خبازی . [ خ ُب ْ با ] (ع اِ) گیاهی است
شبیه به خطمی و آنرا «خطمی کوچک » و «دبوسک » و «دبوکی » و «باب سنجاب » و «خبیز» نیز
میگویند . (از ناظم الاطباء). نوعی از خطمی باشد و آنرا شیرازیان خطمی کوچک خوانند
معتدل است . بر گزیدگی زنبور ضماد کنند نافع باشد. (از برهان قاطع). نوعی از خطمی باشد
و آن عربی است و گلی سرخ رنگ دارد و در دواها بکار آید بفارسی خرد گویند. (از آنندراج
) (انجمن آرای ناصری ). خرده سفره (مهذب الاسماء). بقله ٔ یهودیه . (بحرالجواهر). نان
کلاغ ، پنیرک خورپرست ، ملوکیه ، آفتاب گردک ، پنیره ، دبوسک ، توکه ، خیلو، خیرو،
خروج ، ملوخیا، خرو ورتاج ، درتاج ، هشت دهان ، خبز الغراب ، ملخج ، باب سنجاب : خبازی
پنیرک ملوکیه نیز گویند. (از نزهةالقلوب ). خبازی نباتی است دشتی و او را ساق بلند
نیست و شاخها بسیار دارد از یک اصل ، و بر هر شاخی برگی است چون برگ خطمی لیکن خردتر
از برگ خطمی ، نوعی از ملوخیات ، و گروهی گفته اند: خبازی دشتی است و ملوخیا بیابانی
است . و نوعی از ملوخیا هست آنرا ملوخیا الشجرةگویند و آن خطمی است ، و اگر بقلة الیهود
را گویند نوعی از ملوخیاست ، بس دور نباشد. اما دشتی محلل است ونرم کننده است و بستانی
بسبب آنکه آب بیشتر و تخم (کذا) هر دو قوی تر از برگ خطمی باشد و ملوخیا الشجرة،از
هر دو تحلیل کننده تر است . بولس گوید: خبازی دشتی را که با آفتاب همی گردد قوتی گرم
و خشک و پاک کننده است . (از ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). خبازی بپارسی خرو خوانند و بشیرازی
نان کلاغ گویند و آن نوعی از ملوکیه است و گویند ملوخیاء بستانی است و ملوکیه بری و
نوعی ازملوخیا بقلةالیهودیه خوانند و ملوکیه گویند و آن خطمی است ، و بری لطیف تر و
خشک تر از بستانی بود و طبیعت آن سرد و تر بود در اول ، و گویند معتدل بود در گرمی
و سردی و گویند تلیین در وی هست و معتدل بود، و فولس گوید گرم و خشک است و این قول
دور است . ورق وی چون بر گزندگی عقرب و زنبور و نحل ضماد کنند نیکو بود وقتی که خام
بود خاصه با زیت ، و ورق بری نافع بود با زیتون بر سوختگی آتش چون بر وی طلا کنند،
طبیخ وی چون زنان در آن نشینند صلابت رحم و مقعد نرم گرداند. ورق وی با بیخ وی بجوشانند
نافع بود جهت زهرها و ادویه های کشنده و بر گزندگی رتیلا ضماد کردن نافع بود و بول
براند و تخم وی چون خلط کنند با تخم حندقوقا بری و باشراب بیاشامند درد مثانه ساکن
گرداند و چون ورق وی بپزند و بر دمامیل نهند ورمها که احتیاج بر شکافتن دارد بگشاید
و ماده بیرون آورد و بدان حقنه کردن گزندگی روده و مقعد و رحم سودمند بود، و آنچه بستانی
بود معده را بد بود و چون تر بود مثانه را نافع بود و تخم وی جهت خشونتی که در سینه
و شش و مثانه حادث شودنافع بود و اگر با روغن بپزند و ضماد کنند بر ورمهای گرم ساکن
گرداند، و وی نافع بود جهت سرفه که از خشکی بود خشونت ببرد و بول براند و شکم . و ورق
وی چون بخایند همچنان خام با اندکی نمک ضماد کنند بر ناصور که در چشم بود پاک گرداند
و گوشت برویاند و ضماد کنند خاصه چون با زیت بود و گل وی نافع بود جهت قرحه گرده و
مثانه و آشامیدن و ضماد کردن قضبان وی نافع بودجهت روده و مثانه و شکم نرم دارد و نوعی
از خبازی بری بود که مسهل مره ٔ خام بود تا حدی که گاهگاه باشد که خون بیاید. (از اختیارات
بدیعی ). و حکیم مؤمن گوید: خبازی از جنس خطمی است و بفارسی نانکلاغ و پنیرک و به
ترکی ابم کماجی نامند و بستانی او ملوخیاست و بری او را بفارسی خیرو گویند و از مطلق
او مراد بری است . برگش مستدیر و بیمزه و گلش کوچک و سرخ و مایل به تیرگی و تخمش مایل
به سیاهی مدور و پهن و در وسط اوتقعیری و نبات او کوچکتر از خطمی در اول سرد و تر،
گویند در دوم و با بورقیة و قوه متضاده و ملین طبع ولطیفتر از ملوخیا و مدر بول و منضج
و رادع و مفتح سده و نیم رطل از طبیخ شاخ او با شکر جهت جرب و قرحه ٔامعاء و زحیر و
قرحه مثانه و بول و درد سپرز و یرقان و طبیخ برگ و بیخ او جهت ادویه ٔ قتاله و درد
گرده و ضماد او جهت اورام حاره و شکستگی اعضاء و با نمک جهت تنقیه ٔ نواصیر چشم و بی
نمک جهت التیام آن و گزیدن زنبور و مگس عسل و با روغن زیتون جهت سوختگی آتش و باد سرخ
و ضماد خشک او با بول جهت قروح سر و رفع نخاله نافع و تخم او سرد و تر و کثیر اللعاب
و مزلق و ملین و جهت سرفه ٔ گرم و خشک و قرحه ٔ گرده و مثانه و سجح و گرفتگی آواز و
تقویت امعاء و رفع لدغ ادویه حاره و گزیدن رتیلا و رفع نزله و با تخم حند قوقی بری
بالسویه جهت درد مثانه و حقنه ٔ او جهت سوزش امعاء و رحم و مقعد و با عسل جهت درد جگر
و ضماد او جهت اورام حاره نافع و مضر معده ٔ ضعیف و مصلحش ربوب فواکه ، و قدر شربتش
از آب خبازی تا پنج درهم ، و او مولد ریاح ومصلحش پختن با گوشت مرغ و ادویه حاره است
و خبازی بستانی برگش دراز و گلش زرد و کوچکتر از گل خیار و درپنبه زار بسیار می روید
و بقدر گیاه پنبه می شود و تخمش سیاه و دراز شبیه بشونیز و بسیار تلخ و غلاف او شبیه
بکرم و مایل به سبزی و برودت و رطوبت او زیاده از بری و ملین طبع و سینه و مهیج حرارت
بسبب لطافت و جهت خشونت سینه و تبهای حاره و تصفیه ٔ صوت نافع و مضر معده بارده و مصلحش
ادویه ٔ حاره است و تخم او مسهل قوی اخلاط غلیظه و مفتح سده و جهت عرق النساء و آب
او با شکر جهت تحلیل اورام و تسکین درد گزیدن عقرب نافعو قدر شربتش دو درهم است .
(از تحفه ٔ حکیم مؤمن ).
////////
خبازی
بپارسی خرو خوانند و بشیرازی نان کلاغ و
آن نوعی از ملوکیه است و گویند و ملوخیا بستانی است و ملوکیه بری و گویند نوعی از ملوخیا
را بقلة الیهودیه خوانند و ملوکیه گویند و آن خطمی بود و بری لطیفتر و خشک‌تر از بستانی
بود طبیعت آن سرد و تر بود در اول و گویند معتدل است در گرمی و سردی و گویند تلینی
در وی هست و معتدل بود و قولس گوید گرم و خشک است و این قول دور است نافع بود گزندگی
زنبور نحل را ضماد کردن وقتی که خام بود و ورق بری را چون با زیتون بر سوختگی آتش و
حمره و طبیخ وی چون زنان در آن نشینند صلابت رحم نرم گرداند و مقعد ورق وی چون با بیخ
وی بجوشانند زهرها و ادویه‌های کشنده و گزندگی رتیلا را ضماد کردن نافع بود و بول براند
و تخم وی چون خلط کنند با تخم خندقوقای بری و با شراب بیاشامند درد مثانه ساکن کند
و چون ورق وی بپزند و بر دمامیل نهند و ورمها که احتیاج بشکافتن بود بگشاید و ماده
بیرون آورد و بدان حقنه کردن گزندگی روده و مقعد و رحم را سود دهد و آنچه بستانی بود
معده را بد بود چون تر بود مثانه را نافع بود و جهت خشونتی که در سینه و شش بود و مثانه
را سود دارد و اگر بپزند با روغن و ضماد کنند بر ورمهای گرم ساکن کند و خبازی سرفه‌ای
که از خشکی بود و خشونت سینه را نافع بود و بول براند و شکم و ورق وی چون بخایند همچنان
خام و با اندک نمکی ضماد کنند بر ناسور که در چشم بود پاک کند و گوشت برویاند و چون
ضماد کنند با کمیز بر سر ریشی که سبب آن از تری بود سودمند بود و چون بر گزندگی عقرب
ضماد کنند خاصه چون با زیت بود نافع است و گل وی قرحه گرده را سودمند بود آشامیدن و
ضماد کردن و قضبان آن نافع بود جهت روده و مثانه و شکم نرم دارد و نوعی از خبازی بری
بود که مسهل مره خام بود تا حدی که گاه باشد که خون بیاید
صاحب مخزن الادویه می‌نویسد که: خبازی بضم
خا بفارسی نان کلاغ و پنیرک و خیرو و بترکی ایم کماجی و در مازندران گیاه آن را انحیلک
و بشیرازی خطمی کوچک نامند
لاتینMALVA
ROTUNDIFOLIA فرانسهMAUVE انگلیسیMALLOW
///////////
پَنیرَک از گیاهان خزنده و پایا با بلندای
۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر و ساقه‌های ستبر، شاخه‌شاخه و کرک‌دار و منشعب و رنگ گل‌ها آبی و
صورتی و میوه مسطح است. این سرده در ایران ۱۰ کونه گیاه علفی یک‌ساله یا چندساله دارد.
این گیاه در درمان سرماخوردگی مؤثر است و در اغلب نقاط ایران بویژه در دشتهای شهرستان
اقلید می‌روید.
////////////
الخُـبَّازَة أو الخُـبَّازَى أو الخُـبَّاز
أو الخُـبَّـيْـز[1](الاسم العلمي:Malva)
هي جنس نباتي يتبع الفصيلة الخبازية من رتبة الخبازيات.[2]
مواطنه أوروبا وآسيا وشمال أفريقيا.
قائمة أنواع الخبازة[عدل]
يوجد عدة أنواع من جنس الخبازة: [3]
[4]
خبازة خطمية (الاسم العلمي: Malva alcea)
خبازة برية (الاسم العلمي: Malva sylvestris)
خبازة شجرية (الاسم العلمي: Malva arborea)
خبازة مسكية (الاسم العلمي: Malva moschata)
خبازة مهملة (الاسم العلمي: Malva neglecta)
خبازة نيسية (الاسم العلمي: Malva nicaeensis)
خبازة مجدولة (الاسم العلمي: Malva verticillata)
خبازة مصرية (الاسم العلمي: Malva aegyptia)
خبازة تصاعدية الأزهار (الاسم العلمي: Malva assurgentiflora)
خبازة شمالية (الاسم العلمي: Malva borealis)
خبازة صينية (الاسم العلمي: Malva cathayensis)
خبازة كريتية (الاسم العلمي: Malva cretica)
خبازة منتصبة (الاسم العلمي: Malva erecta)
خبازة هسبانية (الاسم العلمي: Malva hispanica)
خبازة اليجينية (الاسم العلمي: Malva iljinii)
خبازة لندسية (الاسم العلمي: Malva lindsayi)
خبازة لينية (الاسم العلمي: Malva linnaei)
خبازة غربية (الاسم العلمي: Malva occidentalis)
خبازة صغيرة الأزهار (الاسم العلمي: Malva parviflora)
خبازة ضئيلة (الاسم العلمي: Malva pusilla)
خبازة أذينية (الاسم العلمي: Malva stipulacea)
خبازة تورنغي (الاسم العلمي: Malva thuringiaca)
خبازة تورنفور (الاسم العلمي: Malva tournefortiana)
خبازة فصلية (الاسم العلمي: Malva trimestris)
خبازة فيدالية (الاسم العلمي: Malva vidalii)
خبازة ويغندية (الاسم العلمي: Malva wigandii)
مراجع[عدل]
^ البعلبكي، منير. الخُبّازَى؛ الخُبّاز؛
الخُبّازة؛ الخُبَّيْز. موسوعة المورد . موسوعة شبكة المعرفة الريفية. وصل لهذا المسار
في ٢٣ تشرين الاول ٢٠١٣.
^ موقع لائحة النباتات أنواع الخبازة تاريخ
الولوج 16 شباط 2014
^ موقع zipcodezoo.com
جنس الخبازة تاريخ الولوج 12 أبريل 2012
^ موقع لائحة النباتات أنواع الخبازة تاريخ
الولوج 12 ابريل 2012
////////////
חֶלְמִית (שם מדעי:
Malva) היא
סוג של כ-30 מיני צמחים עשבוניים רב שנתיים במשפחת החלמיתיים. הסוג הינו בעל תפוצה
רחבה באזורים הסובטרופיים וטרופיים של אפריקה, אסיה ואירופה.
העלים הם בעלי אונות
לסירוגין. גובה הגבעול נע בסביבות 50 ס"מ, קוטר הפרחים נע בין 0.5 ל-5 ס"מ,
והם בעלי חמישה עלי כותרת לבנים או ורודים וחמישה עלי גביע. לחלמית פרי קטן הראוי למאכל.
גם עליהם של מינים רבים של חלמית ראויים למאכל, לדוגמה, בסלטים, לאחר בישול, בחביתת
ירק או בקציצה מטוגנת.
מינים רבים גדלים
בגינות פרחים, בעוד אחרים הם עשבים פולשנים, במיוחד ביבשת אמריקה שם אינם מתורבתים.
בישראל נפוצות החלמית
המצויה (Malva nicaeensis) והחלמית הגדולה (או כחולה) (Malva
sylvestris). החלמית
(הידועה כ"חוביזה", מערבית: خبّيزه, או כ"לחם ערבי") וגם כ"לחם גמדים",
נודעה בארץ בכך ששימשה את תושבי ירושלים למאכל בעת המצור והרעב במלחמת העצמאות. היא
גדלה בשדות בר, אזורים זנוחים, אך גם בגינות הבתים.
/////////////
به ترکی آذری:
Əməköməci (lat. Malva) — əməköməcikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Əməköməci bitkisi əməköməcilər fəsiləsinə mənsub olan bitkidir. Çiçəkləri
bənövşəyidir, yarpaq qoltuğundan çıxır, salxım, bəzən də, tək-tək yerləşir.
Yarpaqları dilimlidir. Meyvəsi qutucuqdur.
Latınca adı: Malva. Əməköməci cinsinin Azərbaycanda 10 növü bitir, onlar
əkin sahələrində, tarlalarda, bağlarda, meşə və yol kənarlarında, münbit
torpaqlarda yabanı halda tapılmışdır. Gövdə və yarpaqları bişmiş və çiy halda
yeyilir. Göyərti kimi xörəklərə qatılır, yaxşı bal verən bitkidir.
////////////
Malva is a genus of about 25–30 species of herbaceous annual, biennial,
and perennial plants in the family Malvaceae (of which it is the type genus),
one of several closely related genera in the family to bear the common English
name mallow. The genus is widespread throughout the temperate, subtropical and
tropical regions of Africa, Asia and Europe.[3] The word "mallow" is
derived from Old English "malwe", which was imported from Latin
"malva", cognate with Ancient Greek μαλάχη (malakhē) meaning
"mallow", both perhaps reflecting a Mediterranean term.[4] A number
of species, previously considered to belong to Lavatera, have been moved to
Malva.
The leaves are alternate, palmately lobed. The flowers are from 0.5–5 cm
diameter, with five pink or white petals.
The colour mauve was in 1859 named after the French name for this plant.
Malva sylvestris
Scientific classification
Kingdom: Plantae
(unranked): Angiosperms
(unranked): Eudicots
(unranked): Rosids
Order: Malvales
Family: Malvaceae
Subfamily: Malvoideae
Tribe: Malveae
Genus: Malva
L.
Type species
M. sylvestris
Species
About 25–30; see text.
Synonyms
Axolopha (DC.) Alef.
Dinacrusa G.Krebs
