إفراز المواد الهيدروكربونية من النبات، ولا سيما الأشجار الصنوبرية. التي تكون
قيمتها كبيرة في السوق لمكوناتها الكيميائية واستخداماتها، مثل الورنيش والصمغ، و بوصفها
مصدرا هاما للمواد الخام و للتركيب العضوي، والبخور والعطور. الراتنج الأحفوري هو مصدر
الكهرمان. ويدخل الراتنج أيضاً في مواد طلاء الأظافر.
ويستخدم هذا المصطلح أيضا للمواد المركبة
من خصائص مماثلة. والراتنجات لها تاريخ طويل جدا، وقد ذكرها كل من ثيوفراستوس وبليني
الأكبر الرومانيي واليوناني القدماء، خاصة الأشكال المعروفة باسم اللبان والمر. حيث
كانت تحظى بتقدير كبير من المواد المستخدمة لأغراض كثيرة، وخاصة العطور والبخور في
الشعائر الدينية.
محتويات [أظهر]
أنواع الراتنج[عدل]
هناك ثلاثة أنواع رئيسة من هذه المادة،
فالصمغ الراتنجي يتم إنتاجه بتقطير المادة الراتنجية التي يتمّ جمعها من الأشجار الحيّة،
ويتم الحصول على خام المادة الراتنجية بإحداث شق طولي فيها فيتدفق منها الراتنج، والنوع
الثاني هو الراتنج الخشبي الذي يُستخرج من جذوع الشجر المتبقي بعد القطع باستعمال المذيبات،
أما النوع الثالث فهو الراتنج الكبريتي، ويسمى أيضًا زيت الصنوبر الراتنجي، وهو مُنْتَج
ثانوي يتخلّف عن صناعة لب الخشب.[2]
الاستعمال[عدل]
يستعمل راتنج القلفونة في العديد من الأغراض
الصناعية، وأكثر ما يشيع استخدامه مع كربونات الصوديوم في تغطية الورق بمادة غروية
لمنع امتصاص الورق للرطوبة، كما يستعمل في تحضير الدهانات، والورانيش، والمواد اللاصقة،
والمواد المانعة للتسرب في أغراض العزل، فضلاً عن أحبار الطباعة.
مراجع[عدل]
^ قاموس المورد الحديث لمنير البعلبكي ود.رمزي
البعلبكي دار العلم للملايين لبنان طبعة 2013 ص 986
^ صناعات الدهانات، الكيمياء العربي
////////////////
کلوفان (انگلیسی: colophony، فرانسوی: Colophane) یا رُزین (Rosin)، اَنگُم سخت و شکننده و
زردرنگی است که در ساختن صابون و لاک و الکل و جوهر و غیره کاربرد دارد و آن را به
آرشه ویولن یا کف دست آکروبات‌ها هم می‌مالند.[۱] کلوفان رِزینی است که از پس‌ماندهٔ
تقطیر تربانتین تصفیه‌نشده مغز چوب درختان کاج، شیر کنده و ریشه درخت به‌دست می‌آید.
این صمغ را در حالت مایع حرارت می‌دهند
تا برخی از اجزای ان بخار شود (جدا شود) سپس در قالب‌های مخصوص ریخته صبر می‌کنند تا
سرد و جامد شود. کلوفان نسبتاً شفاف است و رنگ آن از زرد تا سیاه متغیر است. در دمای
اتاق کلوفان معمولاً جامد و شکننده است اما در دماهای بالا (دمای ذوب متفاوت است معمولاً
بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد) ذوب میشود. کلوفان همچنین بسیار قابل اشتعال است و
و هنگام سوختن دود سیاهی می‌کند و می‌سوزد بنابراین هنگام ذوب کلوفان باید بسیار دقت
کرد. کلوفان در موادی مانند الکل اتر بنزن قابل حل است.
کاربردها[ویرایش]
کلوفان‌ها یکی از قدیمی‌ترین موادی هستندکه
بعنوان چسبناک‌کننده در کاربردهای چسب مصرف می‌گردند. در حقیقت گاهی در داستان‌های
دریانوردی از کلوفان‌ها یاد میشود چون در قرن نوزدهم در تعمیر کشتی‌های چوبی توسط
ملوانان مورد استفاده قرار می گرفتند. امروزه کلوفان‌ها در تمام انواع چسب‌ها بعنوان
چسبناک‌کننده مصرف می شوند، بنابراین در کاربردهای گرم مثل مذاب‌های داغ، بخاطر دارا
بودن مواضع غیراشباع به راحتی اکسیده می شوند و این جزء معایب آن ها به شمار می‌آید.
برای کمک به حل این مسئله آن‌ها را هیدروژنه می‌کنند تا پایداری حرارتی بهبود یابد.[۲]
از کلوفان و برخی مواد تشکیل دهنده ان در ساخت صابون انواع واکس‌ها براق کننده‌ها چسب‌ها،
آهارزنی کاغذ جوهرهای چاپ و.... استفاده میشود.
به تربانتین هم گفته شده:
(تِ رِ) (اِ.) صمغ حاصل از اقسام درختان
کاج که از آن اسانس تربانتین و کولوفان استخراج می کنند که در طب به کار روند؛ سقز،
جوهر سقز، راطینا، راتینه ، راتینج نیز گویند.
///////////
به سندروس هم می گویند که با وجود اشاره بیرونی معلوم نیست دقیقا همان
باشد:
سندروس . [ س َ دَ ] (معرب ، اِ) سرو کوهی
. (یادداشت مؤلف ). || نوعی از «تویا» و درورنی و گلاساژ نوعی از کاغذ بکار است .
زرنیخ احمر. از یونانی «سندرش » صمغ زردی که از درختی مخصوص در آفریقا جاری شود و نیز
بنوعی از معدنیات اطلاق گردد. (از حاشیه برهان قاطع چ معین ). سندر است که صمغی باشد
شبیه به کاه ربا و روغن کمان را از آن پزند و فرق میان سندروس و کاه ربا این است که
کاه ربا را چون در آتش نهند از آن بوی مصطکی آید و از سندروس بوی بغایت ناخوش آید.
(غیاث ) (برهان ). صمغی است زرد که روغن کمان از آن گیرند. (انجمن آرای ناصری ). صمغ
زرد شفافی است که از هند آرند و بعضی گفته اند که صمغ ساج است و آن چون کهربا کاه را
کشد، لیکن از کهربا در عمل جذب سست تر است و در طب بکار برند. (یادداشت مؤلف ). صمغی
است که برنگ زعفران زند و ابوعلی در قانون گوید: که صمغ درخت ساج است . (یادداشت مؤلف
از مفردات قانون چ تهران ص 216). دزی آورده است که دو نوع است : هندی و سَبتی . (از
دزی ج 1 ص 693)
///////////
به ترکی استانبولی کلوفان:
Kolofan, çam sakızının damıtılmasıyla oluşan,
saydam, sarı renkli reçine. Canlı ağaç gövdelerinde açılan yaralardan, ağacın
dip kütük kısımlarının ekstraksiyonundan ve sülfat yönteminin yan ürünü olan
tall-oil'
'in fraksiyonlu damıtılmasıyla elde edilir. Suda çözünmez, oda
sıcaklığında katı, açık sarı-kahverengi arasında bir renktedir. Eter, alkol,
klorlu hidrokarbon ve hidrokarbonlarda çözünür. Kolofanın değerini belirlemede
en önemli etken renktir. Renk açık sarıdan koyu kahve rengine doğru harflerle
değerlendirilir.
Doğal olarak çam ağaçlarından elde edilen reçine %80 kalofan, %20
terebenti yağı içerir. Kolofanın bileşimi ise %90 reçine asitleri ile %10
nötral maddeler içerir.
Kağıt endüstrisi, yapıştırıcılar, boya endüstrisi, baskı mürekkepleri
gibi çeşitli alanlarda yaygın olarak kullanılır. Türkiye'de en çok kızılçamlardan
(Pinus brutia) elde edilir.
/////////
Rosin, also called colophony or Greek pitch (Latin: pix græca), is a
solid form of resin obtained from pines and some other plants, mostly conifers,
produced by heating fresh liquid resin to vaporize the volatile liquid terpene
components. It is semi-transparent and varies in color from yellow to black. At
room temperature rosin is brittle, but it melts at stove-top temperature. It
chiefly consists of various resin acids, especially abietic acid.[1] The term "colophony"
comes from colophonia resina, Latin for "resin from Colophon," an
ancient Ionic city.[2]
Uses
Structure of abietic acid, a component of rosin.
Rosin is an ingredient in printing inks, photocopying and laser printing
paper, varnishes, adhesives (glues), soap, paper sizing, soda, soldering
fluxes, and sealing wax.
Rosin can be used as a glazing agent in medicines and chewing gum. It is
denoted by E number E915. A related glycerol ester (E445) can be used as an
emulsifier in soft drinks. In pharmaceuticals, rosin forms an ingredient in
several plasters and ointments.
In industry, rosin is a flux used in soldering. The lead-tin solder
commonly used in electronics has about 1% rosin as a flux core helping the
molten metal flow and making a better connection by reducing the refractory
solid oxide layer formed at the surface back to metal. It is frequently seen as
the burnt or clear residue around new soldering.
A mixture of pitch and rosin is used to make a surface against which
glass is polished when making optical components such as lenses.
Rosin is added in small quantities to traditional linseed oil/sand gap
fillers, used in building work.
When mixed with waxes and oils, rosin is the main ingredient of mystic
smoke, a gum which, when rubbed and suddenly stretched, appears to produce
puffs of smoke from the fingertips.
Rosin is extensively used for its friction-increasing capacity in
several fields:
Players of bowed string instruments rub cakes or blocks of rosin on
their bow hair so it can grip the strings and make them speak, or vibrate
clearly.[3] Extra substances such as beeswax, gold, silver, tin, or meteoric
iron[4] are sometimes added to the rosin to modify its stiction/friction
properties, and (arguably) the tone it produces.[5] Powdered rosin can be
applied to new hair, for example with a felt pad or cloth, to reduce the time
taken in getting sufficient rosin onto the hair. Rosin is often applied to the
bow before playing the instrument. Lighter rosin is used for violins and
violas. There are darker rosins for cellos and specific, distinguishing types
for basses—for more see Bow (music).
Violin rosin can be applied to the bridges in other musical instruments,
such as the banjo and banjolele, in order to prevent the bridge from moving
during vigorous playing.
Ballet, flamenco, and Irish dancers are known to rub the tips and heels
of their shoes in powdered rosin to reduce slippage on clean wooden dance
floors or competition/performance stages. It was at one time used in the same
way in fencing and is still used as such by boxers.
Gymnasts and team handball players use it to improve grip. Rock climbers
have used it in some locations, but it fouls the rock, so usage is now highly
discouraged.
Olympic weightlifters rub the soles of their weightlifting boots in
rosin to improve traction on the platform.
It is applied onto the starting line of drag racing courses used to
improve traction.
Bull riders rub rosin on their rope and glove for additional grip.
Baseball pitchers and ten-pin bowlers may use a small cloth bag of
powdered rosin for better ball control.
Rosin can be applied to the hands in aerial acrobatics such as aerial
silks and pole dancing to increase grip.
An etching plate covered with powder resin.
Other uses are not based on friction:
Fine art uses rosin for tempera emulsions and as painting-medium
component for oil paintings. It is soluble in oil of turpentine and turpentine
substitute, and needs to be warmed.
In a printmaking technique, aquatint rosin is used on the etching plate
in order to create surfaces in gray tones.
In archery, when a new bowstring is being made or waxed for maintenance
purposes, rosin may be present in the wax mixture. This provides an amount of
tackiness to the string to hold its constituent strands together and reduce
wear and fraying.[citation needed]
Dog groomers use powdered rosin to aid in removal of excess hair from
deep in the ear canal.
Some brands of fly paper use a solution of rosin and rubber as the
adhesive.
Rosin is sometimes used as an ingredient in dubbing wax used in fly
tying.
Rosin is used hot to de-encapsulate epoxy integrated circuits.[6]
Pharmaceutical[edit]
Rosin and its derivatives also exhibit wide ranging pharmaceutical
applications. Rosin derivatives show excellent film forming and coating
properties.[7] They are also used for tablet film and enteric coating purpose.
Rosins have also been used to formulate microcapsules and nanoparticles.[8][9]
Glycerol, sorbitol, and mannitol esters of rosin are used as chewing gum
bases for medicinal applications. The degradation and biocompatibility of rosin
and rosin-based biomaterials has been examined in vitro and in vivo.
Production[edit]
Various types of rosin for violins, violas and cellos
A piece of rosin for violins, violas and cellos
Rosin is the resinous constituent of the oleo-resin exuded by various
species of pine, known in commerce as crude turpentine. The separation of the
oleo-resin into the essential oil (spirit of turpentine) and common rosin is
accomplished by distillation in large copper stills. The essential oil is
carried off at a temperature of between 100° and 160 °C, leaving fluid rosin,
which is run off through a tap at the bottom of the still, and purified by
passing through straining wadding. Rosin varies in color, according to the age
of the tree from which the turpentine is drawn and the degree of heat applied
in distillation, from an opaque, almost pitch-black substance through grades of
brown and yellow to an almost perfectly transparent colorless glassy mass. The
commercial grades are numerous, ranging by letters from A (the darkest) to N
(extra pale), superior to which are W (window glass) and WW (water-white)
varieties, the latter having about three times the value of the common
qualities.
Tall oil rosin is produced during the distillation of crude tall oil, a
by-product of the kraft paper making process.
When pine trees are harvested "the resinous portions of fallen or
felled trees like longleaf and slash pines, when allowed to remain upon the
ground, resist decay indefinitely."[10] This "stump waste",
through the use of destructive distillation or solvent processes, can be used
to make products including rosin. This type of rosin is typically called wood
rosin.
Because the turpentine and pine oil from destructive distillation
"become somewhat contaminated with other distillation products",[10]
solvent processes are commonly used. In this process, stumps and roots are
chipped and soaked in the light end of the heavy naphtha fraction (boiling between
90 °C and 115 °C) from a crude oil refinery. Multi-stage counter-current
extraction is commonly used so fresh naphtha first contacts wood leached in
intermediate stages and naphtha laden with rosin from intermediate stages
contacts unleached wood before vacuum distillation to recover naphtha from the
rosin, fatty acids, turpentine, and other constituents later separated through
steam distillation. Leached wood is steamed for additional naphtha recovery
prior to burning for energy recovery.[11] After the solvent has been recovered,
"the terpene oils are separated by fractional distillation and recovered
mainly as refined turpentine, dipentene, and pine oil. The nonvolatitle residue
from the extract is wood rosin of rather dark color. Upgrading of the rosin is
carried out by clarification methods that generally may include bed-filtering
or furfural-treatment of rosin-solvent solution."[10]
On a large scale, rosin is treated by destructive distillation for the
production of rosin spirit, pinoline and rosin oil. The last enters into the
composition of some of the solid lubricating greases, and is also used as an
adulterant of other oils.
Properties
Pharmaceutical rosin
Rosin is brittle and friable, with a faint piny odor. It is typically a
glassy solid, though some rosins will form crystals, especially when brought
into solution.[12] The practical melting point varies with different specimens,
some being semi-fluid at the temperature of boiling water, others melting at
100 °C to 120 °C. It is very flammable, burning with a smoky flame, so care
should be taken when melting it. It is soluble in alcohol, ether, benzene and
chloroform. Rosin consists mainly of abietic acid, and combines with caustic
alkalis to form salts (rosinates or pinates) that are known as rosin soaps. In
addition to its extensive use in soap making, rosin is largely employed in
making varnishes (including fine violin varnishes), sealing wax and various
adhesives. It is also used for preparing shoemakers' wax, for pitching lager beer
casks, and numerous minor purposes.
Prolonged exposure to rosin fumes released during soldering can cause
occupational asthma (formerly called colophony disease[13] in this context) in
sensitive individuals, although it is not known which component of the fumes
causes the problem.[14]
The type of rosin used with bowed string instruments is determined by
the diameter of the strings. Generally this means that the larger the
instrument is, the softer the rosin should be. For instance, double bass rosin
is generally soft enough to be pliable with slow movements. A cake of bass
rosin left in a single position for several months will show evidence of flow,
especially in warmer weather.
Prolonged exposure to rosin, by handling rosin-coated products, for
example, laser printer or photocopying paper, can give rise to a form of
industrial contact dermatitis.[15]
Sources[edit]
Colophony (rosin) from the Maritime Pine
The chief region of rosin production is Indonesia, southern China (such
as Guangdong, Guangxi, Fujian, Yunnan and Jiangxi), and the northern part of
Vietnam. Chinese rosin is obtained mainly from the turpentine of Masson's Pine
Pinus massoniana and Slash Pine P. elliottii.[citation needed]
The South Atlantic and eastern Gulf states of the United States is also
a chief region of production. American rosin is obtained from the turpentine of
Longleaf Pine Pinus palustris and Loblolly Pine P. taeda. In Mexico, most of
the rosin is derived from live tapping of several species of pine trees, but
mostly Pinus oocarpa, Pinus leiophylla, Pinus devoniana and Pinus montezumae.
Most production is concentrated in the west-central state of
Michoacán.[citation needed]
The main source of supply in Europe is the French district of Landes in
the departments of Gironde and Landes, where the Maritime Pine P. pinaster is
extensively cultivated. In the north of Europe, rosin is obtained from the
Scots Pine P. sylvestris, and throughout European countries local supplies are
obtained from other species of pine, with Aleppo Pine P. halepensis being
particularly important in the Mediterranean region.[citation needed]
Colophony (rosin) from the Maritime Pine*
* Pinus pinaster, the maritime pine[2][3] or cluster pine,[2] is a pine
native to the western and southwestern Mediterranean region.
Background[edit]
P. pinaster is a hard, fast growing pine containing small seeds with
large wings. P. pinaster is located in the Mediterranean basin but has been
invading South Africa for the last 150 years where it is an invasive species.
It favors a Mediterranean climate, which is one that has cool, rainy winters
and hot, dry summers.[4] The pine tree species invades large areas and more
specifically fynbos vegetation. Fynbos vegetation is a fire-prone shrubland
vegetation that is found in the southern and southwest cape of South Africa. It
is found in greater abundance close to watercourses.[4] Dispersal, habitat
loss, and fecundity are all factors that affect spread rate. The species favors
acidic soils with medium to high-density vegetation.[4]
History[edit]
The native area that this species of pinus, Pinus Pinaster, originates
from is the Mediterranean Basin, i.e. Northern Tunisia, Algeria, and
Morocco.[5] P. pinaster is a popular topic in ecology because of its
problematic growth and spread in South Africa for the past 150 years after
being imported into the region at the end of the 17th century (1685-1693).[5]
It was also found spreading in Cape Peninsula by 1772.[5] Towards the end of
the 18th century (1780) P. pinaster was widely planted, and at the beginning of
the 19th century (1825-1830) P. pinaster was planted commercially as a timber
resource and for the forestry industry.
////////////
کاج دریایی (نام علمی: Pinus pinaster) نام یک گونه از سرده کاج
است. این کاج در آب و هوای مدیترانه‌ای مثل آب و هوای الجزایر، مالت، اسپانیا و پرتغال
می‌روید. نام‌های دیگر آن کاج ساحلی و کاج خوشه‌ای است.
